Error multiplex veritas una перевод

2100+ латинских пословиц и крылатых выражений с переводом на русский язык, транскрипцией (транслитерацией) и ударениями. Сайт кафедры классической филологии Белорусского государственного университета (Минск, Беларусь)

Крылатые выражения и пословицы

Ниже приводятся 2132 латинских крылатых выражения и пословицы с переводом на русский язык, транслитерацией (транскрипцией) и ударениями.

Знак ў обозначает неслоговой звук [у].

Знак гх обозначает фрикативный звук [γ], которому соответствует г в белорусском языке, а также соответствующий звук в русских словах Господи, ага и т. п.

Транслитерация (транскрипция) латинских слов онлайн здесь.

  1. A cane non magno saepe ingens aper tenetur.
    A cane non magno saepe ingens aper tenētur.
    [а ка́нэ нон ма́гно сэ́пэ и́нгэнс а́пэр тэнэ́тур]
    Маленькая собачка часто удерживает огромного кабана.
  2. A capite ad calcem.
    A capĭte ad calcem.
    [а ка́питэ ад ка́льцэм]
    С ног до головы.
  3. A casu ad casum.
    [а ка́зу ад ка́зум]
    От случая к случаю.
  4. A contrario.
    [а контра́рио]
    От противного [доказывать].
  5. A limine.
    A limĭne.
    [а ли́минэ]
    С порога.
  6. A linea.
    [а ли́нэа]
    С новой строки.
  7. A majore bovi discit arare minor.
    A majōre bovi discit arāre minor. A maiore bovi discit arare minor.
    [а майо́рэ бо́ви ди́сцит ара́рэ ми́нор]
    У старшего вола учится пахать молодой.
  8. A maximis ad minima.
    A maxĭmis ad minĭma.
    [а ма́ксимис ад ми́нима]
    От большого к малому.
  9. A pedibus usque ad caput.
    A pedĭbus usque ad caput.
    [а пэ́дибус у́сквэ ад ка́пут]
    С ног до головы.
  10. A posteriori.
    A posteriōri.
    [а постэрио́ри]
    Исходя из опыта.
  11. A prima facie.
    [а при́ма фа́циэ]
    На первый взгляд.
  12. A priori.
    A priōri.
    [а прио́ри]
    Заранее; независимо от опыта.
  13. A probis probari, ab improbis improbari aequa laus est.
    A probis probāri, ab imprŏbis improbāri aequa laus est.
    [а про́бис проба́ри, аб и́мпробис импроба́ри э́ква ля́ўс эст]
    Одинаково почетны и похвала достойных людей и осуждение недостойных.
  14. A solis ortu usque ad occasum.
    A solis ortu usque ad occāsum.
    [а со́лис о́рту у́сквэ ад окка́зум]
    От восхода солнца до захода.
  15. Ab absurdo.
    [аб абсу́рдо]
    От противного (метод доказательства).
  16. Ab abusu ad usum non valet consequentia.
    Ab abūsu ad usum non valet consequentia.
    [аб абу́зу ад у́зум нон ва́лет консэквэ́нциа]
    Злоупотребление не довод против употребления.
  17. Ab altero expectes, alteri quod feceris.
    Ab altĕro expectes, altĕri quod fecĕris.
    [аб а́льтэро экспэ́ктэс, а́льтэри квод фэ́цэрис]
    Жди от другого того, что ты сделал ему сам.
  18. Ab aqua silente cave.
    [аб а́ква силе́нтэ ка́вэ]
    Берегись тихой воды.
  19. Ab equis ad asinos.
    Ab equis ad asĭnos.
    [аб э́квис ад а́зинос]
    Из коня в ослы; пойти на понижение.
  20. Ab exterioribus ad interiora.
    Ab exteriorĭbus ad interiōra.
    [аб экстэрио́рибус ад интэрио́ра]
    От внешнего к внутреннему.
  21. Ab hoc et ab hoc.
    [аб гхок эт аб гхок]
    Да и сяк; без смысла; кстати и некстати.
  22. Ab imo pectore.
    Ab imo pectŏre.
    [аб и́мо пэ́кторэ]
    Искренне; от души.
  23. Ab incunabulis.
    Ab incunabŭlis.
    [аб инкуна́булис]
    С колыбели.
  24. Ab initio.
    [аб ини́цио]
    С возникновения.
  25. Ab origine.
    Ab origĭne.
    [аб ори́гинэ]
    С самого начала.
  26. Ab ovo usque ad mala.
    [аб о́во у́сквэ ад ма́ля]
    От яйца до яблок; с начала до конца (Гораций; у римлян обед начинался с яиц, а заканчивался яблоками).
  27. Ab ovo.
    [аб о́во]
    От яйца; сначала.
  28. Ab uno disce omnes.
    [аб у́но ди́сцэ о́мнэс]
    По одному суди о других.
  29. Ab urbe condita.
    Ab urbe condĭta.
    [аб у́рбэ ко́ндита]
    От основания города [Рима].
  30. Abducet praedam, qui accurrit prior.
    Abdūcet praedam, qui accurrit prior.
    [абду́цэт прэ́дам, кви акку́ррит при́ор]
    Унесет добычу тот, кто прибежал первым.
  31. Abiit, excessit, evasit, erupit.
    Abiit, excessit, evāsit, erūpit.
    [а́биит, эксцэ́ссит, эва́зит, эру́пит]
    Убежал, спрятался, спасся, скрылся (Цицерон).
  32. Ablue, pecte canem, canis est et permanet idem.
    Ablue, pecte canem, canis est et permănet idem.
    [а́блюэ, пэ́ктэ ка́нэм, ка́нис эст эт пэ́рманэт и́дэм]
    Умой, причеши собаку, все же это собака и останется собакой.
  33. Absentem laedit, qui cum ebrio litigat.
    Absentem laedit, qui cum ebrio litĭgat.
    [абсэ́нтэм ле́дит, кви кум э́брио ли́тигат]
    Кто спорит с пьяным, тот воюет с тенью.
  34. Absit invidia verbo.
    [а́бсит инви́диа вэ́рбо]
    Пусть сказанное не вызовет неприязни.
  35. Absit invidia.
    [а́бсит инви́диа]
    Да не будет зависти.
  36. Absit omen!
    [а́бсит о́мэн]
    Да не послужит это дурной приметой!
  37. Absque omni exceptione.
    Absque omni exceptiōne.
    [а́бсквэ о́мни эксцэпцио́нэ]
    Без всякого исключения.
  38. Abstractum pro concreto.
    Abstractum pro concrēto.
    [абстра́ктум про конкрэ́то]
    Абстрактное вместо конкретного.
  39. Abusus in Baccho.
    Abūsus in Baccho.
    [абу́зус ин ба́кхо]
    Злоупотребление вином.
  40. Acceptissima semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit.
    Acceptissĭma semper munĕra sunt, auctor quae pretiōsa facit.
    [акцэпти́ссима сэ́мпэр му́нэра сунт, а́ўктор квэ прэцио́за фа́цит]
    Милее всего те подарки, что дарит дорогой нам человек.
  41. Accidit in puncto, quod non speratur in anno.
    Accĭdit in puncto, quod non sperātur in anno.
    [а́кцидит ин пу́нкто, квод нон спэра́тур ин а́нно]
    В один миг случается то, на что не надеешься годами.
  42. Acta diurna.
    [а́кта диу́рна]
    Происшествия дня; хроника.
  43. Actam rem agere.
    Actam rem agĕre.
    [а́ктам рэм а́гэрэ]
    Делать сделанное дело.
  44. Actis testantibus.
    Actis testantĭbus.
    [а́ктис тэста́нтибус]
    По документам.
  45. Actum atque tractatum.
    Actum atque tractātum.
    [а́ктум а́тквэ тракта́тум]
    Сделано и обсуждено.
  46. Actum est, ilicet.
    Actum est, ilĭcet.
    [а́ктум эст, и́лицэт]
    Дело закончено, можно расходиться.
  47. Actum ne agas.
    [а́ктум нэ а́гас]
    С чем покончено, к тому не возвращайся.
  48. Ad absurdum.
    [ад абсу́рдум]
    До абсурда [доводить].
  49. Ad acta.
    [ад а́кта]
    В архив.
  50. Ad aeternam rei memoriam.
    [ад этэ́рнам рэ́и мэмо́риам]
    На вечную память о деле.
  51. Ad augusta per angusta.
    [ад аўгу́ста пэр ангу́ста]
    Через теснины к вершинам; через трудности к достижению цели.
  52. Ad captandum benevolentiam.
    [ад капта́ндум бэнэволе́нциам]
    Для снискания расположения.
  53. Ad cogitandum et agendum homo natus est.
    [ад когита́ндум эт агэ́ндум гхо́мо на́тус эст]
    Для мысли и деяния рожден человек.
  54. Ad disputandum.
    [ад диспута́ндум]
    Для обсуждения.
  55. Ad duo festinans neutrum bene peregeris.
    Ad duo festīnans neutrum bene peregĕris.
    [ад ду́о фэсти́нанс нэ́ўтрум бэ́нэ пэрэ́гэрис]
    Делая два дела наспех, ни одного хорошо не сделаешь.
  56. Ad exemplum.
    [ад эксэ́мплюм]
    Ради примера.
  57. Ad extra.
    [ад э́кстра]
    До крайней степени.
  58. Ad fontes.
    [ад фо́нтэс]
    К источникам; к оригиналам [обращаться].
  59. Ad futurum memoriam.
    Ad futūrum memoriam.
    [ад футу́рум мэмо́риам]
    На долгую память.
  60. Ad gloriam.
    [ад глё́риам]
    Во славу.
  61. Ad hoc.
    [ад гхок]
    К этому; для данного случая; для этой цели.
  62. Ad hominem.
    Ad homĭnem.
    [ад гхо́минэм]
    Применительно к человеку.
  63. Ad honores.
    Ad honōres.
    [ад гхоно́рэс]
    Ради почета.
  64. Ad impossibilia nemo obligatur.
    Ad impossibilia nemo obligātur.
    [ад импоссиби́лиа нэ́мо облига́тур]
    К невозможному никого не обязывают.
  65. Ad infinitum.
    Ad infinītum.
    [ад инфини́тум]
    До бесконечности; без конца.
  66. Ad instantiam.
    [ад инста́нциам]
    По ходатайству.
  67. Ad Kalendas Graecas.
    [ад кале́ндас грэ́кас]
    До греческих календ; на неизвестный срок; никогда.
  68. Ad libitum.
    Ad libĭtum.
    [ад ли́битум]
    По желанию; по усмотрению.
  69. Ad litteram.
    Ad littĕram.
    [ад ли́ттэрам]
    Дословно; буквально.
  70. Ad meliora tempora.
    Ad meliōra tempŏra.
    [ад мэлио́ра тэ́мпора]
    До лучших времен.
  71. Ad meliorem.
    Ad meliōrem.
    [ад мэлио́рэм]
    К лучшему.
  72. Ad memorandum.
    [ад мэмора́ндум]
    Для памяти.
  73. Ad modum.
    [ад мо́дум]
    По образцу.
  74. Ad multos annos.
    [ад му́льтос а́ннос]
    На многие годы.
  75. Ad narrandum, non ad probandum.
    [ад нарра́ндум, нон ад проба́ндум]
    Для рассказывания, а не для доказывания.
  76. Ad notam.
    [ад но́там]
    К сведению.
  77. Ad notanda.
    [ад нота́нда]
    К сведению.
  78. Ad notata.
    Ad notāta.
    [ад нота́та]
    Примечание.
  79. Ad patres.
    [ад па́трэс]
    К праотцам [отправиться]; умереть.
  80. Ad poenitendum properat, cito qui judicat.
    Ad poenitendum propĕrat, cito qui judĭcat. Ad poenitendum properat, cito qui iudicat.
    [ад пэнитэ́ндум про́пэрат, ци́то кви ю́дикат]
    Кто быстро решает, быстро кается.
  81. Ad primos ictus non corruit ardua quercus.
    [ад при́мос и́ктус нон ко́рруит а́рдуа квэ́ркус]
    От первого удара не падает высокий дуб.
  82. Ad referendum.
    [ад рэфэрэ́ндум]
    К докладу.
  83. Ad rem nihil facit.
    [ад рэм ни́гхиль фа́цит]
    К делу не относится.
  84. Ad rem.
    [ад рэм]
    К делу; по существу дела.
  85. Ad res portandas asini vocitantur ad aulam.
    Ad res portandas asĭni vocitantur ad aulam.
    [ад рэс порта́ндас а́зини воцита́нтур ад а́ўлям]
    Ослов зовут во двор для перевозки тяжестей.
  86. Ad tertium.
    [ад тэ́рциум]
    В-третьих.
  87. Ad turpia nemo obligatur.
    Ad turpia nemo obligātur.
    [ад ту́рпиа нэ́мо облига́тур]
    К постыдному никого не принуждают.
  88. Ad unguem.
    [ад у́нгвэм]
    До ногтя; точно.
  89. Ad unum omnes.
    [ад у́нум о́мнэс]
    Все до одного.
  90. Ad usum externum.
    [ад у́зум экстэ́рнум]
    Для внешнего употребления.
  91. Ad usum internum.
    [ад у́зум интэ́рнум]
    Для внутреннего употребления.
  92. Ad usum proprium.
    [ад у́зум про́приум]
    Для личного пользования.
  93. Ad usum.
    [ад у́зум]
    Для пользования; для употребления.
  94. Ad utrumque paratus.
    Ad utrumque parātus.
    [ад утру́мквэ пара́тус]
    Готов к тому и другому.
  95. Ad valorem.
    Ad valōrem.
    [ад валё́рэм]
    По стоимости.
  96. Ad verbum.
    [ад вэ́рбум]
    Слово в слово.
  97. Ad virtutem via ardua est.
    Ad virtūtem via ardua est.
    [ад вирту́тэм ви́а а́рдуа эст]
    К мужеству дорога терниста.
  98. Ad vocem.
    [ад во́цэм]
    К слову [заметить].
  99. Adhibenda est in jocando moderatio.
    Adhibenda est in iocando moderatio.
    [адгхибэ́нда эст ин ёка́ндо модэра́цио]
    В шутках следует знать меру.
  100. Aditum nocendi perfido praestat fides.
    Adĭtum nocendi perfĭdo praestat fides.
    [а́дитум ноцэ́нди пэ́рфидо прэ́стат фи́дэс]
    Доверие, оказанное вероломному, дает ему возможность вредить.
  101. Adversa fortuna.
    Adversa fortūna.
    [адвэ́рса форту́на]
    При неблагоприятных обстоятельствах.
  102. Aede tua magnus, aliena sis velut agnus.
    Aede tua magnus, aliēna sis velut agnus.
    [э́дэ ту́а ма́гнус, алиэ́на сис вэ́лют а́гнус]
    В своем доме будь хозяином, а в чужом — ягненком.
  103. Aedis apud postes canis est magis acer (asper) in hospes.
    [э́дис а́пуд по́стэс ка́нис эст ма́гис а́цэр (а́спэр) ин гхо́спэс]
    Около дверей собака громче лает на чужих людей.
  104. Aequo animo qui malis miscetur, est malus.
    Aequo anĭmo qui malis miscētur, est malus.
    [э́кво а́нимо кви ма́лис мисцэ́тур, эст ма́люс]
    Кто спокойно сходится с дурными людьми, тот сам дурной.
  105. Aequo animo.
    Aequo anĭmo.
    [э́кво а́нимо]
    Невозмутимо; спокойно.
  106. Aes debitorem leve, grave inimicum facit.
    Aes debitōrem leve, grave inimīcum facit.
    [эс дэбито́рэм ле́вэ, гра́вэ иними́кум фа́цит]
    Небольшой долг делает должником, а большой — врагом.
  107. Aes partum scelere solet aera decem removere.
    Aes partum scelĕre solet aera decem removēre.
    [эс па́ртум сцэ́лерэ со́лет э́ра дэ́цэм рэмовэ́рэ]
    Деньги, приобретенные преступным путем, обычно приносят десятикратные потери.
  108. Aestas non semper durabit: condite nidos.
    Aestas non semper durābit: condīte nidos.
    [э́стас нон сэ́мпэр дура́бит: конди́тэ ни́дос]
    Лето не вечно: вейте гнезда.
  109. Aetate fruere, mobili cursu fugit.
    Aetāte fruĕre, mobĭli cursu fugit.
    [эта́тэ фру́эрэ, мо́били ку́рсу фу́гит]
    Наслаждайся жизнью, она так быстротечна.
  110. Aeterna nox.
    [этэ́рна нокс]
    Вечная ночь.
  111. Aethiopem lavare.
    Aethiŏpem lavāre.
    [эти́опэм лява́рэ]
    Мыть эфиопа.
  112. Agnosco veteris vestigia flammae.
    Agnosco vetĕris vestigia flammae.
    [агно́ско вэ́тэрис вэсти́гиа фля́ммэ]
    Узнаю следы былого пламени.
  113. Alea jacta est.
    Alea iacta est.
    [а́леа я́кта эст]
    Жребий брошен; выбор сделан; решение принято (Гай Юлий Цезарь).
  114. Alias.
    [а́лиас]
    Иначе; по-другому.
  115. Alibi.
    Alĭbi.
    [а́либи]
    В другом месте.
  116. Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt.
    Aliēna vitia in ocŭlis habēmus, a tergo nostra sunt.
    [алиэ́на ви́циа ин о́кулис гхабэ́мус, а тэ́рго но́стра сунт]
    Чужие грехи у нас на глазах, а свои за спиной.
  117. Alienos agros irrigas, tuis sitientibus.
    Aliēnos agros irrĭgas, tuis sitientĭbus.
    [алиэ́нос а́грос и́рригас, ту́ис сициэ́нтибус]
    Орошаешь чужие поля, а твои стоят сухими.
  118. Aliis ne feceris, quod tibi fieri non vis.
    Aliis ne fecĕris, quod tibi fiĕri non vis.
    [а́лиис нэ фэ́цэрис, квод ти́би фи́эри нон вис]
    Не делай другим того, чего не желаешь себе.
  119. Alit lectio ingenium.
    [а́лит ле́кцио ингэ́ниум]
    Чтение обогащает разум.
  120. Aliud ex alio malum.
    [а́лиуд экс а́лио ма́люм]
    Одно зло вытекает из другого.
  121. Alma mater.
    [а́льма ма́тэр]
    Питающая мать (об учебном заведении).
  122. Alter ego.
    [а́льтэр э́го]
    Второе «я».
  123. Altera pars.
    Altĕra pars.
    [а́льтэра парс]
    Другая (противоположная) сторона.
  124. Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur.
    Altissĭma quaeque flumĭna minĭmo sono labuntur.
    [альти́ссима квэ́квэ флю́мина ми́нимо со́но лябу́нтур]
    Наиболее глубокие реки текут с наименьшим шумом.
  125. Amantes amentes.
    [ама́нтэс амэ́нтэс]
    Влюбленные-безумцы.
  126. Amantium irae amoris integratio est.
    Amantium irae amōris integratio est.
    [ама́нтиум и́рэ амо́рис интэгра́цио эст]
    Ссоры влюбленных — возобновление любви.
  127. Amare et sapere vix Deo conceditur.
    Amāre et sapĕre vix Deo concedĭtur.
    [ама́рэ эт са́пэрэ викс дэ́о концэ́дитур]
    Любить и быть мудрым вряд ли может даже Бог.
  128. Amat victoria curam.
    [а́мат викто́риа ку́рам]
    Победа любит заботу.
  129. Ambo meliores.
    Ambo meliōres.
    [а́мбо мэлио́рэс]
    Оба хороши.
  130. Amicitia inter pocula contracta plerumque vitrea est.
    Amicitia inter pocŭla contracta plerumque vitrea est.
    [амици́циа и́нтэр по́куля контра́кта плеру́мквэ ви́трэа эст]
    Дружба, заключенная за рюмкой, хрупка, как стекло.
  131. Amicitia nisi inter bonos esse non potest.
    [амици́циа ни́зи и́нтэр бо́нос э́ссэ нон по́тэст]
    Дружба может быть только между хорошими людьми.
  132. Amicitia semper prodest, amor et nocet.
    [амици́циа сэ́мпэр про́дэст, а́мор эт но́цэт]
    Дружба всегда полезна, а любовь может и навредить.
  133. Amicitiam natura ipsa peperit.
    Amicitiam natūra ipsa pepĕrit.
    [амици́циам нату́ра и́пса пэ́пэрит]
    Дружбу создала сама природа.
  134. Amicos res secundae parant, adversae probant.
    Amīcos res secundae parant, adversae probant.
    [ами́кос рэс сэку́ндэ па́рант, адвэ́рсэ про́бант]
    Счастье дает друзей, несчастье испытывает их.
  135. Amicum laedere ne joco quidem licet.
    Amīcum laedĕre ne joco quidem licet. Amicum laedere ne ioco quidem licet.
    [ами́кум ле́дэрэ нэ ё́ко кви́дэм ли́цэт]
    Не следует обижать друга даже шуткой.
  136. Amicum perdere est damnorum maximum.
    Amīcum perdĕre est damnōrum maxĭmum.
    [ами́кум пэ́рдэрэ эст дамно́рум ма́ксимум]
    Потеря друга — наибольшая потеря.
  137. Amicus certus in re incerta cernitur.
    Amĭcus certus in re incerta cernĭtur.
    [а́микус цэ́ртус ин рэ инцэ́рта цэ́рнитур]
    Настоящий друг познается в беде.
  138. Amicus cognoscitur amore, more, ore, re.
    Amĭcus cognoscĭtur amōre, more, ore, re.
    [а́микус когно́сцитур амо́рэ, мо́рэ, о́рэ, рэ]
    Друг познается по любви, нраву, лицу, делам.
  139. Amicus humani generis.
    Amīcus humāni genĕris.
    [ами́кус гхума́ни гэ́нэрис]
    Друг рода человеческого.
  140. Amicus Plato, sed magis amica veritas.
    Amīcus Plato, sed magis amīca verĭtas.
    [ами́кус пля́то, сэд ма́гис ами́ка вэ́ритас]
    Платон мне друг, но истина — бо́льшая подруга (Аристотель).
  141. Amicus stultorum similis efficietur.
    Amīcus stultōrum simĭlis efficiētur.
    [ами́кус стульто́рум си́милис эффициэ́тур]
    Друг дураков станет похожим на них.
  142. Amissum, quod nescitur non amittitur.
    Amissum, quod nescĭtur non amittĭtur.
    [ами́ссум, квод нэ́сцитур нон ами́ттитур]
    Не знать про потерю — значит не терять.
  143. Amittit merito proprium, qui alienum appetit.
    Amittit merĭto proprium, qui aliēnum appĕtit.
    [ами́ттит мэ́рито про́приум, кви алиэ́нум а́ппэтит]
    Свое добро теряет тот, кто желает чужое.
  144. Amor caecus.
    [а́мор цэ́кус]
    Любовь слепа.
  145. Amor magister optimus.
    Amor magister optĭmus.
    [а́мор маги́стэр о́птимус]
    Любовь — лучший учитель.
  146. Amor non est medicabilis herbis.
    Amor non est medicabĭlis herbis.
    [а́мор нон эст мэдика́билис гхэ́рбис]
    Нет от любви лекарства.
  147. Amor omnibus idem.
    Amor omnĭbus idem.
    [а́мор о́мнибус и́дэм]
    Любовь у всех одинакова.
  148. Amor patriae.
    [а́мор па́триэ]
    Любовь к родине.
  149. Amor timere neminem verus potest.
    Amor timēre nemĭnem verus potest.
    [а́мор тимэ́рэ нэ́минэм вэ́рус по́тэст]
    Настоящая любовь ничего не боится.
  150. Amor tussisque non celantur.
    [а́мор тусси́сквэ нон цэля́нтур]
    Любовь и кашель не спрячешь.
  151. Amor vincit omnia.
    [а́мор ви́нцит о́мниа]
    Любовь все побеждает.
  152. Amor, ut lacrima, ab oculo oritur, in cor cadit.
    Amor, ut lacrĭma, ab ocŭlo orītur, in cor cadit.
    [а́мор, ут ля́крима, аб о́кулё ори́тур, ин кор ка́дит]
    Любовь, как слеза — из глаз рождается, на сердце падает.
  153. Anima esuriens etiam amarum pro dulci sumit.
    Anĭma esuriens etiam amārum pro dulci sumit.
    [а́нима эзу́риэнс э́циам ама́рум про ду́льци су́мит]
    Голодный даже горькое принимает за сладкое.
  154. Anima satur calcat favum.
    Anĭma satur calcat favum.
    [а́нима са́тур ка́лькат фа́вум]
    Сытая душа топчет мед.
  155. Animos labor nutrit.
    Anĭmos labor nutrit.
    [а́нимос ля́бор ну́трит]
    Труд питает души.
  156. Animum debere.
    Anĭmum debēre.
    [а́нимум дэбэ́рэ]
    Задолжать душу.
  157. Animus aequus optimum est aerumnae condimentum.
    Anĭmus aequus optĭmum est aerumnae condimentum.
    [а́нимус э́квус о́птимум эст эру́мнэ кондимэ́нтум]
    Спокойствие духа — надежное средство от печали.
  158. Animus in pedes decidit.
    Anĭmus in pedes decĭdit.
    [а́нимус ин пэ́дэс дэ́цидит]
    Душа в пятки ушла.
  159. Anni currentis (a. c.).
    [а́нни куррэ́нтис]
    Сего года.
  160. Anni futuri (a. f.).
    Anni futūri (a. f.).
    [а́нни футу́ри]
    Следующего года.
  161. Annosa vulpes haud [facile] capitur laqueo.
    Annōsa vulpes haud [facĭle] capĭtur laqueo.
    [анно́за ву́льпэс гха́уд [фа́циле] ка́питур ля́квэо]
    Старая лиса не [легко] попадает в капкан.
  162. Annum novum bonum felicem faustum fortunatumque!
    Annum novum bonum felīcem faustum fortunatumque!
    [а́ннум но́вум бо́нум фэли́цэм фа́ўстум фортунату́мквэ]
    Пусть сопутствуют новому году счастье, успех и благополучие!
  163. Ante annum.
    [а́нтэ а́ннум]
    В прошлом году.
  164. Ante barbam doces senes.
    [а́нтэ ба́рбам до́цэс сэ́нэс]
    Еще борода не выросла, а ты стариков учишь.
  165. Ante faciem populi.
    Ante faciem popŭli.
    [а́нтэ фа́циэм по́пули]
    У всех на виду.
  166. Ante tubam trepidas.
    Ante tubam trepĭdas.
    [а́нтэ ту́бам трэ́пидас]
    Дрожишь еще до звука трубы.
  167. Ante victoriam ne canas triumhum.
    [а́нтэ викто́риам нэ ка́нас триу́мгхум]
    Не кричи о триумфе до победы.
  168. Ante volare cave, quam procrescant tibi pennae.
    Ante volāre cave, quam procrescant tibi pennae.
    [а́нтэ воля́рэ ка́вэ, квам прокрэ́скант ти́би пэ́ннэ]
    Остерегайся летать, пока у тебя не выросли крылья.
  169. Antiqua quae nunc sunt, fuerunt olim nova.
    Antīqua quae nunc sunt, fuērunt olim nova.
    [анти́ква квэ нунк сунт, фуэ́рунт о́лим но́ва]
    То, что сейчас старое, было когда-то новым.
  170. Antiquo more.
    Antīquo more.
    [анти́кво мо́рэ]
    По древнему обычаю.
  171. Antiquus amor cancer est.
    Antīquus amor cancer est.
    [анти́квус а́мор ка́нцэр эст]
    Старая любовь возвращается.
  172. Aperto libro.
    [апэ́рто ли́бро]
    С чистого листа; без подготовки.
  173. Aquam in mortario tundere.
    Aquam in mortario tundĕre.
    [а́квам ин морта́рио ту́ндэрэ]
    Воду в ступе толочь.
  174. Aquam turbare dedecet, ne pura tibi desit.
    Aquam turbāre dedĕcet, ne pura tibi desit.
    [а́квам турба́рэ дэ́дэцэт, нэ пу́ра ти́би дэ́зит]
    Чтобы тебе хватало чистой воды, не нужно ее мутить.
  175. Aquas cineri infundere.
    Aquas cinĕri infundĕre.
    [а́квас ци́нэри инфу́ндэрэ]
    Лить воду на пожарище.
  176. Aquila non captat muscas.
    Aquĭla non captat muscas.
    [а́квиля нон ка́птат му́скас]
    Орел не ловит мух.
  177. Aquila non generat columbam.
    Aquĭla non genĕrat columbam.
    [а́квиля нон гэ́нэрат колю́мбам]
    Орел не рождает голубя.
  178. Arbor mala — mala mala.
    [а́рбор ма́ля — ма́ля ма́ля]
    Плохая яблоня — плохие яблоки.
  179. Arbor vitae.
    [а́рбор ви́тэ]
    Древо жизни.
  180. Arbore fructu cognoscitur.
    Arbŏre fructu cognoscĭtur.
    [а́рборэ фру́кту когно́сцитур]
    Дерево узнают по плоду.
  181. Arcades ambo.
    Arcădes ambo.
    [а́ркадэс а́мбо]
    Оба аркадцы (Вергилий); два сапога пара.
  182. Arcus nimium tensus rumpitur.
    Arcus nimium tensus rumpĭtur.
    [а́ркус ни́миум тэ́нсус ру́мпитур]
    Слишком натянутая струна лопается.
  183. Ardea culpat aquas, quia nescit nare per illas.
    [а́рдэа ку́льпат а́квас, кви́а нэ́сцит на́рэ пэр и́лляс]
    Цапля обвиняет воду, потому что не умеет плавать.
  184. Argenteis hastis pugnare.
    Argenteis hastis pugnāre.
    [аргэ́нтэис гха́стис пугна́рэ]
    Сражаться серебряными копьями.
  185. Argumentum a contrario.
    [аргумэ́нтум а контра́рио]
    Доказательство от противного.
  186. Argumentum ad ignorantiam.
    [аргумэ́нтум ад игнора́нциам]
    Довод, рассчитанный на неосведомленность собеседника.
  187. Argumentum ad misericordiam.
    [аргумэ́нтум ад мизэрико́рдиам]
    Аргумент к милосердию (т. е. рассчитанный на жалость).
  188. Argumentum ad oculos.
    Argumentum ad ocŭlos.
    [аргумэ́нтум ад о́кулёс]
    Наглядное доказательство.
  189. Argumentum ad verecundiam.
    [аргумэ́нтум ад вэрэку́ндиам]
    Обращение к совести.
  190. Argumentum argentarium.
    [аргумэ́нтум аргэнта́риум]
    Денежный довод; взятка; подкуп.
  191. Argumentum baculinum.
    Argumentum baculīnum.
    [аргумэ́нтум бакули́нум]
    Палочный довод; доказательство с помощью насилия.
  192. Arrogantia facit stultum.
    [аррога́нциа фа́цит сту́льтум]
    Заносчивость делает глупым.
  193. Ars longa, vita brevis est.
    [арс лё́нга, ви́та брэ́вис эст]
    Жизнь коротка, искусство вечно (Гиппократ).
  194. Ars neminem gravat.
    Ars nemĭnem gravat.
    [арс нэ́минэм гра́ват]
    Ремесло никому не в тягость.
  195. Ars optimum viaticum.
    Ars optĭmum viatĭcum.
    [арс о́птимум виа́тикум]
    Ремесло — лучший помощник в дороге.
  196. Ars Phoebea.
    Ars Phoebēa.
    [арс фэбэ́а]
    Солнечное искусство (о медицине).
  197. Arte et humanitate, labore et scientia.
    Arte et humanitāte, labōre et scientia.
    [а́ртэ эт гхуманита́тэ, лябо́рэ эт сциэ́нциа]
    Искусством и человеколюбием, трудом и знаниями.
  198. Arte.
    [а́ртэ]
    Мастерски; искусно
  199. Artificem commendat opus.
    Artifĭcem commendat opus.
    [арти́фицэм коммэ́ндат о́пус]
    Произведение хвалит мастера.
  200. Asinos non curo.
    Asĭnos non curo.
    [а́зинос нон ку́ро]
    На ослов не обращаю внимания.
  201. Asinus ad lyram.
    Asĭnus ad lyram.
    [а́зинус ад ли́рам]
    Осел о лире [рассуждает].
  202. Asinus asinorum in saecula saeculorum.
    Asĭnus asinōrum in saecŭla saeculōrum.
    [а́зинус азино́рум ин сэ́куля сэкулё́рум]
    Осел из ослов во веки веков.
  203. Asinus in paleas incidit.
    Asĭnus in paleas incĭdit.
    [а́зинус ин па́леас и́нцидит]
    И осел может наткнуться на мякину.
  204. Astra inclinant, non necessitant.
    Astra inclīnant, non necessĭtant.
    [а́стра инкли́нант, нон нэцэ́сситант]
    Звезды склоняют, а не принуждают.
  205. Audaces fortuna juvat.
    Audāces fortūna juvat. Audaces fortuna iuvat.
    [аўда́цэс форту́на ю́ват]
    Смелым судьба помогает (Вергилий).
  206. Audentes fortuna juvat.
    Audentes fortūna juvat. Audentes fortuna iuvat.
    [аўдэ́нтэс форту́на ю́ват]
    Отважным покровительствует удача.
  207. Audi multa, loquere pauca.
    Audi multa, loquĕre pauca.
    [а́ўди му́льта, лё́квэрэ па́ўка]
    Слушай много, говори мало.
  208. Audi, cerne, tace, si vis vivere cum pace.
    Audi, cerne, tace, si vis vivĕre cum pace.
    [а́ўди, цэ́рнэ, та́цэ, си вис ви́вэрэ кум па́цэ]
    Слушай, подмечай, молчи, если хочешь жить в согласии.
  209. Audi, vide, sile.
    [а́ўди, ви́дэ, си́ле]
    Слушай, смотри, молчи.
  210. Audiatur et altera pars.
    Audiātur et altĕra pars.
    [аўдиа́тур эт а́льтэра парс]
    Следует выслушать и другую сторону.
  211. Audire disce, si nescis loqui.
    Audīre disce, si nescis loqui.
    [аўди́рэ ди́сцэ, си нэ́сцис лё́кви]
    Учись слушать, если не умеешь говорить.
  212. Auferte malum ex vobis.
    [аўфэ́ртэ ма́люм экс во́бис]
    Искорените зло из среды вашей.
  213. Aurea mediocritas.
    Aurea mediocrĭtas.
    [а́ўрэа мэдио́критас]
    Золотая середина.
  214. Auri sacra fames!
    [а́ўри са́кра фа́мэс]
    Проклятая жажда золота!
  215. Auro quaque janua panditur.
    Auro quaque janua pandĭtur. Auro quaque ianua panditur.
    [а́ўро ква́квэ я́нуа па́ндитур]
    Любая дверь открывается золотом.
  216. Aurora musis amica (est).
    Aurōra musis amīca (est).
    [аўро́ра му́зис ами́ка (эст)]
    Аврора — подруга муз (т. е. утренние часы благоприятны для занятий науками и искусством).
  217. Ausculta et perpende.
    [аўску́льта эт пэрпэ́ндэ]
    Слушай [что говорит другой] и взвешивай.
  218. Auscultare disce.
    Auscultāre disce.
    [аўскульта́рэ ди́сцэ]
    Учись [внимательно] слушать.
  219. Aut bene, aut nihil.
    [аўт бэ́нэ, аўт ни́гхиль]
    Или хорошо, или ничего.
  220. Aut Caesar, aut nihil.
    [аўт цэ́зар, аўт ни́гхиль]
    Или Цезарь, или ничто; все или ничего.
  221. Aut cum scuto, aut in scuto.
    [аўт кум ску́то, аўт ин ску́то]
    Со щитом или на щите.
  222. Aut ne tentaris, aut perfice.
    Aut ne tentāris, aut perfĭce.
    [аўт нэ тэнта́рис, аўт пэ́рфицэ]
    Или не берись, или доводи до конца.
  223. Aut viam inveniam, aut faciam.
    [аўт ви́ам инвэ́ниам, аўт фа́циам]
    Или найду дорогу, или проложу ее сам.
  224. Aut vincere, aut mori.
    Aut vincĕre, aut mori.
    [аўт ви́нцэрэ, аўт мо́ри]
    Или победить, или умереть.
  225. Auxilia humilia firma consensus facit.
    [аўкси́лиа гхуми́лиа фи́рма консэ́нсус фа́цит]
    Согласие делает сильной незначительную помощь.
  226. Avarus animus nullo satiatur lucro.
    Avārus anĭmus nullo satiātur lucro.
    [ава́рус а́нимус ну́ллё сациа́тур лю́кро]
    Скупая душа не насытится никаким богатством.
  227. Barba philosophum non facit.
    Barba philosŏphum non facit.
    [ба́рба филё́софум нон фа́цит]
    Борода не делает философом.
  228. Barba tenus sapiens.
    [ба́рба тэ́нус са́пиэнс]
    Мудрый только бородой.
  229. Beata solitudo.
    Beāta solitūdo.
    [бэа́та солиту́до]
    Блаженное одиночество.
  230. Beata stultitia.
    Beāta stultitia.
    [бэа́та стульти́циа]
    Блаженная несуразность.
  231. Beate vivere est honeste vivere.
    Beāte vivĕre est honeste vivĕre.
    [бэа́тэ ви́вэрэ эст гхонэ́стэ ви́вэрэ]
    Жить счастливо — значит жить честно.
  232. Beati pacifici.
    Beāti pacifĭci.
    [бэа́ти паци́фици]
    Блаженны миротворцы.
  233. Beati pauperes spiritu.
    Beāti paupĕres spirĭtu.
    [бэа́ти па́ўпэрэс спи́риту]
    Блаженны нищие духом.
  234. Beatitudo non est virtutis praemium, sed ipsa virtus.
    Beatitūdo non est virtūtis praemium, sed ipsa virtus.
    [бэатиту́до нон эст вирту́тис прэ́миум, сэд и́пса ви́ртус]
    Блаженство — не награда за добродетель, но сама добродетель (Спиноза).
  235. Beatus ille, qui procul negotiis.
    Beātus ille, qui procul negotiis.
    [бэа́тус и́лле, кви про́куль нэго́циис]
    Блажен тот, кто вдали от хлопот.
  236. Bella gerunt mures, ubi cattum non habet aedes.
    [бэ́лля гэ́рунт му́рэс, у́би ка́ттум нон гха́бэт э́дэс]
    Мыши воюют, когда в доме нет кошки.
  237. Bellum frigidum.
    Bellum frigĭdum.
    [бэ́ллюм фри́гидум]
    Холодная война.
  238. Bene dignoscitur — bene curatur.
    Bene dignoscĭtur — bene curātur.
    [бэ́нэ дигно́сцитур — бэ́нэ кура́тур]
    Хорошо распознается — хорошо вылечивается.
  239. Bene merenti bene profuerit, male merenti par erit.
    Bene merenti bene profuĕrit, male merenti par erit.
    [бэ́нэ мэрэ́нти бэ́нэ профу́эрит, ма́ле мэрэ́нти пар э́рит]
    Сеющему добро воздастся добром, сеющему зло — злом.
  240. Bene placito.
    Bene placĭto.
    [бэ́нэ пля́цито]
    По доброй воле.
  241. Bene vertat!
    [бэ́нэ вэ́ртат]
    Успехов!
  242. Bene vincit, qui se vincit in victoria.
    [бэ́нэ ви́нцит, кви сэ ви́нцит ин викто́риа]
    По-настоящему побеждает тот, кто, одержав победу, побеждает и себя.
  243. Benedicite!
    Benedicĭte!
    [бэнэди́цитэ]
    В хороший час!
  244. Beneficia non obtruduntur.
    [бэнэфи́циа нон обтруду́нтур]
    Благодеяний не навязывают.
  245. Beneficia plura recipit, qui scit reddere.
    Beneficia plura recĭpit, qui scit reddĕre.
    [бэнэфи́циа плю́ра рэ́ципит, кви сцит рэ́ддэрэ]
    Вдвойне получает тот, кто умеет благодарить.
  246. Benevolus animus maxima est cognatio.
    Benevŏlus anĭmus maxĭma est cognatio.
    [бэнэ́волюс а́нимус ма́ксима эст когна́цио]
    Благожелательный человек — самый близкий родич.
  247. Bis ad eundem lapidem offendere.
    Bis ad eundem lapĭdem offendĕre.
    [бис ад э́ўндэм ля́пидэм оффэ́ндэрэ]
    Дважды споткнуться о тот же камень.
  248. Bis dat, qui cito dat.
    [бис дат, кви ци́то дат]
    Кто дает быстро, тот дает вдвойне (Публилий Сир).
  249. Bis pueri senes.
    Bis puĕri senes.
    [бис пу́эри сэ́нэс]
    Старики — второй раз дети.
  250. Bis.
    [бис]
    Дважды.
  251. Blanda patrum reprobos (segnes) facit indulgentia natos.
    Blanda patrum reprŏbos (segnes) facit indulgentia natos.
    [бля́нда па́трум рэ́пробос (сэ́гнэс) фа́цит индульгэ́нциа на́тос]
    Слепая любовь родителей развращает детей.
  252. Bona causa triumphat.
    [бо́на ка́ўза триу́мфат]
    Доброе дело побеждает.
  253. Bona fama divitiis est potior.
    [бо́на фа́ма диви́циис эст по́тиор]
    Добрая слава лучше богатства.
  254. Bona fama est alterum patrimonium.
    Bona fama est altĕrum patrimonium.
    [бо́на фа́ма эст а́льтэрум патримо́ниум]
    Добрая слава — второе наследство.
  255. Bona fide.
    [бо́на фи́дэ]
    Добросовестно.
  256. Bona mente.
    [бо́на мэ́нтэ]
    С добрыми намерениями.
  257. Bona opinio hominum tutior pecunia est.
    Bona opinio homĭnum tutior pecunia est.
    [бо́на опи́нио гхо́минум ту́тиор пэку́ниа эст]
    Хорошее мнение людей надежнее денег.
  258. Bona valetudo melior est quam maximae divitiae.
    Bona valetūdo melior est quam maxĭmae divitiae.
    [бо́на валету́до мэ́лиор эст квам ма́ксимэ диви́циэ]
    Хорошее здоровье лучше самого большого богатства.
  259. Bona venia vestra.
    [бо́на вэ́ниа вэ́стра]
    С вашего позволения.
  260. Bonis avibus.
    Bonis avĭbus.
    [бо́нис а́вибус]
    В добрый час.
  261. Bono ingenio me esse ornatum, quam multo auro mavolo.
    Bono ingenio me esse ornātum, quam multo auro mavŏlo.
    [бо́но ингэ́нио мэ э́ссэ орна́тум, квам му́льто а́ўро ма́волё]
    Лучшее украшение для меня — приятный характер, а не гора золота.
  262. Bono sensu.
    [бо́но сэ́нсу]
    В хорошем смысле.
  263. Bonorum vita vacua est metu.
    Bonōrum vita vacua est metu.
    [боно́рум ви́та ва́куа эст мэ́ту]
    Жизнь честных [людей] свободна от страха.
  264. Bonos mores corrumpunt congressus mali.
    [бо́нос мо́рэс корру́мпунт конгрэ́ссус ма́ли]
    Плохие связи портят хорошие нравы.
  265. Bonum ad virum cito moritur iracundia.
    Bonum ad virum cito morĭtur iracundia.
    [бо́нум ад ви́рум ци́то мо́ритур ираку́ндиа]
    У хорошего человека гнев проходит быстро.
  266. Bonum est etiam bona verba inimicis reddere.
    Bonum est etiam bona verba inimīcis reddĕre.
    [бо́нум эст э́циам бо́на вэ́рба иними́цис рэ́ддэрэ]
    Хорошо даже врагу сказать приятное слово.
  267. Bonum initium est dimidium facti.
    [бо́нум ини́циум эст дими́диум фа́кти]
    Хорошее начало — половина дела.
  268. Bonus dux bonum reddit militem.
    Bonus dux bonum reddit milĭtem.
    [бо́нус дукс бо́нум рэ́ддит ми́литэм]
    У хорошего военачальника хорошее войско.
  269. Bos ad aquam tractus non vult potare coactus.
    Bos ad aquam tractus non vult potāre coactus.
    [бос ад а́квам тра́ктус нон вульт пота́рэ коа́ктус]
    Бык, приведенный силой к воде, не хочет пить.
  270. Brevi manu.
    [брэ́ви ма́ну]
    Короткой рукой; быстро, без проволо́чек.
  271. Brevis esse laboro, obscurus fio.
    Brevis esse labōro, obscūrus fio.
    [брэ́вис э́ссэ лябо́ро, обску́рус фи́о]
    Когда я пытаюсь быть кратким, я делаюсь непонятным.
  272. Caecus non judicat de colore.
    Caecus non judĭcat de colōre. Caecus non iudicat de colore.
    [цэ́кус нон ю́дикат дэ колё́рэ]
    Слепой не судит о цвете.
  273. Caecus si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt.
    Caecus si caeco ducātum praestet, ambo in foveam cadunt.
    [цэ́кус си цэ́ко дука́тум прэ́стэт, а́мбо ин фо́вэам ка́дунт]
    Если слепой ведет слепого, то оба падают в яму.
  274. Calamitate doctus sum.
    Calamitāte doctus sum.
    [калямита́тэ до́ктус сум]
    Горе меня научило.
  275. Calles antiquos serves veteres et amicos.
    Calles antīquos serves vetĕres et amīcos.
    [ка́ллес анти́квос сэ́рвэс вэ́тэрэс эт ами́кос]
    Береги старые тропы и старых друзей.
  276. Calvitium non est vitium, sed prudentiae indicium.
    [кальви́циум нон эст ви́циум, сэд прудэ́нциэ инди́циум]
    Лысина не порок, а свидетельство мудрости.
  277. Camelus desiderans cornua, etiam aures perdidit.
    Camēlus desidĕrans cornua, etiam aures perdĭdit.
    [камэ́люс дэзи́дэранс ко́рнуа, э́циам а́ўрэс пэ́рдидит]
    Верблюд, стремясь приобрести рога, потерял даже уши.
  278. Cancrum recta ingredi doces.
    Cancrum recta ingrĕdi doces.
    [ка́нкрум рэ́кта и́нгрэди до́цэс]
    Учить рака ходить вперед.
  279. Canit avis quaevis sicut rostrum sibi crevit.
    [ка́нит а́вис квэ́вис си́кут ро́струм си́би крэ́вит]
    Каждая птица так поет, как у нее клюв растет.
  280. Capiat, qui capere potest.
    Capiat, qui capĕre potest.
    [ка́пиат, кви ка́пэрэ по́тэст]
    Пусть ловит, кто может поймать.
  281. Capienda rebus in malis praeceps via est.
    [капиэ́нда рэ́бус ин ма́лис прэ́цэпс ви́а эст]
    В беде следует принимать опасные решения.
  282. Carpe diem.
    [ка́рпэ ди́эм]
    Лови день; пользуйся каждым днем (Гораций).
  283. Castigare ridendo mores.
    Castigāre ridendo mores.
    [кастига́рэ ридэ́ндо мо́рэс]
    Смехом исправлять нравы.
  284. Castis omnia casta.
    [ка́стис о́мниа ка́ста]
    Чистым [людям] все кажется чистым.
  285. Casu.
    [ка́зу]
    Случайно.
  286. Casus belli.
    [ка́зус бэ́лли]
    Повод к войне.
  287. Casus.
    [ка́зус]
    Случай.
  288. Cattus amat piscem, sed non vult tingere plantam.
    Cattus amat piscem, sed non vult tingĕre plantam.
    [ка́ттус а́мат пи́сцэм, сэд нон вульт ти́нгэрэ пля́нтам]
    Кот любит рыбу, но не желает мочить лапы.
  289. Causa causalis.
    Causa causālis.
    [ка́ўза каўза́лис]
    Причина причин; главная причина.
  290. Causa causarum.
    Causa causārum.
    [ка́ўза каўза́рум]
    Причина причин; главная причина.
  291. Causa finita est.
    Causa finīta est.
    [ка́ўза фини́та эст]
    Вопрос решен.
  292. Cautus enim metuit foveam lupus.
    [ка́ўтус э́ним мэ́туит фо́вэам лю́пус]
    Осторожный волк боится ямы.
  293. Cave amicum credas, nisi quem probaveris.
    Cave amīcum credas, nisi quem probavĕris.
    [ка́вэ ами́кум крэ́дас, ни́зи квэм проба́вэрис]
    Не считай кого-то другом, пока его не испытал.
  294. Cave canem.
    [ка́вэ ка́нэм]
    Берегись собаки.
  295. Cave illum semper, qui tibi imposuit semel.
    [ка́вэ и́ллюм сэ́мпэр, кви ти́би импо́зуит сэ́мэль]
    Постоянно остерегайся того, кто обманул тебя хотя бы однажды.
  296. Cave ne quidquam incipias, quod post poeniteat.
    [ка́вэ нэ кви́дквам инци́пиас, квод пост пэни́тэат]
    Не начинай того, в чем позже будешь раскаиваться.
  297. Cave tibi a cane muto et aqua silente.
    [ка́вэ ти́би а ка́нэ му́то эт а́ква силе́нтэ]
    Остерегайся тихой собаки и спокойной воды.
  298. Cave!
    [ка́вэ]
    Будь осторожен!
  299. Cave, ne cadas.
    [ка́вэ, нэ ка́дас]
    Берегись, чтобы не упасть.
  300. Cave, quid dicas, quando et cui.
    [ка́вэ, квид ди́кас, ква́ндо эт ку́и]
    Смотри, что говоришь, когда и кому.
  301. Cavete a falsis amicis.
    Cavēte a falsis amīcis.
    [кавэ́тэ а фа́льсис ами́цис]
    Опасайтесь ложных друзей.
  302. Cede majori.
    Cede majōri. Cede maiori.
    [цэ́дэ майо́ри]
    Уступай старшему.
  303. Cena comesa venire.
    Cena comēsa venīre.
    [цэ́на комэ́за вэни́рэ]
    Прийти после пиршества.
  304. Cessante causa cessat effectus.
    [цэсса́нтэ ка́ўза цэ́ссат эффэ́ктус]
    С устранением причины исчезает и следствие.
  305. Cetera desiderantur.
    Cetĕra desiderantur.
    [цэ́тэра дэзидэра́нтур]
    Остальное остается только желать.
  306. Ceteris paribus.
    Cetĕris parĭbus.
    [цэ́тэрис па́рибус]
    При прочих равных условиях.
  307. Charta non erubescit.
    [ха́рта нон эрубэ́сцит]
    Бумага не краснеет.
  308. Chirurgus mente prius et oculis agat, quam armata manu.
    Chirurgus mente prius et ocŭlis agat, quam armāta manu.
    [хиру́ргус мэ́нтэ при́ус эт о́кулис а́гат, квам арма́та ма́ну]
    Пусть хирург прежде всего действует умом и глазами и лишь потом вооруженной [скальпелем] рукой.
  309. Cicatrix conscientiae pro vulnere est.
    Cicātrix conscientiae pro vulnĕre est.
    [цика́трикс консциэ́нциэ про ву́льнэрэ эст]
    Рубец на совести — та же рана; раны совести не заживают.
  310. Circulus vitiosus.
    Circŭlus vitiōsus.
    [ци́ркулюс вицио́зус]
    Порочный круг.
  311. Cis.
    [цис]
    По эту сторону.
  312. Citato loco.
    Citāto loco.
    [цита́то лё́ко]
    В цитированном месте; там же.
  313. Citius venit malum, quam revertitur.
    Citius venit malum, quam revertĭtur.
    [ци́тиус вэ́нит ма́люм, квам рэвэ́ртитур]
    Беда приходит быстрее, чем уходит.
  314. Citius, altius, fortius!
    [ци́тиус, а́льтиус, фо́ртиус]
    Быстрее, выше, сильнее!
  315. Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris.
    Cito rumpes arcum, semper si tensum habuĕris.
    [ци́то ру́мпэс а́ркум, сэ́мпэр си тэ́нсум гхабу́эрис]
    Быстро сломаешь лук, если всегда будешь держать его натянутым; не перегибай палку.
  316. Clara pacta claros faciunt amicos.
    Clara pacta claros faciunt amīcos.
    [кля́ра па́кта кля́рос фа́циунт ами́кос]
    Ясные условия создают хороших друзей.
  317. Claude os, aperi oculos.
    Claude os, apĕri ocŭlos.
    [кля́ўдэ ос, а́пэри о́кулёс]
    Закрой рот, открой глаза.
  318. Claudi vicinus claudicat ipse brevi.
    Claudi vicīnus claudĭcat ipse brevi.
    [кля́ўди вици́нус кля́ўдикат и́псэ брэ́ви]
    Сосед хромого сам в скором времени начинает хромать.
  319. Cogitationes posteriores saepe sunt meliores.
    Cogitatiōnes posteriōres saepe sunt meliōres.
    [когитацио́нэс постэрио́рэс сэ́пэ сунт мэлио́рэс]
    Более поздние мысли чаще лучше [предыдущих].
  320. Cogitationis poenam nemo patitur.
    Cogitatiōnis poenam nemo patĭtur.
    [когитацио́нис пэ́нам нэ́мо па́титур]
    Никто не подлежит наказанию за мысли.
  321. Cogitato quam longa sit hiems.
    Cogitāto quam longa sit hiems.
    [когита́то квам лё́нга сит гхи́эмс]
    Думай наперед, какая долгая зима.
  322. Cogito, ergo sum.
    Cogĭto, ergo sum.
    [ко́гито, э́рго сум]
    Я мыслю, следовательно, существую (Декарт).
  323. Cognomine.
    Cognomĭne.
    [когно́минэ]
    По прозвищу.
  324. Cognosce te ipsum.
    [когно́сцэ тэ и́псум]
    Познай самого себя.
  325. Colubra restem non parit.
    Colŭbra restem non parit.
    [ко́любра рэ́стэм нон па́рит]
    Змея веревки не рождает; яблочко от яблони недалеко падает.
  326. Columba non generat aquilam.
    Columba non genĕrat aquĭlam.
    [колю́мба нон гэ́нэрат а́квилям]
    Голубь не рождает орла.
  327. Comae steterunt.
    Comae stetērunt.
    [ко́мэ стэтэ́рунт]
    Волосы поднялись; волосы встали дыбом.
  328. Comes facundus in via pro vehiculo est.
    Comes facundus in via pro vehicŭlo est.
    [ко́мэс факу́ндус ин ви́а про вэгхи́кулё эст]
    Красноречивый спутник в дороге — тот же экипаж.
  329. Commenti fit opus ad deitatis opus.
    Commenti fit opus ad deitātis opus.
    [коммэ́нти фит о́пус ад дэита́тис о́пус]
    И в божьей помощи нужна ловкость человека.
  330. Concolores aves facillime congregantur.
    Concolōres aves facillĭme congregantur.
    [конколё́рэс а́вэс фаци́ллимэ конгрэга́нтур]
    Птицы одного цвета легко сходятся.
  331. Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur.
    Concordia parvae res crescunt, discordia maxĭmae dilabuntur.
    [конко́рдиа па́рвэ рэс крэ́скунт, диско́рдиа ма́ксимэ дилябу́нтур]
    При согласии малые дела растут, при несогласии большие дела разрушаются (Гай Саллюстий Крисп).
  332. Concordia res parvae crescunt.
    [конко́рдиа рэс па́рвэ крэ́скунт]
    Согласием возвеличиваются и малые дела.
  333. Concordia victoriam gignit.
    [конко́рдиа викто́риам ги́гнит]
    Согласие рождает победу.
  334. Conditio sine qua non.
    [конди́цио си́нэ ква нон]
    Непременное условие.
  335. Confer! (Cf.)
    [ко́нфэр]
    Смотри! Сравни! (при ссылке в научных работах).
  336. Confessio extrajudicialis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculari.
    Confessio extrajudiciālis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculāri. Confessio extraiudicialis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculari.
    [конфэ́ссио экстрайудициа́лис ин сэ ну́лля эст; эт квод ну́ллюм эст, нон по́тэст админикуля́ри]
    Внесудебные признания сами па себе ничего не стоят, а то, что ничего не стоит, не может служить опорой.
  337. Conscia mens recti famae mendacia ridet.
    [ко́нсциа мэнс рэ́кти фа́мэ мэнда́циа ри́дэт]
    Чистая совесть смеется над ложными слухами.
  338. Conscia mens recti scandit bene stramina lecti.
    Conscia mens recti scandit bene stramĭna lecti.
    [ко́нсциа мэнс рэ́кти ска́ндит бэ́нэ стра́мина ле́кти]
    Человек с чистой совестью спокойно идет спать.
  339. Conscientia mille testes.
    [консциэ́нциа ми́лле тэ́стэс]
    Совесть стоит тысячи свидетелей.
  340. Consensu omnium.
    [консэ́нсу о́мниум]
    С общего согласия.
  341. Considera quid dicas, non quid cogites.
    Considĕra quid dicas, non quid cogĭtes.
    [конси́дэра квид ди́кас, нон квид ко́гитэс]
    Следи за тем, что говоришь, а не за тем, что думаешь.
  342. Consideratio naturae.
    Consideratio natūrae.
    [консидэра́цио нату́рэ]
    Созерцание природы.
  343. Consonus esto lupis, cum quibus esse cupis.
    Consŏnus esto lupis, cum quibus esse cupis.
    [ко́нсонус э́сто лю́пис, кум кви́бус э́ссэ ку́пис]
    Будь в согласии с волками, с которыми ты хочешь жить.
  344. Consuere os.
    Consuĕre os.
    [консу́эрэ ос]
    Зашивать рот.
  345. Consuetudinis magna vis est.
    Consuetudĭnis magna vis est.
    [консвэту́динис ма́гна вис эст]
    Велика сила привычки.
  346. Consuetudo est altera natura.
    Consuetūdo est altĕra natūra.
    [консвэту́до эст а́льтэра нату́ра]
    Привычка — вторая натура; привычка — вторая сущность.
  347. Consultatione re peracta nihil opus.
    Consultatiōne re peracta nihil opus.
    [консультацио́нэ рэ пэра́кта ни́гхиль о́пус]
    Когда дело сделано, совет не нужен.
  348. Consultor homini tempus utilissimus.
    Consultor homĭni tempus utilissĭmus.
    [консу́льтор гхо́мини тэ́мпус утили́ссимус]
    Время — лучший советчик.
  349. Consummatum est!
    Consummātum est!
    [консумма́тум эст]
    Свершилось!
  350. Consumor aliis inserviendo.
    Consŭmor aliis inserviendo.
    [ко́нсумор а́лиис инсэрвиэ́ндо]
    Служа другим, сгораю.
  351. Contra bonos mores.
    [ко́нтра бо́нос мо́рэс]
    Безнравственно.
  352. Contra spem spero.
    [ко́нтра спэм спэ́ро]
    Надеюсь вопреки ожиданиям.
  353. Contra spem.
    [ко́нтра спэм]
    Вопреки ожиданиям.
  354. Contra vim mortis non est medicamen in hortis.
    Contra vim mortis non est medicāmen in hortis.
    [ко́нтра вим мо́ртис нон эст мэдика́мэн ин гхо́ртис]
    Против силы смерти в садах нет лекарств.
  355. Contra vulpem vulpinandum.
    [ко́нтра ву́льпэм вульпина́ндум]
    С лисами надо быть хитрым как лиса.
  356. Contraria contrariis curantur.
    [контра́риа контра́риис кура́нтур]
    Противоположное лечится противоположным.
  357. Copia ciborum subtilitas animi impeditur.
    Copia cibōrum subtilĭtas anĭmi impedītur.
    [ко́пиа цибо́рум субти́литас а́ними импэди́тур]
    Избыток пищи мешает тонкости ума.
  358. Copia non est inopia.
    [ко́пиа нон эст ино́пиа]
    Запас — не нужда; запас карман не тянет.
  359. Copia verborum.
    Copia verbōrum.
    [ко́пиа вэрбо́рум]
    Многословие.
  360. Coram populi.
    Coram popŭli.
    [ко́рам по́пули]
    В присутствия народа.
  361. Cornix cornici nunquam oculum effodit.
    Cornix cornīci nunquam ocŭlum effŏdit.
    [ко́рникс корни́ци ну́нквам о́кулюм э́ффодит]
    Ворон ворону никогда глаз не выклюет.
  362. Cornu bos capitur, voce ligatur homo.
    Cornu bos capĭtur, voce ligātur homo.
    [ко́рну бос ка́питур, во́цэ лига́тур гхо́мо]
    Быка ловят за рога, а человека связывают словам.
  363. Corpus delicti.
    [ко́рпус дэли́кти]
    Тело преступления; вещественные доказательства, улики, состав преступления.
  364. Corrige praetertum, praesens rege, cerne futurum.
    Corrĭge praetertum, praesens rege, cerne futūrum.
    [ко́рригэ прэтэ́ртум, прэ́зэнс рэ́гэ, цэ́рнэ футу́рум]
    Анализируй прошлое, руководи настоящим, предусматривай будущее.
  365. Corruptio optimi pessima.
    Corruptio optĭmi pessĭma.
    [корру́пцио о́птими пэ́ссима]
    Совращение доброго — наибольший грех.
  366. Crambe bis coacta (recocta).
    [кра́мбэ бис коа́кта (рэко́кта)]
    Дважды сваренная (подогретая) капуста.
  367. Cras, cras et semper cras et sic dilabitur aetas.
    Cras, cras et semper cras et sic dilabĭtur aetas.
    [крас, крас эт сэ́мпэр крас эт сик диля́битур э́тас]
    Завтра, завтра и всегда завтра, и так проходит жизнь.
  368. Crebro victus erit, alium qui sternere quaerit.
    Crebro victus erit, alium qui sternĕre quaerit.
    [крэ́бро ви́ктус э́рит, а́лиум кви стэ́рнэрэ квэ́рит]
    Тот часто будет проигрывать, кто стремится другому подставить ногу.
  369. Crede experto.
    [крэ́дэ экспэ́рто]
    Верь опытному.
  370. Credo, quia verum.
    [крэ́до, кви́а вэ́рум]
    Верю, ибо это истина.
  371. Credo, ut intellegam.
    Credo, ut intellĕgam.
    [крэ́до, ут интэ́ллегам]
    Верю, чтобы познать.
  372. Credo.
    [крэ́до]
    Верю; верую.
  373. Credula res amor est.
    Credŭla res amor est.
    [крэ́дуля рэс а́мор эст]
    Любовь склонна к доверчивости.
  374. Crescentem pecuniam sequitur cura.
    Crescentem pecuniam sequĭtur cura.
    [крэсцэ́нтэм пэку́ниам сэ́квитур ку́ра]
    С богатством растут и заботы.
  375. Crescere tanquam favus.
    Crescĕre tanquam favus.
    [крэ́сцэрэ та́нквам фа́вус]
    Расти как соты; расти как грибы.
  376. Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit.
    [крэ́сцит а́мор ну́мми, ква́нтум и́пса пэку́ниа крэ́сцит]
    Растет любовь к деньгам по мере того, как растет само богатство.
  377. Cribro aquam haurire.
    Cribro aquam haurīre.
    [кри́бро а́квам гхаўри́рэ]
    Черпать воду решетом.
  378. Crudelitatis mater avaritia est.
    Crudelitātis mater avaritia est.
    [крудэлита́тис ма́тэр авари́циа эст]
    Жадность — мать жестокости.
  379. Cucullus non facit monachum.
    Cucullus non facit monăchum.
    [куку́ллюс нон фа́цит мо́нахум]
    Клобук не делает монахом.
  380. Cucurrit quispiam, ne pluvia madesceret, et in foveam praefocatus est.
    Cucurrit quispiam, ne pluvia madescĕret, et in foveam praefocātus est.
    [куку́ррит кви́спиам, нэ плю́виа мадэ́сцэрэт, эт ин фо́вэам прэфока́тус эст]
    Спешил, чтобы не вымокнуть под дождем, а попал в яму.
  381. Cui bono? Cui prodest?
    [ку́и бо́но? ку́и про́дэст]
    Кому выгодно? Кто от этого выигрывает?
  382. Cui fatum e furca est pendere, haud mergitur unda.
    Cui fatum e furca est pendĕre, haud mergĭtur unda.
    [ку́и фа́тум э фу́рка эст пэ́ндэрэ, гха́уд мэ́ргитур у́нда]
    Кому судьба предначертала быть повешенным, тот не утонет.
  383. Cui nasci contigit, mori restat.
    Cui nasci contĭgit, mori restat.
    [ку́и на́сци ко́нтигит, мо́ри рэ́стат]
    Кому довелось родиться, тому доведется и умереть.
  384. Cui prodest?
    [ку́и про́дэст]
    Кому выгодно?
  385. Cuilibet fatuo placet sua clava.
    Cuilĭbet fatuo placet sua clava.
    [куи́либэт фа́туо пля́цэт су́а кля́ва]
    Каждому дураку своя палка нравится.
  386. Cuique proprius attributus error est.
    Cuīque proprius attribūtus error est.
    [куи́квэ про́приус аттрибу́тус э́ррор эст]
    Каждый человек имеет какой-либо недостаток.
  387. Cuivis dolori remedium est patientia.
    Cuīvis dolōri remedium est patientia.
    [куи́вис долё́ри рэмэ́диум эст пациэ́нциа]
    Терпение — лекарство от любых страданий.
  388. Cujus est potentia, ejus est actum.
    Cuius est potentia, eius est actum.
    [ку́йус эст потэ́нциа, э́йус эст а́ктум]
    Чья сила, того и действие.
  389. Cujus regio, ejus lingua.
    Cuius regio, eius lingua.
    [ку́йус рэ́гио, э́йус ли́нгва]
    Чья страна, того и язык.
  390. Cujus regio, ejus religio.
    Cuius regio, eius religio.
    [ку́йус рэ́гио, э́йус рэли́гио]
    Чья страна, того и религия.
  391. Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare.
    Cujusvis homĭnis est errāre; nullīus, nisi insipientis in errōre perseverāre. Cuiusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare.
    [куйу́свис гхо́минис эст эрра́рэ; нулли́ус, ни́зи инсипиэ́нтис ин эрро́рэ пэрсэвэра́рэ]
    Каждому человеку свойственно ошибаться, но только глупцу свойственно упорствовать в глупости (Цицерон).
  392. Culpa lata.
    [ку́льпа ля́та]
    Грубая ошибка.
  393. Cum amore.
    Cum amōre.
    [кум амо́рэ]
    С любовью.
  394. Cum bonis bonus eris, cum malis perverteris.
    Cum bonis bonus eris, cum malis pervertēris.
    [кум бо́нис бо́нус э́рис, кум ма́лис пэрвэртэ́рис]
    С хорошими людьми будешь хорошим, с плохими — испортишься.
  395. Cum feriunt unum, non unum fulmina terrent.
    Cum feriunt unum, non unum fulmĭna terrent.
    [кум фэ́риунт у́нум, нон у́нум фу́льмина тэ́ррэнт]
    Молнии, когда попадают в одного, пугают многих.
  396. Cum grano salis.
    [кум гра́но са́лис]
    С крупинкой соли; иронически.
  397. Cum lupus addiscit psalmos, desiderat agnos.
    Cum lupus addiscit psalmos, desidĕrat agnos.
    [кум лю́пус адди́сцит пса́льмос, дэзи́дэрат а́гнос]
    Даже если волк выучил псалом, он все равно хочет ягнят.
  398. Cum mula pepererit.
    Cum mula peperĕrit.
    [кум му́ля пэпэ́рэрит]
    Когда мул родит.
  399. Cum recte vivis ne cures verba malorum.
    Cum recte vivis ne cures verba malōrum.
    [кум рэ́ктэ ви́вис нэ ку́рэс вэ́рба малё́рум]
    Когда живешь честно, не бойся злых языков.
  400. Cum sancto spiritu.
    Cum sancto spirĭtu.
    [кум са́нкто спи́риту]
    Со святым духом.
  401. Cuneus cuneum trudit.
    [ку́нэус ку́нэум тру́дит]
    Клин клином вышибают.
  402. Cupido atque ira consultores pessimi.
    Cupīdo atque ira consultōres pessĭmi.
    [купи́до а́тквэ и́ра консульто́рэс пэ́ссими]
    Страсть и гнев — наихудшие советчики.
  403. Curae leves loquuntur, ingentes stupent.
    [ку́рэ ле́вэс лёкву́нтур, ингэ́нтэс сту́пэнт]
    Малые печали говорят, большие — немеют.
  404. Currente calamo.
    Currente calămo.
    [куррэ́нтэ ка́лямо]
    Бегущим пером; наспех.
  405. Curriculum vitae.
    Curricŭlum vitae.
    [курри́кулюм ви́тэ]
    Бег жизни; жизнеописание; краткие сведения о жизни; биография.
  406. Custos morum.
    [ку́стос мо́рум]
    Блюститель нравственности.
  407. Da locum melioribus!
    Da locum meliorĭbus!
    [да лё́кум мэлио́рибус]
    Уступи место лучшим!
  408. Damnant, quod non intellegunt.
    Damnant, quod non intellĕgunt.
    [да́мнант, квод нон интэ́ллегунт]
    Осуждают то, чего не понимают.
  409. Dant gaudea vires.
    [дант га́ўдэа ви́рэс]
    Радость прибавляет силы.
  410. Dare verba in ventos.
    [да́рэ вэ́рба ин вэ́нтос]
    Бросать слова на ветер.
  411. De actu et visu.
    [дэ а́кту эт ви́зу]
    По опыту и наблюдениям.
  412. De auditu.
    De audītu.
    [дэ аўди́ту]
    По слухам.
  413. De caelo in caenum.
    [дэ цэ́лё ин цэ́нум]
    С неба в грязь.
  414. De die in diem.
    [дэ ди́э ин ди́эм]
    Из дня в день.
  415. De duobus malis minus est semper eligendum.
    De duōbus malis minus est semper eligendum.
    [дэ дуо́бус ма́лис ми́нус эст сэ́мпэр элигэ́ндум]
    Из двух зол всегда следует выбирать меньшее.
  416. De facto.
    [дэ фа́кто]
    Фактически; на деле.
  417. De gustibus (et coloribus) non est disputandum.
    De gustĭbus (et colorĭbus) non est disputandum.
    [дэ гу́стибус (эт колё́рибус) нон эст диспута́ндум]
    О вкусах (и цветах) не следует спорить.
  418. De jure.
    De iure.
    [дэ ю́рэ]
    Юридически; по праву.
  419. De lana caprina (rixari).
    De lana caprīna (rixāri).
    [дэ ля́на капри́на (рикса́ри)]
    Из-за козьей шерсти; из-за мелочей (спорить).
  420. De lingua stulta (veniunt) incommoda multa.
    De lingua stulta (veniunt) incommŏda multa.
    [дэ ли́нгва сту́льта (вэ́ниунт) инко́ммода му́льта]
    Из-за глупого языка (приходит) много неприятностей.
  421. De mortuis aut bene, aut nihil.
    [дэ мо́ртуис аўт бэ́нэ, аўт ни́гхиль]
    Об умерших или хорошо, или ничего.
  422. De mortuis et absentibus nihil nisi bene.
    De mortuis et absentĭbus nihil nisi bene.
    [дэ мо́ртуис эт абсэ́нтибус ни́гхиль ни́зи бэ́нэ]
    О мертвых и отсутствующих ничего, кроме хорошего.
  423. De nihilo nihil.
    De nihĭlo nihil.
    [дэ ни́гхилё ни́гхиль]
    Из ничего — ничто; ничто не возникает из ничего (Лукреций).
  424. De non apparentibus et non existentibus eadem est ratio.
    De non apparentĭbus et non existentĭbus eădem est ratio.
    [дэ нон аппарэ́нтибус эт нон эксистэ́нтибус э́адэм эст ра́цио]
    К тем, кто не явился, и к несуществующим одинаковое отношение.
  425. De principiis non est disputandum.
    [дэ принци́пиис нон эст диспута́ндум]
    О принципах не спорят.
  426. De proprio motu.
    [дэ про́прио мо́ту]
    Из собственного побуждения.
  427. De vento nemo vivit.
    [дэ вэ́нто нэ́мо ви́вит]
    Никто не живет воздухом.
  428. De visu.
    [дэ ви́зу]
    Воочию; своими глазами; как свидетель.
  429. Debes, ergo potes.
    [дэ́бэс, э́рго по́тэс]
    Ты должен, значит можешь.
  430. Debito tempore.
    Debĭto tempŏre.
    [дэ́бито тэ́мпорэ]
    В надлежащее время.
  431. Deceptio visus.
    [дэцэ́пцио ви́зус]
    Оптический обман.
  432. Decipimur specie recti.
    Decipĭmur specie recti.
    [дэци́пимур спэ́циэ рэ́кти]
    Мы обманываемся видимостью правильного.
  433. Decipit frons prima multos.
    Decĭpit frons prima multos.
    [дэ́ципит фронс при́ма му́льтос]
    Внешний вид обманывает многих; внешность обманчива.
  434. Deliberando discitur sapientia.
    Deliberando discĭtur sapientia.
    [дэлибэра́ндо ди́сцитур сапиэ́нциа]
    Мудрости учатся размышлением.
  435. Deliberandum est diu, quod statuendum est semel.
    [дэлибэра́ндум эст ди́у, квод статуэ́ндум эст сэ́мэль]
    То, что решается раз и навсегда, нужно долго обдумывать.
  436. Delicias habet omne suas et gaudia tempus.
    [дэли́циас гха́бэт о́мнэ су́ас эт га́ўдиа тэ́мпус]
    Всякое время имеет свои удовольствия и радости.
  437. Delirium tremens.
    [дэли́риум трэ́мэнс]
    Белая горячка.
  438. Delphinum natare doces.
    Delphīnum natāre doces.
    [дэльфи́нум ната́рэ до́цэс]
    Ты учишь дельфина плавать.
  439. Demittere ad imos manes.
    Demittĕre ad imos manes.
    [дэми́ттэрэ ад и́мос ма́нэс]
    Отправить в царства теней.
  440. Des partem leonis.
    Des partem leōnis.
    [дэс па́ртэм лео́нис]
    Дай львиную долю.
  441. Desiderata.
    Desiderāta.
    [дэзидэра́та]
    Намерения.
  442. Desidia est initium omnium vitiorum.
    Desidia est initium omnium vitiōrum.
    [дэзи́диа эст ини́циум о́мниум вицио́рум]
    Безделье — начало всех пороков.
  443. Desipere in loco.
    Desipĕre in loco.
    [дэзи́пэрэ ин лё́ко]
    Безумствовать там, где это уместно.
  444. Despice divitias, si vis animo esse beatus!
    Despĭce divitias, si vis anĭmo esse beātus!
    [дэ́спицэ диви́циас, си вис а́нимо э́ссэ бэа́тус]
    Если хочешь быть счастливым, презирай богатство!
  445. Destitutis ventis remos adhibe.
    Destitūtis ventis remos adhĭbe.
    [дэститу́тис вэ́нтис рэ́мос а́дгхибэ]
    Когда утих ветер, берись за весла.
  446. Destruam et aedificabo.
    Destruam et aedificābo.
    [дэ́струам эт эдифика́бо]
    Разрушу и воздвигну.
  447. Desunt inopiae multa, avaritiae omnia.
    [дэ́зунт ино́пиэ му́льта, авари́циэ о́мниа]
    Бедным не хватает многого, алчным — всего.
  448. Detur digniori.
    Detur digniōri.
    [дэ́тур дигнио́ри]
    Пусть будет дано самому достойному.
  449. Deus ex machina.
    Deus ex machĭna.
    [дэ́ус экс ма́хина]
    Бог из машины; неожиданное вмешательство.
  450. Diagnosis ex juvantibus.
    Diagnōsis ex juvantĭbus. Diagnosis ex iuvantibus.
    [диагно́зис экс юва́нтибус]
    Диагноз на основании средств, которые помогают.
  451. Dicere non est facere.
    Dicĕre non est facĕre.
    [ди́цэрэ нон эст фа́цэрэ]
    Сказать — еще не значит сделать.
  452. Dictis facta respondeant.
    [ди́ктис фа́кта рэспо́ндэант]
    Пусть дела соответствуют словам.
  453. Dicto die.
    [ди́кто ди́э]
    В назначенный день.
  454. Dictum — factum.
    [ди́ктум — фа́ктум]
    Сказано — сделано.
  455. Diem vesper commendat.
    [ди́эм вэ́спэр коммэ́ндат]
    Вечер определяет день; день нельзя назвать хорошим, пока он не закончился.
  456. Dies aegritudinem adimit.
    Dies aegritudĭnem adĭmit.
    [ди́эс эгриту́динэм а́димит]
    Время лечит болезнь.
  457. Dies diem docet.
    [ди́эс ди́эм до́цэт]
    День учит день.
  458. Dies levat lucrum.
    [ди́эс ле́ват лю́крум]
    Время облегчает горе.
  459. Difficile est proprie communia dicere.
    Difficĭle est proprie communia dicĕre.
    [диффи́циле эст про́приэ комму́ниа ди́цэрэ]
    Хорошо выразить общеизвестные истины тяжело (Гораций).
  460. Difficilem oportet aurem habere ad crimina.
    Difficĭlem oportet aurem habēre ad crimĭna.
    [диффи́цилем опо́ртэт а́ўрэм гхабэ́рэ ад кри́мина]
    Стоит иметь тугое ухо к обвинениям.
  461. Diffidentia tempestiva parit securitatem.
    Diffidentia tempestīva parit securitātem.
    [диффидэ́нциа тэмпэсти́ва па́рит сэкурита́тэм]
    Своевременная недоверчивость рождает безопасность.
  462. Dilatio maximum irae remedium est.
    Dilatio maxĭmum irae remedium est.
    [диля́цио ма́ксимум и́рэ рэмэ́диум эст]
    Лучшее лекарство от гнева — отсрочка.
  463. Dilige me vilem, nam bonum omnes diligunt.
    Dilĭge me vilem, nam bonum omnes dilĭgunt.
    [ди́лигэ мэ ви́лем, нам бо́нум о́мнэс ди́лигунт]
    Полюби меня никчемного, а хорошего все любят.
  464. Diligentia comparat divitias, neglegentia corrumpit.
    Diligentia compărat divitias, neglegentia corrumpit.
    [дилигэ́нциа ко́мпарат диви́циас, нэглегэ́нциа корру́мпит]
    Старательность богатство приобретает, беспечность расходует его.
  465. Diligentia in omnibus rebus valet.
    Diligentia in omnĭbus rebus valet.
    [дилигэ́нциа ин о́мнибус рэ́бус ва́лет]
    Усердие необходимо во всех делах.
  466. Dimicandum.
    [димика́ндум]
    Надо сражаться.
  467. Dimidium facti, qui coepit, facit.
    [дими́диум фа́кти, кви цэ́пит, фа́цит]
    Кто начал, тот сделал половину дела; начало — половина дела.
  468. Dirigere ad duas metas.
    Dirigĕre ad duas metas.
    [дири́гэрэ ад ду́ас мэ́тас]
    Стремиться к двум целям.
  469. Disce, sed a doctis, indoctos ipse doceto.
    Disce, sed a doctis, indoctos ipse docēto.
    [ди́сцэ, сэд а до́ктис, индо́ктос и́псэ доцэ́то]
    У тех, кто знает, учись, а тех, кто не знает, сам учи.
  470. Discentem comitantur opes, comitantur honores.
    Discentem comitantur opes, comitantur honōres.
    [дисцэ́нтэм комита́нтур о́пэс, комита́нтур гхоно́рэс]
    Того, кто учится, сопровождают богатство и почет.
  471. Discernit sapiens res, quas confundit asellus.
    [дисцэ́рнит са́пиэнс рэс, квас конфу́ндит азэ́ллюс]
    Разумный может разобраться в вопросах, которые осел запутывает.
  472. Discipulus est prioris posterior dies.
    Discipŭlus est priōris posterior dies.
    [дисци́пулюс эст прио́рис постэ́риор ди́эс]
    Следующий день — ученик предыдущего.
  473. Dives est, qui sapiens est.
    [ди́вэс эст, кви са́пиэнс эст]
    Тот богат, кто мудр.
  474. Divide et impera.
    Divĭde et impĕra.
    [ди́видэ эт и́мпэра]
    Разделяй и властвуй.
  475. Divinum opus sedare dolorem.
    Divīnum opus sedāre dolōrem.
    [диви́нум о́пус сэда́рэ долё́рэм]
    Божественное дело успокаивать боль.
  476. Divitiae bonum non est.
    [диви́циэ бо́нум нон эст]
    Богатство не является благом.
  477. Divitiae et honores incerta et caduca sunt.
    Divitiae et honōres incerta et cadūca sunt.
    [диви́циэ эт гхоно́рэс инцэ́рта эт каду́ка сунт]
    Богатство и почести неустойчивы и преходящи.
  478. Dixi et animam levavi.
    Dixi et anĭmam levāvi.
    [ди́кси эт а́нимам лева́ви]
    Я сказал и облегчил душу.
  479. Dixi.
    [ди́кси]
    Я сказал; добавить нечего.
  480. Dixisse, non tacuisse interdum poenitet.
    Dixisse, non tacuisse interdum poenĭtet.
    [дикси́ссэ, нон такуи́ссэ интэ́рдум пэ́нитэт]
    Иногда сожалеем, что сказали, а не промолчали.
  481. Do manus.
    [до ма́нус]
    Даю руки; ручаюсь.
  482. Do, ut des.
    [до, ут дэс]
    Даю, чтобы ты дал.
  483. Do, ut facias.
    [до, ут фа́циас]
    Даю, чтобы ты сделал.
  484. Docendo discimus.
    Docendo discĭmus.
    [доцэ́ндо ди́сцимус]
    Уча, мы учимся сами.
  485. Doctrina est fructus dulcis radicis amarae.
    Doctrīna est fructus dulcis radīcis amārae.
    [доктри́на эст фру́ктус ду́льцис ради́цис ама́рэ]
    Ученость — сладкий плод горького корня.
  486. Doctrina multiplex, veritas una.
    Doctrīna multĭplex, verĭtas una.
    [доктри́на му́льтиплекс, вэ́ритас у́на]
    Учений много, истина одна.
  487. Doctus nemo nascitur.
    Doctus nemo nascĭtur.
    [до́ктус нэ́мо на́сцитур]
    Никто не рождается ученым.
  488. Dolorem dies longa consumit.
    Dolōrem dies longa consūmit.
    [долё́рэм ди́эс лё́нга консу́мит]
    Долгий день ослабляет боль.
  489. Domus propria — domus optima.
    Domus propria — domus optĭma.
    [до́мус про́приа — до́мус о́птима]
    Свой дом — лучший дом.
  490. Domus sua cuique est tutissimum refugium.
    Domus sua cuīque est tutissĭmum refugium.
    [до́мус су́а куи́квэ эст тути́ссимум рэфу́гиум]
    Свой дом — безопасный приют для каждого.
  491. Donec eris felix, multos numerabis amicos.
    Donec eris felix, multos numerābis amīcos.
    [до́нэк э́рис фэ́ликс, му́льтос нумэра́бис ами́кос]
    Пока ты будешь удачлив, у тебя будет много друзей (Овидий).
  492. Dubia plus torquet mala.
    [ду́биа плюс то́рквэт ма́ля]
    Неизвестность тревожит больше самой беды.
  493. Dubitatio ad veritatem pervenimus.
    Dubitatio ad veritātem pervenīmus.
    [дубита́цио ад вэрита́тэм пэрвэни́мус]
    Путь к истине — через сомнения.
  494. Ducunt volentem fata, nolentem trahunt.
    [ду́кунт воле́нтэм фа́та, ноле́нтэм тра́гхунт]
    Желающего судьба ведет, не желающего — тащит.
  495. Dulce domum.
    [ду́льцэ до́мум]
    Сладостно домой.
  496. Dulce est desipere in loco.
    Dulce est desipĕre in loco.
    [ду́льцэ эст дэзи́пэрэ ин лё́ко]
    Приятно в свое время подурачиться.
  497. Dulce et decorum est pro patria mori.
    Dulce et decōrum est pro patria mori.
    [ду́льцэ эт дэко́рум эст про па́триа мо́ри]
    Приятно и почетно умереть за родину (Гораций).
  498. Dulce etiam fugias, quod fieri amarum potest.
    Dulce etiam fugias, quod fiĕri amārum potest.
    [ду́льцэ э́циам фу́гиас, квод фи́эри ама́рум по́тэст]
    Избегай сладкого, которое может стать горьким.
  499. Dulce laudari a laudato viro.
    Dulce laudāri a laudāto viro.
    [ду́льцэ ляўда́ри а ляўда́то ви́ро]
    Приятна похвала от того, кто сам ее достоин.
  500. Dulcia non novit, qui non gustavit amara.
    Dulcia non novit, qui non gustāvit amāra.
    [ду́льциа нон но́вит, кви нон густа́вит ама́ра]
    Тот не знает сладкого, кто не испытал горького.
  501. Dum docent, discunt.
    [дум до́цэнт, ди́скунт]
    Уча, учатся.
  502. Dum ferrum candet, tundito.
    Dum ferrum candet, tundĭto.
    [дум фэ́ррум ка́ндэт, ту́ндито]
    Куй железо, пока оно горячее.
  503. Dum fervet olla, vivit amicitia.
    [дум фэ́рвэт о́лля, ви́вит амици́циа]
    Пока кипит похлебка, дружба цветет.
  504. Dum fortuna favet, parit et taurus vitulum.
    Dum fortūna favet, parit et taurus vitŭlum.
    [дум форту́на фа́вэт, па́рит эт та́ўрус ви́тулюм]
    Пока способствует судьба, и бык рожает телят.
  505. Dum Roma deliberat, Saguntum perit.
    Dum Roma delibĕrat, Saguntum perit.
    [дум ро́ма дэли́бэрат, сагу́нтум пэ́рит]
    Пока Рим обсуждает, Сагунт гибнет.
  506. Dum spiro, spero.
    [дум спи́ро, спэ́ро]
    Пока дышу, надеюсь.
  507. Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.
    [дум ви́тант сту́льти ви́циа, ин контра́риа ку́ррунт]
    Глупые, избегая одних ошибок, впадают в другие.
  508. Dum vivimus, vivamus.
    Dum vivĭmus, vivāmus.
    [дум ви́вимус, вива́мус]
    Давайте жить, пока живется.
  509. Duobus litigantibus tertius gaudet.
    Duōbus litigantĭbus tertius gaudet.
    [дуо́бус литига́нтибус тэ́рциус га́ўдэт]
    Когда двое дерутся, третий радуется.
  510. Duos lepores insequens, neutrum cepit.
    Duos lepŏres insĕquens, neutrum cepit.
    [ду́ос ле́порэс и́нсэквэнс, нэ́ўтрум цэ́пит]
    За двумя зайцами погонишься — ни одного не схватишь.
  511. Duos parietes de eadem fidelia dealbare.
    Duos pariĕtes de eādem fidelia dealbāre.
    [ду́ос пари́этэс дэ эа́дэм фидэ́лиа дэальба́рэ]
    Белить две стены из одного ведра.
  512. Duos qui lepores sequitur, neutrum capit.
    Duos qui lepŏres sequĭtur, neutrum capit.
    [ду́ос кви ле́порэс сэ́квитур, нэ́ўтрум ка́пит]
    Кто гонится за двумя зайцами, не поймает ни одного.
  513. Dura lex, sed lex.
    [ду́ра лекс, сэд лекс]
    Закон суров, но это закон; закон есть закон.
  514. Dura necessitas.
    Dura necessĭtas.
    [ду́ра нэцэ́сситас]
    Жестокая необходимость.
  515. Duro flagello mens docetur rectius.
    Duro flagello mens docētur rectius.
    [ду́ро флягэ́ллё мэнс доцэ́тур рэ́ктиус]
    Жестким бичом скорей научишь ума.
  516. E cantu dignoscitur avis.
    E cantu dignoscĭtur avis.
    [э ка́нту дигно́сцитур а́вис]
    Птица узнается по пению.
  517. E fructu arbor cognoscitur.
    E fructu arbor cognoscĭtur.
    [э фру́кту а́рбор когно́сцитур]
    По плоду познается дерево; яблоко от яблони недалеко падает.
  518. Eandem incudem tundere.
    Eandem incūdem tundĕre.
    [эа́ндэм инку́дэм ту́ндэрэ]
    Бить по одной и той же наковальне.
  519. Ebrietas est voluntaria insania.
    Ebriĕtas est voluntaria insania.
    [эбри́этас эст волюнта́риа инса́ниа]
    Пьянство — добровольное безумие.
  520. Ebrietas et amor cuncta secreta produnt.
    Ebriĕtas et amor cuncta secrēta produnt.
    [эбри́этас эт а́мор ку́нкта сэкрэ́та про́дунт]
    Пьянство и любовь выдают все тайны.
  521. Edimus, ut vivamus, non vivimus, ut edamus.
    Edĭmus, ut vivāmus, non vivĭmus, ut edāmus.
    [э́димус, ут вива́мус, нон ви́вимус, ут эда́мус]
    Мы едим, чтобы жить, а не живем, чтобы есть.
  522. Ego nihil timeo, quia nihil habeo.
    [э́го ни́гхиль ти́мэо, кви́а ни́гхиль гха́бэо]
    Я ничего не боюсь, потому что ничего не имею.
  523. Electa una via non datur recursus ad alteram.
    Electa una via non datur recursus ad altĕram.
    [эле́кта у́на ви́а нон да́тур рэку́рсус ад а́льтэрам]
    Выбрав одну дорогу, не сворачивай на другую.
  524. Elephantum ex musca facis.
    [элефа́нтум экс му́ска фа́цис]
    Делаешь из мухи слона.
  525. Emas non quod opus est, sed quod necesse est.
    [э́мас нон квод о́пус эст, сэд квод нэцэ́ссэ эст]
    Покупай не то, что нужно, а то, что необходимо.
  526. Emergit verum, licet exstant schismata rerum.
    Emergit verum, licet exstant schismăta rerum.
    [эмэ́ргит вэ́рум, ли́цэт э́ксстант схи́смата рэ́рум]
    Правда выходит наружу, ничто ей не может повредить.
  527. Eo benefaciendo.
    [эо бэнэфациэ́ндо]
    Иду, творя добро.
  528. Eo ipso.
    [эо и́псо]
    Ввиду этого; тем самым.
  529. Eo rus.
    [эо рус]
    Еду в деревню.
  530. Eo, quocumque pedes ferunt.
    [эо, квоку́мквэ пэ́дэс фэ́рунт]
    Иду, куда несут ноги.
  531. Epistula non erubescit.
    Epistŭla non erubescit.
    [эпи́стуля нон эрубэ́сцит]
    Бумага не краснеет; бумага все терпит (Цицерон).
  532. Eripitur persona, manet res.
    Eripĭtur persōna, manet res.
    [эри́питур пэрсо́на, ма́нэт рэс]
    Человек погибает, дело остается.
  533. Errando discimus.
    Errando discĭmus.
    [эрра́ндо ди́сцимус]
    Ошибаясь, мы учимся.
  534. Errare humanum est.
    Errāre humānum est.
    [эрра́рэ гхума́нум эст]
    Человеку свойственно ошибаться.
  535. Errat homo vere, qui credat cuique placere.
    Errat homo vere, qui credat cuīque placēre.
    [э́ррат гхо́мо вэ́рэ, кви крэ́дат куи́квэ пляцэ́рэ]
    Глубоко заблуждается человек, который хочет нравиться всем.
  536. Errat interdum quadrupes.
    Errat interdum quadrŭpes.
    [э́ррат интэ́рдум ква́друпэс]
    Иногда спотыкается четвероногий.
  537. Errata.
    Errāta.
    [эрра́та]
    Опечатки.
  538. Esse quam niger es, sic dixit caccabus ollae.
    Esse quam niger es, sic dixit caccăbus ollae.
    [э́ссэ квам ни́гэр эс, сик ди́ксит ка́ккабус о́лле]
    Смотри, какой ты черный, — так сказал котелок горшку.
  539. Esse quam videri.
    Esse quam vidēri.
    [э́ссэ квам видэ́ри]
    Быть, а не казаться.
  540. Est arbuscula non truncus curvandus in uncum.
    Est arbuscŭla non truncus curvandus in uncum.
    [эст арбу́скуля нон тру́нкус курва́ндус ин у́нкум]
    Надо гнуть в дугу деревцо, а не согнутый ствол.
  541. Est avis in dextra melior quam quattuor extra.
    [эст а́вис ин дэ́кстра мэ́лиор квам ква́ттуор э́кстра]
    Лучше одна птица в правой руке, чем четыре в воздухе.
  542. Est foculus proprius multo pretiosior auro.
    Est focŭlus proprius multo pretiosior auro.
    [эст фо́кулюс про́приус му́льто прэцио́зиор а́ўро]
    Домашний очаг намного ценнее золота.
  543. Est haec natura mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
    Est haec natūra mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
    [эст гха́эк нату́ра морта́лиум, ут ни́гхиль ма́гис пля́цэт, квам квод ами́ссум эст]
    Природа смертных такова, что ничто так не желанно, чем то, что утеряно.
  544. Est modus in rebus.
    [эст мо́дус ин рэ́бус]
    Есть мера в вещах; всему есть предел (Гораций).
  545. Est phrasis in puero bene consentanea vero.
    Est phrasis in puĕro bene consentanea vero.
    [эст фра́сис ин пу́эро бэ́нэ консэнта́нэа вэ́ро]
    Устами младенца глаголет истина.
  546. Est proprius panis semper omnia mella suavis.
    [эст про́приус па́нис сэ́мпэр о́мниа мэ́лля сва́вис]
    Собственный хлеб всегда слаще меда.
  547. Est quodam prodire tenus, si non datur ultra.
    Est quodam prodīre tenus, si non datur ultra.
    [эст кво́дам проди́рэ тэ́нус, си нон да́тур у́льтра]
    Если не дается далекое, возьми то, что под рукой.
  548. Est rerum omnium magister usus.
    [эст рэ́рум о́мниум маги́стэр у́зус]
    Опыт — учитель во всем (Цезарь).
  549. Est vita misero longa, felici brevis.
    Est vita misĕro longa, felīci brevis.
    [эст ви́та ми́зэро лё́нга, фэли́ци брэ́вис]
    Для несчастного жизнь длинная, для счастливого — короткая.
  550. Esurienti panis cibarius siligineus videtur.
    Esurienti panis cibarius siligineus vidētur.
    [эзуриэ́нти па́нис циба́риус силиги́нэус видэ́тур]
    Голодному черный хлеб кажется белым.
  551. Et cetera (etc.).
    Et cetĕra (etc.).
    [эт цэ́тэра]
    И так далее; и другое.
  552. Et fumus patriae dulcis.
    [эт фу́мус па́триэ ду́льцис]
    И дым отечества сладок.
  553. Et gaudium et solatium in litteris.
    Et gaudium et solatium in littĕris.
    [эт га́ўдиум эт соля́циум ин ли́ттэрис]
    И радость, и утешение в науках (Плиний).
  554. Et miseriarum portus est patientia.
    Et miseriārum portus est patientia.
    [эт мизэриа́рум по́ртус эст пациэ́нциа]
    Терпение — защита от бед.
  555. Et singula praeduntur anni.
    Et singŭla praeduntur anni.
    [эт си́нгуля прэду́нтур а́нни]
    И годы берут свое.
  556. Etiam parvulae serpentes nocent.
    Etiam parvŭlae serpentes nocent.
    [э́циам па́рвуле сэрпэ́нтэс но́цэнт]
    Даже маленькие змеи причиняют вред.
  557. Etiam post malam segetem serendum est.
    Etiam post malam segĕtem serendum est.
    [э́циам пост ма́лям сэ́гэтэм сэрэ́ндум эст]
    И после плохого урожая надо сеять.
  558. Etiam sanato vulnere cicatrix manet.
    Etiam sanāto vulnĕre cicātrix manet.
    [э́циам сана́то ву́льнэрэ цика́трикс ма́нэт]
    И зажившие раны оставляют рубцы.
  559. Ex abrupto.
    [экс абру́пто]
    Внезапно; сразу; без предварительной подготовки.
  560. Ex adverso.
    [экс адвэ́рсо]
    Доказательство от противного.
  561. Ex aequo.
    [экс э́кво]
    Поровну.
  562. Ex animo.
    Ex anĭmo.
    [экс а́нимо]
    От души.
  563. Ex arena funiculum nectis.
    Ex arēna funicŭlum nectis.
    [экс арэ́на фуни́кулюм нэ́ктис]
    Ты плетешь веревку из песка.
  564. Ex auditu.
    Ex audītu.
    [экс аўди́ту]
    На слух.
  565. Ex cathedra.
    Ex cathĕdra.
    [экс ка́тэдра]
    С кафедры; непререкаемо, авторитетно.
  566. Ex cinere in prunas.
    Ex cinĕre in prunas.
    [экс ци́нэрэ ин пру́нас]
    Из пепла в горящий уголь; из огня да в полымя.
  567. Ex consuetudine.
    Ex consuetudĭne.
    [экс консвэту́динэ]
    По привычке; по обыкновению.
  568. Ex duobus malis minus est deligendum.
    Ex duōbus malis minus est deligendum.
    [экс дуо́бус ма́лис ми́нус эст дэлигэ́ндум]
    Из двух зол нужно выбирать меньшее.
  569. Ex eadem officina.
    Ex eādem officīna.
    [экс эа́дэм оффици́на]
    Из той же мастерской.
  570. Ex fontibus.
    Ex fontĭbus.
    [экс фо́нтибус]
    По первоисточникам.
  571. Ex gratia.
    [экс гра́циа]
    Из благородных намерений.
  572. Ex industria privata.
    Ex industria privāta.
    [экс инду́стриа прива́та]
    По собственной инициативе.
  573. Ex juvantibus.
    Ex juvantĭbus. Ex iuvantibus.
    [экс юва́нтибус]
    Исходя из того, что помогает (способ лечения).
  574. Ex libris.
    [экс ли́брис]
    Из книг; экслибрис, книжный знак, указывающий на владельца книги.
  575. Ex lingua stulta (veniunt) incommoda multa.
    Ex lingua stulta (veniunt) incommŏda multa.
    [экс ли́нгва сту́льта (вэ́ниунт) инко́ммода му́льта]
    От глупого языка (приходит) много неприятностей.
  576. Ex minimis seminibus nascuntur ingentia.
    Ex minĭmis seminĭbus nascuntur ingentia.
    [экс ми́нимис сэми́нибус наску́нтур ингэ́нциа]
    Из малых семян вырастают большие [деревья].
  577. Ex more.
    [экс мо́рэ]
    По обычаю.
  578. Ex necessitate.
    Ex necessitāte.
    [экс нэцэссита́тэ]
    По необходимости.
  579. Ex nihilo nihil.
    Ex nihĭlo nihil.
    [экс ни́гхилё ни́гхиль]
    Из ничего — ничто; из ничего не получится ничего (Лукреций).
  580. Ex officio.
    [экс оффи́цио]
    По обязанности; в связи со служебными обязанностями; официально.
  581. Ex ore parvulorum veritas.
    Ex ore parvulōrum verĭtas.
    [экс о́рэ парвулё́рум вэ́ритас]
    Из уст младенцев — истина.
  582. Ex oribus parvulorum.
    Ex orĭbus parvulōrum.
    [экс о́рибус парвулё́рум]
    Устами младенцев.
  583. Ex oriente lux.
    [экс ориэ́нтэ люкс]
    С востока свет.
  584. Ex ovis pravis prava creatur avis.
    Ex ovis pravis prava creātur avis.
    [экс о́вис пра́вис пра́ва крэа́тур а́вис]
    Из плохих яиц вылупляется плохая птица.
  585. Ex professo.
    [экс профэ́ссо]
    По профессии; по роду своих занятий; профессионально.
  586. Ex providentia majorum.
    Ex providentia majōrum. Ex providentia maiorum.
    [экс провидэ́нциа майо́рум]
    По завету предков.
  587. Ex tempore.
    Ex tempŏre.
    [экс тэ́мпорэ]
    В нужный момент; без подготовки, сразу.
  588. Ex tempore.
    Ex tempŏre.
    [экс тэ́мпорэ]
    В настоящее время; для данного случая; временно; ввиду истечения времени; без подготовки, тотчас.
  589. Ex ungue leonem cognoscimus, ex auribus asinum.
    Ex ungue leōnem cognoscĭmus, ex aurĭbus asĭnum.
    [экс у́нгвэ лео́нэм когно́сцимус, экс а́ўрибус а́зинум]
    Льва узнаём по когтям, а осла — по ушам.
  590. Ex ungue leonem pingere.
    Ex ungue leōnem pingĕre.
    [экс у́нгвэ лео́нэм пи́нгэрэ]
    По когтю описывать льва; судить о целом па его части.
  591. Ex ungue leonem.
    Ex ungue leōnem.
    [экс у́нгвэ лео́нэм]
    По когтям [можно узнать] льва; видна птица по полету.
  592. Ex uno flore trahitur bene melque venenum.
    Ex uno flore trahĭtur bene melque venēnum.
    [экс у́но флё́рэ тра́гхитур бэ́нэ мэ́льквэ вэнэ́нум]
    Из одного цветка получают и мед, и отраву.
  593. Ex verbis fatuus, pulsu cognoscitur olla.
    Ex verbis fatuus, pulsu cognoscĭtur olla.
    [экс вэ́рбис фа́туус, пу́льсу когно́сцитур о́лля]
    Дурака узнают по словам, а горшок — по удару.
  594. Ex vili socio fit vitiosus homo.
    Ex vili socio fit vitiōsus homo.
    [экс ви́ли со́цио фит вицио́зус гхо́мо]
    Из-за развращенного друга человек становится порочным.
  595. Ex voto.
    [экс во́то]
    По обещанию.
  596. Exceptio probat regulam.
    Exceptio probat regŭlam.
    [эксцэ́пцио про́бат рэ́гулям]
    Исключение подтверждает правило.
  597. Exceptis excipiendis.
    [эксцэ́птис эксципиэ́ндис]
    Исключив то, что должно быть исключено.
  598. Excitare fluctus in simpulo.
    Excitāre fluctus in simpŭlo.
    [эксцита́рэ флю́ктус ин си́мпулё]
    Поднять бурю в стакане воды.
  599. Exegi monumentum.
    Exēgi monumentum.
    [эксэ́ги монумэ́нтум]
    Я создал себе памятник (Гораций).
  600. Exempla docent.
    [эксэ́мпля до́цэнт]
    Примеры учат.
  601. Exempli causa.
    [эксэ́мпли ка́ўза]
    Например, для примера.
  602. Exempli gratia (e. g.).
    [эксэ́мпли гра́циа]
    Например.
  603. Exercitatio optimus est magister.
    Exercitatio optĭmus est magister.
    [эксэрцита́цио о́птимус эст маги́стэр]
    Практика — лучший учитель.
  604. Exitus letalis.
    Exĭtus letālis.
    [э́кситус лета́лис]
    Смертельный исход.
  605. Expedite.
    Expedīte.
    [экспэди́тэ]
    Легко; скоро; проворно.
  606. Experto credite.
    Experto credĭte.
    [экспэ́рто крэ́дитэ]
    Верьте опыту.
  607. Exspecta, bos, olim herbam.
    [эксспэ́кта, бос, о́лим гхэ́рбам]
    Корова, жди в будущем травы.
  608. Extra formam.
    [э́кстра фо́рмам]
    Без всяких формальностей.
  609. Extra muros.
    [э́кстра му́рос]
    Вне стен; публично.
  610. Extra splendor, intra squalor.
    [э́кстра спле́ндор, и́нтра сква́лёр]
    Снаружи блеск, внутри грязь.
  611. Extremis malis extrema remedia.
    Extrēmis malis extrēma remedia.
    [экстрэ́мис ма́лис экстрэ́ма рэмэ́диа]
    Против крайнего зла крайние меры.
  612. Faber compedes, quas facit, ipse gestat.
    Faber compĕdes, quas facit, ipse gestat.
    [фа́бэр ко́мпэдэс, квас фа́цит, и́псэ гэ́стат]
    Кузнец сам носит цепи, которые делает.
  613. Fabricando fit faber.
    [фабрика́ндо фит фа́бэр]
    Мастер создается трудом.
  614. Fabrum caedere cum ferias fullonem.
    Fabrum caedĕre cum ferias fullōnem.
    [фа́брум цэ́дэрэ кум фэ́риас фуллё́нэм]
    Попасть в кузнеца, нанося удары валяльщику.
  615. Fac et spera.
    [фак эт спэ́ра]
    Действуй и надейся.
  616. Fac simile.
    Fac simĭle.
    [фак си́миле]
    Сделай подобное; факсимиле, штамп, изготовленный по оттиску с личной подписи.
  617. Facere farinam.
    Facĕre farīnam.
    [фа́цэрэ фари́нам]
    Превращать в муку́.
  618. Facile dictu, difficile factu.
    Facĭle dictu, difficĭle factu.
    [фа́циле ди́кту, диффи́циле фа́кту]
    Легко сказать, трудно сделать.
  619. Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus.
    Facĭle omnes, cum valēmus, recta consilia aegrōtis damus.
    [фа́циле о́мнэс, кум вале́мус, рэ́кта конси́лиа эгро́тис да́мус]
    Когда здоровы, мы легко даем советы больным.
  620. Facilius est apta dissolvere, quam dissipata connectere.
    Facilius est apta dissolvĕre, quam dissipāta connectĕre.
    [фаци́лиус эст а́пта диссо́львэрэ, квам диссипа́та коннэ́ктэрэ]
    Легче разделить связанное, чем соединить разделенное.
  621. Facilius est plus facere, quam idem.
    Facilius est plus facĕre, quam idem.
    [фаци́лиус эст плюс фа́цэрэ, квам и́дэм]
    Легче сделать больше, чем то же самое.
  622. Facio, ut des.
    [фа́цио, ут дэс]
    Делаю, чтобы ты дал.
  623. Facio, ut facias.
    [фа́цио, ут фа́циас]
    Делаю, чтобы ты сделал.
  624. Facit experientia cautos.
    [фа́цит экспэриэ́нциа ка́ўтос]
    Опыт делает [людей] осторожными.
  625. Facit insanire sanos copia vini.
    Facit insanīre sanos copia vini.
    [фа́цит инсани́рэ са́нос ко́пиа ви́ни]
    Чрезмерное употребление вина отбирает ум и у разумных.
  626. Facta loquuntur.
    [фа́кта лёкву́нтур]
    Факты говорят.
  627. Facta notoria.
    [фа́кта ното́риа]
    Общеизвестные факты.
  628. Facta sunt verbis difficiliora.
    Facta sunt verbis difficiliōra.
    [фа́кта сунт вэ́рбис диффицилио́ра]
    Легче сказать, чем сделать.
  629. Facta, non verba.
    [фа́кта, нон вэ́рба]
    Дела, а не слова.
  630. Factu scintillae fit saepe perustio villae.
    [фа́кту сцинти́лле фит сэ́пэ пэру́стио ви́лле]
    Часто маленькая искорка дотла сжигает дом.
  631. Factum est factum.
    [фа́ктум эст фа́ктум]
    Что сделано, то сделано.
  632. Facundus est error, cum simplex sit veritas.
    Facundus est error, cum simplex sit verĭtas.
    [факу́ндус эст э́ррор, кум си́мплекс сит вэ́ритас]
    Ложь — красноречива, правда — проста.
  633. Faecem bibat, qui vinum bibit.
    [фэ́цэм би́бат, кви ви́нум би́бит]
    Кто пьет вино, пусть пьет и осадок.
  634. Fallaces sunt rerum species.
    Fallāces sunt rerum species.
    [фалля́цэс сунт рэ́рум спэ́циэс]
    Внешний вид обманчив.
  635. Falsus in uno falsus in omnibus.
    Falsus in uno falsus in omnĭbus.
    [фа́льсус ин у́но фа́льсус ин о́мнибус]
    Лживый в одном лжив во всем.
  636. Fama bona volat lente et mala fama repente.
    [фа́ма бо́на во́лят ле́нтэ эт ма́ля фа́ма рэпэ́нтэ]
    Хорошая молва летит медленно, плохая — быстро.
  637. Fama clamosa.
    Fama clamōsa.
    [фа́ма клямо́за]
    Громкая слава.
  638. Fama crescit eundo.
    [фа́ма крэ́сцит э́ўндо]
    Молва растет на ходу.
  639. Fama nihil est celerius.
    [фа́ма ни́гхиль эст цэле́риус]
    Нет ничего быстрее молвы.
  640. Fama volat.
    [фа́ма во́лят]
    Молва летает.
  641. Famam curant multi, pauci conscientiam.
    [фа́мам ку́рант му́льти, па́ўци консциэ́нциам]
    Многие заботятся о славе, но немногие — о совести.
  642. Fames artium magistra.
    [фа́мэс а́рциум маги́стра]
    Голод — учитель ремесел.
  643. Fames est optimus coquus.
    Fames est optĭmus coquus.
    [фа́мэс эст о́птимус ко́квус]
    Голод — лучший повар.
  644. Familiariter.
    Familiarĭter.
    [фамилиа́ритэр]
    По-дружески, попросту.
  645. Fas atque nefas.
    [фас а́тквэ нэ́фас]
    Разрешенное и неразрешенное.
  646. Fascibus excolitur, ut amictu quis redimitur.
    Fascĭbus excolĭtur, ut amictu quis redimītur.
    [фа́сцибус экско́литур, ут ами́кту квис рэдими́тур]
    Как кто одевается, таким почетом и наделяется.
  647. Fastidium est quies.
    [фасти́диум эст квиэс]
    Скука — отдохновение души.
  648. Fata viam invenient.
    [фа́та ви́ам инвэ́ниэнт]
    От судьбы не уйти.
  649. Fatum est series causarum.
    Fatum est series causārum.
    [фа́тум эст сэ́риэс каўза́рум]
    Судьба — это ряд причин.
  650. Favete linguis.
    Favēte linguis.
    [фавэ́тэ ли́нгвис]
    Придержите языки.
  651. Febris erotica.
    Febris erotĭca.
    [фэ́брис эро́тика]
    Любовная лихорадка.
  652. Feci, quod potui, faciant meliora potentes.
    Feci, quod potui, faciant meliōra potentes.
    [фэ́ци, квод по́туи, фа́циант мэлио́ра потэ́нтэс]
    Я сделал все, что мог; кто может, пусть сделает лучше.
  653. Fecundi calices quem non fecere disertum!
    Fecundi calĭces quem non fecēre disertum!
    [фэку́нди ка́лицэс квэм нон фэцэ́рэ дизэ́ртум]
    Кого не делали красноречивым полные кубки!
  654. Felicitas humana numquam in eodem statu permanet.
    Felicĭtas humāna numquam in eōdem statu permănet.
    [фэли́цитас гхума́на ну́мквам ин эо́дэм ста́ту пэ́рманэт]
    Человеческое счастье никогда не бывает прочным.
  655. Felicitas multos habet amicos.
    Felicĭtas multos habet amīcos.
    [фэли́цитас му́льтос гха́бэт ами́кос]
    У счастья много друзей.
  656. Felicitatem ingentem animus ingens decet.
    Felicitātem ingentem anĭmus ingens decet.
    [фэлицита́тэм ингэ́нтэм а́нимус и́нгэнс дэ́цэт]
    Великому духом подобает большое счастье.
  657. Felix criminibus nullus erit diu.
    Felix criminĭbus nullus erit diu.
    [фэ́ликс крими́нибус ну́ллюс э́рит ди́у]
    Никто из-за преступлений не будет счастлив долго.
  658. Felix, qui nihil debet.
    [фэ́ликс, кви ни́гхиль дэ́бэт]
    Счастлив тот, кто ничего не должен.
  659. Felix, qui potuit rerum cognoscere causas.
    Felix, qui potuit rerum cognoscĕre causas.
    [фэ́ликс, кви по́туит рэ́рум когно́сцэрэ ка́ўзас]
    Счастлив тот, кто смог узнать причины вещей (Вергилий).
  660. Ferae naturae.
    Ferae natūrae.
    [фэ́рэ нату́рэ]
    Дикий нрав.
  661. Feriunt summos fulgura montes.
    Feriunt summos fulgŭra montes.
    [фэ́риунт су́ммос фу́льгура мо́нтэс]
    Молнии попадают в высокие горы.
  662. Ferro ignique.
    Ferro ignīque.
    [фэ́рро игни́квэ]
    Огнем и мечом.
  663. Ferro nocentius aurum.
    [фэ́рро ноцэ́нтиус а́ўрум]
    Золото преступнее железа.
  664. Ferrum ferro acuitur.
    Ferrum ferro acuĭtur.
    [фэ́ррум фэ́рро аку́итур]
    Железо острится железом.
  665. Ferrum natare doces.
    Ferrum natāre doces.
    [фэ́ррум ната́рэ до́цэс]
    Ты учишь железо плавать.
  666. Ferrum quando calet, cudere quisque valet.
    Ferrum quando calet, cudĕre quisque valet.
    [фэ́ррум ква́ндо ка́лет, ку́дэрэ кви́сквэ ва́лет]
    Каждому па силам ковать железо, пока оно горячо.
  667. Fervet opus.
    [фэ́рвэт о́пус]
    Работа кипит.
  668. Festina lente.
    Festīna lente.
    [фэсти́на ле́нтэ]
    Торопись медленно.
  669. Festinatio tarda est.
    [фэстина́цио та́рда эст]
    Торопливость задерживает.
  670. Festinationis comites sunt error et poenitentia.
    Festinatiōnis comĭtes sunt error et poenitentia.
    [фэстинацио́нис ко́митэс сунт э́ррор эт пэнитэ́нциа]
    Спутники поспешности — ошибка и раскаяние.
  671. Fiat lux!
    [фи́ат люкс]
    Да будет свет!
  672. Fiat!
    [фи́ат]
    Да будет!
  673. Fide, sed cui (fidas), vide.
    [фи́дэ, сэд ку́и (фи́дас), ви́дэ]
    Доверяй, но смотри, кому (доверяешь).
  674. Fidelis et fortis.
    Fidĕlis et fortis.
    [фи́дэлис эт фо́ртис]
    Надежный и смелый.
  675. Figulus figulo invidet, faber fabro.
    Figŭlus figŭlo invĭdet, faber fabro.
    [фи́гулюс фи́гулё и́нвидэт, фа́бэр фа́бро]
    Гончар завидует гончару, мастер — мастеру.
  676. Finis ab origine pendet.
    Finis ab origĭne pendet.
    [фи́нис аб ори́гинэ пэ́ндэт]
    Конец зависит от начала.
  677. Finis coronat opus.
    Finis corōnat opus.
    [фи́нис коро́нат о́пус]
    Конец венчает дело.
  678. Finis sanctificat media.
    Finis sanctifĭcat media.
    [фи́нис санкти́фикат мэ́диа]
    Цель оправдывает средства.
  679. Flagrante delicto.
    [флягра́нтэ дэли́кто]
    На места преступления.
  680. Flamma fumo est proxima.
    Flamma fumo est proxĭma.
    [фля́мма фу́мо эст про́ксима]
    Где дым, там и огонь.
  681. Folio verso (f. v.).
    [фо́лио вэ́рсо]
    На следующей странице.
  682. Fons et origo.
    Fons et orīgo.
    [фонс эт ори́го]
    Источник и начало; первоисточник.
  683. Fontes ipsi sitiunt.
    [фо́нтэс и́пси си́циунт]
    Даже источники испытывают жажду.
  684. Fontibus ex modicis concrescit maximus amnis.
    Fontĭbus ex modĭcis concrescit maxĭmus amnis.
    [фо́нтибус экс мо́дицис конкрэ́сцит ма́ксимус а́мнис]
    Из небольших источников возникает большая река.
  685. Formaliter et specialiter.
    Formalĭter et specialĭter.
    [форма́литэр эт спэциа́литэр]
    Формально и в частности.
  686. Fortes fortuna adjuvat.
    Fortes fortūna adjŭvat. Fortes fortuna adiuvat.
    [фо́ртэс форту́на а́дйуват]
    Смелым судьба помогает.
  687. Fortis imaginatio generat casum.
    Fortis imaginatio genĕrat casum.
    [фо́ртис имагина́цио гэ́нэрат ка́зум]
    Сильное воображение рождает событие.
  688. Fortiter in re, suaviter in modo.
    Fortĭter in re, suavĭter in modo.
    [фо́ртитэр ин рэ, сва́витэр ин мо́до]
    Твердо в деле, мягко в обращении.
  689. Fortiter malum qui patitur, idem post potitur bonum.
    Fortĭter malum qui patĭtur, idem post potītur bonum.
    [фо́ртитэр ма́люм кви па́титур, и́дэм пост поти́тур бо́нум]
    Кто мужественно переносит горе, тот добивается счастья.
  690. Fortuna caeca est.
    Fortūna caeca est.
    [форту́на цэ́ка эст]
    Судьба слепа.
  691. Fortuna favet fatuis.
    Fortūna favet fatuis.
    [форту́на фа́вэт фа́туис]
    Счастье дураков любит.
  692. Fortuna quo se, eodem et inclinat favor.
    Fortūna quo se, eōdem et inclīnat favor.
    [форту́на кво сэ, эо́дэм эт инкли́нат фа́вор]
    Где удача, там и успех.
  693. Fortuna unde aliquid fregit, cassum penitus est.
    Fortūna unde alĭquid fregit, cassum penĭtus est.
    [форту́на у́ндэ а́ликвид фрэ́гит, ка́ссум пэ́нитус эст]
    Когда судьба что-либо ломает, то уничтожает дотла.
  694. Fortuna usu dat multa, mancipio nihil.
    Fortūna usu dat multa, mancipio nihil.
    [форту́на у́зу дат му́льта, манци́пио ни́гхиль]
    Судьба много чего дает в пользование, ничего в собственность.
  695. Fortunae filius.
    Fortūnae filius.
    [форту́нэ фи́лиус]
    Сын Фортуны.
  696. Fortunatus domi maneat.
    Fortunātus domi maneat.
    [фортуна́тус до́ми ма́нэат]
    Счастливый пусть остается дома; от добра добра не ищут.
  697. Frons animi janua.
    Frons anĭmi janua. Frons animi ianua.
    [фронс а́ними я́нуа]
    Лицо — дверь души.
  698. Fronti nulla fides.
    [фро́нти ну́лля фи́дэс]
    Внешности никакого доверия.
  699. Fructus temporum.
    Fructus tempŏrum.
    [фру́ктус тэ́мпорум]
    Плод времени.
  700. Fruere vita, dum vivis.
    Fruĕre vita, dum vivis.
    [фру́эрэ ви́та, дум ви́вис]
    Наслаждайся жизнью, пока живешь.
  701. Fugaces labuntur anni!
    Fugāces labuntur anni!
    [фуга́цэс лябу́нтур а́нни]
    Пролетают быстротечные годы!
  702. Fugit irrevocabile tempus.
    Fugit irrevocabĭle tempus.
    [фу́гит иррэвока́биле тэ́мпус]
    Бежит невозвратное время.
  703. Fumum patimur propter ignem.
    Fumum patĭmur propter ignem.
    [фу́мум па́тимур про́птэр и́гнэм]
    Мы терпим дым из-за огня.
  704. Funditus.
    Fundĭtus.
    [фу́ндитус]
    Дотла; вчистую.
  705. Furor scribendi.
    [фу́рор скрибэ́нди]
    Рвение к писательству.
  706. Futura sunt in manibus deorum.
    Futūra sunt in manĭbus deōrum.
    [футу́ра сунт ин ма́нибус дэо́рум]
    Будущее в руках богов.
  707. Galeatum sero duelli poenitet.
    Galeātum sero duelli poenĭtet.
    [галеа́тум сэ́ро дуэ́лли пэ́нитэт]
    Надев шлем, поздно сожалеть о войне.
  708. Gallinam dat, ut taurum recipiat.
    Gallīnam dat, ut taurum recipiat.
    [галли́нам дат, ут та́ўрум рэци́пиат]
    Дает курицу, чтобы получить быка.
  709. Gallus in suo sterquilinio plurimum potest.
    Gallus in suo sterquilinio plurĭmum potest.
    [га́ллюс ин су́о стэрквили́нио плю́римум по́тэст]
    Петух на своей навозной куче всемогущий.
  710. Garrulus esse cave: qui garrit, ineptus habetur.
    Garrŭlus esse cave: qui garrit, ineptus habētur.
    [га́ррулюс э́ссэ ка́вэ: кви га́ррит, инэ́птус гхабэ́тур]
    Остерегайся быть болтливым: кто чешет языком, тот считается глупым.
  711. Gaudet patientia duris.
    [га́ўдэт пациэ́нциа ду́рис]
    Долготерпение побеждает.
  712. Gaudia principium nostri sunt saepe doloris.
    Gaudia principium nostri sunt saepe dolōris.
    [га́ўдиа принци́пиум но́стри сунт сэ́пэ долё́рис]
    Радость часто является началом нашего горя.
  713. Gaudium in litteris.
    Gaudium in littĕris.
    [га́ўдиум ин ли́ттэрис]
    Утешение в науках.
  714. Generaliter.
    Generalĭter.
    [гэнэра́литэр]
    В общем, вообще.
  715. Generosi animi et magnifici est juvare et prodesse.
    Generōsi anĭmi et magnifĭci est juvāre et prodesse. Generosi animi et magnifici est iuvare et prodesse.
    [гэнэро́зи а́ними эт магни́фици эст юва́рэ эт продэ́ссэ]
    Свойство благородного и великодушного — помогать и приносить пользу.
  716. Generosus animos labor nutrit.
    Generōsus anĭmos labor nutrit.
    [гэнэро́зус а́нимос ля́бор ну́трит]
    Труд питает благородные сердца.
  717. Gens una sumus.
    [гэнс у́на су́мус]
    Мы одно племя.
  718. Gladium facere culcitam.
    Gladium facĕre culcĭtam.
    [гля́диум фа́цэрэ ку́льцитам]
    Сделать подушку из меча; покончить с собой.
  719. Gladius ferit corpus, animos oratio.
    Gladius ferit corpus, anĭmos oratio.
    [гля́диус фэ́рит ко́рпус, а́нимос ора́цио]
    Меч ранит тело, а слово — душу.
  720. Gloria victoribus.
    Gloria victorĭbus.
    [глё́риа викто́рибус]
    Слава победителям.
  721. Grata superveniet, quae non sperabitur, hora.
    Grata superveniet, quae non sperabĭtur, hora.
    [гра́та супэрвэ́ниэт, квэ нон спэра́битур, гхо́ра]
    Приятно мгновение, которого не ждешь.
  722. Grata, rata et accepta.
    [гра́та, ра́та эт акцэ́пта]
    Желательно, законно и допустимо.
  723. Gratia parit gratiam.
    [гра́циа па́рит гра́циам]
    Признательность порождает признательность.
  724. Gratiora sunt, quae pluris emuntur.
    Gratiōra sunt, quae pluris emuntur.
    [гратио́ра сунт, квэ плю́рис эму́нтур]
    Милее то, что труднее достается.
  725. Gratis.
    [гра́тис]
    Даром.
  726. Gratulari.
    Gratulāri.
    [гратуля́ри]
    Радоваться [своему счастью].
  727. Grave tormentum fames.
    [гра́вэ тормэ́нтум фа́мэс]
    Голод — тяжелое мучение.
  728. Graviora manet.
    Graviōra manet.
    [гравио́ра ма́нэт]
    Трудности впереди.
  729. Graviores et difficiliores animi sunt morbi, quam corporis.
    Graviōres et difficiliōres anĭmi sunt morbi, quam corpŏris.
    [гравио́рэс эт диффицилио́рэс а́ними сунт мо́рби, квам ко́рпорис]
    Болезни души тяжелее и труднее, чем болезни тела.
  730. Gravissimi sunt morsus irritatae necessitatis.
    Gravissĭmi sunt morsus irritātae necessitātis.
    [грави́ссими сунт мо́рсус иррита́тэ нэцэссита́тис]
    Укусы разъяренной необходимости наиболее опасны.
  731. Gravissimum est imperium consuetudinis.
    Gravissĭmum est imperium consuetudĭnis.
    [грави́ссимум эст импэ́риум консвэту́динис]
    Сила привычки очень устойчива.
  732. Grex totus in agris unius scabie cadit.
    Grex totus in agris unīus scabie cadit.
    [грэкс то́тус ин а́грис уни́ус ска́биэ ка́дит]
    Все стадо гибнет в поле из-за парши одной [овцы].
  733. Grosso modo.
    [гро́ссо мо́до]
    В общих чертах.
  734. Grunnit porcellus, ut sus vetus ante, tenellus.
    [гру́ннит порцэ́ллюс, ут сус вэ́тус а́нтэ, тэнэ́ллюс]
    Маленький поросенок хрюкает так, как хрюкала старая свинья.
  735. Gustus legibus non subjacet.
    Gustus legĭbus non subjăcet. Gustus legibus non subiacet.
    [гу́стус ле́гибус нон су́бйацэт]
    Вкус не подчиняется законам.
  736. Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo.
    Gutta cavat lapĭdem non vi, sed saepe cadendo.
    [гу́тта ка́ват ля́пидэм нон ви, сэд сэ́пэ кадэ́ндо]
    Капля долбит камень не силой, а частым падением (Овидий).
  737. Gutta cavat lapidem.
    Gutta cavat lapĭdem.
    [гу́тта ка́ват ля́пидэм]
    Капля долбит камень (Овидий).
  738. Gyrat rependo prius infans quam gradiendo.
    [ги́рат рэпэ́ндо при́ус и́нфанс квам градиэ́ндо]
    Ребенок должен ползать, прежде чем начнет ходить.
  739. Habeat sibi.
    ха́бэат си́би]
    Пусть себе владеет; поделом ему; ну и черт с ним; ну и бог с ним; ну и на здоровье.
  740. Habent sua fata libelli.
    ха́бэнт су́а фа́та либэ́лли]
    Книги имеют свою судьбу.
  741. Habent sua sidera lites.
    Habent sua sidĕra lites.
    ха́бэнт су́а си́дэра ли́тэс]
    Судьба решает споры.
  742. Habitus.
    Habĭtus.
    ха́битус]
    Внешний вид.
  743. Haec dies aliam vitam, alios mores postulat.
    Haec dies aliam vitam, alios mores postŭlat.
    ха́эк ди́эс а́лиам ви́там, а́лиос мо́рэс по́стулят]
    Этот день требует другого образа жизни, других обычаев.
  744. Haec habui, quae dixi.
    ха́эк гха́буи, квэ ди́кси]
    Что имел, то сказал.
  745. Haec hactenus.
    Haec hactĕnus.
    ха́эк гха́ктэнус]
    На сей раз достаточно; довольно об этом.
  746. Haud semper errat fama.
    ха́уд сэ́мпэр э́ррат фа́ма]
    Молва не всегда ошибается.
  747. Haurit aquam cribro, qui discere vult sine libro.
    Haurit aquam cribro, qui discĕre vult sine libro.
    ха́ўрит а́квам кри́бро, кви ди́сцэрэ вульт си́нэ ли́бро]
    Тот воду черпает решетом, кто хочет учиться без книги.
  748. Heredis fletus sub persona risus est.
    Herēdis fletus sub persōna risus est.
    хэрэ́дис фле́тус суб пэрсо́на ри́зус эст]
    Плач наследника — замаскированный смех.
  749. Hic et nunc.
    хик эт нунк]
    Здесь и сейчас.
  750. Hic locus est, ubi mors gaudet succurrere vitae.
    Hic locus est, ubi mors gaudet succurrĕre vitae.
    хик лё́кус эст, у́би морс га́ўдэт сукку́ррэрэ ви́тэ]
    Вот место, где смерть с готовностью помогает жизни (надпись на Парижском анатомическом театре).
  751. His olus, his oleum sapit, ergo vasta fit esca.
    хис о́люс, гхис о́леум са́пит, э́рго ва́ста фит э́ска]
    Одним нравятся овощи, другим — масло, поэтому еда бывает разной.
  752. Historia magistra vitae.
    хисто́риа маги́стра ви́тэ]
    История — наставница жизни (Марк Туллий Цицерон).
  753. Hoc erat in fatis.
    хок э́рат ин фа́тис]
    Так суждено судьбой.
  754. Hoc erat in more majorum.
    Hoc erat in more majōrum. Hoc erat in more maiorum.
    хок э́рат ин мо́рэ майо́рум]
    Таков обычай предков.
  755. Hoc est (h. e.).
    хок эст]
    То есть (т. е.).
  756. Hoc est in votis.
    хок эст ин во́тис]
    Это мое желание.
  757. Hoc est vivere bis, vita posse priore frui.
    Hoc est vivĕre bis, vita posse priōre frui.
    хок эст ви́вэрэ бис, ви́та по́ссэ прио́рэ фру́и]
    Уметь наслаждаться — значит жить дважды.
  758. Hoc fac et vinces.
    хок фак эт ви́нцэс]
    Сделай это, и ты победишь.
  759. Hoc loco.
    хок лё́ко]
    Здесь; в этом месте.
  760. Hoc mense (h. m.).
    хок мэ́нсэ]
    В этом месяце.
  761. Hoc tibi proderit olim.
    Hoc tibi prodĕrit olim.
    хок ти́би про́дэрит о́лим]
    Это когда-нибудь будет тебе на пользу.
  762. Hoc volo, sic jubeo.
    Hoc volo, sic iubeo.
    хок во́лё, сик ю́бэо]
    Этого я хочу, так приказываю.
  763. Hodie Caesar, cras nihil.
    хо́диэ цэ́зар, крас ни́гхиль]
    Сегодня Цезарь, завтра ничто.
  764. Homagium.
    хома́гиум]
    Дань уважения.
  765. Hominem ex operibus ejus cognoscere.
    Homĭnem ex operĭbus ejus cognoscĕre. Hominem ex operibus eius cognoscere.
    хо́минэм экс опэ́рибус э́йус когно́сцэрэ]
    Узнавать человека по его делам.
  766. Hominem quaero.
    Homĭnem quaero.
    хо́минэм квэ́ро]
    Ищу человека.
  767. Hominem te esse memento.
    Homĭnem te esse memento.
    хо́минэм тэ э́ссэ мэмэ́нто]
    Помни, что ты человек.
  768. Homines amplius oculis, quam auribus credunt.
    Homĭnes amplius ocŭlis, quam aurĭbus credunt.
    хо́минэс а́мплиус о́кулис, квам а́ўрибус крэ́дунт]
    Люди больше верят глазам, чем ушам.
  769. Homines caecos reddit cupiditas.
    Homĭnes caecos reddit cupidĭtas.
    хо́минэс цэ́кос рэ́ддит купи́дитас]
    Страсть делает людей слепыми.
  770. Homines nihil agendo discunt male agere.
    Homĭnes nihil agendo discunt male agĕre.
    хо́минэс ни́гхиль агэ́ндо ди́скунт ма́ле а́гэрэ]
    Ничего не делая, люди учатся делать дурное.
  771. Homines, dum docent, discunt.
    Homĭnes, dum docent, discunt.
    хо́минэс, дум до́цэнт, ди́скунт]
    Люди, уча, учатся.
  772. Homines, quo plura habent, eo cupiunt ampliora.
    Homĭnes, quo plura habent, eo cupiunt ampliōra.
    хо́минэс, кво плю́ра гха́бэнт, эо ку́пиунт амплио́ра]
    Чем больше люди имеют, тем больше жаждут иметь.
  773. Homini cibus utilissimus est simplex.
    Homĭni cibus utilissĭmus est simplex.
    хо́мини ци́бус утили́ссимус эст си́мплекс]
    Простая еда — самая полезная.
  774. Hominis est errare, insipientis perseverare.
    Homĭnis est errāre, insipientis perseverāre.
    хо́минис эст эрра́рэ, инсипиэ́нтис пэрсэвэра́рэ]
    Человеку свойственно ошибаться, глупцу — упорствовать.
  775. Hominis mens discendo alitur cogitandoque.
    Homĭnis mens discendo alĭtur cogitandōque.
    хо́минис мэнс дисцэ́ндо а́литур когитандо́квэ]
    Человеческий разум питается наукой и размышлением.
  776. Homo doctus in se semper divitias habet.
    хо́мо до́ктус ин сэ сэ́мпэр диви́циас гха́бэт]
    Ученый человек имеет богатство в самом себе.
  777. Homo hebes.
    хо́мо гхэ́бэс]
    Ограниченный человек.
  778. Homo homini amicus est.
    Homo homĭni amīcus est.
    хо́мо гхо́мини ами́кус эст]
    Человек человеку друг.
  779. Homo homini lupus est.
    Homo homĭni lupus est.
    хо́мо гхо́мини лю́пус эст]
    Человек человеку волк.
  780. Homo improbus beatus non est.
    Homo imprŏbus beātus non est.
    хо́мо и́мпробус бэа́тус нон эст]
    Нечестный человек не бывает счастливым.
  781. Homo incertae originis.
    Homo incertae origĭnis.
    хо́мо инцэ́ртэ ори́гинис]
    Человек неизвестного происхождения.
  782. Homo longus raro sapiens.
    хо́мо лё́нгус ра́ро са́пиэнс]
    Высокий человек редко бывает мудрым.
  783. Homo omnium horarum.
    Homo omnium horārum.
    хо́мо о́мниум гхора́рум]
    Надежный человек.
  784. Homo ornat locum, non locus hominem.
    Homo ornat locum, non locus homĭnem.
    хо́мо о́рнат лё́кум, нон лё́кус гхо́минэм]
    Не место красит человека, а человек место.
  785. Homo proponit, sed Deus disponit.
    Homo propōnit, sed Deus dispōnit.
    хо́мо пропо́нит, сэд дэ́ус диспо́нит]
    Человек предполагает, а Бог определяет.
  786. Homo quisque fortunae faber.
    Homo quisque fortūnae faber.
    хо́мо кви́сквэ форту́нэ фа́бэр]
    Каждый человек кузнец своей судьбы.
  787. Homo sapiens.
    хо́мо са́пиэнс]
    Человек разумный.
  788. Homo semper in ore aliud fert, aliud cogitat.
    Homo semper in ore aliud fert, aliud cogĭtat.
    хо́мо сэ́мпэр ин о́рэ а́лиуд фэрт, а́лиуд ко́гитат]
    Человек всегда одно говорит, а другое думает.
  789. Homo sum, humani nihil a me alienum puto.
    Homo sum, humāni nihil a me aliēnum puto.
    хо́мо сум, гхума́ни ни́гхиль а мэ алиэ́нум пу́то]
    Я человек, и ничто человеческое мне не чуждо (Теренций).
  790. Homo totiens moritur, quotiens amittit suos.
    Homo totiens morĭtur, quotiens amittit suos.
    хо́мо то́циэнс мо́ритур, кво́циэнс ами́ттит су́ос]
    Человек столько раз умирает, сколько теряет своих близких.
  791. Homo, qui tacere nescit, nescit dicere.
    Homo, qui tacēre nescit, nescit dicĕre.
    хо́мо, кви тацэ́рэ нэ́сцит, нэ́сцит ди́цэрэ]
    Человек, не умеющий молчать, не умеет и говорить.
  792. Honesta vita beata est.
    Honesta vita beāta est.
    хонэ́ста ви́та бэа́та эст]
    Честная жизнь — счастливая жизнь.
  793. Honeste pauperem esse melius est, quam injuste divitem.
    Honeste paupĕrem esse melius est, quam injūste divĭtem. Honeste pauperem esse melius est, quam iniuste divitem.
    хонэ́стэ па́ўпэрэм э́ссэ мэ́лиус эст, квам инйу́стэ ди́витэм]
    Лучше быть честным бедняком, чем нечестным богачом.
  794. Honeste vivere, alterum non laedere, suum tribuere.
    Honeste vivĕre, altĕrum non laedĕre, suum tribuĕre.
    хонэ́стэ ви́вэрэ, а́льтэрум нон ле́дэрэ, су́ум трибу́эрэ]
    Жить честно, не делать зла другим, отдавать каждому свое.
  795. Honestus rumor alterum patrimonium est.
    Honestus rumor altĕrum patrimonium est.
    хонэ́стус ру́мор а́льтэрум патримо́ниум эст]
    Хорошая репутация заменяет наследство.
  796. Honor est ingratus, si, unde vivas, non habes.
    Honor est ingrātus, si, unde vivas, non habes.
    хо́нор эст ингра́тус, си, у́ндэ ви́вас, нон гха́бэс]
    Почести в тягость, когда не имеешь на что жить.
  797. Honores mutant mores, sed raro in meliores.
    Honōres mutant mores, sed raro in meliōres.
    хоно́рэс му́тант мо́рэс, сэд ра́ро ин мэлио́рэс]
    Почести меняют нравы, но редко в лучшую сторону.
  798. Honoris causa.
    Honōris causa.
    хоно́рис ка́ўза]
    Ради почета.
  799. Honos est onus.
    хо́нос эст о́нус]
    Почет — бремя.
  800. Horribile dictu.
    Horribĭle dictu.
    хорри́биле ди́кту]
    Страшно сказать.
  801. Horror vacui.
    хо́ррор ва́куи]
    Боязнь пустоты.
  802. Hospes hospiti sacer.
    Hospes hospĭti sacer.
    хо́спэс гхо́спити са́цэр]
    Гость священен для хозяина.
  803. Hostis honori invidia.
    Hostis honōri invidia.
    хо́стис гхоно́ри инви́диа]
    Зависть — враг чести.
  804. Humana non sunt turpia.
    Humāna non sunt turpia.
    хума́на нон сунт ту́рпиа]
    Человеческое не постыдно.
  805. Humanum est.
    Humānum est.
    хума́нум эст]
    Свойственно человеку.
  806. Humiles laborant, ubi potentes dissident.
    Humĭles labōrant, ubi potentes dissĭdent.
    ху́милес лябо́рант, у́би потэ́нтэс ди́ссидэнт]
    Простые люди страдают, когда вельможи между собой бьются.
  807. Ibi bene, ubi patria.
    [и́би бэ́нэ, у́би па́триа]
    Там хорошо, где родина.
  808. Ibi victoria, ubi concordia.
    [и́би викто́риа, у́би конко́рдиа]
    Там победа, где согласие.
  809. Ibidem (ibid.).
    Ibĭdem (ibid.).
    [и́бидэм]
    Там же.
  810. Id est (i. e.).
    [ид эст]
    То есть (т. е.).
  811. Idea fixa.
    [и́дэа фи́кса]
    Навязчивая идея.
  812. Idem (id.).
    [и́дэм]
    То же самое.
  813. Idem per idem.
    [и́дэм пэр и́дэм]
    Одно и то же.
  814. Ignavia est jacere, dum possis surgere.
    Ignavia est jacēre, dum possis surgĕre. Ignavia est iacere, dum possis surgere.
    [игна́виа эст яцэ́рэ, дум по́ссис су́ргэрэ]
    Малодушие — лежать, если можешь подняться.
  815. Ignem flammesus timet atque canem cane laesus.
    Ignem flammēsus timet atque canem cane laesus.
    [и́гнэм фляммэ́зус ти́мэт а́тквэ ка́нэм ка́нэ ле́зус]
    Как погорелец боится огня, так укушенный собакой боится собаки.
  816. Ignoranti, quem portum petat, nullus ventus secundus est.
    [игнора́нти, квэм по́ртум пэ́тат, ну́ллюс вэ́нтус сэку́ндус эст]
    Нет попутного ветра для того, кто не знает, к какому порту причалить.
  817. Ignorantia non est argumentum.
    [игнора́нциа нон эст аргумэ́нтум]
    Незнание — это не доказательство.
  818. Ignoscas aliis multa, nihil tibi.
    [игно́скас а́лиис му́льта, ни́гхиль ти́би]
    Другим прощай многое, себе — ничего.
  819. Ignoscito saepe alteri, nunquam tibi.
    Ignoscĭto saepe altĕri, nunquam tibi.
    [игно́сцито сэ́пэ а́льтэри, ну́нквам ти́би]
    Другим прощай часто, себе — никогда.
  820. Ille dolet vere, qui sine teste dolet.
    [и́лле до́лет вэ́рэ, кви си́нэ тэ́стэ до́лет]
    Истинно скорбит тот, кто скорбит без свидетелей.
  821. Impavide progrediamur.
    Impavĭde progrediāmur.
    [импа́видэ прогрэдиа́мур]
    Пойдем вперед без колебаний.
  822. Impedit ira animum, ne possit cernere verum.
    Impĕdit ira anĭmum, ne possit cernĕre verum.
    [и́мпэдит и́ра а́нимум, нэ по́ссит цэ́рнэрэ вэ́рум]
    Гнев не позволяет разуму познать правду.
  823. Imperare sibi maximum imperium est.
    Imperāre sibi maxĭmum imperium est.
    [импэра́рэ си́би ма́ксимум импэ́риум эст]
    Управлять собою — величайшая власть (Сенека).
  824. Imperat aut servit collecta pecunia cuique.
    Impĕrat aut servit collecta pecunia cuīque.
    [и́мпэрат аўт сэ́рвит колле́кта пэку́ниа куи́квэ]
    Для одних богатство — слуга, для других — господин.
  825. Imperium blandum imperiosissimum.
    Imperium blandum imperiosissĭmum.
    [импэ́риум бля́ндум импэриози́ссимум]
    Мягкая власть — самая сильная.
  826. Imprimatur.
    Imprimātur.
    [имприма́тур]
    Пусть печатается.
  827. In abstracto.
    [ин абстра́кто]
    Абстрактно.
  828. In aeternum.
    [ин этэ́рнум]
    Навек, навсегда.
  829. In altum tendens cadit ab alto.
    [ин а́льтум тэ́ндэнс ка́дит аб а́льто]
    Кто высоко взлетает, тот оттуда и падает.
  830. In amore semper mendax iracundia est.
    In amōre semper mendax iracundia est.
    [ин амо́рэ сэ́мпэр мэ́ндакс ираку́ндиа эст]
    В любви гнев всегда обманчив.
  831. In angello cum libello.
    [ин ангэ́ллё кум либэ́ллё]
    В уголке с книжкой; уединиться с книгой.
  832. In bonam partem.
    [ин бо́нам па́ртэм]
    В хорошем смысле.
  833. In brevi.
    [ин брэ́ви]
    Кратко.
  834. In caelum exspuis.
    [ин цэ́люм э́ксспуис]
    Ты плюешь в небо.
  835. In camera caritatis.
    In camĕra caritātis.
    [ин ка́мэра карита́тис]
    Под куполом уважения; один на один из кем-нибудь.
  836. In commune bonum.
    In commūne bonum.
    [ин комму́нэ бо́нум]
    Для общего блага.
  837. In compacto.
    [ин компа́кто]
    В сжатом виде; вкратце.
  838. In corpore.
    In corpŏre.
    [ин ко́рпорэ]
    В полном составе.
  839. In deposito.
    In deposĭto.
    [ин дэпо́зито]
    На хранение.
  840. In discendo lupus nimis affirmans ait: «Agnus».
    [ин дисцэ́ндо лю́пус ни́мис аффи́рманс аит: «а́гнус»]
    Когда учишь волка говорить, он всегда скажет: «Ягненок».
  841. In divitiis inopes, quod genus egestatis gravissimum est.
    In divitiis inŏpes, quod genus egestātis gravissĭmum est.
    [ин диви́циис и́нопэс, квод гэ́нус эгэста́тис грави́ссимум эст]
    Нужда в богатстве — самый тяжкий вид нищеты.
  842. In extenso.
    [ин экстэ́нсо]
    Целиком; полностью; буквально.
  843. In extremis.
    In extrēmis.
    [ин экстрэ́мис]
    В последний момент.
  844. In favorem.
    In favōrem.
    [ин фаво́рэм]
    На пользу кого-то; для пользы.
  845. In folio.
    [ин фо́лио]
    В целый лист (самый большой формат книги).
  846. In futuro.
    In futūro.
    [ин футу́ро]
    В будущем.
  847. In hoc statu.
    [ин гхок ста́ту]
    В таком положении.
  848. In imo pectore.
    In imo pectŏre.
    [ин и́мо пэ́кторэ]
    В глубине души.
  849. In indefinitum.
    In indefinītum.
    [ин индэфини́тум]
    На неопределенный срок.
  850. In integrum.
    In intĕgrum.
    [ин и́нтэгрум]
    В первоначальном виде.
  851. In legibus salus.
    In legĭbus salus.
    [ин ле́гибус са́люс]
    В законах спасение.
  852. In loco.
    [ин лё́ко]
    На месте.
  853. In lympha tacita truciora latent aconita.
    In lympha tacĭta truciōra latent aconīta.
    [ин ли́мфа та́цита труцио́ра ля́тэнт акони́та]
    В тихой воде таится более грозная отрава.
  854. In magnis et voluisse sat est.
    [ин ма́гнис эт волюи́ссэ сат эст]
    В великих делах достаточно и одного желания.
  855. In magno magni capiuntur flumine pisces.
    In magno magni capiuntur flumĭne pisces.
    [ин ма́гно ма́гни капиу́нтур флю́минэ пи́сцэс]
    В большой реке водится большая рыба.
  856. In malis sperare bene, nisi innocens, nemo solet.
    In malis sperāre bene, nisi innŏcens, nemo solet.
    [ин ма́лис спэра́рэ бэ́нэ, ни́зи и́нноцэнс, нэ́мо со́лет]
    В беде никто, кроме честного человека, не надеется на лучшее.
  857. In medias res.
    [ин мэ́диас рэс]
    В самую суть; в самую гущу событий (Гораций)
  858. In memoriam.
    [ин мэмо́риам]
    В память.
  859. In minimis maximus.
    In minĭmis maxĭmus.
    [ин ми́нимис ма́ксимус]
    В мелочах великий.
  860. In natura.
    In natūra.
    [ин нату́ра]
    На самом деле; по природе.
  861. In nocte consilium.
    [ин но́ктэ конси́лиум]
    Решение [приходит] ночью.
  862. In nullum avarus bonus est, in se pessimus.
    In nullum avārus bonus est, in se pessĭmus.
    [ин ну́ллюм ава́рус бо́нус эст, ин сэ пэ́ссимус]
    Скупой для всех плохой, а для себя хуже всех.
  863. In omnem eventum.
    [ин о́мнэм эвэ́нтум]
    На всякий случай.
  864. In omnia paratus.
    In omnia parātus.
    [ин о́мниа пара́тус]
    Готов ко всему.
  865. In optima forma.
    In optĭma forma.
    [ин о́птима фо́рма]
    В лучшем виде.
  866. In oriente domo.
    [ин ориэ́нтэ до́мо]
    В доме восходящего солнца; при благоприятных обстоятельствах.
  867. In pace leones, in proelio cervi.
    In pace leōnes, in proelio cervi.
    [ин па́цэ лео́нэс, ин прэ́лио цэ́рви]
    В мирное время — львы, в сражении — олени.
  868. In pace.
    [ин па́цэ]
    В мире; в спокойствии.
  869. In patria natus non est propheta vocatus.
    In patria natus non est prophēta vocātus.
    [ин па́триа на́тус нон эст профэ́та вока́тус]
    Нет пророка в своем отечестве.
  870. In perpetuum.
    [ин пэрпэ́туум]
    На вечные времена.
  871. In persona.
    In persōna.
    [ин пэрсо́на]
    Персонально.
  872. In pertusum ingerere dicta dolium.
    In pertūsum ingerĕre dicta dolium.
    [ин пэрту́зум ингэ́рэрэ ди́кта до́лиум]
    Бросать слова в бездонную бочку.
  873. In pleno.
    [ин пле́но]
    В полном составе.
  874. In praesenti.
    [ин прэзэ́нти]
    В настоящее время; теперь; при нынешних обстоятельствах.
  875. In praxi.
    [ин пра́кси]
    На практике.
  876. In propria persona.
    In propria persōna.
    [ин про́приа пэрсо́на]
    Собственной персоной.
  877. In quo nascetur asinus corio, morietur.
    In quo nascētur asĭnus corio, moriētur.
    [ин кво насцэ́тур а́зинус ко́рио, мориэ́тур]
    В какой шкуре осел родится, в такой и умрет.
  878. In recto virtus.
    [ин рэ́кто ви́ртус]
    В правде добродетель.
  879. In rerum natura.
    In rerum natūra.
    [ин рэ́рум нату́ра]
    В природе вещей.
  880. In saecula saeculorum.
    In saecŭla saeculōrum.
    [ин сэ́куля сэкулё́рум]
    Во веки веков.
  881. In silvam ligna ferre.
    [ин си́львам ли́гна фэ́ррэ]
    Носить дрова в лес.
  882. In spe.
    [ин спэ]
    В надежде; в замысле, в проекте.
  883. In statu nascendi.
    [ин ста́ту насцэ́нди]
    В состоянии зарождения; в самом начале; в момент появления.
  884. In statu quo ante.
    [ин ста́ту кво а́нтэ]
    В прежнем положении; в прежнем состоянии.
  885. In tempore opportuno.
    In tempŏre opportūno.
    [ин тэ́мпорэ оппорту́но]
    В удобное время.
  886. In transitu.
    In transītu.
    [ин транси́ту]
    На ходу.
  887. In tuum ipsius sinum inspice.
    In tuum ipsīus sinum inspĭce.
    [ин ту́ум ипси́ус си́нум и́нспицэ]
    Посмотри на самого себя.
  888. In tyrrannos.
    [ин тирра́ннос]
    Против тиранов.
  889. In usu.
    [ин у́зу]
    В употребления.
  890. In vas pertusum congerere.
    In vas pertūsum congerĕre.
    [ин вас пэрту́зум конгэ́рэрэ]
    Наполнять дырявый кувшин.
  891. In vino veritas.
    In vino verĭtas.
    [ин ви́но вэ́ритас]
    Истина в вине; что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.
  892. In vivo.
    [ин ви́во]
    На живом организме.
  893. Incedunt albati ad exsequias, pullati ad nuptias.
    Incēdunt albāti ad exsequias, pullāti ad nuptias.
    [инцэ́дунт альба́ти ад экссэ́квиас, пулля́ти ад ну́пциас]
    На похороны они идут в белой одежде, а на свадьбу — в черном.
  894. Incerta pro certis deputas.
    Incerta pro certis depŭtas.
    [инцэ́рта про цэ́ртис дэ́путас]
    Ты принимаешь недостоверное за определенное.
  895. Incertus animus dimidium sapientiae est.
    Incertus anĭmus dimidium sapientiae est.
    [инцэ́ртус а́нимус дими́диум сапиэ́нциэ эст]
    Сомнение — половина мудрости.
  896. Incidit in foveam, quam fecit alteri.
    Incĭdit in foveam, quam fecit altĕri.
    [и́нцидит ин фо́вэам, квам фэ́цит а́льтэри]
    Он попал в яму, которую вырыл другому.
  897. Incipit vita nova.
    Incĭpit vita nova.
    [и́нципит ви́та но́ва]
    Начинается новая жизнь.
  898. Incognito.
    Incognĭto.
    [инко́гнито]
    Тайно; инкогнито, пряча свое настоящее имя.
  899. Incredibili dictu.
    Incredibĭli dictu.
    [инкрэди́били ди́кту]
    Невероятно.
  900. Incus robusta malleum non metuit.
    [и́нкус робу́ста ма́ллеум нон мэ́туит]
    Крепкая наковальня не боится молота.
  901. Inde ira.
    [и́ндэ и́ра]
    Отсюда гнев.
  902. Index librorum.
    Index librōrum.
    [и́ндэкс либро́рум]
    Список книг.
  903. Index.
    [и́ндэкс]
    Содержание; указатель, перечень, список, каталог.
  904. Indigne vivit, per quem non vivit alter.
    [инди́гнэ ви́вит, пэр квэм нон ви́вит а́льтэр]
    Недостойно живет тот, кто не дает жить другим.
  905. Industriae nil impossibile.
    Industriae nil impossibĭle.
    [инду́стриэ ниль импосси́биле]
    Для старательного нет ничего невозможного.
  906. Inest et formicae bilis.
    Inest et formīcae bilis.
    [и́нэст эт форми́цэ би́лис]
    И муравей умеет злиться.
  907. Infandum renovare dolorem.
    Infandum renovāre dolōrem.
    [инфа́ндум рэнова́рэ долё́рэм]
    Ужасно снова воскрешать боль.
  908. Infelicitatis partem interdum habet felicitas.
    Infelicitātis partem interdum habet felicĭtas.
    [инфэлицита́тис па́ртэм интэ́рдум гха́бэт фэли́цитас]
    Счастье иногда содержит в себе частичку несчастья.
  909. Infelix mus est, cui non uno lare plus est.
    Infēlix mus est, cui non uno lare plus est.
    [инфэ́ликс мус эст, ку́и нон у́но ля́рэ плюс эст]
    Несчастна та мышь, у которой только одна нора.
  910. Ingenio pollet, qui vim natura negavit.
    Ingenio pollet, qui vim natūra negāvit.
    [ингэ́нио по́ллет, кви вим нату́ра нэга́вит]
    Умом берет тот, кому природа отказала в силе.
  911. Ingenium mala saepe movent.
    [ингэ́ниум ма́ля сэ́пэ мо́вэнт]
    Часто беда прибавляет ум.
  912. Ingentibus inhians divitiis etiam mediocres amittit.
    Ingentĭbus inhians divitiis etiam mediŏcres amittit.
    [ингэ́нтибус и́нгхианс диви́циис э́циам мэди́окрэс ами́ттит]
    Кто жаждет большого богатства, утрачивает даже среднее.
  913. Ingrato homine terra pejus nihil creat.
    Ingrāto homĭne terra pejus nihil creat. Ingrato homine terra peius nihil creat.
    [ингра́то гхо́минэ тэ́рра пэ́йус ни́гхиль крэ́ат]
    Ничего худшего, чем неблагодарный человек, земля не рождает.
  914. Iniqua nunquam imperia retinentur diu.
    Inīqua nunquam imperia retinentur diu.
    [ини́ква ну́нквам импэ́риа рэтинэ́нтур ди́у]
    Несправедливая власть недолговечна.
  915. Iniquissimam pacem justissimo bello anteferro.
    Iniquissĭmam pacem justissĭmo bello anteferro. Iniquissimam pacem iustissimo bello anteferro.
    [иникви́ссимам па́цэм юсти́ссимо бэ́ллё антэфэ́рро]
    Самый несправедливый мир я предпочитаю самой справедливой войне.
  916. Iniquum est quemque ex veste aestimare.
    Inīquum est quemque ex veste aestimāre.
    [ини́квум эст квэ́мквэ экс вэ́стэ эстима́рэ]
    Несправедливо оценивать кого-либо по одежде.
  917. Injuria realis.
    Injuria reālis. Iniuria realis.
    [инъю́риа рэа́лис]
    Оскорбление действием.
  918. Injuria solvit amorem.
    Injuria solvit amōrem. Iniuria solvit amorem.
    [инъю́риа со́львит амо́рэм]
    Обида разрушает любовь.
  919. Injuria verbalis.
    Injuria verbālis. Iniuria verbalis.
    [инъю́риа вэрба́лис]
    Оскорбление словом.
  920. Injuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi.
    Injuriārum nemo obliviscĭtur, beneficiōrum autem multi. Iniuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi.
    [инъюриа́рум нэ́мо обливи́сцитур, бэнэфицио́рум а́ўтэм му́льти]
    Об обидах не забывает никто, о благодеяниях же — многие.
  921. Injuriarum remedium est oblivio.
    Injuriārum remedium est oblivio. Iniuriarum remedium est oblivio.
    [инъюриа́рум рэмэ́диум эст обли́вио]
    Забвение — лекарство от несправедливостей.
  922. Innocens credit omni verbo.
    Innŏcens credit omni verbo.
    [и́нноцэнс крэ́дит о́мни вэ́рбо]
    Простодушный верит любому слову.
  923. Inopi beneficium bis dat, qui dat celeriter.
    Inŏpi beneficium bis dat, qui dat celerĭter.
    [и́нопи бэнэфи́циум бис дат, кви дат цэле́ритэр]
    Бедному вдвойне оказывает благодеяние тот, кто делает это быстро.
  924. Inopi nullus amicus.
    Inŏpi nullus amīcus.
    [и́нопи ну́ллюс ами́кус]
    У бедного нет друга.
  925. Insanus omnis furere credit.
    Insānus omnis furĕre credit.
    [инса́нус о́мнис фу́рэрэ крэ́дит]
    Сумасшедший считает, что все остальные — безумцы.
  926. Insperata accidit magis saepe, quam qua speres.
    Insperāta accĭdit magis saepe, quam qua speres.
    [инспэра́та а́кцидит ма́гис сэ́пэ, квам ква спэ́рэс]
    Неожиданное случается чаще ожидаемого.
  927. Instantia crucis.
    [инста́нциа кру́цис]
    Решающее испытание.
  928. Instantia est mater doctrinae.
    Instantia est mater doctrīnae.
    [инста́нциа эст ма́тэр доктри́нэ]
    Упорство — мать науки.
  929. Intelligenti pauca.
    [интэллигэ́нти па́ўка]
    Для понимающего достаточно и немногого.
  930. Intempestive qui docet, ille nocet.
    Intempestīve qui docet, ille nocet.
    [интэмпэсти́вэ кви до́цэт, и́лле но́цэт]
    Несвоевременные поучения вредят.
  931. Inter alia (int. al.).
    [и́нтэр а́лиа]
    Между прочим.
  932. Inter bonos bene.
    [и́нтэр бо́нос бэ́нэ]
    Между хорошими — все по-хорошему.
  933. Inter nos.
    [и́нтэр нос]
    Между нами.
  934. Inter os atque offam multa intervenire potest.
    Inter os atque offam multa intervenīre potest.
    [и́нтэр ос а́тквэ о́ффам му́льта интэрвэни́рэ по́тэст]
    Между куском и ртом много чего может случиться.
  935. Inter pares amicitia.
    [и́нтэр па́рэс амици́циа]
    Дружба между равными.
  936. Inter parietes.
    Inter pariĕtes.
    [и́нтэр пари́этэс]
    В четырех стенах.
  937. Inter se.
    [и́нтэр сэ]
    Между собой.
  938. Inter spem metumque suspensus.
    [и́нтэр спэм мэту́мквэ суспэ́нсус]
    Висящий между надеждой и страхам.
  939. Inter vepres rosae nascuntur.
    [и́нтэр вэ́прэс ро́зэ наску́нтур]
    И среди терновника растут розы.
  940. Intra mensuram lodicis tu porrige suram.
    Intra mensūram lodīcis tu porrĭge suram.
    [и́нтра мэнсу́рам лёди́цис ту по́рригэ су́рам]
    Протягивай свои ноги по длине одеяла.
  941. Inutilis quaestio solvitur silentio.
    Inutĭlis quaestio solvĭtur silentio.
    [ину́тилис квэ́стио со́львитур силе́нцио]
    На неуместный вопрос отвечают молчанием.
  942. Invenit interdum caeca columba pisum.
    Invĕnit interdum caeca columba pisum.
    [и́нвэнит интэ́рдум цэ́ка колю́мба пи́зум]
    И слепой голубь иногда находит горох.
  943. Invenit patella operculum.
    Invĕnit patella opercŭlum.
    [и́нвэнит патэ́лля опэ́ркулюм]
    Нашла себе кастрюля крышку.
  944. Invia est in medicina via sine lingua Latina.
    Invia est in medicīna via sine lingua Latīna.
    [и́нвиа эст ин мэдици́на ви́а си́нэ ли́нгва ляти́на]
    Непроходим в медицине путь без латинского языка.
  945. Invidia festos dies non agit.
    [инви́диа фэ́стос ди́эс нон а́гит]
    Зависть праздников не соблюдает.
  946. Ipsa olera olla legit.
    Ipsa olĕra olla legit.
    [и́пса о́лера о́лля ле́гит]
    Горшок сам выбирает овощи; каждый руководствуется своими склонностями.
  947. Ipsae res verba rapiunt.
    [и́псэ рэс вэ́рба ра́пиунт]
    Дело говорит само за себя.
  948. Ipse dixit.
    [и́псэ ди́ксит]
    Сам [он] сказал (о бездумном преклонении перед чьим-либо авторитетом).
  949. Ipse fecit.
    [и́псэ фэ́цит]
    Сделал собственноручно.
  950. Ipsi testudines edite, qui cepistis.
    Ipsi testudĭnes edĭte, qui cepistis.
    [и́пси тэсту́динэс э́дитэ, кви цэпи́стис]
    Вы поймали черепах, сами их и ешьте.
  951. Ipsissima verba.
    Ipsissĭma verba.
    [ипси́ссима вэ́рба]
    Слово в слово.
  952. Ipso facto.
    [и́псо фа́кто]
    В силу самого факта; ввиду самого события.
  953. Ipso jure.
    Ipso iure.
    [и́псо ю́рэ]
    В силу самого права; автоматически; по закону.
  954. Ipsum sibi asciam in crus impingere.
    Ipsum sibi asciam in crus impingĕre.
    [и́псум си́би а́сциам ин крус импи́нгэрэ]
    Самому себе вогнать топор в ногу.
  955. Ira furor brevis est.
    [и́ра фу́рор брэ́вис эст]
    Гнев — это кратковременное помешательство.
  956. Ira odium gignit, concordia nutrit amorem.
    Ira odium gignit, concordia nutrit amōrem.
    [и́ра о́диум ги́гнит, конко́рдиа ну́трит амо́рэм]
    Гнев порождает ненависть, согласие вскармливает любовь.
  957. Irreparabilium felix oblivio rerum!
    [иррэпараби́лиум фэ́ликс обли́вио рэ́рум]
    Счастлив не сожалеющий о прошедшем!
  958. Irretit muscas, transmittit aranea vespas.
    Irrētit muscas, transmittit aranea vespas.
    [иррэ́тит му́скас, трансми́ттит ара́нэа вэ́спас]
    Паутина ловит мух и пропускает ос.
  959. Is fecit, cui prodest.
    [ис фэ́цит, ку́и про́дэст]
    Сделал тот, кому выгодно.
  960. Ita crede amico, ne sit inimico locus.
    Ita crede amīco, ne sit inimīco locus.
    [и́та крэ́дэ ами́ко, нэ сит иними́ко лё́кус]
    Доверяй другу так, чтобы он не стал похож на врага.
  961. Ite, missa est.
    [и́тэ, ми́сса эст]
    Идите, все закончилось.
  962. Item.
    [и́тэм]
    Так же.
  963. Jactantius maerent, quae minus dolent.
    Iactantius maerent, quae minus dolent.
    [якта́нтиус мэ́рэнт, квэ ми́нус до́лент]
    Скорбь напоказ — небольшая скорбь.
  964. Januis clausis.
    Ianuis clausis.
    [я́нуис кля́ўзис]
    При закрытых дверях.
  965. Jucunda memoria est praeteritorum malorum.
    Jucunda memoria est praeteritōrum malōrum. Iucunda memoria est praeteritorum malorum.
    [юку́нда мэмо́риа эст прэтэрито́рум малё́рум]
    Приятно воспоминание о минувших невзгодах.
  966. Jucundi acti labores.
    Jucundi acti labōres. Iucundi acti labores.
    [юку́нди а́кти лябо́рэс]
    Приятен оконченный труд.
  967. Juncta juvant.
    Iuncta iuvant.
    [ю́нкта ю́вант]
    Единодушие помогает.
  968. Jurare in verba magistri.
    Jurāre in verba magistri. Iurare in verba magistri.
    [юра́рэ ин вэ́рба маги́стри]
    Клясться словами учителя.
  969. Jure.
    Iure.
    [ю́рэ]
    По праву.
  970. Jus gentium.
    Ius gentium.
    [юс гэ́нтиум]
    Право народов; международное право.
  971. Jus privatum.
    Jus privātum. Ius privatum.
    [юс прива́тум]
    Частное право; право, защищающее интересы отдельных лиц.
  972. Jus publicum.
    Jus publĭcum. Ius publicum.
    [юс пу́бликум]
    Публичное право.
  973. Jus summam saepe summa malitia est.
    Ius summam saepe summa malitia est.
    [юс су́ммам сэ́пэ су́мма мали́циа эст]
    Высшее право часто есть высшее зло.
  974. Justitia nihil expetit praemii.
    Justitia nihil expĕtit praemii. Iustitia nihil expetit praemii.
    [юсти́циа ни́гхиль э́кспэтит прэ́мии]
    Справедливость не требует никакой награды.
  975. Justum et tenacem propositi virum!
    Justum et tenācem proposĭti virum! Iustum et tenacem propositi virum!
    [ю́стум эт тэна́цэм пропо́зити ви́рум]
    Кто прав и твердо к цели идет! (Гораций).
  976. Juvenes plura loquuntur, senes utiliora.
    Juvĕnes plura loquuntur, senes utiliōra. Iuvenes plura loquuntur, senes utiliora.
    [ю́вэнэс плю́ра лёкву́нтур, сэ́нэс утилио́ра]
    Молодые говорят больше, старики — полезнее.
  977. Juventus ventus.
    Iuventus ventus.
    [ювэ́нтус вэ́нтус]
    Молодость ветрена.
  978. Labitur a mente cito res bona, sed mala lente.
    Labĭtur a mente cito res bona, sed mala lente.
    [ля́битур а мэ́нтэ ци́то рэс бо́на, сэд ма́ля ле́нтэ]
    Добро быстро забывается, зло долго помнится.
  979. Labor callum obducit dolori.
    Labor callum obdūcit dolōri.
    [ля́бор ка́ллюм обду́цит долё́ри]
    Труд притупляет боль.
  980. Labor corpus firmat.
    [ля́бор ко́рпус фи́рмат]
    Труд укрепляет тело.
  981. Labor et patientia omnia vincunt.
    [ля́бор эт пациэ́нциа о́мниа ви́нкунт]
    Терпение и труд все побеждают.
  982. Labor improbus.
    Labor imprŏbus.
    [ля́бор и́мпробус]
    Упорный труд.
  983. Labor ineptiarum.
    Labor ineptiārum.
    [ля́бор инэпциа́рум]
    Бессмысленный труд.
  984. Labor non onus, sed beneficium.
    [ля́бор нон о́нус, сэд бэнэфи́циум]
    Труд не бремя, а благо.
  985. Labor omnia vincit improbus.
    Labor omnia vincit imprŏbus.
    [ля́бор о́мниа ви́нцит и́мпробус]
    Упорный труд все преодолевает.
  986. Labor omnia vincit.
    [ля́бор о́мниа ви́нцит]
    Труд все побеждает.
  987. Laboremus.
    Laborēmus.
    [ляборэ́мус]
    Давайте трудиться.
  988. Lac gallinaceum.
    [ляк галлина́цэум]
    Птичье молоко.
  989. Lacrimae nihil profuturae.
    Lacrĭmae nihil profutūrae.
    [ля́кримэ ни́гхиль профуту́рэ]
    Слезы ничем не помогут.
  990. Laeditur Urbanus, non claudicat inde Romanus.
    Laedĭtur Urbānus, non claudĭcat inde Romānus.
    [ле́дитур урба́нус, нон кля́ўдикат и́ндэ рома́нус]
    Покалечил себе ногу Урбан, но не хромает из-за этого Роман.
  991. Laetitia garrula res est.
    Laetitia garrŭla res est.
    [лети́циа га́рруля рэс эст]
    Радость словоохотлива.
  992. Lapis offensionis.
    Lapis offensiōnis.
    [ля́пис оффэнсио́нис]
    Камень преткновения.
  993. Lapis saepe volutatus non obducitur musco.
    Lapis saepe volutātus non obducĭtur musco.
    [ля́пис сэ́пэ волюта́тус нон обду́цитур му́ско]
    Жернова, которые часто крутят, не обрастают мхом.
  994. Lapsus calami.
    Lapsus calămi.
    [ля́псус ка́лями]
    Ошибка пера; описка.
  995. Lapsus linguae.
    [ля́псус ли́нгвэ]
    Обмолвка; оговорка.
  996. Lapsus memoriae.
    [ля́псус мэмо́риэ]
    Ошибка памяти.
  997. Lapsus.
    [ля́псус]
    Ошибка.
  998. Larga manu.
    [ля́рга ма́ну]
    Щедрой рукой; щедро.
  999. Largitio fundum non habet.
    [лярги́цио фу́ндум нон гха́бэт]
    Щедрость не имеет пределов.
  1000. Laterem lavare.
    Latĕrem lavāre.
    [ля́тэрэм лява́рэ]
    Мыть кирпич; делать бесполезную работу.
  1001. Lato sensu.
    [ля́то сэ́нсу]
    В широком смысле.
  1002. Laudator temporis acti.
    Laudātor tempŏris acti.
    [ляўда́тор тэ́мпорис а́кти]
    Восхвалитель былых времен.
  1003. Laudator temporis praesentis.
    Laudātor tempŏris praesentis.
    [ляўда́тор тэ́мпорис прэзэ́нтис]
    Восхвалитель современности.
  1004. Laus in ore proprio vilescit.
    [ля́ус ин о́рэ про́прио виле́сцит]
    Собственная похвала ничего не стоит.
  1005. Laus propria sordet.
    [ля́ус про́приа со́рдэт]
    Собственная похвала вызывает отвращение.
  1006. Lege artis.
    [ле́гэ а́ртис]
    По всех правилам искусства.
  1007. Lege.
    [ле́гэ]
    По закону.
  1008. Legem brevem esse oportet.
    [ле́гэм брэ́вэм э́ссэ опо́ртэт]
    Закон должен быть кратким.
  1009. Leve fit, quod bene fertur, onus.
    [ле́вэ фит, квод бэ́нэ фэ́ртур, о́нус]
    Груз, который умело носят, становится легким.
  1010. Levius fit patientia quidquid corrigere est nefas.
    Levius fit patientia quidquid corrigĕre est nefas.
    [ле́виус фит пациэ́нциа кви́дквид корри́гэрэ эст нэ́фас]
    Что нельзя изменить, то можно облегчить терпением.
  1011. Libera nos a malo.
    Libĕra nos a malo.
    [ли́бэра нос а ма́лё]
    Избави нас от зла.
  1012. Liberum arbitrium indifferentiae.
    Libĕrum arbitrium indifferentiae.
    [ли́бэрум арби́триум индиффэрэ́нциэ]
    Полная свобода выбора.
  1013. Licitum sit.
    Licĭtum sit.
    [ли́цитум сит]
    Пусть будет разрешено.
  1014. Linquere promissa procellae.
    Linquĕre promissa procellae.
    [линквэрэ проми́сса процэ́лле]
    Оставлять обещания грозы.
  1015. Littera scripta manet.
    Littĕra scripta manet.
    [ли́ттэра скри́пта ма́нэт]
    Написанное остается.
  1016. Littera semper habet panem vestemque paratam.
    Littĕra semper habet panem vestemque parātam.
    [ли́ттэра сэ́мпэр гха́бэт па́нэм вэстэ́мквэ пара́там]
    Грамотный человек всегда имеет хлеб и готовую одежду.
  1017. Litterarum radices amarae, fructus dulces sunt.
    Litterārum radīces amārae, fructus dulces sunt.
    [литтэра́рум ради́цэс ама́рэ, фру́ктус ду́льцэс сунт]
    Корни науки горьки, плоды — сладки.
  1018. Loco citato (l. c.).
    Loco citāto (l. c.).
    [лё́ко цита́то]
    В упомянутом месте.
  1019. Loco laudato (l. l.).
    Loco laudāto (l. l.).
    [лё́ко ляўда́то]
    В названном месте.
  1020. Locus minoris resistentiae.
    Locus minōris resistentiae.
    [лё́кус мино́рис рэзистэ́нциэ]
    Место наименьшего сопротивления.
  1021. Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla.
    Longum iter est per praecepta, breve et effĭcax per exempla.
    [лё́нгум и́тэр эст пэр прэцэ́пта, брэ́вэ эт э́ффикакс пэр эксэ́мпля]
    Долог путь поучений, краток же и успешен на примерах.
  1022. Loro mandendo discit canis corium universum mandere.
    Loro mandendo discit canis corium universum mandĕre.
    [лё́ро мандэ́ндо ди́сцит ка́нис ко́риум унивэ́рсум ма́ндэрэ]
    Грызя ремень, собака учиться грызть всю шкуру.
  1023. Lota licet cornix, tamen enitet albidior vix.
    Lota licet cornix, tamen enĭtet albidior vix.
    [лё́та ли́цэт ко́рникс, та́мэн э́нитэт альби́диор викс]
    Хотя ворона перья и мыла, белее от этого не стала.
  1024. Lucri bonus est odor ex re qualibet.
    Lucri bonus est odor ex re qualĭbet.
    [лю́кри бо́нус эст о́дор экс рэ ква́либэт]
    Запах прибыли приятен, от чего бы он ни исходил.
  1025. Lumen mundi.
    [лю́мэн му́нди]
    Светоч мира.
  1026. Luna latrantem canem non curat.
    [лю́на лятра́нтэм ка́нэм нон ку́рат]
    Луна не обращает внимания на лай собаки.
  1027. Lupi fauci manum ne committe.
    [лю́пи фа́ўци ма́нум нэ комми́ттэ]
    Не клади руку в пасть волку.
  1028. Lupi me viderunt priores.
    Lupi me vidērunt priōres.
    [лю́пи мэ видэ́рунт прио́рэс]
    Волки увидели меня первыми.
  1029. Lupus in fabula.
    Lupus in fabŭla.
    [лю́пус ин фа́буля]
    Волк в басне; легок на помине.
  1030. Lupus malus ovium custos.
    [лю́пус ма́люс о́виум ку́стос]
    Волк — плохой сторож для овец.
  1031. Lupus pilum mutat, non mentem.
    [лю́пус пи́люм му́тат, нон мэ́нтэм]
    Волк меняет шкуру, но не нрав.
  1032. Lupus vetus non cadit in foveam.
    [лю́пус вэ́тус нон ка́дит ин фо́вэам]
    Старый волк не попадает в яму.
  1033. Lusus naturae.
    Lusus natūrae.
    [лю́зус нату́рэ]
    Игра природы.
  1034. Lux in tenebris.
    Lux in tenĕbris.
    [люкс ин тэ́нэбрис]
    Свет во мраке.
  1035. Lux veritatis.
    Lux veritātis.
    [люкс вэрита́тис]
    Свет истины.
  1036. Luxuria inopiae mater.
    [люксу́риа ино́пиэ ма́тэр]
    Роскошь — мать бедности.
  1037. Macte animo!
    Macte anĭmo!
    [ма́ктэ а́нимо]
    Хвала вам! Желаю счастья! Поздравляю!
  1038. Macte!
    [ма́ктэ]
    Прекрасно! Отлично!
  1039. Mage cavenda est amicorum invidia, quam insidia hostium.
    Mage cavenda est amicōrum invidia, quam insidia hostium.
    [ма́гэ кавэ́нда эст амико́рум инви́диа, квам инси́диа гхо́стиум]
    Стоит более остерегаться зависти друзей, чем козней врагов.
  1040. Magister artis ingeniique largitor venter.
    Magister artis ingeniīque largītor venter.
    [маги́стэр а́ртис ингэнии́квэ лярги́тор вэ́нтэр]
    Учитель искусства и поощритель вдохновения — желудок.
  1041. Magister bibendi.
    [маги́стэр бибэ́нди]
    Мастер по части выпивки.
  1042. Magister dixit.
    [маги́стэр ди́ксит]
    Сказал учитель (ссылка на безусловный авторитет).
  1043. Magistra vitae.
    [маги́стра ви́тэ]
    Учительница жизни.
  1044. Magna est veritas et praevalebit.
    Magna est verĭtas et praevalēbit.
    [ма́гна эст вэ́ритас эт прэвале́бит]
    Велика истина и она восторжествует.
  1045. Magna promisisti, exigua video.
    [ма́гна промизи́сти, экси́гуа ви́дэо]
    Много ты обещал, мало вижу.
  1046. Magnam fortunam magnus etiam animus decet.
    Magnam fortūnam magnus etiam anĭmus decet.
    [ма́гнам форту́нам ма́гнус э́циам а́нимус дэ́цэт]
    Великому духом подобает большое счастье.
  1047. Magni sunt, humanes tamen.
    Magni sunt, humānes tamen.
    [ма́гни сунт, гхума́нэс та́мэн]
    Великие, но люди.
  1048. Magno cum conatu magnas nudas.
    Magno cum conātu magnas nudas.
    [ма́гно кум кона́ту ма́гнас ну́дас]
    Большие усилия ради больших мелочей [делать].
  1049. Magnum ignotum.
    Magnum ignōtum.
    [ма́гнум игно́тум]
    Великое неведомое.
  1050. Majoribus reddi.
    Majorĭbus reddi. Maioribus reddi.
    [майо́рибус рэ́дди]
    Отправляться к предкам.
  1051. Mala fide.
    [ма́ля фи́дэ]
    Неискренне, нечестно.
  1052. Mala gallina — malum ovum.
    Mala gallīna — malum ovum.
    [ма́ля галли́на — ма́люм о́вум]
    Плохая курица — плохое яйцо.
  1053. Mala herba cito crescit.
    [ма́ля гхэ́рба ци́то крэ́сцит]
    Сорная трава быстро растет.
  1054. Mala lucra aequalia damnis.
    [ма́ля лю́кра эква́лиа да́мнис]
    Нечестная прибыль равна убытку.
  1055. Male facere qui vult, nunquam non causam invenit.
    Male facĕre qui vult, nunquam non causam invĕnit.
    [ма́ле фа́цэрэ кви вульт, ну́нквам нон ка́ўзам и́нвэнит]
    Желающий навредить всегда найдет причину.
  1056. Male parta cito dilabuntur memoria.
    [ма́ле па́рта ци́то дилябу́нтур мэмо́риа]
    Плохо приобретенное быстро забывается.
  1057. Male parta male dilabuntur.
    [ма́ле па́рта ма́ле дилябу́нтур]
    Нечестно приобретенное прахом пойдет.
  1058. Malesuada fames.
    Malesuāda fames.
    [малезуа́да фа́мэс]
    Голод — дурной советник.
  1059. Mali principii malus finis.
    [ма́ли принци́пии ма́люс фи́нис]
    Плохому началу плохой конец.
  1060. Malitia supplet aetatem.
    Malitia supplet aetātem.
    [мали́циа су́пплет эта́тэм]
    Порок дополняет качества возраста; каждый возраст имеет свои недостатки.
  1061. Malo cum Platone errare, quam cum aliis recte sentire.
    Malo cum Platōne errāre, quam cum aliis recte sentīre.
    [ма́лё кум плято́нэ эрра́рэ, квам кум а́лиис рэ́ктэ сэнти́рэ]
    Я предпочитаю ошибаться с Платоном, чем быть правым с другими.
  1062. Malum consilium consultori pessimum est.
    Malum consilium consultōri pessĭmum est.
    [ма́люм конси́лиум консульто́ри пэ́ссимум эст]
    Дурной умысел оборачивается против того, кто его замыслил.
  1063. Malum consilium est, quod mutari (non) potest.
    Malum consilium est, quod mutāri (non) potest.
    [ма́люм конси́лиум эст, квод мута́ри (нон) по́тэст]
    Плохо то решение, которое (не) может быть изменено.
  1064. Malum nullum est sine aliquo bono.
    Malum nullum est sine alĭquo bono.
    [ма́люм ну́ллюм эст си́нэ а́ликво бо́но]
    Не бывает беды без какого-либо добра; нет худа без добра.
  1065. Malum vas non frangitur.
    Malum vas non frangĭtur.
    [ма́люм вас нон фра́нгитур]
    Плохой сосуд не бьется.
  1066. Malus ipse fies, si malis convixeris.
    Malus ipse fies, si malis convixĕris.
    [ма́люс и́псэ фи́эс, си ма́лис конви́ксэрис]
    Сам станешь плохим, если с плохими будешь водиться.
  1067. Maneat nostros ea cura nepotes.
    Maneat nostros ea cura nepōtes.
    [ма́нэат но́строс эа ку́ра нэпо́тэс]
    Пусть эта забота останется нашим внукам.
  1068. Manet omnes una nox.
    [ма́нэт о́мнэс у́на нокс]
    Всех нас ждет одна и та же ночь.
  1069. Mania grandiosa.
    Mania grandiōsa.
    [ма́ниа грандио́за]
    Мания величия.
  1070. Manifestum non eget probatione.
    Manifestum non eget probatiōne.
    [манифэ́стум нон э́гэт пробацио́нэ]
    Очевидное не нуждается в доказательстве.
  1071. Manu intrepida.
    Manu intrepĭda.
    [ма́ну интрэ́пида]
    Недрогнувшей рукой.
  1072. Manu propria.
    [ма́ну про́приа]
    Собственной рукой; лично.
  1073. Manus manum lavat.
    [ма́нус ма́нум ля́ват]
    Рука руку моет.
  1074. Mare verborum, gutta rerum.
    Mare verbōrum, gutta rerum.
    [ма́рэ вэрбо́рум, гу́тта рэ́рум]
    Море слов — капля дел.
  1075. Margaritas ante porcas.
    Margarĭtas ante porcas.
    [марга́ритас а́нтэ по́ркас]
    Бисер перед свиньями [метать].
  1076. Massa panis esurienti auro carior.
    [ма́сса па́нис эзуриэ́нти а́ўро ка́риор]
    Для голодного кусок хлеба дороже золота.
  1077. Materia tractanda.
    [матэ́риа тракта́нда]
    Предмет обсуждения.
  1078. Matura, dum libido manet.
    Matūra, dum libīdo manet.
    [мату́ра, дум либи́до ма́нэт]
    Спеши, пока желание не прошло.
  1079. Maxima egestas avaritia.
    Maxĭma egestas avaritia.
    [ма́ксима эгэ́стас авари́циа]
    Скупость — наибольшая бедность.
  1080. Maximis minimisque corporibus par est dolor vulneris.
    Maxĭmis minimisque corporĭbus par est dolor vulnĕris.
    [ма́ксимис миними́сквэ корпо́рибус пар эст до́лёр ву́льнэрис]
    Боль от раны одинакова и для больших, и для маленьких тел.
  1081. Maximum remedium irae mora sunt.
    Maxĭmum remedium irae mora sunt.
    [ма́ксимум рэмэ́диум и́рэ мо́ра сунт]
    Лучшее лекарство от гнева — время.
  1082. Me judice.
    Me judĭce. Me iudice.
    [мэ ю́дицэ]
    По моему мнению.
  1083. Mea culpa, mea maxima culpa.
    Mea culpa, mea maxĭma culpa.
    [мэ́а ку́льпа, мэ́а ма́ксима ку́льпа]
    Моя вина, моя величайшая вина.
  1084. Mea culpa.
    [мэ́а ку́льпа]
    Моя вина.
  1085. Mea memoria.
    [мэ́а мэмо́риа]
    На моей памяти.
  1086. Mea mihi conscientia plures est quam omnium sermo.
    [мэ́а ми́гхи консциэ́нциа плю́рэс эст квам о́мниум сэ́рмо]
    Моя совесть важнее для меня, чем все пересуды.
  1087. Media et remedia.
    [мэ́диа эт рэмэ́диа]
    Способы и средства.
  1088. Medica mente, non medicamentis.
    Medĭca mente, non medicamentis.
    [мэ́дика мэ́нтэ, нон мэдикамэ́нтис]
    Лечи умом, а не лекарствами.
  1089. Medice, cura te ipsum.
    Medĭce, cura te ipsum.
    [мэ́дицэ, ку́ра тэ и́псум]
    Врач, исцелись сам.
  1090. Medicus amicus et servus aegrotorum est.
    Medĭcus amīcus et servus aegrotōrum est.
    [мэ́дикус ами́кус эт сэ́рвус эгрото́рум эст]
    Врач — друг и слуга больных.
  1091. Medicus curat, natura sanat.
    Medĭcus curat, natūra sanat.
    [мэ́дикус ку́рат, нату́ра са́нат]
    Врач лечит, природа исцеляет.
  1092. Medicus medico amicus est.
    Medĭcus medĭco amīcus est.
    [мэ́дикус мэ́дико ами́кус эст]
    Врач врачу друг.
  1093. Medio flumine quaerere aquam.
    Medio flumĭne quaerĕre aquam.
    [мэ́дио флю́минэ квэ́рэрэ а́квам]
    Просить воды, находясь в реке.
  1094. Mel in ore, verba lactis, fel in corde, fraus in factis.
    [мэль ин о́рэ, вэ́рба ля́ктис, фэль ин ко́рдэ, фра́ус ин фа́ктис]
    Мед на языке, молоко на словах, желчь в сердце, обман в деле.
  1095. Melior est canis vivus leone mortuo.
    Melior est canis vivus leōne mortuo.
    [мэ́лиор эст ка́нис ви́вус лео́нэ мо́ртуо]
    Живая собака лучше мертвого льва.
  1096. Melior est consulta tarditas, quam temeraria celeritas.
    Melior est consulta tardĭtas, quam temeraria celerĭtas.
    [мэ́лиор эст консу́льта та́рдитас, квам тэмэра́риа цэле́ритас]
    Лучше разумная медлительность, чем безрассудная быстрота.
  1097. Melior tutiorque est certa pax, quam sperata victoria.
    Melior tutiorque est certa pax, quam sperāta victoria.
    [мэ́лиор тутио́рквэ эст цэ́рта пакс, квам спэра́та викто́риа]
    Лучше и надежнее верный мир, чем ожидаемая победа.
  1098. Meliora spero.
    Meliōra spero.
    [мэлио́ра спэ́ро]
    Надеюсь на лучшее.
  1099. Melioribus annis.
    Meliorĭbus annis.
    [мэлио́рибус а́ннис]
    В лучшие времена.
  1100. Melius aliquid, quam nihil.
    Melius alĭquid, quam nihil.
    [мэ́лиус а́ликвид, квам ни́гхиль]
    Лучше что-нибудь, чем ничего.
  1101. Melius est abundare, quam deficere.
    Melius est abundāre, quam deficĕre.
    [мэ́лиус эст абунда́рэ, квам дэфи́цэрэ]
    Лучше иметь в достатке, чем в недостаче.
  1102. Melius est nomen bonum, quam magnae divitiae.
    [мэ́лиус эст но́мэн бо́нум, квам ма́гнэ диви́циэ]
    Лучше честное имя, чем большое богатство.
  1103. Melius est prudenter tacere, quam inaniter loqui.
    Melius est prudenter tacēre, quam inanĭter loqui.
    [мэ́лиус эст прудэ́нтэр тацэ́рэ, квам ина́нитэр лё́кви]
    Лучше благоразумно молчать, чем попусту говорить.
  1104. Melius est puero flere, quam senes.
    Melius est puĕro flere, quam senes.
    [мэ́лиус эст пу́эро фле́рэ, квам сэ́нэс]
    Лучше плакать в детстве, чем в старости.
  1105. Melius non incipient, quam desinent.
    Melius non incipient, quam desĭnent.
    [мэ́лиус нон инци́пиэнт, квам дэ́зинэнт]
    Лучше не начинать, чем останавливаться на полпути.
  1106. Memento mori.
    [мэмэ́нто мо́ри]
    Помни, что ты умрешь; помни о смерти.
  1107. Memento patriam.
    [мэмэ́нто па́триам]
    Помни о родине.
  1108. Memoria est exercenda.
    [мэмо́риа эст эксэрцэ́нда]
    Память нужно тренировать.
  1109. Mendacem memorem esse oportet.
    Mendācem memŏrem esse oportet.
    [мэнда́цэм мэ́морэм э́ссэ опо́ртэт]
    Лжецу надо иметь хорошую память.
  1110. Mendaci homini verum quidem dicenti credere non solemus.
    Mendāci homĭni verum quidem dicenti credĕre non solēmus.
    [мэнда́ци гхо́мини вэ́рум кви́дэм дицэ́нти крэ́дэрэ нон соле́мус]
    Лживому человеку мы не верим, даже когда он говорит правду.
  1111. Mendacia non diu fallunt.
    [мэнда́циа нон ди́у фа́ллюнт]
    Вранье не долго обманывает.
  1112. Mendacium est tenue, dilucet undique.
    Mendacium est tenue, dilūcet undĭque.
    [мэнда́циум эст тэ́нуэ, дилю́цэт у́ндиквэ]
    Вранье прозрачное, оно везде проявляется.
  1113. Mendax in uno mendax in omnibus.
    Mendax in uno mendax in omnĭbus.
    [мэ́ндакс ин у́но мэ́ндакс ин о́мнибус]
    Лживый в одном лжив во всем.
  1114. Mendici pera nunquam impletur.
    Mendĭci pera nunquam implētur.
    [мэ́ндици пэ́ра ну́нквам импле́тур]
    Сума нищего никогда не наполняется.
  1115. Mendico ne parentes quidem amici sunt.
    Mendĭco ne parentes quidem amīci sunt.
    [мэ́ндико нэ парэ́нтэс кви́дэм ами́ци сунт]
    У нищего нет ни родителей, ни друзей.
  1116. Mens sana in corpore sano.
    Mens sana in corpŏre sano.
    [мэнс са́на ин ко́рпорэ са́но]
    В здоровом теле здоровый дух (Ювенал).
  1117. Mens vertitur cum fortuna.
    Mens vertĭtur cum fortūna.
    [мэнс вэ́ртитур кум форту́на]
    Образ мыслей меняется с изменением общественного положения.
  1118. Mensis currentis.
    [мэ́нсис куррэ́нтис]
    Этого месяца.
  1119. Meo voto.
    [мэ́о во́то]
    По моему мнению.
  1120. Messe tenus propria vive.
    [мэ́ссэ тэ́нус про́приа ви́вэ]
    Живи по своему урожаю; живи по средствам.
  1121. Metiri se quemque suo modulo ac pede verum est.
    Metīri se quemque suo modŭlo ac pede verum est.
    [мэти́ри сэ квэ́мквэ су́о мо́дулё ак пэ́дэ вэ́рум эст]
    Правда в том, что каждый мерит себя своей меркой.
  1122. Metus omnia auget in majus.
    Metus omnia auget in maius.
    [мэ́тус о́мниа а́ўгэт ин ма́йус]
    Страх все увеличивает.
  1123. Mihi desunt verba.
    [ми́гхи дэ́зунт вэ́рба]
    У меня нет слов.
  1124. Mihi istic nec seritur, nec metitur.
    Mihi istic nec serĭtur, nec metĭtur.
    [ми́гхи и́стик нэк сэ́ритур, нэк мэ́титур]
    От этого мне ни сева, ни жатвы; от этого мне ни холодно ни жарко.
  1125. Miles gloriosus.
    Miles gloriōsus.
    [ми́лес глёрио́зус]
    Хвастливый воин.
  1126. Milvo volanti ungues resecare posse.
    Milvo volanti ungues resecāre posse.
    [ми́льво воля́нти у́нгвэс рэзэка́рэ по́ссэ]
    Быть способным обрезать когти летящему коршуну.
  1127. Minaciarum strepitus — asinorum crepitus.
    Minaciārum strepĭtus — asinōrum crepĭtus.
    [минациа́рум стрэ́питус — азино́рум крэ́питус]
    Звук угроз — ослиный топот.
  1128. Minima de malis.
    Minĭma de malis.
    [ми́нима дэ ма́лис]
    Из [двух] зол меньшее [выбирать].
  1129. Minimum.
    Minĭmum.
    [ми́нимум]
    Наименьшее количество; минимум.
  1130. Minus habeo, quam speravi, sed fortasse plus speravi, quam debui.
    Minus habeo, quam sperāvi, sed fortasse plus sperāvi, quam debui.
    [ми́нус гха́бэо, квам спэра́ви, сэд форта́ссэ плюс спэра́ви, квам дэ́буи]
    Я получил меньше, чем ожидал, но, возможно, я больше ожидал, чем следовало.
  1131. Minutula pluvia imbrem parit.
    Minutŭla pluvia imbrem parit.
    [мину́туля плю́виа и́мбрэм па́рит]
    Маленький дождик порождает ливень.
  1132. Mirabile dictu.
    Mirabĭle dictu.
    [мира́биле ди́кту]
    Странно сказать; как это ни удивительно.
  1133. Miser, qui nunquam miser.
    [ми́зэр, кви ну́нквам ми́зэр]
    Несчастен тот, кто никогда не бывает несчастным.
  1134. Miserabile dictu.
    Miserabĭle dictu.
    [мизэра́биле ди́кту]
    Достойно сожаления.
  1135. Miseris succurrere disce.
    Misĕris succurrĕre disce.
    [ми́зэрис сукку́ррэрэ ди́сцэ]
    Учись помогать несчастным.
  1136. Mixtura verborum.
    Mixtūra verbōrum.
    [миксту́ра вэрбо́рум]
    Словесная мешанина.
  1137. Modicus cibi medicus sibi.
    Modĭcus cibi medĭcus sibi.
    [мо́дикус ци́би мэ́дикус си́би]
    Кто умерен в еде, тот сам себе врач.
  1138. Modus agendi.
    [мо́дус агэ́нди]
    Образ действий.
  1139. Modus cogitandi.
    [мо́дус когита́нди]
    Образ мышления.
  1140. Modus dicendi.
    [мо́дус дицэ́нди]
    Манера выражаться.
  1141. Modus operandi.
    [мо́дус опэра́нди]
    Способ действия; способ совершения преступления.
  1142. Modus vivendi.
    [мо́дус вивэ́нди]
    Образ жизни.
  1143. Mollit viros otium.
    [мо́ллит ви́рос о́циум]
    Безделье делает людей слабыми.
  1144. Molliter vivit.
    Mollĭter vivit.
    [мо́ллитэр ви́вит]
    Хорошо живется.
  1145. Montes auri polliceri.
    Montes auri pollicēri.
    [мо́нтэс а́ўри поллицэ́ри]
    Обещать золотые горы.
  1146. Mores bonos mala vitiant.
    [мо́рэс бо́нос ма́ля ви́циант]
    Плохое общество портит хорошие нравы.
  1147. Mores cuique sui fingunt fortunam.
    Mores cuīque sui fingunt fortūnam.
    [мо́рэс куи́квэ су́и фи́нгунт форту́нам]
    Нравы каждому определяют его судьбу.
  1148. Mors immortalis.
    Mors immortālis.
    [морс имморта́лис]
    Бессмертная смерть.
  1149. Mors nescit legem, tollit cum paupere regem.
    Mors nescit legem, tollit cum paupĕre regem.
    [морс нэ́сцит ле́гэм, то́ллит кум па́ўпэрэ рэ́гэм]
    Смерть не знает закон, забирает вместе с бедняком и царя.
  1150. Mortem timere crudelius est quam mori.
    Mortem timēre crudelius est quam mori.
    [мо́ртэм тимэ́рэ крудэ́лиус эст квам мо́ри]
    Бояться смерти — хуже, чем умереть.
  1151. Motu proprio.
    [мо́ту про́прио]
    По собственной инициативе.
  1152. Mulgere hircum.
    Mulgēre hircum.
    [мульгэ́рэ гхи́ркум]
    Доить козла; добиваться от козла молока.
  1153. Multa docet fames.
    [му́льта до́цэт фа́мэс]
    Голод многому учит.
  1154. Multa sunt in moribus dissentanea multa, sine ratione.
    Multa sunt in morĭbus dissentanea multa, sine ratiōne.
    [му́льта сунт ин мо́рибус диссэнта́нэа му́льта, си́нэ рацио́нэ]
    В уставах человеческих много разнообразия и несуразностей.
  1155. Multae manus onus levant.
    [му́льтэ ма́нус о́нус ле́вант]
    Много рук облегчают груз.
  1156. Multi multa sciunt, nemo omnia.
    [му́льти му́льта сци́унт, нэ́мо о́мниа]
    Многие знают многое, но никто не знает всего.
  1157. Multi sunt vocati, pauci vero electi.
    Multi sunt vocāti, pauci vero electi.
    [му́льти сунт вока́ти, па́ўци вэ́ро эле́кти]
    Много званых, но мало избранных.
  1158. Multos timere debet, quem multi timent.
    Multos timēre debet, quem multi timent.
    [му́льтос тимэ́рэ дэ́бэт, квэм му́льти ти́мэнт]
    Многих должен бояться тот, кого многие боятся.
  1159. Multum in parvo.
    [му́льтум ин па́рво]
    Многое в малом; большое содержание в малом объеме.
  1160. Multum legendum est, non multa.
    [му́льтум легэ́ндум эст, нон му́льта]
    Читать следует не все, но лучшее.
  1161. Multum sibi adjicit virtus lacessita.
    Multum sibi adjĭcit virtus lacessīta. Multum sibi adiicit virtus lacessita.
    [му́льтум си́би а́дйицит ви́ртус ляцэсси́та]
    Добродетель возрастает, если ее подвергают испытаниям.
  1162. Multum vinum bibere — non diu vivere.
    Multum vinum bibĕre — non diu vivĕre.
    [му́льтум ви́нум би́бэрэ — нон ди́у ви́вэрэ]
    Много вина пить — недолго жить.
  1163. Multum, non multa.
    [му́льтум, нон му́льта]
    Много, но не многое; много по значению, а не по количеству.
  1164. Mulum, pistrinum, flumen fugito procul.
    Mulum, pistrīnum, flumen fugĭto procul.
    [му́люм, пистри́нум, флю́мэн фу́гито про́куль]
    Беги подальше от мула, мельницы и реки.
  1165. Mundus hic est quam optimus.
    Mundus hic est quam optĭmus.
    [му́ндус гхик эст квам о́птимус]
    Этот мир самый лучший.
  1166. Mutatis mutandis.
    Mutātis mutandis.
    [мута́тис мута́ндис]
    С необходимыми изменениями; изменив то, что надо изменить.
  1167. Mutato nomine.
    Mutāto nomĭne.
    [мута́то но́минэ]
    Под другим именем; под другим названием.
  1168. Mutuum muli scabunt.
    [му́туум му́ли ска́бунт]
    Мулы почесывают друг друга; кукушка хвалит петуха.
  1169. Nascentes morimur, finisque ab origine pendet.
    Nascentes morĭmur, finisque ab origĭne pendet.
    [насцэ́нтэс мо́римур, фини́сквэ аб ори́гинэ пэ́ндэт]
    Рождаясь, мы умираем, и конец обусловлен началом.
  1170. Nasci in felici signo.
    Nasci in felīci signo.
    [на́сци ин фэли́ци си́гно]
    Родиться под счастливой звездой.
  1171. Natura abhorret vacuum.
    Natūra abhorret vacuum.
    [нату́ра абгхо́ррэт ва́куум]
    Природа не терпит пустоты.
  1172. Natura est semper invicta.
    Natūra est semper invicta.
    [нату́ра эст сэ́мпэр инви́кта]
    Природа всегда непобедима.
  1173. Natura non facit saltus.
    Natūra non facit saltus.
    [нату́ра нон фа́цит са́льтус]
    Природа не делает скачков.
  1174. Naturalia non sunt turpia.
    [натура́лиа нон сунт ту́рпиа]
    Естественное не безобразно.
  1175. Naturam expellas furca, tamen usque recurret.
    Natūram expellas furca, tamen usque recurret.
    [нату́рам экспэ́лляс фу́рка, та́мэн у́сквэ рэку́ррэт]
    Гони природу вилами, она все равно вернется.
  1176. Ne accesseris in consilium nisi vocatus.
    Ne accessĕris in consilium nisi vocātus.
    [нэ акцэ́ссэрис ин конси́лиум ни́зи вока́тус]
    Не ходи в совет, не будучи приглашенным.
  1177. Ne cede malis.
    [нэ цэ́дэ ма́лис]
    Не отступай перед несчастьями.
  1178. Ne depugnes in alieno negotio.
    Ne depugnes in aliēno negotio.
    [нэ дэпу́гнэс ин алиэ́но нэго́цио]
    Не вмешивайся в чужие дела.
  1179. Ne differas in crastinum.
    Ne diffĕras in crastĭnum.
    [нэ ди́ффэрас ин кра́стинум]
    Не откладывай на завтра.
  1180. Ne Juppiter quidem omnibus placet.
    Ne Juppĭter quidem omnĭbus placet. Ne Iuppiter quidem omnibus placet.
    [нэ ю́ппитэр кви́дэм о́мнибус пля́цэт]
    Даже сам Юпитер не угодит всем.
  1181. Ne malum alienum feceris tuum gaudium.
    Ne malum aliēnum fecĕris tuum gaudium.
    [нэ ма́люм алиэ́нум фэ́цэрис ту́ум га́ўдиум]
    Не радуйся чужому несчастью.
  1182. Ne noceas, si juvare non potes.
    Ne noceas, si juvāre non potes. Ne noceas, si iuvare non potes.
    [нэ но́цэас, си юва́рэ нон по́тэс]
    Не вреди, если не можешь помочь.
  1183. Ne quid nimis.
    [нэ квид ни́мис]
    Не нарушай меры; ничего лишнего.
  1184. Ne sit vitiosus sermo nutricibus.
    Ne sit vitiōsus sermo nutricĭbus.
    [нэ сит вицио́зус сэ́рмо нутри́цибус]
    Не должно быть пороков в речи тех, кто воспитывает.
  1185. Ne sus Minervam.
    [нэ сус минэ́рвам]
    Не свинье Минерву [учить].
  1186. Ne varietur.
    Ne variētur.
    [нэ вариэ́тур]
    Изменению не подлежит.
  1187. Ne verba pro farina.
    Ne verba pro farīna.
    [нэ вэ́рба про фари́на]
    Не слова [нужны], а мука́ (т. е. дела).
  1188. Nec ad caelum nec ad terram pertinere.
    Nec ad caelum nec ad terram pertinēre.
    [нэк ад цэ́люм нэк ад тэ́ррам пэртинэ́рэ]
    Не иметь отношения ни к небу, ни к земле.
  1189. Nec plus ultra.
    [нэк плюс у́льтра]
    И не далее, дальше нельзя; крайняя степень.
  1190. Nec sibi, nec alteri.
    Nec sibi, nec altĕri.
    [нэк си́би, нэк а́льтэри]
    Ни себе, ни другому.
  1191. Nec sutor ultra crepidam.
    Nec sutor ultra crepĭdam.
    [нэк су́тор у́льтра крэ́пидам]
    Не суди о том, чего не знаешь.
  1192. Nec vola nec vestigium apparet (exstat).
    Nec vola nec vestigium appāret (exstat).
    [нэк во́ля нэк вэсти́гиум аппа́рэт (э́ксстат)]
    Не видно ни ладони, ни следа; и следа не осталось.
  1193. Necessitas est durum telum.
    Necessĭtas est durum telum.
    [нэцэ́сситас эст ду́рум тэ́люм]
    Необходимость — сильное оружие.
  1194. Nefas.
    [нэ́фас]
    Беззаконие.
  1195. Nemine contradicente.
    Nemĭne contradicente.
    [нэ́минэ контрадицэ́нтэ]
    Без возражений; единогласно.
  1196. Neminem laedere.
    Nemĭnem laedĕre.
    [нэ́минэм ле́дэрэ]
    Никому не вредить.
  1197. Neminem metuit innocens.
    Nemĭnem metuit innŏcens.
    [нэ́минэм мэ́туит и́нноцэнс]
    Невиновный не боится никого.
  1198. Neminem pecunia divitem fecit.
    Nemĭnem pecunia divĭtem fecit.
    [нэ́минэм пэку́ниа ди́витэм фэ́цит]
    Деньги никому не приносят счастья.
  1199. Nemo amat, quos timet.
    [нэ́мо а́мат, квос ти́мэт]
    Никто не любит тех, кого боится.
  1200. Nemo impetrare potest a papa bullam nunquam monendi.
    Nemo impetrāre potest a papa bullam nunquam monendi.
    [нэ́мо импэтра́рэ по́тэст а па́па бу́ллям ну́нквам монэ́нди]
    Даже папа никого не может спасти от смерти.
  1201. Nemo judex in causa sua.
    Nemo iudex in causa sua.
    [нэ́мо ю́дэкс ин ка́ўза су́а]
    Никто не судья в своем деле.
  1202. Nemo liber est, qui corpori servit.
    Nemo liber est, qui corpŏri servit.
    [нэ́мо ли́бэр эст, кви ко́рпори сэ́рвит]
    Тот невольник, кто раб своего тела.
  1203. Nemo mortalium omnibus horis sapis.
    Nemo mortalium omnĭbus horis sapis.
    [нэ́мо морта́лиум о́мнибус гхо́рис са́пис]
    Никто из смертных не бывает мудрым всегда.
  1204. Nemo nascitur doctus.
    Nemo nascĭtur doctus.
    [нэ́мо на́сцитур до́ктус]
    Никто не рождается ученым.
  1205. Nemo nascitur sapiens, sed fit.
    Nemo nascĭtur sapiens, sed fit.
    [нэ́мо на́сцитур са́пиэнс, сэд фит]
    Мудрыми не рождаются, ими становятся.
  1206. Nemo potest dura naturae solvere jura.
    Nemo potest dura natūrae solvĕre jura. Nemo potest dura naturae solvere iura.
    [нэ́мо по́тэст ду́ра нату́рэ со́львэрэ ю́ра]
    Никто не может изменить суровые законы природы.
  1207. Nemo potest regere, nisi patiens.
    Nemo potest regĕre, nisi patiens.
    [нэ́мо по́тэст рэ́гэрэ, ни́зи па́циэнс]
    Никто не может править, не умея подчиняться.
  1208. Nemo sine vitiis est.
    [нэ́мо си́нэ ви́циис эст]
    Никто не лишен пороков.
  1209. Nemo sine vitiis nascitur.
    Nemo sine vitiis nascĭtur.
    [нэ́мо си́нэ ви́циис на́сцитур]
    Никто не рождается без пороков.
  1210. Nemo solus satis sapit.
    [нэ́мо со́люс са́тис са́пит]
    Один человек не может быть достаточно разумным.
  1211. Neque in bona segete nullum est spicum nequam, neque in mala non aliquod bonum.
    Neque in bona segĕte nullum est spicum nequam, neque in mala non alĭquod bonum.
    [нэ́квэ ин бо́на сэ́гэтэ ну́ллюм эст спи́кум нэ́квам, нэ́квэ ин ма́ля нон а́ликвод бо́нум]
    Ни хорошей нивы не бывает без плохого колоса, ни плохой — без хорошего.
  1212. Neque semper arcum tendit Apollo.
    [нэ́квэ сэ́мпэр а́ркум тэ́ндит апо́ллё]
    Не всегда натягивает свой лук Аполлон; не всегда заниматься серьезным делом.
  1213. Nervus rerum.
    [нэ́рвус рэ́рум]
    Нерв вещей; самое главное, суть чего-либо.
  1214. Nescit plebs jejuna timere.
    Nescit plebs jejūna timēre. Nescit plebs ieiuna timere.
    [нэ́сцит плебс ейу́на тимэ́рэ]
    Не умеет голодная толпа бояться.
  1215. Nescit vox missa reverti.
    [нэ́сцит вокс ми́сса рэвэ́рти]
    Сказанное слово не может вернуться.
  1216. Nihil agendi dies est longus.
    [ни́гхиль агэ́нди ди́эс эст лё́нгус]
    Долог день для ничего не делающего.
  1217. Nihil agendo male agere discimus.
    Nihil agendo male agĕre discĭmus.
    [ни́гхиль агэ́ндо ма́ле а́гэрэ ди́сцимус]
    Ничего не делая, мы учимся делать плохое.
  1218. Nihil aliud curo, quam ut bene vivam.
    [ни́гхиль а́лиуд ку́ро, квам ут бэ́нэ ви́вам]
    Ни о чем так не забочусь, как прожить достойно.
  1219. Nihil contemnit esuriens.
    [ни́гхиль контэ́мнит эзу́риэнс]
    Голодный ничем не брезгует.
  1220. Nihil est annis velocius.
    [ни́гхиль эст а́ннис вэлё́тиус]
    Нет ничего более быстрого, чем бег годов.
  1221. Nihil est difficile volenti.
    Nihil est difficĭle volenti.
    [ни́гхиль эст диффи́циле воле́нти]
    Ничто не трудно для желающего.
  1222. Nihil est in religione, quod non fuerit in vita.
    Nihil est in religiōne, quod non fuĕrit in vita.
    [ни́гхиль эст ин рэлигио́нэ, квод нон фу́эрит ин ви́та]
    Нет ничего в религии, чего не было бы в жизни.
  1223. Nihil est incertus vulgo.
    [ни́гхиль эст инцэ́ртус ву́льго]
    Нет ничего более непостоянного, чем толпа.
  1224. Nihil est jucundius lectulo domestico.
    Nihil est jucundius lectŭlo domestĭco. Nihil est iucundius lectulo domestico.
    [ни́гхиль эст юку́ндиус ле́ктулё домэ́стико]
    Нет ничего милее домашней постели.
  1225. Nihil est pejus amico falso.
    Nihil est pejus amīco falso. Nihil est peius amico falso.
    [ни́гхиль эст пэ́йус ами́ко фа́льсо]
    Ничего нет хуже ложного друга.
  1226. Nihil habeo, nihil curo.
    [ни́гхиль гха́бэо, ни́гхиль ку́ро]
    Ничего не имею — ни о чем не забочусь.
  1227. Nihil humani.
    Nihil humāni.
    [ни́гхиль гхума́ни]
    Ничто человеческое [мне не чуждо].
  1228. Nihil lucratur, ausus cui nil famulatur.
    Nihil lucrātur, ausus cui nil famulātur.
    [ни́гхиль люкра́тур, а́ўзус ку́и ниль фамуля́тур]
    Ничего не выигрывает тот, кто не рискует.
  1229. Nihil semper suo statu manet.
    [ни́гхиль сэ́мпэр су́о ста́ту ма́нэт]
    Ничто не остается всегда в своем состоянии.
  1230. Nil actum credens, dum quid superesset agendum.
    [ниль а́ктум крэ́дэнс, дум квид супэрэ́ссэт агэ́ндум]
    Если осталось еще что-либо доделать, считай, что ничего не сделано.
  1231. Nil admirari.
    Nil admirāri.
    [ниль адмира́ри]
    Ничему не удивляться.
  1232. Nil consuetudine majus.
    Nil consuetudĭne majus. Nil consuetudine maius.
    [ниль консвэту́динэ ма́йус]
    Нет ничего сильнее привычки.
  1233. Nil de nihilo fit.
    Nil de nihĭlo fit.
    [ниль дэ ни́гхилё фит]
    Ничто не возникает из ничего.
  1234. Nil desperandum.
    [ниль дэспэра́ндум]
    Никогда не отчаивайся.
  1235. Nil juvat amisso claudere septa grege.
    Nil juvat amisso claudĕre septa grege. Nil iuvat amisso claudere septa grege.
    [ниль ю́ват ами́ссо кля́ўдэрэ сэ́пта грэ́гэ]
    Не поможет ограда, когда пропало стадо.
  1236. Nil magis amat cupiditas, quam quod non licet.
    Nil magis amat cupidĭtas, quam quod non licet.
    [ниль ма́гис а́мат купи́дитас, квам квод нон ли́цэт]
    Страсть ничего не любит более того, что запрещено.
  1237. Nil mortalibus arduum est.
    Nil mortalĭbus arduum est.
    [ниль морта́либус а́рдуум эст]
    Нет ничего недосягаемого для смертных.
  1238. Nil nisi bene.
    [ниль ни́зи бэ́нэ]
    Ничего, кроме хорошего.
  1239. Nil permanet sub sole.
    Nil permănet sub sole.
    [ниль пэ́рманэт суб со́ле]
    Ничто не вечно под солнцем.
  1240. Nil sine magno vita labore dedit mortalibus.
    Nil sine magno vita labōre dedit mortalĭbus.
    [ниль си́нэ ма́гно ви́та лябо́рэ дэ́дит морта́либус]
    Жизнь ничего не дает смертным без упорного труда.
  1241. Nil volenti difficile est.
    Nil volenti difficĭle est.
    [ниль воле́нти диффи́циле эст]
    Для желающего нет ничего трудного.
  1242. Nimia libertas in nimiam servitutem cadit.
    Nimia libertas in nimiam servitūtem cadit.
    [ни́миа либэ́ртас ин ни́миам сэрвиту́тэм ка́дит]
    Чрезмерная свобода приводит к чрезмерному рабству.
  1243. Nimium altercando veritas amittitur.
    Nimium altercando verĭtas amittĭtur.
    [ни́миум альтэрка́ндо вэ́ритас ами́ттитур]
    В чрезмерном споре теряется истина.
  1244. Nimium ne crede colori.
    Nimium ne crede colōri.
    [ни́миум нэ крэ́дэ колё́ри]
    Не слишком полагайся на цвет (т. е. на внешний вид).
  1245. Nisi utile est, quod facimus, stulta est gloria.
    Nisi utĭle est, quod facĭmus, stulta est gloria.
    [ни́зи у́тиле эст, квод фа́цимус, сту́льта эст глё́риа]
    Бессмысленно рвение, если бесполезно то, что мы делаем.
  1246. Nitimur in vetitura semper cupimusque negata.
    Nitĭmur in vetitūra semper cupimusque negāta.
    [ни́тимур ин вэтиту́ра сэ́мпэр купиму́сквэ нэга́та]
    Мы всегда стремимся к запрещенному и желаем неразрешенного.
  1247. Noli me tangere.
    Noli me tangĕre.
    [но́ли мэ та́нгэрэ]
    Не трогай меня.
  1248. Noli nocere.
    Noli nocēre.
    [но́ли ноцэ́рэ]
    Не навреди.
  1249. Nomen est omen.
    [но́мэн эст о́мэн]
    Имя — знамение; имя что-то предвещает; имя говорит само за себя.
  1250. Nomen nescio (N. N.).
    [но́мэн нэ́сцио]
    Имени не знаю; какое-то лицо.
  1251. Nomina sunt odiosa.
    Nomĭna sunt odiōsa.
    [но́мина сунт одио́за]
    Имена ненавистны; имена нежелательны; об именах лучше умолчать.
  1252. Nomine et re.
    Nomĭne et re.
    [но́минэ эт рэ]
    По имени и по существу; на словах и на деле.
  1253. Non alacres nisus gerit omnis avis quasi nisus.
    Non alăcres nisus gerit omnis avis quasi nisus.
    [нон а́лякрэс ни́зус гэ́рит о́мнис а́вис ква́зи ни́зус]
    Не каждая птица реет в радостном полете.
  1254. Non aliter vives in solitudine, aliter in foro.
    Non alĭter vives in solitudĭne, alĭter in foro.
    [нон а́литэр ви́вэс ин солиту́динэ, а́литэр ин фо́ро]
    Будь одинаков и наедине, и на людях.
  1255. Non annumerare verba, sed appendere.
    Non annumerāre verba, sed appendĕre.
    [нон аннумэра́рэ вэ́рба, сэд аппэ́ндэрэ]
    Слова следует не считать, а взвешивать.
  1256. Non bene pro toto libertas venditur auro.
    Non bene pro toto libertas vendĭtur auro.
    [нон бэ́нэ про то́то либэ́ртас вэ́ндитур а́ўро]
    Позорно продавать свободу за золото.
  1257. Non bis in idem.
    [нон бис ин и́дэм]
    Не дважды за одно и то же; дважды за одно и то же нельзя наказывать.
  1258. Non clangunt lituo tempore fata suo.
    Non clangunt lituo tempŏre fata suo.
    [нон кля́нгунт ли́туо тэ́мпорэ фа́та су́о]
    Смерть, приходя в свое время, не дудит в сигнальный рожок.
  1259. Non compos mentis.
    [нон ко́мпос мэ́нтис]
    Не в здравом уме.
  1260. Non coquus semper, cui longus culter adhaeret.
    [нон ко́квус сэ́мпэр, ку́и лё́нгус ку́льтэр адгхэ́рэт]
    Не всегда повар той, в кого длинный нож.
  1261. Non de ponte cadit, qui cum sapientia vadit.
    [нон дэ по́нтэ ка́дит, кви кум сапиэ́нциа ва́дит]
    Не падает с моста тот, кто умно ходит.
  1262. Non esse cupidum pecunia est, non esse emacem vectigal est.
    Non esse cupĭdum pecunia est, non esse emācem vectīgal est.
    [нон э́ссэ ку́пидум пэку́ниа эст, нон э́ссэ эма́цэм вэкти́галь эст]
    Не быть жадным — уже богатство, не быть расточительным — доход.
  1263. Non est ad astra mollis e terra via.
    [нон эст ад а́стра мо́ллис э тэ́рра ви́а]
    Тяжела дорога от земли к звездам.
  1264. Non est culpa vini, sed culpa bibentis.
    [нон эст ку́льпа ви́ни, сэд ку́льпа бибэ́нтис]
    Виновато не вино, а пьющий.
  1265. Non est fumus absque igne.
    [нон эст фу́мус а́бсквэ и́гнэ]
    Нет дыма без огня.
  1266. Non est triticum sine paleis.
    Non est tritĭcum sine paleis.
    [нон эст три́тикум си́нэ па́леис]
    Не бывает пшеницы без мякины.
  1267. Non est vitam invenire sine tristitia in ullo.
    Non est vitam invenīre sine tristitia in ullo.
    [нон эст ви́там инвэни́рэ си́нэ тристи́циа ин у́ллё]
    Не бывает человеческой жизни без печали.
  1268. Non foliis, sed fructu arborem aestima.
    Non foliis, sed fructu arbŏrem aestĭma.
    [нон фо́лиис, сэд фру́кту а́рборэм э́стима]
    Оценивай дерево по плоду, а не по листьям.
  1269. Non genus virum ornat, generi vir fortis loco.
    Non genus virum ornat, genĕri vir fortis loco.
    [нон гэ́нус ви́рум о́рнат, гэ́нэри вир фо́ртис лё́ко]
    Не происхождение украшает человека, а человек происхождение.
  1270. Non habet eventus sordida praeda bonos.
    Non habet eventus sordĭda praeda bonos.
    [нон гха́бэт эвэ́нтус со́рдида прэ́да бо́нос]
    Нечестно приобретенное теряется попусту.
  1271. Non in loco ridere pergrave est malum.
    Non in loco ridēre pergrăve est malum.
    [нон ин лё́ко ридэ́рэ пэ́ргравэ эст ма́люм]
    Смеяться не вовремя — очень большой порок.
  1272. Non in omnes omnia conveniunt.
    [нон ин о́мнэс о́мниа конвэ́ниунт]
    Не все подходит всем.
  1273. Non jacet in molli veneranda scientia lecto.
    Non iacet in molli veneranda scientia lecto.
    [нон я́цэт ин мо́лли вэнэра́нда сциэ́нциа ле́кто]
    Глубокие знания не лежат на мягкой кровати.
  1274. Non liquet.
    [нон ли́квэт]
    Не ясно; воздерживаюсь.
  1275. Non male respondit, male enim prior ille rogaverat.
    Non male respondit, male enim prior ille rogavĕrat.
    [нон ма́ле рэспо́ндит, ма́ле э́ним при́ор и́лле рога́вэрат]
    Не он плохо ответил, а его предварительно плохо спросили.
  1276. Non multum, sed multa.
    [нон му́льтум, сэд му́льта]
    Не много, но многое.
  1277. Non nostrum onus: bos clitellas.
    [нон но́струм о́нус: бос клитэ́лляс]
    Не наш груз: пусть вол [несет] седло.
  1278. Non numeranda, sed ponderanda argumenta.
    [нон нумэра́нда, сэд пондэра́нда аргумэ́нта]
    Доказательства следует не считать, а взвешивать.
  1279. Non omne est aurum, quod splendet.
    [нон о́мнэ эст а́ўрум, квод спле́ндэт]
    Не все золото, что блестит.
  1280. Non omne, quod licet, honestum est.
    [нон о́мнэ, квод ли́цэт, гхонэ́стум эст]
    Не все дозволенное достойно уважения.
  1281. Non omnia possumus.
    Non omnia possŭmus.
    [нон о́мниа по́ссумус]
    Мы не способны на все.
  1282. Non omnia possunt omnes.
    [нон о́мниа по́ссунт о́мнэс]
    Не все способны на все.
  1283. Non omnis error stultitia est dicenda.
    [нон о́мнис э́ррор стульти́циа эст дицэ́нда]
    Не каждую ошибку следует называть глупостью.
  1284. Non omnis error stultitia est.
    [нон о́мнис э́ррор стульти́циа эст]
    Не каждая ошибка является глупостью.
  1285. Non omnis moriar.
    [нон о́мнис мо́риар]
    Не весь я умру.
  1286. Non progredi est regredi.
    Non progrĕdi est regrĕdi.
    [нон про́грэди эст рэ́грэди]
    Не идти вперед — значит идти назад.
  1287. Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est.
    [нон кви па́рум гха́бэт, сэд кви плюс ку́пит, па́ўпэр эст]
    Бедняк не тот, кто меньше имеет, а тот, кто большего хочет.
  1288. Non quod candet ebur, nec quod rubet omne aurum.
    [нон квод ка́ндэт э́бур, нэк квод ру́бэт о́мнэ а́ўрум]
    Не все, что белое, — слоновая кость, не все, что красное, — золото.
  1289. Non rebus me, sed mihi submittere conor.
    Non rebus me, sed mihi submittĕre conor.
    [нон рэ́бус мэ, сэд ми́гхи субми́ттэрэ ко́нор]
    Стараюсь подчинять вещи себе, а не себя вещам.
  1290. Non scholae, sed vitae discimus.
    Non scholae, sed vitae discĭmus.
    [нон схо́ле, сэд ви́тэ ди́сцимус]
    Мы учимся не ради учения, но для жизни.
  1291. Non semper errat fama.
    [нон сэ́мпэр э́ррат фа́ма]
    Не всегда ошибается молва.
  1292. Non sibi, sed patriae natus es.
    [нон си́би, сэд па́триэ на́тус эс]
    Не для себя, но для родины ты рожден.
  1293. Non sum, qualis eram.
    [нон сум, ква́лис э́рам]
    Уж не тот я, каким был.
  1294. Non tutae sunt cum regibus facetiae.
    Non tutae sunt cum regĭbus facetiae.
    [нон ту́тэ сунт кум рэ́гибус фацэ́циэ]
    Шутки с царями небезопасны.
  1295. Non uno luna nitet vultu.
    [нон у́но лю́на ни́тэт ву́льту]
    Не одной стороной светит луна.
  1296. Non verbis, sed actis.
    [нон вэ́рбис, сэд а́ктис]
    Не на словах, а на деле.
  1297. Non, si male nunc, et olim erit.
    [нон, си ма́ле нунк, эт о́лим э́рит]
    Если плохо сейчас, так будет не всегда.
  1298. Nondum adesse fatalem horam.
    Nondum adesse fatālem horam.
    [но́ндум адэ́ссэ фата́лем гхо́рам]
    Еще не наступило роковое время.
  1299. Nosce te ipsum.
    [но́сцэ тэ и́псум]
    Познай самого себя.
  1300. Noscitur a sociis.
    Noscĭtur a sociis.
    [но́сцитур а со́циис]
    О человеке узнаю́т по его товарищам.
  1301. Nota bene (NB).
    [но́та бэ́нэ]
    Обрати внимание.
  1302. Novarum rerum cupidus.
    Novārum rerum cupĭdus.
    [нова́рум рэ́рум ку́пидус]
    Страстно жаждущий нового.
  1303. Novos amicos dum paras, veteres cole.
    Novos amīcos dum paras, vetĕres cole.
    [но́вос ами́кос дум па́рас, вэ́тэрэс ко́ле]
    Новых друзей приобретай, а старых не забывай.
  1304. Novus rex — nova lex.
    [но́вус рэкс — но́ва лекс]
    Новый царь — новый закон.
  1305. Nox cogitationum mater.
    Nox cogitatiōnum mater.
    [нокс когитацио́нум ма́тэр]
    Ночь — мать размышлений.
  1306. Nox fert consilium.
    [нокс фэрт конси́лиум]
    Ночь приносит решение; утро вечера мудренее.
  1307. Nudis verbis.
    [ну́дис вэ́рбис]
    Голословно.
  1308. Nulla aetas ad discendum sera.
    [ну́лля э́тас ад дисцэ́ндум сэ́ра]
    Учиться никогда не поздно.
  1309. Nulla dies sine linea.
    [ну́лля ди́эс си́нэ ли́нэа]
    Ни дня без строчки (Плиний).
  1310. Nulla fere causa est, in qua non femina litem moverit.
    Nulla fere causa est, in qua non femĭna litem movĕrit.
    [ну́лля фэ́рэ ка́ўза эст, ин ква нон фэ́мина ли́тэм мо́вэрит]
    Нет такого дела, в котором не затеяла бы спор женщина.
  1311. Nulla regula sine exceptione, sed exceptio non impedit regulam.
    Nulla regŭla sine exceptiōne, sed exceptio non impĕdit regŭlam.
    [ну́лля рэ́гуля си́нэ эксцэпцио́нэ, сэд эксцэ́пцио нон и́мпэдит рэ́гулям]
    Нет правила без исключения, но исключение не мешает правилу.
  1312. Nulla regula sine exceptione.
    Nulla regŭla sine exceptiōne.
    [ну́лля рэ́гуля си́нэ эксцэпцио́нэ]
    Нет правила без исключения.
  1313. Nulla tempestas magna perdurat.
    Nulla tempestas magna perdūrat.
    [ну́лля тэмпэ́стас ма́гна пэрду́рат]
    Большая буря не бывает продолжительной.
  1314. Nullis amor est sanabilis herbis.
    Nullis amor est sanabĭlis herbis.
    [ну́ллис а́мор эст сана́билис гхэ́рбис]
    Нет лекарства от любви.
  1315. Nullum malum sine aliquo bono.
    Nullum malum sine alĭquo bono.
    [ну́ллюм ма́люм си́нэ а́ликво бо́но]
    Нет худа без добра.
  1316. Nullum periculum sine periculo vincitur.
    Nullum pericŭlum sine pericŭlo vincĭtur.
    [ну́ллюм пэри́кулюм си́нэ пэри́кулё ви́нцитур]
    Никакая опасность не преодолевается без риска.
  1317. Nullum verum infert falsum.
    [ну́ллюм вэ́рум и́нфэрт фа́льсум]
    Никакая истина не ведет ко лжи.
  1318. Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit.
    Nullus est liber tam malus, ut non alĭqua parte prosit.
    [ну́ллюс эст ли́бэр там ма́люс, ут нон а́ликва па́ртэ про́зит]
    Нет такой плохой книги, которая была бы совершенно бесполезной.
  1319. Nullus juxta propriam voluntatem incedat.
    Nullus juxta propriam voluntātem incēdat. Nullus iuxta propriam voluntatem incedat.
    [ну́ллюс ю́кста про́приам волюнта́тэм инцэ́дат]
    Никто не должен входить по своей воле.
  1320. Nullus tantus quaestus, quam, quod habes, parcere.
    Nullus tantus quaestus, quam, quod habes, parcĕre.
    [ну́ллюс та́нтус квэ́стус, квам, квод гха́бэс, па́рцэрэ]
    Нет большего достатка, чем беречь то, что имеешь.
  1321. Nummis potior amicus in periculis.
    Nummis potior amīcus in pericŭlis.
    [ну́ммис по́тиор ами́кус ин пэри́кулис]
    В опасности друг дороже денег.
  1322. Nummis praestat carere, quam amicis.
    Nummis praestat carēre, quam amīcis.
    [ну́ммис прэ́стат карэ́рэ, квам ами́цис]
    Лучше быть без денег, чем без друзей.
  1323. Nummus nummum parit.
    [ну́ммус ну́ммум па́рит]
    Деньги рождают деньги.
  1324. Nunc aut nunquam.
    [нунк аўт ну́нквам]
    Сейчас или никогда.
  1325. Nunc et in saecula.
    Nunc et in saecŭla.
    [нунк эт ин сэ́куля]
    Ныне и навеки.
  1326. Nunc plaudite!
    Nunc plaudĭte!
    [нунк пля́ўдитэ]
    Сейчас аплодируйте!
  1327. Nunquam retrorsum, semper ingrediendum.
    [ну́нквам рэтро́рсум, сэ́мпэр ингрэдиэ́ндум]
    Не шагу назад, всегда вперед.
  1328. Nusquam est, qui ubique est.
    Nusquam est, qui ubīque est.
    [ну́сквам эст, кви уби́квэ эст]
    Кто везде, тот нигде.
  1329. Nusquam nec malum malo, nec vulnus curatur vulnere.
    Nusquam nec malum malo, nec vulnus curātur vulnĕre.
    [ну́сквам нэк ма́люм ма́лё, нэк ву́льнус кура́тур ву́льнэрэ]
    Зло не лечат злом, а рану раной.
  1330. Nutritur vento, vento restinguitur ignis.
    Nutrītur vento, vento restinguĭtur ignis.
    [нутри́тур вэ́нто, вэ́нто рэсти́нгу́итур и́гнис]
    Огонь ветром поддерживается, от ветра и гаснет.
  1331. O diem praeclarum!
    O diem praeclārum!
    [о ди́эм прэкля́рум]
    О славный день!
  1332. O fallacem hominum spem.
    O fallācem homĭnum spem.
    [о фалля́цэм гхо́минум спэм]
    О обманчивая человеческая надежда.
  1333. O miratores!
    O miratōres!
    [о мирато́рэс]
    О поклонники!
  1334. O nomen dulce «Libertas»!
    [о но́мэн ду́льцэ «либэ́ртас»]
    О сладкое слово «Свобода»!
  1335. O quantum est in rebus inane!
    O quantum est in rebus ināne!
    [о ква́нтум эст ин рэ́бус ина́нэ]
    О сколько в делах пустого!
  1336. O sancta simplicitas.
    O sancta simplicĭtas.
    [о са́нкта симпли́цитас]
    О святая простота!
  1337. O tempora, o mores!
    O tempŏra, o mores!
    [о тэ́мпора, о мо́рэс]
    О времена, о нравы!
  1338. Obiter dictum.
    Obĭter dictum.
    [о́битэр ди́ктум]
    Сказанное мимоходом.
  1339. Obscurum per obscurius.
    Obscūrum per obscurius.
    [обску́рум пэр обску́риус]
    Неясное еще более неясным [объяснять].
  1340. Obsequium amicos, veritas odium parit.
    Obsequium amīcos, verĭtas odium parit.
    [обсэ́квиум ами́кос, вэ́ритас о́диум па́рит]
    Услужливость создает друзей, а правда порождает ненависть.
  1341. Occasio aegre offertur, facile amittitur.
    Occasio aegre offertur, facĭle amittĭtur.
    [окка́зио э́грэ оффэ́ртур, фа́циле ами́ттитур]
    Удобный случай редко представляется, но легко теряется.
  1342. Oculi avidiores sunt, quam venter.
    Ocŭli avidiōres sunt, quam venter.
    [о́кули авидио́рэс сунт, квам вэ́нтэр]
    Глаза более алчные, чем живот.
  1343. Oculis magis habenda fides, quam auribus.
    Ocŭlis magis habenda fides, quam aurĭbus.
    [о́кулис ма́гис гхабэ́нда фи́дэс, квам а́ўрибус]
    Глазам стоит более доверять, чем ушам.
  1344. Oculis non manibus.
    Ocŭlis non manĭbus.
    [о́кулис нон ма́нибус]
    Для глаз, не для рук.
  1345. Oleo tranquillior.
    [о́лео транкви́ллиор]
    Тише масла; тише воды.
  1346. Oleum addere camino.
    Oleum addĕre camīno.
    [о́леум а́ддэрэ ками́но]
    Подливать масла в огонь
  1347. Olla male fervet.
    [о́лля ма́ле фэ́рвэт]
    Горшок плохо кипит; дела идут неважно.
  1348. Ollula tam fertur ad aquam, quod fracta refertur.
    Ollŭla tam fertur ad aquam, quod fracta refertur.
    [о́ллюля там фэ́ртур ад а́квам, квод фра́кта рэфэ́ртур]
    Так долго с горшком по воду ходим, пока его не разобьем.
  1349. Omen bonum.
    [о́мэн бо́нум]
    Счастливое предзнаменование.
  1350. Omne exit in fumo.
    [о́мнэ э́ксит ин фу́мо]
    Все пошло дымом.
  1351. Omne ignotum pro magnifico.
    Omne ignōtum pro magnifĭco.
    [о́мнэ игно́тум про магни́фико]
    Все неизвестное кажется великим.
  1352. Omne initium difficile est.
    Omne initium difficĭle est.
    [о́мнэ ини́циум диффи́циле эст]
    Всякое начало трудно.
  1353. Omne malum cito accedit, tarde discedit.
    Omne malum cito accēdit, tarde discēdit.
    [о́мнэ ма́люм ци́то акцэ́дит, та́рдэ дисцэ́дит]
    Всякое зло быстро приходит, медленно уходит.
  1354. Omne nimium nocet.
    [о́мнэ ни́миум но́цэт]
    Всякое излишество вредит.
  1355. Omne verum omni vero consonat.
    Omne verum omni vero consŏnat.
    [о́мнэ вэ́рум о́мни вэ́ро ко́нсонат]
    Все истины согласуются друг с другом.
  1356. Omne vitium semper habet patrocinium.
    [о́мнэ ви́циум сэ́мпэр гха́бэт патроци́ниум]
    Любой порок находит себе оправдание.
  1357. Omne vivum ex ovo.
    [о́мнэ ви́вум экс о́во]
    Все живое вышло из яйца (У. Гарвей).
  1358. Omnes divitiae virtuti postponendae sunt.
    Omnes divitiae virtūti postponendae sunt.
    [о́мнэс диви́циэ вирту́ти постпонэ́ндэ сунт]
    Добродетель лучше всякого богатства.
  1359. Omnes et singulos.
    Omnes et singŭlos.
    [о́мнэс эт си́нгулёс]
    Вместе и порознь.
  1360. Omnes homines ad quaestum suum callent.
    Omnes homĭnes ad quaestum suum callent.
    [о́мнэс гхо́минэс ад квэ́стум су́ум ка́ллент]
    Все люди знают толк в том, что касается их выгоды.
  1361. Omnes homines aequales sunt.
    Omnes homĭnes aequāles sunt.
    [о́мнэс гхо́минэс эква́лес сунт]
    Все люди равны.
  1362. Omnes salvos volo.
    [о́мнэс са́львос во́лё]
    Желаю всем здоровья.
  1363. Omnes una manet nox.
    [о́мнэс у́на ма́нэт нокс]
    Всех ожидает одна ночь.
  1364. Omnes, quantum potes, juva.
    Omnes, quantum potes, iuva.
    [о́мнэс, ква́нтум по́тэс, ю́ва]
    Всем, сколько можешь, помогай.
  1365. Omni casu.
    [о́мни ка́зу]
    Во всех случаях.
  1366. Omnia fames dulcia facit praeter se ipsam.
    [о́мниа фа́мэс ду́льциа фа́цит прэ́тэр сэ и́псам]
    Голод, кроме самого себя, все делает сладким.
  1367. Omnia fert aetas, animum quoque.
    Omnia fert aetas, anĭmum quoque.
    [о́мниа фэрт э́тас, а́нимум кво́квэ]
    Годы уносят все, даже память.
  1368. Omnia incipis, nihil absolvis.
    Omnia incĭpis, nihil absolvis.
    [о́мниа и́нципис, ни́гхиль абсо́львис]
    За все берешься — ничего не оканчиваешь.
  1369. Omnia mea mecum porto.
    [о́мниа мэ́а мэ́кум по́рто]
    Все свое ношу с собой.
  1370. Omnia moderata aeterna.
    Omnia moderāta aeterna.
    [о́мниа модэра́та этэ́рна]
    Все умеренное долговечно.
  1371. Omnia mors aequat.
    [о́мниа морс э́кват]
    Для смерти все равны.
  1372. Omnia mutantur et nos mutamur.
    Omnia mutantur et nos mutāmur.
    [о́мниа мута́нтур эт нос мута́мур]
    Все меняется и мы меняемся.
  1373. Omnia mutantur, nihil interit.
    Omnia mutantur, nihil intĕrit.
    [о́мниа мута́нтур, ни́гхиль и́нтэрит]
    Все меняется, ничего не пропадает.
  1374. Omnia non pariter rerum sunt omnibus apta.
    Omnia non parĭter rerum sunt omnĭbus apta.
    [о́мниа нон па́ритэр рэ́рум сунт о́мнибус а́пта]
    Не всем одно и то же одинаково полезно.
  1375. Omnia praeclara rara.
    Omnia praeclāra rara.
    [о́мниа прэкля́ра ра́ра]
    Все прекрасное редко.
  1376. Omnia tempus habent.
    [о́мниа тэ́мпус гха́бэнт]
    Все имеет [свое] время.
  1377. Omnia tempus revelat.
    Omnia tempus revēlat.
    [о́мниа тэ́мпус рэвэ́лят]
    Время разоблачает все.
  1378. Omnia vanitas.
    Omnia vanĭtas.
    [о́мниа ва́нитас]
    Все суета.
  1379. Omnia vincit amor, et nos cedamus amori.
    Omnia vincit amor, et nos cedāmus amōri.
    [о́мниа ви́нцит а́мор, эт нос цэда́мус амо́ри]
    Все побеждает любовь, давайте и мы покоримся любви.
  1380. Omnibus rebus.
    Omnĭbus rebus.
    [о́мнибус рэ́бус]
    Обо всем.
  1381. Omnis comparatio claudicat.
    Omnis comparatio claudĭcat.
    [о́мнис компара́цио кля́ўдикат]
    Всякое сравнение хромает.
  1382. Omnis imitatio ficta est.
    [о́мнис имита́цио фи́кта эст]
    Всякое подражание неестественно.
  1383. Omnis musae mancipium.
    [о́мнис му́зэ манци́пиум]
    Слуга любой музы; мастер на все руки.
  1384. Omnis sibi malle melius esse quam alteri.
    Omnis sibi malle melius esse quam altĕri.
    [о́мнис си́би ма́лле мэ́лиус э́ссэ квам а́льтэри]
    Каждый себя любит больше, чем другого.
  1385. Omnium consensu.
    [о́мниум консэ́нсу]
    По общему согласию.
  1386. Omnium malorum origo otium.
    Omnium malōrum orīgo otium.
    [о́мниум малё́рум ори́го о́циум]
    Безделье — начало всех бед.
  1387. Omnium malorum stultitia est mater.
    Omnium malōrum stultitia est mater.
    [о́мниум малё́рум стульти́циа эст ма́тэр]
    Глупость — мать всех несчастий.
  1388. Omnium profecto artium medicina nobilissima.
    Omnium profecto artium medicīna nobilissĭma.
    [о́мниум профэ́кто а́рциум мэдици́на нобили́ссима]
    Из всех наук, безусловно, медицина — самая благородная (Гиппократ).
  1389. Omnium rerum vicissitudo est.
    Omnium rerum vicissitūdo est.
    [о́мниум рэ́рум вицисситу́до эст]
    Все подлежит изменению.
  1390. Opera et studio.
    Opĕra et studio.
    [о́пэра эт сту́дио]
    Трудом и старанием.
  1391. Operae officiales.
    Opĕrae officiāles.
    [о́пэрэ оффициа́лес]
    Служебные дела.
  1392. Oportet vivere.
    Oportet vivĕre.
    [опо́ртэт ви́вэрэ]
    Надо жить.
  1393. Optima fide.
    Optĭma fide.
    [о́птима фи́дэ]
    С полным доверием.
  1394. Optimum cibi condimentum est fames.
    Optĭmum cibi condimentum est fames.
    [о́птимум ци́би кондимэ́нтум эст фа́мэс]
    Голод — лучшая приправа к еде.
  1395. Optimum medicamentum quies est.
    Optĭmum medicamentum quies est.
    [о́птимум мэдикамэ́нтум квиэс эст]
    Лучшее лекарство — покой.
  1396. Optimus mundus.
    Optĭmus mundus.
    [о́птимус му́ндус]
    Лучший из миров.
  1397. Opulentissima metalla assidue plenius responsura fodienti.
    Opulentissĭma metalla assidue plenius responsūra fodienti.
    [опуленти́ссима мэта́лля асси́дуэ пле́ниус рэспонсу́ра фодиэ́нти]
    Ценные металлы достаются прежде всего тому, кто копает не покладая рук.
  1398. Ora et labora.
    Ora et labōra.
    [о́ра эт лябо́ра]
    Молись и трудись.
  1399. Ora rotundo.
    [о́ра роту́ндо]
    Во весь голос.
  1400. Ordo novus saeclorum.
    Ordo novus saeclōrum.
    [о́рдо но́вус сэклё́рум]
    Новый порядок веков.
  1401. Ore uno.
    [о́рэ у́но]
    Одним ртом; единогласно.
  1402. Ornata forma mente praeclara eminet.
    Ornāta forma mente praeclāra emĭnet.
    [орна́та фо́рма мэ́нтэ прэкля́ра э́минэт]
    В глаза бросается красивый внешний вид, а не отличный ум; по одежке встречают.
  1403. Osse caret glossa, quandoque tamen terit ossa.
    Osse caret glossa, quandōque tamen terit ossa.
    [о́ссэ ка́рэт глё́сса, квандо́квэ та́мэн тэ́рит о́сса]
    Язык не имеет кости, но часто перемалывает кости.
  1404. Otia dant vitia.
    [о́циа дант ви́циа]
    Праздность рождает пороки.
  1405. Otium cum dignitate.
    Otium cum dignitāte.
    [о́циум кум дигнита́тэ]
    Досуг с достоинством; достойный досуг.
  1406. Otium post negotium.
    [о́циум пост нэго́циум]
    Отдых после дела.
  1407. Otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura.
    Otium sine littĕris mors est et homĭnis vivi sepultūra.
    [о́циум си́нэ ли́ттэрис морс эст эт гхо́минис ви́ви сэпульту́ра]
    Досуг без книги — это смерть и погребение заживо.
  1408. Ovem lupo committere.
    Ovem lupo committĕre.
    [о́вэм лю́по комми́ттэрэ]
    Овцу доверить волку.
  1409. Pabulum animi.
    Pabŭlum anĭmi.
    [па́булюм а́ними]
    Пища для души.
  1410. Pacta sunt servanda.
    [па́кта сунт сэрва́нда]
    Договоры должны соблюдаться.
  1411. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres.
    Pallĭda mors aequo pulsat pede paupĕrum tabernas regumque turres.
    [па́ллида морс э́кво пу́льсат пэ́дэ па́ўпэрум табэ́рнас рэгу́мквэ ту́ррэс]
    Бледная смерть той же ногой стучит в лачуги бедных и дворцы царей.
  1412. Panem quotidianum.
    Panem quotidiānum.
    [па́нэм квотидиа́нум]
    Хлеба насущного.
  1413. Papulas observatis alienas obsiti plurimis ulceribus.
    Papŭlas observātis aliēnas obsĭti plurĭmis ulcerĭbus.
    [па́пуляс обсэрва́тис алиэ́нас о́бсити плю́римис ульцэ́рибус]
    Вы [сами], покрытые множествам язв, высматриваете чужие волдыри.
  1414. Par comes esse pari consuescit sic et avari.
    Par comes esse pari consuescit sic et avāri.
    [пар ко́мэс э́ссэ па́ри консвэ́сцит сик эт ава́ри]
    Равный — приятель равному, скупой — скупому.
  1415. Par pari referre.
    [пар па́ри рэфэ́ррэ]
    Равным за равное воздавать.
  1416. Par praemium labori.
    Par praemium labōri.
    [пар прэ́миум лябо́ри]
    Соответственно труду и вознаграждение.
  1417. Parcus discordat avaro.
    Parcus discordat avāro.
    [па́ркус диско́рдат ава́ро]
    Бережливый — не значит скупой.
  1418. Pares cum paribus facillime congregantur.
    Pares cum parĭbus facillĭme congregantur.
    [па́рэс кум па́рибус фаци́ллимэ конгрэга́нтур]
    Равные с равными очень легко сходятся.
  1419. Pars pro toto.
    [парс про то́то]
    Часть вместо целого.
  1420. Pars sanitatis velle sanari fuit.
    Pars sanitātis velle sanāri fuit.
    [парс санита́тис вэ́лле сана́ри фу́ит]
    Желание выздороветь — часть выздоровления.
  1421. Parthis mendacior.
    [па́ртис мэнда́циор]
    Лживее, чем парфяне.
  1422. Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus.
    Parturiunt montes, nascētur ridicŭlus mus.
    [парту́риунт мо́нтэс, насцэ́тур риди́кулюс мус]
    Рожают горы, родится смешной мышонок.
  1423. Parva delicta aperiunt viam ad majora.
    Parva delicta aperiunt viam ad majōra. Parva delicta aperiunt viam ad maiora.
    [па́рва дэли́кта апэ́риунт ви́ам ад майо́ра]
    Малые преступления открывают дорогу большим.
  1424. Parva domus — magna quies.
    [па́рва до́мус — ма́гна квиэс]
    Малое жилище — великий покой.
  1425. Parva domus — parva cura.
    [па́рва до́мус — па́рва ку́ра]
    Малое жилище — малая забота.
  1426. Parva leves capiunt animos.
    Parva leves capiunt anĭmos.
    [па́рва ле́вэс ка́пиунт а́нимос]
    Мелочи прельщают легкомысленных.
  1427. Parva saepe scintilla contempta magnum excitat incendium.
    Parva saepe scintilla contempta magnum excĭtat incendium.
    [па́рва сэ́пэ сцинти́лля контэ́мпта ма́гнум э́ксцитат инцэ́ндиум]
    Часто маленькая искра вызывает большой пожар.
  1428. Parvo contentus.
    [па́рво контэ́нтус]
    Довольствующийся малым.
  1429. Patiaris potius ipse, quam facias scelus.
    Patiāris potius ipse, quam facias scelus.
    [пациа́рис по́тиус и́псэ, квам фа́циас сцэ́люс]
    Лучше тебе самому терпеть, чем совершать зло.
  1430. Patiendo multa veniunt, quae nequeas pati.
    [пациэ́ндо му́льта вэ́ниунт, квэ нэ́квэас па́ти]
    Хотя ты и много можешь терпеть, конец терпению наступит.
  1431. Patiens et fortis se ipsum felicem facit.
    Patiens et fortis se ipsum felīcem facit.
    [па́циэнс эт фо́ртис сэ и́псум фэли́цэм фа́цит]
    Терпеливый и мужественный сам себя делает счастливым.
  1432. Patientia animi divitias occultas habet.
    Patientia anĭmi divitias occultas habet.
    [пациэ́нциа а́ними диви́циас окку́льтас гха́бэт]
    Терпение имеет скрытые богатства.
  1433. Patientia omnia vincit.
    [пациэ́нциа о́мниа ви́нцит]
    Терпение все побеждает.
  1434. Patria est communis omnium civium parens.
    Patria est commūnis omnium civium parens.
    [па́триа эст комму́нис о́мниум ци́виум па́рэнс]
    Родина — общая мать всех граждан.
  1435. Patriae fumus igne alieno luculentior.
    Patriae fumus igne aliēno luculentior.
    [па́триэ фу́мус и́гнэ алиэ́но люкуле́нтиор]
    Дым отечества ярче огня чужбины.
  1436. Pauca verba.
    [па́ўка вэ́рба]
    В немногих словах; без лишних слов, без многословия; короче говоря.
  1437. Pauca, sed bona.
    [па́ўка, сэд бо́на]
    Мало, но хорошо.
  1438. Paucis verbis.
    [па́ўцис вэ́рбис]
    В немногих словах; без лишних слов, без многословия; короче говоря.
  1439. Paulatim summa petuntur.
    Paulātim summa petuntur.
    [паўля́тим су́мма пэту́нтур]
    Не сразу достигаются вершины.
  1440. Pauper mutatur, si dives efficiatur.
    Pauper mutātur, si dives efficiātur.
    [па́ўпэр мута́тур, си ди́вэс эффициа́тур]
    Бедный изменяется, когда становится богатым.
  1441. Pauperior mendicissimo homine.
    Pauperior mendicissĭmo homĭne.
    [паўпэ́риор мэндици́ссимо гхо́минэ]
    Бедный, как только возможно; беднее самого бедного человека.
  1442. Paupertas non est vitium.
    [паўпэ́ртас нон эст ви́циум]
    Бедность не порок.
  1443. Pax optima rerum.
    Pax optĭma rerum.
    [пакс о́птима рэ́рум]
    Самое ценное — мир.
  1444. Pax tecum.
    [пакс тэ́кум]
    Мир с тобой.
  1445. Pax vobiscum!
    [пакс воби́скум]
    Мир с вами.
  1446. Peculium re, non verbis augetur.
    Peculium re, non verbis augētur.
    [пэку́лиум рэ, нон вэ́рбис аўгэ́тур]
    Имущество увеличивается делом, а не словами.
  1447. Pecunia est ancilla, si scis uti, si nescis, domina.
    Pecunia est ancilla, si scis uti, si nescis, domĭna.
    [пэку́ниа эст анци́лля, си сцис у́ти, си нэ́сцис, до́мина]
    Умеешь пользоваться деньгами — они служат тебе, а если нет — ты им.
  1448. Pecuniae omnia oboediunt.
    [пэку́ниэ о́мниа обэ́диунт]
    Деньгам все покоряется.
  1449. Pedibus timor addit alas.
    Pedĭbus timor addit alas.
    [пэ́дибус ти́мор а́ддит а́ляс]
    Страх придает ногам силы.
  1450. Pejor avis aetas.
    Peior avis aetas.
    [пэ́йор а́вис э́тас]
    Плохая птица — возраст.
  1451. Pelle sub agnina latitat mens saepe lupina.
    Pelle sub agnīna latĭtat mens saepe lupīna.
    [пэ́лле суб агни́на ля́титат мэнс сэ́пэ люпи́на]
    Под шкурой ягненка часто скрывается нрав волка.
  1452. Pendere tenui filo.
    Pendĕre tenui filo.
    [пэ́ндэрэ тэ́нуи фи́лё]
    Висеть на тонкой нити.
  1453. Per aspera ad astra.
    Per aspĕra ad astra.
    [пэр а́спэра ад а́стра]
    Через тернии к звездам.
  1454. Per aversionem.
    Per aversiōnem.
    [пэр авэрсио́нэм]
    Оптом; гуртом.
  1455. Per crucem ad lucem.
    [пэр кру́цэм ад лю́цэм]
    Через страдания к свету.
  1456. Per exclusionem.
    Per exclusiōnem.
    [пэр эксклюзио́нэм]
    В виде исключения.
  1457. Per expressum.
    [пэр экспрэ́ссум]
    Дословно; буквально.
  1458. Per fas ac nefas.
    [пэр фас ак нэ́фас]
    Разрешенными и неразрешенными средствами; правдами и неправдами.
  1459. Per me ista trahantur pedibus.
    Per me ista trahantur pedĭbus.
    [пэр мэ и́ста трагха́нтур пэ́дибус]
    Что касается меня, то пусть хромают; по мне, пропади оно пропадом.
  1460. Per procura.
    Per procūra.
    [пэр проку́ра]
    По доверенности.
  1461. Per risum multum cognoscimus stultum.
    Per risum multum cognoscĭmus stultum.
    [пэр ри́зум му́льтум когно́сцимус сту́льтум]
    По частому смеху узнаём глупца.
  1462. Per se.
    [пэр сэ]
    Само па себе; в чистом виде.
  1463. Per secreta vota.
    Per secrēta vota.
    [пэр сэкрэ́та во́та]
    Закрытым голосованием.
  1464. Per tacitum consensum.
    Per tacĭtum consensum.
    [пэр та́цитум консэ́нсум]
    По молчаливому согласию.
  1465. Per usum.
    [пэр у́зум]
    На практике.
  1466. Perfer et obdura.
    Perfer et obdūra.
    [пэ́рфэр эт обду́ра]
    Терпи и крепись.
  1467. Perfice te!
    Perfĭce te!
    [пэ́рфицэ тэ]
    Совершенствуй себя!
  1468. Periculum (est) in mora.
    Pericŭlum (est) in mora.
    [пэри́кулюм (эст) ин мо́ра]
    Опасность в промедлении.
  1469. Perigrinatio est vita.
    [пэригрина́цио эст ви́та]
    Жизнь — это странствие.
  1470. Perpetuum mobile.
    Perpetuum mobĭle.
    [пэрпэ́туум мо́биле]
    Вечный двигатель.
  1471. Persona grata.
    Persōna grata.
    [пэрсо́на гра́та]
    Желательная особа.
  1472. Persona ingrata.
    Persōna ingrāta.
    [пэрсо́на ингра́та]
    Нежелательная особа.
  1473. Persona sacrosancta.
    Persōna sacrosancta.
    [пэрсо́на сакроза́нкта]
    Священная особа.
  1474. Persona suspecta.
    Persōna suspecta.
    [пэрсо́на суспэ́кта]
    Подозрительная личность.
  1475. Personaliter.
    Personalĭter.
    [пэрсона́литэр]
    Лично.
  1476. Pes gradiens crescit, cornix residendo famescit.
    [пэс гра́диэнс крэ́сцит, ко́рникс рэзидэ́ндо фамэ́сцит]
    Нога растет от ходьбы, ворона голодает от сидения; волка ноги кормят.
  1477. Pessimum periculum, quod opertum latet.
    Pessĭmum pericŭlum, quod opertum latet.
    [пэ́ссимум пэри́кулюм, квод опэ́ртум ля́тэт]
    Страшней всего скрытая опасность.
  1478. Petitio principii.
    [пэти́цио принци́пии]
    Предвосхищение основания; вывод из положения, которое еще надо доказать.
  1479. Petra scandali.
    Petra scandăli.
    [пэ́тра ска́ндали]
    Камень преткновения.
  1480. Pia desiderata.
    Pia desiderāta.
    [пи́а дэзидэра́та]
    Заветные мечты.
  1481. Pia desideria.
    [пи́а дэзидэ́риа]
    Благие пожелания; благие намерения.
  1482. Pia fraus.
    [пи́а фра́ус]
    Благочестивая ложь.
  1483. Piger ipse sibi obstat.
    [пи́гэр и́псэ си́би о́бстат]
    Ленивый сам себе вредит.
  1484. Pigritia mater vitiorum.
    Pigritia mater vitiōrum.
    [пигри́циа ма́тэр вицио́рум]
    Праздность — мать пороков.
  1485. Piscari in turbido.
    Piscāri in turbĭdo.
    [писка́ри ин ту́рбидо]
    Ловить рыбу в мутной воде.
  1486. Piscem natare doces.
    Piscem natāre doces.
    [пи́сцэм ната́рэ до́цэс]
    Ты учишь рыбу плавать.
  1487. Plenus rimarum.
    Plenus rimārum.
    [пле́нус рима́рум]
    Весь в трещинах (т. е. болтливый).
  1488. Plenus venter non studet libenter.
    [пле́нус вэ́нтэр нон сту́дэт либэ́нтэр]
    Полный живот не учится охотно; полное брюхо к науке глухо.
  1489. Plerique ubi aliis maledicunt, faciunt convicium sibi.
    Plerīque ubi aliis maledīcunt, faciunt convicium sibi.
    [плери́квэ у́би а́лиис маледи́кунт, фа́циунт конви́циум си́би]
    Злословя, многие люди чернят самих себя.
  1490. Plures crapula, quam gladius.
    Plures crapŭla, quam gladius.
    [плю́рэс кра́пуля, квам гля́диус]
    Пьянство [губит] сильнее меча.
  1491. Pluris est oculatus testis unus, quam auriti decem.
    Pluris est oculātus testis unus, quam aurīti decem.
    [плю́рис эст окуля́тус тэ́стис у́нус, квам аўри́ти дэ́цэм]
    Лучше один увидевший свидетель, чем десять услышавших; лучше один раз увидеть, чем десять раз услышать.
  1492. Plus exempla quam peccata nocent.
    Plus exempla quam peccāta nocent.
    [плюс эксэ́мпля квам пэкка́та но́цэнт]
    Примеры причиняют больше вреда, чем преступления; плохие примеры хуже ошибок.
  1493. Plus potest negare asinus, quam probare philosophus.
    Plus potest negāre asĭnus, quam probāre philosŏphus.
    [плюс по́тэст нэга́рэ а́зинус, квам проба́рэ филё́софус]
    Осел больше может опровергнуть, чем философ доказать.
  1494. Plus sonat, quam valet.
    [плюс со́нат, квам ва́лет]
    Больше звона, чем смысла.
  1495. Plus stricto mendax offendit lingua mucrone.
    Plus stricto mendax offendit lingua mucrōne.
    [плюс стри́кто мэ́ндакс оффэ́ндит ли́нгва мукро́нэ]
    Лживый язык поражает сильнее обнаженного меча.
  1496. Plus valet exiguus quam nullus ad atria clavus.
    [плюс ва́лет экси́гуус квам ну́ллюс ад а́триа кля́вус]
    Лучше плохой замок в доме, чем никакой.
  1497. Plus valet in dextra passer quam quattuor extra.
    [плюс ва́лет ин дэ́кстра па́ссэр квам ква́ттуор э́кстра]
    Лучше один воробей в правой руке, чем четыре в воздухе.
  1498. Plus vident oculi quam oculus.
    Plus vident ocŭli quam ocŭlus.
    [плюс ви́дэнт о́кули квам о́кулюс]
    Два глаза видят больше, чем один.
  1499. Plusve minusve.
    [плю́свэ мину́свэ]
    Более-менее.
  1500. Poculum, mane haustum, restaurat naturam exhaustam.
    Pocŭlum, mane haustum, restaurat natūram exhaustam.
    [по́кулюм, ма́нэ гха́ўстум, рэста́ўрат нату́рам эксгха́ўстам]
    Бокал, выпитый утром, восстанавливает силы.
  1501. Pompa mortis magis terret, quam mors ipsa.
    [по́мпа мо́ртис ма́гис тэ́ррэт, квам морс и́пса]
    Больше самой смерти устрашает то, что ее сопровождает.
  1502. Pomum compunctum cito corrumpit sibi junctum.
    Pomum compunctum cito corrumpit sibi iunctum.
    [по́мум компу́нктум ци́то корру́мпит си́би ю́нктум]
    Гнилое яблоко быстро портит то, что лежит рядом.
  1503. Possum falli ut homo.
    [по́ссум фа́лли ут гхо́мо]
    Как человек я могу ошибаться.
  1504. Post cenam stabis aut mille passus meabis.
    Post cenam stabis aut mille passus meābis.
    [пост цэ́нам ста́бис аўт ми́лле па́ссус мэа́бис]
    После обеда встанешь либо тысячу шагов отмеришь.
  1505. Post factum nullum consilium.
    [пост фа́ктум ну́ллюм конси́лиум]
    После сделанного не нужен никакой совет.
  1506. Post factum.
    [пост фа́ктум]
    После совершившегося.
  1507. Post gaudia luctus.
    [пост га́ўдиа лю́ктус]
    После радости — плач.
  1508. Post hoc non est propter hoc.
    [пост гхок нон эст про́птэр гхок]
    После этого не значит вследствие этого.
  1509. Post hoc, ergo propter hoc.
    [пост гхок, э́рго про́птэр гхок]
    После этого, значит из-за этого.
  1510. Post hominum memoriam.
    Post homĭnum memoriam.
    [пост гхо́минум мэмо́риам]
    С незапамятных времен.
  1511. Post mortem medicina.
    Post mortem medicīna.
    [пост мо́ртэм мэдици́на]
    После смерти лечение.
  1512. Post nubila Phoebus.
    Post nubĭla Phoebus.
    [пост ну́биля фэ́бус]
    После туч — Феб.
  1513. Post nubila sol.
    Post nubĭla sol.
    [пост ну́биля соль]
    После туч — солнце.
  1514. Post scriptum (P. S.).
    [пост скри́птум]
    После написанного; постскриптум; приписка к письму.
  1515. Post tenebras lux.
    Post tenĕbras lux.
    [пост тэ́нэбрас люкс]
    После мрака свет.
  1516. Post tenebras spero lucem.
    Post tenĕbras spero lucem.
    [пост тэ́нэбрас спэ́ро лю́цэм]
    Надеюсь на свет после мрака.
  1517. Post vinum verba, post imbrem nascitur herba.
    Post vinum verba, post imbrem nascĭtur herba.
    [пост ви́нум вэ́рба, пост и́мбрэм на́сцитур гхэ́рба]
    После вина появляются слова, после дождя — трава.
  1518. Postumus.
    Postŭmus.
    [по́стумус]
    Родившийся последним; самый младший; посмертный.
  1519. Potior est, qui prior est.
    [по́тиор эст, кви при́ор эст]
    Самый сильный тот, кто первый.
  1520. Potior visa est periculosa libertas quieto servitio.
    Potior visa est periculōsa libertas quiēto servitio.
    [по́тиор ви́за эст пэрикулё́за либэ́ртас квиэ́то сэрви́цио]
    Лучше свобода, исполненная опасностей, чем спокойное рабство.
  1521. Potius sero, quam numquam.
    [по́тиус сэ́ро, квам ну́мквам]
    Лучше поздно, чем никогда.
  1522. Praemonitus praemunitus.
    Praemonĭtus praemunītus.
    [прэмо́нитус прэмуни́тус]
    Кто предупрежден, тот вооружен.
  1523. Praesentia minuit famam.
    [прэзэ́нциа ми́нуит фа́мам]
    Присутствие уменьшает славу.
  1524. Praestat aliquid superesse quam deesse.
    Praestat alĭquid superesse quam deesse.
    [прэ́стат а́ликвид супэрэ́ссэ квам дээ́ссэ]
    Лучше пусть останется, чем не хватит.
  1525. Praestat cum dignitate cadere, quam cum ignominia vivere.
    Praestat cum dignitāte cadĕre, quam cum ignominia vivĕre.
    [прэ́стат кум дигнита́тэ ка́дэрэ, квам кум игноми́ниа ви́вэрэ]
    Лучше погибнуть с честью, чем жить в бесчестии.
  1526. Praeterita mutare non possumus.
    Praeterĭta mutāre non possŭmus.
    [прэтэ́рита мута́рэ нон по́ссумус]
    Мы не можем изменить прошлого.
  1527. Praeterita omittamus.
    Praeterĭta omittāmus.
    [прэтэ́рита омитта́мус]
    Давайте не будем говорить о прошлом.
  1528. Praevenire melius est, quam praeveniri.
    Praevenīre melius est, quam praevenīri.
    [прэвэни́рэ мэ́лиус эст, квам прэвэни́ри]
    Лучше опередить, чем опередят тебя.
  1529. Presente medico nihil nocet.
    Presente medĭco nihil nocet.
    [прэзэ́нтэ мэ́дико ни́гхиль но́цэт]
    В присутствии врача ничего не вредно.
  1530. Prima facie.
    [при́ма фа́циэ]
    На первый взгляд.
  1531. Primoribus labris attingere aliquid.
    Primorĭbus labris attingĕre alĭquid.
    [примо́рибус ля́брис атти́нгэрэ а́ликвид]
    Дотронуться до чего-либо кончиками губ; поверхностно познакомиться с чем-нибудь.
  1532. Primum agere.
    Primum agĕre.
    [при́мум а́гэрэ]
    Прежде всего действовать.
  1533. Primum discere, deinde docere.
    Primum discĕre, deinde docēre.
    [при́мум ди́сцэрэ, дэи́ндэ доцэ́рэ]
    Сначала учиться, потом учить.
  1534. Primum non nocere.
    Primum non nocēre.
    [при́мум нон ноцэ́рэ]
    Прежде всего не вредить.
  1535. Primum vivere.
    Primum vivĕre.
    [при́мум ви́вэрэ]
    Прежде всего жить.
  1536. Primus clamor atque impetus rem decernit.
    Primus clamor atque impĕtus rem decernit.
    [при́мус кля́мор а́тквэ и́мпэтус рэм дэцэ́рнит]
    Первый натиск и первые крики решают дело.
  1537. Primus inter pares.
    [при́мус и́нтэр па́рэс]
    Первый среди равных.
  1538. Principes mortales, res publica aeterna.
    Princĭpes mortāles, res publĭca aeterna.
    [при́нципэс морта́лес, рэс пу́блика этэ́рна]
    Правители смертны, государство вечно.
  1539. Principia magna saepe parva in exitu.
    Principia magna saepe parva in exĭtu.
    [принци́пиа ма́гна сэ́пэ па́рва ин э́кситу]
    Большое начало часто заканчивается малым результатом.
  1540. Principium — dimidium totius.
    Principium — dimidium totīus.
    [принци́пиум — дими́диум тоти́ус]
    Начало — половина всего.
  1541. Principium contradictionis.
    Principium contradictiōnis.
    [принци́пиум контрадикцио́нис]
    Закон противоречия.
  1542. Principium et fons.
    [принци́пиум эт фонс]
    Начало и источник.
  1543. Prius quam exaudis ne judices.
    Prius quam exaudis ne judĭces. Prius quam exaudis ne iudices.
    [при́ус квам экса́ўдис нэ ю́дицэс]
    Не суди, не выслушав.
  1544. Prius quam incipias, consulto opus est.
    [при́ус квам инци́пиас, консу́льто о́пус эст]
    Прежде чем начать, обдумай.
  1545. Prius quam incipias, consulto, et ubi consulueris, mature factu opus est.
    Prius quam incipias, consulto, et ubi consuluĕris, matūre factu opus est.
    [при́ус квам инци́пиас, консу́льто, эт у́би консулю́эрис, мату́рэ фа́кту о́пус эст]
    Прежде чем начать, обдумай, а когда обдумаешь, стоит поторопиться.
  1546. Privata publicis postpone.
    Privāta publĭcis postpōne.
    [прива́та пу́блицис постпо́нэ]
    Предпочитай общественное личному.
  1547. Privatim.
    Privātim.
    [прива́тим]
    Частным образом.
  1548. Pro bono publico.
    Pro bono publĭco.
    [про бо́но пу́блико]
    Для общей пользы.
  1549. Pro die.
    [про ди́э]
    На день (дневная доза лекарств).
  1550. Pro domo sua.
    [про до́мо су́а]
    Для себя; в личных интересах; в защиту своих дел.
  1551. Pro et contra.
    [про эт ко́нтра]
    За и против.
  1552. Pro forma.
    [про фо́рма]
    Для формы; для вида.
  1553. Pro memoria.
    [про мэмо́риа]
    Для памяти, в память о чем-нибудь.
  1554. Pro mundi beneficio.
    [про му́нди бэнэфи́цио]
    На благо мира.
  1555. Pro patria et libertate.
    Pro patria et libertāte.
    [про па́триа эт либэрта́тэ]
    За отечество и свободу.
  1556. Pro re nata.
    [про рэ на́та]
    Согласно обстоятельствам.
  1557. Pro tanto.
    [про та́нто]
    Пропорционально.
  1558. Pro tempore.
    Pro tempŏre.
    [про тэ́мпорэ]
    Вовремя; своевременно.
  1559. Pro ut de lege.
    [про ут дэ ле́гэ]
    Законным путем.
  1560. Probatum est.
    Probātum est.
    [проба́тум эст]
    Одобрено.
  1561. Proceras dejicit arbores procella vehemens.
    Procĕras dejĭcit arbŏres procella vehĕmens. Proceras deiicit arbores procella vehemens.
    [про́цэрас дэ́йицит а́рборэс процэ́лля вэ́гхэмэнс]
    Сильная буря валит даже высокие деревья.
  1562. Procul dubio.
    [про́куль ду́био]
    Без сомнения.
  1563. Procul ex oculis — procul ex mente.
    Procul ex ocŭlis — procul ex mente.
    [про́куль экс о́кулис — про́куль экс мэ́нтэ]
    С глаз долой — из головы вон; с глаз долой — из сердца вон.
  1564. Procul negotiis.
    [про́куль нэго́циис]
    Вдали от суеты.
  1565. Prodest cautela plus quam postrema querela.
    Prodest cautēla plus quam postrēma querēla.
    [про́дэст каўтэ́ля плюс квам пострэ́ма квэрэ́ля]
    Больше помогает своевременное предостережение, чем запоздалые попреки.
  1566. Propera pedem.
    Propĕra pedem.
    [про́пэра пэ́дэм]
    Поторапливайся.
  1567. Propter invidiam.
    [про́птэр инви́диам]
    Из зависти.
  1568. Propter necessitatem.
    Propter necessitātem.
    [про́птэр нэцэссита́тэм]
    Ввиду необходимости.
  1569. Proverbia — populorum sapientia.
    Proverbia — populōrum sapientia.
    [провэ́рбиа — популё́рум сапиэ́нциа]
    Пословицы — народная мудрость.
  1570. Prudentia saepe vitantur pericula.
    Prudentia saepe vitantur pericŭla.
    [прудэ́нциа сэ́пэ вита́нтур пэри́куля]
    Благодаря рассудительности часто избегаются опасности.
  1571. Pugnis et calceis, unguibus et rostro.
    Pugnis et calceis, unguĭbus et rostro.
    [пу́гнис эт ка́льцэис, у́нгу́ибус эт ро́стро]
    Кулаками и ногами, когтями и клювом.
  1572. Pulchre sedens melius agens.
    [пу́льхрэ сэ́дэнс мэ́лиус а́гэнс]
    Хорошо обдумаешь — лучше сделаешь; семь раз отмерь — один отрежь.
  1573. Pulchrum est praestare cuncta, nil exigere.
    Pulchrum est praestāre cuncta, nil exigĕre.
    [пу́льхрум эст прэста́рэ ку́нкта, ниль экси́гэрэ]
    Чудесно все давать и ничего не требовать замен.
  1574. Pulsate, et aperietur vobis.
    Pulsāte, et aperiētur vobis.
    [пульса́тэ, эт апэриэ́тур во́бис]
    Стучите, и вам откроют.
  1575. Punctum quaestionis.
    Punctum quaestiōnis.
    [пу́нктум квэстио́нис]
    Суть вопроса.
  1576. Punctum saliens.
    [пу́нктум са́лиэнс]
    Трепещущая точка; главная суть; самое главное.
  1577. Quae fuerunt vitia, mores sunt.
    Quae fuērunt vitia, mores sunt.
    [квэ фуэ́рунт ви́циа, мо́рэс сунт]
    Что было пороками, теперь нравы.
  1578. Quae nocent, docent.
    [квэ но́цэнт, до́цэнт]
    Что вредит, то учит.
  1579. Quae non posuisti, ne tollas!
    [квэ нон позуи́сти, нэ то́лляс]
    Чего не положил, того не бери!
  1580. Quaerite et inveniete.
    Quaerĭte et inveniēte.
    [квэ́ритэ эт инвэниэ́тэ]
    Ищите и найдете.
  1581. Quaestio vixata.
    Quaestio vixāta.
    [квэ́стио викса́та]
    Мучительный вопрос.
  1582. Quale opus est, tale est praemium.
    [ква́ле о́пус эст, та́ле эст прэ́миум]
    Каков труд, таково и вознаграждение.
  1583. Qualia quisque geret, talia quisque feret.
    [ква́лиа кви́сквэ гэ́рэт, та́лиа кви́сквэ фэ́рэт]
    Как кто будет себя вести, так к нему будут и относиться.
  1584. Quam camus cassus, equus est melior mala passus.
    [квам ка́мус ка́ссус, э́квус эст мэ́лиор ма́ля па́ссус]
    Лучше плохая лошадь, чем пустая узда.
  1585. Quam cara sint bona, homines carendo intellegunt.
    Quam cara sint bona, homĭnes carendo intellĕgunt.
    [квам ка́ра синт бо́на, гхо́минэс карэ́ндо интэ́ллегунт]
    Только лишившись благ, люди понимают их ценность.
  1586. Quam difficile est crimen non prodere vultu.
    Quam difficĭle est crimen non prodĕre vultu.
    [квам диффи́циле эст кри́мэн нон про́дэрэ ву́льту]
    Как тяжело не выдать преступление лицом.
  1587. Quam semel errare, melius terve rogare.
    Quam semel errāre, melius terve rogāre.
    [квам сэ́мэль эрра́рэ, мэ́лиус тэ́рвэ рога́рэ]
    Лучше три раза спросить, чем один раз ошибиться.
  1588. Quanta patimur.
    Quanta patĭmur.
    [ква́нта па́тимур]
    Сколько претерпеваем.
  1589. Quantum satis.
    [ква́нтум са́тис]
    Сколько надо; вдоволь.
  1590. Quem medicamenta non sanant, natura sanat.
    Quem medicamenta non sanant, natūra sanat.
    [квэм мэдикамэ́нта нон са́нант, нату́ра са́нат]
    Кого не лечат лекарства, лечит природа.
  1591. Quem mos non rexit, vita non inclutus exit.
    Quem mos non rexit, vita non inclŭtus exit.
    [квэм мос нон рэ́ксит, ви́та нон и́нклютус э́ксит]
    Кто не придерживается закона, с позором уходит из жизни.
  1592. Qui bibit immodice vina, venena bibit.
    Qui bibit immodĭce vina, venēna bibit.
    [кви би́бит иммо́дицэ ви́на, вэнэ́на би́бит]
    Кто не в меру пьет вино, тот пьет отраву.
  1593. Qui bona sectatur, prima bene surgit in hora.
    Qui bona sectātur, prima bene surgit in hora.
    [кви бо́на сэкта́тур, при́ма бэ́нэ су́ргит ин гхо́ра]
    Кто стремится к богатству, тот встает рано.
  1594. Qui canem alit exterum, hunc praeter lorum nil fit reliquum.
    Qui canem alit extĕrum, hunc praeter lorum nil fit relĭquum.
    [кви ка́нэм а́лит э́кстэрум, гхунк прэ́тэр лё́рум ниль фит рэ́ликвум]
    Кто кормит чужую собаку, не имеет ничего, кроме поводка.
  1595. Qui capit uxorem, litem capit atque dolorem.
    Qui capit uxōrem, litem capit atque dolōrem.
    [кви ка́пит уксо́рэм, ли́тэм ка́пит а́тквэ долё́рэм]
    Кто берет себе жену, тот приобретает ссоры и горе.
  1596. Qui cito laetatur, leviter dolet et lacrimatur.
    Qui cito laetātur, levĭter dolet et lacrimātur.
    [кви ци́то лета́тур, ле́витэр до́лет эт лякрима́тур]
    Кто быстро радуется, тот легко грустит и плачет.
  1597. Qui comes est stulti, sibi saepe fit ipse labori.
    Qui comes est stulti, sibi saepe fit ipse labōri.
    [кви ко́мэс эст сту́льти, си́би сэ́пэ фит и́псэ лябо́ри]
    Кто является другом дурака, тот часто сам себе вредит.
  1598. Qui gladio ferit, gladio perit.
    [кви гля́дио фэ́рит, гля́дио пэ́рит]
    Кто мечом ударяет, от меча и погибает.
  1599. Qui me amat, amat et canem meum.
    [кви мэ а́мат, а́мат эт ка́нэм мэ́ум]
    Кто любит меня, любит и мою собаку.
  1600. Qui mittit stultum, differt sua commoda multum.
    Qui mittit stultum, differt sua commŏda multum.
    [кви ми́ттит сту́льтум, ди́ффэрт су́а ко́ммода му́льтум]
    Кто посылает дурака, тот причиняет себе много неудобств.
  1601. Qui multum habet, plus cupit.
    [кви му́льтум гха́бэт, плюс ку́пит]
    Имеющий многое хочет еще большего.
  1602. Qui nescit tacere, nescit et loqui.
    Qui nescit tacēre, nescit et loqui.
    [кви нэ́сцит тацэ́рэ, нэ́сцит эт лё́кви]
    Кто не умеет молчать, не умеет и разговаривать.
  1603. Qui nimis propere, minus prospere.
    Qui nimis propĕre, minus prospĕre.
    [кви ни́мис про́пэрэ, ми́нус про́спэрэ]
    Кто слишком спешит, тот терпит неудачу.
  1604. Qui nimium probat, nihil probat.
    [кви ни́миум про́бат, ни́гхиль про́бат]
    Кто доказывает слишком много, тот ничего не доказывает.
  1605. Qui nimium properat, serus absolvit.
    Qui nimium propĕrat, serus absolvit.
    [кви ни́миум про́пэрат, сэ́рус абсо́львит]
    Кто слишком спешит, тот позже завершит.
  1606. Qui non nobiscum, adversus nos est.
    [кви нон ноби́скум, адвэ́рсус нос эст]
    Кто не с нами, тот против нас.
  1607. Qui non proficit, deficit.
    Qui non profĭcit, defĭcit.
    [кви нон про́фицит, дэ́фицит]
    Кто не движется вперед, тот отстает.
  1608. Qui potest consilium fugere, sapere idem potest.
    Qui potest consilium fugĕre, sapĕre idem potest.
    [кви по́тэст конси́лиум фу́гэрэ, са́пэрэ и́дэм по́тэст]
    Умный тот, кто может обойтись без совета.
  1609. Qui pro quo.
    [кви про кво]
    Один вместо другого; путаница.
  1610. Qui quae vult dicit, quae non vult audiet.
    [кви квэ вульт ди́цит, квэ нон вульт а́ўдиэт]
    Кто говорит, что хочет, услышит, чего и не хочет.
  1611. Qui quaerit alta, is malum videtur quaerere.
    Qui quaerit alta, is malum vidētur quaerĕre.
    [кви квэ́рит а́льта, ис ма́люм видэ́тур квэ́рэрэ]
    Кто ищет далеко, тот ищет себе беду.
  1612. Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperietur.
    Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperiētur.
    [кви квэ́рит, инвэ́ниэт, пульса́нти апэриэ́тур]
    Кто ищет, тот найдет, кто стучится, тому откроют.
  1613. Qui scribit, bis legit.
    [кви скри́бит, бис ле́гит]
    Кто пишет, тот дважды читает; кто записывает, тот лучше запоминает.
  1614. Qui se ipse laudat, cito derisorem invenit.
    Qui se ipse laudat, cito derisōrem invĕnit.
    [кви сэ и́псэ ля́ўдат, ци́то дэризо́рэм и́нвэнит]
    Кто сам себя хвалит, тот быстро находит насмешника.
  1615. Qui semel furatur, semper fur habetur.
    Qui semel furātur, semper fur habētur.
    [кви сэ́мэль фура́тур, сэ́мпэр фур гхабэ́тур]
    Кто хотя бы раз украл, всегда будет считаться вором.
  1616. Qui seminat mala, metet mala.
    Qui semĭnat mala, metet mala.
    [кви сэ́минат ма́ля, мэ́тэт ма́ля]
    Кто сеет зло, тот зло и пожнет.
  1617. Qui sibi semitam non sapiunt, alteri non monstrant viam.
    Qui sibi semĭtam non sapiunt, altĕri non monstrant viam.
    [кви си́би сэ́митам нон са́пиунт, а́льтэри нон мо́нстрант ви́ам]
    Кто себе тропу не проложит, тот никому не укажет путь.
  1618. Qui sine peccato est?
    Qui sine peccāto est?
    [кви си́нэ пэкка́то эст]
    Кто без греха?
  1619. Qui tangit picem, contaminabitur.
    Qui tangit picem, contaminabĭtur.
    [кви та́нгит пи́цэм, контамина́битур]
    Кто дотрагивается до смолы, испачкается.
  1620. Qui timet insidias omnes, nullas incidit.
    Qui timet insidias omnes, nullas incĭdit.
    [кви ти́мэт инси́диас о́мнэс, ну́лляс и́нцидит]
    Кто боится всякой ловушки, тот не попадает ни в одну из них.
  1621. Qui totum vult, totum perit.
    [кви то́тум вульт, то́тум пэ́рит]
    Кто всего желает, все утрачивает.
  1622. Qui ventum seminat, turbinem metet.
    Qui ventum semĭnat, turbĭnem metet.
    [кви вэ́нтум сэ́минат, ту́рбинэм мэ́тэт]
    Кто сеет ветер, тот пожнет бурю.
  1623. Qui vitat molam, vitat farinam.
    Qui vitat molam, vitat farīnam.
    [кви ви́тат мо́лям, ви́тат фари́нам]
    Кто избегает мельницы, избегает и муки́.
  1624. Qui vitulum tollet, taurum subduxerit idem.
    Qui vitŭlum tollet, taurum subduxĕrit idem.
    [кви ви́тулюм то́ллет, та́ўрум субду́ксэрит и́дэм]
    Кто уносит теленка, тот украдет и быка.
  1625. Quibuscumque viis.
    [квибуску́мквэ ви́ис]
    Любыми путями.
  1626. Quid ipse sis, non guid habearis, interest.
    Quid ipse sis, non guid habeāris, intĕrest.
    [квид и́псэ сис, нон гу́ид гхабэа́рис, и́нтэрэст]
    Важно, какой ты на самом деле, а не за кого тебя принимают.
  1627. Quid potui, feci.
    [квид по́туи, фэ́ци]
    Что мог, я сделал.
  1628. Quidquid agis, prudenter agas et respice finem.
    Quidquid agis, prudenter agas et respĭce finem.
    [кви́дквид а́гис, прудэ́нтэр а́гас эт рэ́спицэ фи́нэм]
    Что бы ты ни делал, делай разумно и предусматривай результат.
  1629. Quidquid est plus quam necesse, possidentes deprimit.
    Quidquid est plus quam necesse, possidentes deprĭmit.
    [кви́дквид эст плюс квам нэцэ́ссэ, поссидэ́нтэс дэ́примит]
    Все, что свыше необходимого, губит обладателей.
  1630. Quidquid in buccam venerit, stultus loquitur.
    Quidquid in buccam venĕrit, stultus loquĭtur.
    [кви́дквид ин бу́ккам вэ́нэрит, сту́льтус лё́квитур]
    Глупый говорит все, что придет в голову.
  1631. Quidquid latet, apparebit.
    Quidquid latet, apparēbit.
    [кви́дквид ля́тэт, аппарэ́бит]
    Тайное становится явным.
  1632. Quidquid nummis praesentibus opta, et fiet.
    Quidquid nummis praesentĭbus opta, et fiet.
    [кви́дквид ну́ммис прэзэ́нтибус о́пта, эт фи́эт]
    Имея деньги, желай всего, чего хочешь, и оно сбудется.
  1633. Quidquid praecipies esto brevis.
    [кви́дквид прэци́пиэс э́сто брэ́вис]
    Чему бы ты ни учил, будь краток.
  1634. Quidquid vides, currit cum tempore.
    Quidquid vides, currit cum tempŏre.
    [кви́дквид ви́дэс, ку́ррит кум тэ́мпорэ]
    Все, что ты видишь, проходит со временем.
  1635. Quilibet fortunae suae faber.
    Quilĭbet fortūnae suae faber.
    [кви́либэт форту́нэ су́э фа́бэр]
    Каждый сам кузнец своего счастья.
  1636. Quis hominum sine vitiis?
    Quis homĭnum sine vitiis?
    [квис гхо́минум си́нэ ви́циис]
    Кто из людей без пороков?
  1637. Quisque suos patimur manes.
    Quisque suos patĭmur manes.
    [кви́сквэ су́ос па́тимур ма́нэс]
    Каждый из нас несет свою кару.
  1638. Quisquis homo bene scit, ipsum quo calceus urget.
    [кви́сквис гхо́мо бэ́нэ сцит, и́псум кво ка́льцэус у́ргэт]
    Каждый человек хорошо знает, где ему жмет ботинок.
  1639. Quo plus honoris, eo plus oneris.
    Quo plus honōris, eo plus onĕris.
    [кво плюс гхоно́рис, эо плюс о́нэрис]
    Чем более чести, тем больше бремя.
  1640. Quo plus sunt potae, plus sitiuntur aquae.
    [кво плюс сунт по́тэ, плюс сициу́нтур а́квэ]
    Чем больше пьют воду, тем больше хочется.
  1641. Quo quisque est doctor, eo est modestior.
    [кво кви́сквэ эст до́ктор, эо эст модэ́стиор]
    Насколько человек образован, настолько он скромен.
  1642. Quo timoris minus est, eo minus ferme periculi est.
    Quo timōris minus est, eo minus ferme pericŭli est.
    [кво тимо́рис ми́нус эст, эо ми́нус фэ́рмэ пэри́кули эст]
    Чем меньше страх, тем меньше обычно опасность.
  1643. Quo vadis?
    [кво ва́дис]
    Куда идешь?
  1644. Quod caret alterna requie, durabile non est.
    Quod caret alterna requie, durabĭle non est.
    [квод ка́рэт альтэ́рна рэ́квиэ, дура́биле нон эст]
    Что не чередуется с отдыхом, не бывает продолжительным.
  1645. Quod cibus aliis, aliis est atrum venenum.
    Quod cibus aliis, aliis est atrum venēnum.
    [квод ци́бус а́лиис, а́лиис эст а́трум вэнэ́нум]
    Что для одних — еда, для вторых — гибельная отрава.
  1646. Quod cito fit, cito perit.
    [квод ци́то фит, ци́то пэ́рит]
    Что быстро делается, быстро гибнет.
  1647. Quod clausum in pectore, hoc in lingua promptum habeo.
    Quod clausum in pectŏre, hoc in lingua promptum habeo.
    [квод кля́ўзум ин пэ́кторэ, гхок ин ли́нгва про́мптум гха́бэо]
    Что сокрыто в сердце, то имею на языке.
  1648. Quod dubitas, ne feceris!
    Quod dubĭtas, ne fecĕris!
    [квод ду́битас, нэ фэ́цэрис]
    Сомневаешься — не делай!
  1649. Quod erat demonstrandum (q. e. d.).
    [квод э́рат дэмонстра́ндум]
    Что и требовалось доказать.
  1650. Quod erat faciendum.
    [квод э́рат фациэ́ндум]
    Что и следовало сделать.
  1651. Quod fuit, numquam revertetur.
    Quod fuit, numquam revertētur.
    [квод фу́ит, ну́мквам рэвэртэ́тур]
    Что было, то никогда не вернется.
  1652. Quod habet, non numerat.
    Quod habet, non numĕrat.
    [квод гха́бэт, нон ну́мэрат]
    Что кто имеет, того не ценит.
  1653. Quod hodie non est, cras erit.
    [квод гхо́диэ нон эст, крас э́рит]
    Чего нет сегодня, будет завтра.
  1654. Quod in corde sobrii, id est in lingua ebrii.
    [квод ин ко́рдэ со́брии, ид эст ин ли́нгва э́брии]
    Что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.
  1655. Quod licet Jovi, non licet bovi.
    Quod licet Iovi, non licet bovi.
    [квод ли́цэт ё́ви, нон ли́цэт бо́ви]
    Что позволено Юпитеру, то не позволено быку.
  1656. Quod nego.
    [квод нэ́го]
    Отнюдь нет; ни в коем случае.
  1657. Quod non est in actis, non est in mundo.
    [квод нон эст ин а́ктис, нон эст ин му́ндо]
    Чего нет в документах, того нет и на свете.
  1658. Quod non licet feminis, aeque non licet viris.
    Quod non licet femĭnis, aeque non licet viris.
    [квод нон ли́цэт фэ́минис, э́квэ нон ли́цэт ви́рис]
    Что не позволено женщинам, также не позволено мужчинам.
  1659. Quod non licet, acrius urit.
    [квод нон ли́цэт, а́криус у́рит]
    Недозволенное притягивает сильнее.
  1660. Quod non videt oculus, cor non dolet.
    Quod non videt ocŭlus, cor non dolet.
    [квод нон ви́дэт о́кулюс, кор нон до́лет]
    Чего не видит глаз, про то сердце не грустит.
  1661. Quod probe notandum.
    [квод про́бэ нота́ндум]
    Что следует хорошо заметить.
  1662. Quod satis est, cui contingit, nil amplius optet.
    [квод са́тис эст, ку́и конти́нгит, ниль а́мплиус о́птэт]
    У каждого есть достаточно, не надо желать большего.
  1663. Quod satis est, plus quam satis est.
    [квод са́тис эст, плюс квам са́тис эст]
    Чего достаточно, того уже слишком.
  1664. Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris.
    Quod tibi fiĕri non vis, altĕri ne fecĕris.
    [квод ти́би фи́эри нон вис, а́льтэри нэ фэ́цэрис]
    Не делай другому того, чего не желаешь себе.
  1665. Quod tollere velles.
    Quod tollĕre velles.
    [квод то́ллерэ вэ́ллес]
    Что хотелось бы устранить.
  1666. Quod uni dixeris, omnibus dixeris.
    Quod uni dixĕris, omnĭbus dixĕris.
    [квод у́ни ди́ксэрис, о́мнибус ди́ксэрис]
    Что скажешь одному, скажешь всем.
  1667. Quos ego!
    [квос э́го]
    Я вас!
  1668. Quot capita, tot sensus.
    Quot capĭta, tot sensus.
    [квот ка́пита, тот сэ́нсус]
    Сколько голов, столько умов.
  1669. Quot homines, tot sententiae.
    Quot homĭnes, tot sententiae.
    [квот гхо́минэс, тот сэнтэ́нциэ]
    Сколько людей, столько и мнений.
  1670. Quovis modo.
    [кво́вис мо́до]
    Любым способом.
  1671. Radices litterarum amarae sunt, fructus dulces.
    Radīces litterārum amārae sunt, fructus dulces.
    [ради́цэс литтэра́рум ама́рэ сунт, фру́ктус ду́льцэс]
    Корни наук горьки, плоды сладки.
  1672. Radix saepe mala producit pessima mala.
    Radix saepe mala prodūcit pessĭma mala.
    [ра́дикс сэ́пэ ма́ля проду́цит пэ́ссима ма́ля]
    От плохого корня часто бывают очень плохие яблоки.
  1673. Rara avis.
    [ра́ра а́вис]
    Редкая птица.
  1674. Raro lupi lenti praebentur fercula denti.
    Raro lupi lenti praebentur fercŭla denti.
    [ра́ро лю́пи ле́нти прэбэ́нтур фэ́ркуля дэ́нти]
    Редко ленивому волку в рот попадает еда.
  1675. Rastro dentato prata parata dato.
    Rastro dentāto prata parāta dato.
    [ра́стро дэнта́то пра́та пара́та да́то]
    Острой мотыгой обрабатывай созревшие луга; коси луга, когда поспели.
  1676. Ratio contra vim parum valet.
    [ра́цио ко́нтра вим па́рум ва́лет]
    Мало может разум по сравнению с силой.
  1677. Re labor est dulcis, quia non pluit usus hiulcis.
    [рэ ля́бор эст ду́льцис, кви́а нон плю́ит у́зус гхиу́льцис]
    Труд полезен, потому что добро не льется дождем.
  1678. Re succumbere non oportebat verbis gloriantem.
    Re succumbĕre non oportēbat verbis gloriantem.
    [рэ сукку́мбэрэ нон опортэ́бат вэ́рбис глёриа́нтэм]
    Не следовало сдаваться на деле тому, кто хвастался на словах.
  1679. Re, non verbis.
    [рэ, нон вэ́рбис]
    Делом, а не словами.
  1680. Rebus dictantibus.
    Rebus dictantĭbus.
    [рэ́бус дикта́нтибус]
    По требованию вещей; как диктуют обстоятельства; как требует действительность.
  1681. Rebus in adversis melius sperare memento.
    Rebus in adversis melius sperāre memento.
    [рэ́бус ин адвэ́рсис мэ́лиус спэра́рэ мэмэ́нто]
    В несчастье надейся на лучшее.
  1682. Recte faciendo neminem time.
    Recte faciendo nemĭnem time.
    [рэ́ктэ фациэ́ндо нэ́минэм ти́мэ]
    Когда честно поступаешь, никого не бойся.
  1683. Recte facti fecisse merces est.
    [рэ́ктэ фа́кти фэци́ссэ мэ́рцэс эст]
    Наградой за доброе дело служит его свершение.
  1684. Recto tono.
    [рэ́кто то́но]
    Спокойным голосом.
  1685. Redde, quod debes.
    [рэ́ддэ, квод дэ́бэс]
    Отдай, что должен.
  1686. Reddere vitam pro patria.
    Reddĕre vitam pro patria.
    [рэ́ддэрэ ви́там про па́триа]
    Отдать жизнь за родину.
  1687. Reductio ad absurdum.
    [рэду́кцио ад абсу́рдум]
    Сведение к абсурду; доведение до нелепости.
  1688. Rem cum cura age.
    [рэм кум ку́ра а́гэ]
    Веди дела усердно.
  1689. Rem verba sequentur.
    [рэм вэ́рба сэквэ́нтур]
    За словом последует дело.
  1690. Remotis testibus.
    Remōtis testĭbus.
    [рэмо́тис тэ́стибус]
    Без свидетелей.
  1691. Repetitio est mater studiorum.
    Repetitio est mater studiōrum.
    [рэпэти́цио эст ма́тэр студио́рум]
    Повторение — мать учения.
  1692. Reprehensio calumnia vacare debet.
    Reprehensio calumnia vacāre debet.
    [рэпрэгхэ́нсио калю́мниа вака́рэ дэ́бэт]
    Критика должна быть свободной от клеветы.
  1693. Rerum cognoscere causas.
    Rerum cognoscĕre causas.
    [рэ́рум когно́сцэрэ ка́ўзас]
    Познавать причины вещей.
  1694. Rerum natura nullam nobis dedit cognitionem finium.
    Rerum natūra nullam nobis dedit cognitiōnem finium.
    [рэ́рум нату́ра ну́ллям но́бис дэ́дит когницио́нэм фи́ниум]
    Природа не дала нам знаний о пределах вещей.
  1695. Rerum novarum studium.
    Rerum novārum studium.
    [рэ́рум нова́рум сту́диум]
    Стремление к новизне.
  1696. Res inquieta est in se ipsam felicitas.
    Res inquiēta est in se ipsam felicĭtas.
    [рэс инквиэ́та эст ин сэ и́псам фэли́цитас]
    Счастье само па себе вещь неспокойная.
  1697. Res ipsa loquitur.
    Res ipsa loquĭtur.
    [рэс и́пса лё́квитур]
    Дело говорит само за себя.
  1698. Res mala vir malus est, mala femina pessima res est.
    Res mala vir malus est, mala femĭna pessĭma res est.
    [рэс ма́ля вир ма́люс эст, ма́ля фэ́мина пэ́ссима рэс эст]
    Плохой муж — половина беды, плохая жена — целая беда.
  1699. Res omnis aetatis.
    Res omnis aetātis.
    [рэс о́мнис эта́тис]
    Дело всей жизни.
  1700. Res tua agitur.
    Res tua agĭtur.
    [рэс ту́а а́гитур]
    Речь идет о тебе.
  1701. Respice finem.
    Respĭce finem.
    [рэ́спицэ фи́нэм]
    Предусматривай результат.
  1702. Restitutio ad integrum.
    Restitutio ad intĕgrum.
    [рэститу́цио ад и́нтэгрум]
    Полное восстановление.
  1703. Restrictive et conditionaliter.
    Restrictīve et conditionalĭter.
    [рэстрикти́вэ эт кондициона́литэр]
    Ограничительно и условно.
  1704. Reti ventos venari.
    Reti ventos venāri.
    [рэ́ти вэ́нтос вэна́ри]
    Сетью ловить ветер.
  1705. Ridendo dicere severum.
    Ridendo dicĕre sevērum.
    [ридэ́ндо ди́цэрэ сэвэ́рум]
    Смеясь говорить о серьезном.
  1706. Ridens verum dicere.
    Ridens verum dicĕre.
    [ри́дэнс вэ́рум ди́цэрэ]
    Смеясь, говорить правду.
  1707. Risu corruere.
    Risu corruĕre.
    [ри́зу корру́эрэ]
    Падать от смеха.
  1708. Risu emorior.
    [ри́зу эмо́риор]
    Умираю от смеха.
  1709. Risu inepto res ineptior nulla est.
    [ри́зу инэ́пто рэс инэ́птиор ну́лля эст]
    Нет ничего глупее глупого смеха.
  1710. Roganti melius quam imperanti pareas.
    [рога́нти мэ́лиус квам импэра́нти па́рэас]
    Скорей послушаешь того, кто просит, чем того, кто приказывает.
  1711. Sacrae ruinae.
    Sacrae ruīnae.
    [са́крэ руи́нэ]
    Священные руины.
  1712. Saeculi vitia, non hominis.
    Saecŭli vitia, non homĭnis.
    [сэ́кули ви́циа, нон гхо́минис]
    Недостатки века, а не человека.
  1713. Saeculorum novus nascitur ordo.
    Saeculōrum novus nascĭtur ordo.
    [сэкулё́рум но́вус на́сцитур о́рдо]
    Рождается новый порядок веков.
  1714. Saepe dissimulare satius, quam vel ulcisci fuit.
    Saepe dissimulāre satius, quam vel ulcisci fuit.
    [сэ́пэ диссимуля́рэ са́тиус, квам вэль ульци́сци фу́ит]
    Часто лучше было не обращать внимания, чем мстить.
  1715. Saepe est etiam olitor valde opportune locutus.
    Saepe est etiam olĭtor valde opportūne locūtus.
    [сэ́пэ эст э́циам о́литор ва́льдэ оппорту́нэ лёку́тус]
    Часто даже огородник очень удачно скажет.
  1716. Saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia.
    Saepe est etiam sub palliŏlo sordĭdo sapientia.
    [сэ́пэ эст э́циам суб палли́олё со́рдидо сапиэ́нциа]
    Часто и под грязной одеждой прячется мудрость.
  1717. Saepe est sub pallio sordido sapientia.
    Saepe est sub pallio sordĭdo sapientia.
    [сэ́пэ эст суб па́ллио со́рдидо сапиэ́нциа]
    Часто под грязным рубищем скрывается мудрость.
  1718. Saepe facit pietas hoc, [quod] nequit ipsa potestas.
    Saepe facit piĕtas hoc, [quod] nequit ipsa potestas.
    [сэ́пэ фа́цит пи́этас гхок, [квод] нэ́квит и́пса потэ́стас]
    Часто милосердие делает то, [чего] не может сделать власть.
  1719. Saepe mora est melior.
    [сэ́пэ мо́ра эст мэ́лиор]
    Часто промедление полезно.
  1720. Saepe summa ingenia in occulto latent.
    [сэ́пэ су́мма ингэ́ниа ин окку́льто ля́тэнт]
    Часто большие таланты скрыты.
  1721. Sagitta interdum resiliens percutit dirigentem.
    Sagitta interdum resiliens percŭtit dirigentem.
    [саги́тта интэ́рдум рэзи́лиэнс пэ́ркутит диригэ́нтэм]
    Иногда отраженная стрела убивает выпустившего ее.
  1722. Sal patriae pluris faciendus, quam hospitis mensa.
    Sal patriae pluris faciendus, quam hospĭtis mensa.
    [саль па́триэ плю́рис фациэ́ндус, квам гхо́спитис мэ́нса]
    Соль родины стоит ценить более, чем трапезу у чужестранца.
  1723. Saltare ad tibiam alicujus.
    Saltāre ad tibiam alicūjus. Saltare ad tibiam alicuius.
    [сальта́рэ ад ти́биам алику́йус]
    Танцевать под чью-то флейту.
  1724. Salus patriae suprema lex.
    Salus patriae suprēma lex.
    [са́люс па́триэ супрэ́ма лекс]
    Благо отечества — высший закон.
  1725. Salus populi suprema lex.
    Salus popŭli suprēma lex.
    [са́люс по́пули супрэ́ма лекс]
    Благо народа — высший закон.
  1726. Salutis gratia.
    Salūtis gratia.
    [салю́тис гра́циа]
    Для безопасности.
  1727. Salvavi animam meam.
    Salvāvi anĭmam meam.
    [сальва́ви а́нимам мэ́ам]
    Я спас свою душу.
  1728. Salve!
    [са́львэ]
    Здравствуй!
  1729. Salvo honore.
    Salvo honōre.
    [са́льво гхоно́рэ]
    Без вреда для чести.
  1730. Sancta sanctorum.
    Sancta sanctōrum.
    [са́нкта санкто́рум]
    Святая святых.
  1731. Sanior est pisce.
    [са́ниор эст пи́сцэ]
    Здоровее рыбы.
  1732. Sano non paret dolor, aegro quantus amaret.
    Sano non paret dolor, aegro quantus amāret.
    [са́но нон па́рэт до́лёр, э́гро ква́нтус ама́рэт]
    Здоровый не ощущает боли, свойственной больному.
  1733. Sapere aude.
    Sapĕre aude.
    [са́пэрэ а́ўдэ]
    Решись быть мудрым.
  1734. Sapiens animus numquam tumet.
    Sapiens anĭmus numquam tumet.
    [са́пиэнс а́нимус ну́мквам ту́мэт]
    Умный никогда не зазнается.
  1735. Sapiens bonum fert modice, fortiter malum.
    Sapiens bonum fert modĭce, fortĭter malum.
    [са́пиэнс бо́нум фэрт мо́дицэ, фо́ртитэр ма́люм]
    Мудрый переносит счастье сдержанно, а несчастье — мужественно.
  1736. Sapiens dominabitur astris.
    Sapiens dominabĭtur astris.
    [са́пиэнс домина́битур а́стрис]
    Мудрый будет властвовать над звездами.
  1737. Sapiens est mutare consilium.
    Sapiens est mutāre consilium.
    [са́пиэнс эст мута́рэ конси́лиум]
    Умный не стыдится изменить свое мнение.
  1738. Sapiens ipse fingit fortunam sibi.
    Sapiens ipse fingit fortūnam sibi.
    [са́пиэнс и́псэ фи́нгит форту́нам си́би]
    Мудрый сам создает собственное счастье.
  1739. Sapiens nil affirmat, quod non probet.
    [са́пиэнс ниль аффи́рмат, квод нон про́бэт]
    Умный ничего не утверждает без доказательств.
  1740. Sapiens semper beatus est.
    Sapiens semper beātus est.
    [са́пиэнс сэ́мпэр бэа́тус эст]
    Мудрец всегда счастлив.
  1741. Sapienti sat.
    [сапиэ́нти сат]
    Для понимающего достаточно; понимающий поймет.
  1742. Sapientia felicitas.
    Sapientia felicĭtas.
    [сапиэ́нциа фэли́цитас]
    Мудрость — это счастье.
  1743. Sapientia in exitu canitur.
    Sapientia in exĭtu canĭtur.
    [сапиэ́нциа ин э́кситу ка́нитур]
    Ум хвалят, когда дело закончено.
  1744. Sapientia vino obumbratur.
    Sapientia vino obumbrātur.
    [сапиэ́нциа ви́но обумбра́тур]
    Ум помрачается вином.
  1745. Satis eloquentiae, sapientiae parum.
    [са́тис элёквэ́нциэ, сапиэ́нциэ па́рум]
    Красноречия достаточно, мудрости мало.
  1746. Satis superque.
    [са́тис супэ́рквэ]
    Достаточно и более чем достаточно.
  1747. Satis verborum.
    Satis verbōrum.
    [са́тис вэрбо́рум]
    Довольно слов.
  1748. Satius est sero te, quam numquam, discere.
    Satius est sero te, quam numquam, discĕre.
    [са́тиус эст сэ́ро тэ, квам ну́мквам, ди́сцэрэ]
    Лучше тебе учиться поздно, чем никогда.
  1749. Satius est supervacua discere, quam nihil.
    Satius est supervacua discĕre, quam nihil.
    [са́тиус эст супэрва́куа ди́сцэрэ, квам ни́гхиль]
    Лучше изучить лишнее, чем ничего не изучить.
  1750. Satur venter non studet libenter.
    [са́тур вэ́нтэр нон сту́дэт либэ́нтэр]
    Сытое брюхо к учению глухо.
  1751. Scelere velandum est scelus.
    Scelĕre velandum est scelus.
    [сцэ́лерэ вэля́ндум эст сцэ́люс]
    Покрывать злодейство есть злодейство.
  1752. Scientia difficilis, sed fructuosa.
    Scientia difficĭlis, sed fructuōsa.
    [сциэ́нциа диффи́цилис, сэд фруктуо́за]
    Наука трудна, но плодотворна.
  1753. Scientia nihil est, quam veritatis imago.
    Scientia nihil est, quam veritātis imāgo.
    [сциэ́нциа ни́гхиль эст, квам вэрита́тис има́го]
    Знание есть ничто иное, как отражение истины.
  1754. Scientia potentia est.
    [сциэ́нциа потэ́нциа эст]
    Знание — сила.
  1755. Scientia vinces.
    [сциэ́нциа ви́нцэс]
    Знанием ты победишь.
  1756. Scio me nihil scire.
    [сци́о мэ ни́гхиль сци́рэ]
    Я знаю, что ничего не знаю.
  1757. Scopae recentiores semper meliores.
    Scopae recentiōres semper meliōres.
    [ско́пэ рэцэнтио́рэс сэ́мпэр мэлио́рэс]
    Новые метлы всегда лучше.
  1758. Scripta manent in saecula saeculurum.
    Scripta manent in saecŭla saeculūrum.
    [скри́пта ма́нэнт ин сэ́куля сэкулю́рум]
    Написанное останется во веки веков.
  1759. Secreto amicos admone, lauda palam.
    Secrēto amīcos admŏne, lauda palam.
    [сэкрэ́то ами́кос а́дмонэ, ля́ўда па́лям]
    Брани друзей наедине, а хвали публично.
  1760. Sed semel insanivimus omnes.
    Sed semel insanivīmus omnes.
    [сэд сэ́мэль инсаниви́мус о́мнэс]
    Однажды мы все бываем безумными.
  1761. Seditio civium hostium est occasio.
    [сэди́цио ци́виум гхо́стиум эст окка́зио]
    Несогласие граждан — повод для врагов.
  1762. Semel in laqueum vulpes.
    [сэ́мэль ин ля́квэум ву́льпэс]
    Когда-нибудь лиса [попадает] в ловушку.
  1763. Semper avarus eget.
    Semper avārus eget.
    [сэ́мпэр ава́рус э́гэт]
    Скупой всегда нуждается.
  1764. Semper fidelis.
    Semper fidēlis.
    [сэ́мпэр фидэ́лис]
    Всегда верный.
  1765. Semper graculus assidet graculo.
    Semper gracŭlus assĭdet gracŭlo.
    [сэ́мпэр гра́кулюс а́ссидэт гра́кулё]
    Галка всегда сидит рядом с галкой.
  1766. Semper idem.
    [сэ́мпэр и́дэм]
    Всегда тот же, неизменно тот же; всегда одно и то же, все то же.
  1767. Semper in motu.
    [сэ́мпэр ин мо́ту]
    Вечно в движении.
  1768. Semper paratus.
    Semper parātus.
    [сэ́мпэр пара́тус]
    Всегда готов.
  1769. Semper Saturnalia agere.
    Semper Saturnalia agĕre.
    [сэ́мпэр сатурна́лиа а́гэрэ]
    Всегда праздновать Сатурналии.
  1770. Semper virens.
    [сэ́мпэр ви́рэнс]
    Вечно молодой.
  1771. Semper vocis et silentii temperamentum tene.
    [сэ́мпэр во́цис эт силе́нции тэмпэрамэ́нтум тэ́нэ]
    В речи и молчании всегда придерживайся умеренности.
  1772. Seni desunt vires, juveni — scientiae.
    Seni desunt vires, juvĕni — scientiae. Seni desunt vires, iuveni — scientiae.
    [сэ́ни дэ́зунт ви́рэс, ю́вэни — сциэ́нциэ]
    Старику не хватает сил, юноше — знаний.
  1773. Sensus veris.
    [сэ́нсус вэ́рис]
    Ощущение весны.
  1774. Sequitur superbos ultor a tergo deus.
    Sequĭtur superbos ultor a tergo deus.
    [сэ́квитур супэ́рбос у́льтор а тэ́рго дэ́ус]
    Высокомерных преследует месть Божья.
  1775. Sera nunquam est ad bonos mores via.
    [сэ́ра ну́нквам эст ад бо́нос мо́рэс ви́а]
    Никогда не поздно начать честную жизнь.
  1776. Sera parsimonia in fundo est.
    [сэ́ра парсимо́ниа ин фу́ндо эст]
    Поздно беречь, коль видно дно.
  1777. Sereno quoque coelo aliquando tonat.
    Serēno quoque coelo aliquando tonat.
    [сэрэ́но кво́квэ цэ́лё аликва́ндо то́нат]
    И в ясном небе бывает гром.
  1778. Seris venit usus ab annis.
    [сэ́рис вэ́нит у́зус аб а́ннис]
    Опыт приходит с годами.
  1779. Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis.
    Sermo datur cunctis, anĭmi sapientia paucis.
    [сэ́рмо да́тур ку́нктис, а́ними сапиэ́нциа па́ўцис]
    Язык дан всем, мудрость — немногим.
  1780. Sermo est imago animi.
    Sermo est imāgo anĭmi.
    [сэ́рмо эст има́го а́ними]
    Речь — отражение души.
  1781. Sermone eo uti debemus, qui innatus est nobis.
    Sermōne eo uti debēmus, qui innātus est nobis.
    [сэрмо́нэ эо у́ти дэбэ́мус, кви инна́тус эст но́бис]
    Говорить следует на том языке, который является для нас родным.
  1782. Sero est in periculis consilium quaerere.
    Sero est in pericŭlis consilium quaerĕre.
    [сэ́ро эст ин пэри́кулис конси́лиум квэ́рэрэ]
    Поздно искать совет во время опасности.
  1783. Sero paras stabulum tauros jam fure trahente.
    Sero paras stabŭlum tauros jam fure trahente. Sero paras stabulum tauros iam fure trahente.
    [сэ́ро па́рас ста́булюм та́ўрос ям фу́рэ трагхэ́нтэ]
    Поздно строить хлев, когда вор уже уводит волов.
  1784. Sero sapiunt Phryges.
    [сэ́ро са́пиунт фри́гэс]
    Фригийцы учатся слишком поздно.
  1785. Sero venientibus ossa.
    Sero venientĭbus ossa.
    [сэ́ро вэниэ́нтибус о́сса]
    Опоздавшим [достаются] кости.
  1786. Sero, verum aliquando tamen.
    [сэ́ро, вэ́рум аликва́ндо та́мэн]
    С опозданием, но правда в конце концов [проявляется].
  1787. Serram cum aliquo ducere.
    Serram cum alĭquo ducĕre.
    [сэ́ррам кум а́ликво ду́цэрэ]
    Пилить с кем-нибудь; перебраниваться.
  1788. Serva me, servabo te.
    Serva me, servābo te.
    [сэ́рва мэ, сэрва́бо тэ]
    Выручи меня — выручу тебя.
  1789. Servitus est postremum malorum omnium.
    Servĭtus est postrēmum malōrum omnium.
    [сэ́рвитус эст пострэ́мум малё́рум о́мниум]
    Неволя — наибольшее из всех несчастий.
  1790. Si cuculum doceas, non ejus cantica mutas.
    Si cucŭlum doceas, non ejus cantĭca mutas. Si cuculum doceas, non eius cantica mutas.
    [си ку́кулюм до́цэас, нон э́йус ка́нтика му́тас]
    Как бы ты ни учил кукушку, пения ее ты не изменишь.
  1791. Si etiam omnes, ego non.
    [си э́циам о́мнэс, э́го нон]
    Даже если все, я — нет.
  1792. Si finis bonus, laudabile totum.
    Si finis bonus, laudabĭle totum.
    [си фи́нис бо́нус, ляўда́биле то́тум]
    При хорошем завершении похвально и все дело.
  1793. Si melius quid habes, arcesse, vel imperium fer.
    [си мэ́лиус квид гха́бэс, арцэ́ссэ, вэль импэ́риум фэр]
    Лучше коль есть у тебя, так пришли, или мне покоряйся; если есть у тебя получше, поделись, не имеешь — бери, что дают.
  1794. Si non possis, quod velis, velis id, quod possis.
    [си нон по́ссис, квод вэ́лис, вэ́лис ид, квод по́ссис]
    Если не можешь [сделать] то, что хочешь, желай то, что можешь.
  1795. Si quaesiveris, invenies.
    Si quaesivĕris, invenies.
    [си квэзи́вэрис, инвэ́ниэс]
    Если будешь искать, найдешь.
  1796. Si quid movendum est, move.
    [си квид мовэ́ндум эст, мо́вэ]
    Если что-либо нужно подвинуть, двигай.
  1797. Si quis amat piscem, debet sua crura madere.
    Si quis amat piscem, debet sua crura madēre.
    [си квис а́мат пи́сцэм, дэ́бэт су́а кру́ра мадэ́рэ]
    Если кто-то любит рыбу, он должен замочить свои ноги.
  1798. Si vera narretis, non opus sit testibus.
    Si vera narrētis, non opus sit testĭbus.
    [си вэ́ра наррэ́тис, нон о́пус сит тэ́стибус]
    Когда вы говорите правду, свидетели не нужны.
  1799. Si vis amari, ama.
    Si vis amāri, ama.
    [си вис ама́ри, а́ма]
    Хочешь быть любимым — люби.
  1800. Si vis pacem, para bellum.
    [си вис па́цэм, па́ра бэ́ллюм]
    Хочешь мира — готовься к войне.
  1801. Si vis pacem, para pacem.
    [си вис па́цэм, па́ра па́цэм]
    Хочешь мира — готовь мир.
  1802. Si vis vincere, disce pati.
    Si vis vincĕre, disce pati.
    [си вис ви́нцэрэ, ди́сцэ па́ти]
    Хочешь побеждать — учись терпению.
  1803. Sibi bene facit, qui bene facit amico.
    Sibi bene facit, qui bene facit amīco.
    [си́би бэ́нэ фа́цит, кви бэ́нэ фа́цит ами́ко]
    Себе делает хорошо тот, кто делает хорошо другу.
  1804. Sic et simpliciter.
    Sic et simplicĭter.
    [сик эт симпли́цитэр]
    Так, и именно так.
  1805. Sic fata voluerunt.
    Sic fata voluērunt.
    [сик фа́та волюэ́рунт]
    Так угодно судьбе.
  1806. Sic itur ad astra.
    [сик и́тур ад а́стра]
    Так идут к звездам.
  1807. Sic transit gloria mundi.
    [сик тра́нсит глё́риа му́нди]
    Так проходит мирская слава.
  1808. Sic transit tempus.
    [сик тра́нсит тэ́мпус]
    Так проходит время.
  1809. Sidera caelo addere.
    Sidĕra caelo addĕre.
    [си́дэра цэ́лё а́ддэрэ]
    Добавлять звезды к небу.
  1810. Signum temporis.
    Signum tempŏris.
    [си́гнум тэ́мпорис]
    Знамение времени.
  1811. Sile et spera.
    [си́ле эт спэ́ра]
    Молчи и надейся.
  1812. Silendo nemo peccat.
    [силе́ндо нэ́мо пэ́ккат]
    Кто молчит, тот не грешит.
  1813. Silentium videtur confessio.
    Silentium vidētur confessio.
    [силе́нциум видэ́тур конфэ́ссио]
    Молчание считается согласием.
  1814. Simia simia est, etiam si aurea gestet insignia.
    [си́миа си́миа эст, э́циам си а́ўрэа гэ́стэт инси́гниа]
    Обезьяна остается обезьяной и в золотых украшениях.
  1815. Similia similibus curantur.
    Similia similĭbus curantur.
    [сими́лиа сими́либус кура́нтур]
    Подобное лечится подобным.
  1816. Similia similibus destruuntur.
    Similia similĭbus destruuntur.
    [сими́лиа сими́либус дэструу́нтур]
    Подобное разрушается подобным.
  1817. Similis simili gaudet.
    Simĭlis simĭli gaudet.
    [си́милис си́мили га́ўдэт]
    Подобный радуется подобному.
  1818. Simplex sigillum veri.
    [си́мплекс сиги́ллюм вэ́ри]
    Простота — признак искренности.
  1819. Simul ac quis misertus est, memoria interiit.
    [си́муль ак квис мизэ́ртус эст, мэмо́риа интэ́риит]
    Как только кто-то становится бедным, про его никто не вспоминает.
  1820. Simul consilium cum re amisisti?
    [си́муль конси́лиум кум рэ амизи́сти]
    Неужели с деньгами ты потерял рассудок?
  1821. Simulans amicum inimicus inimicissimus.
    Simŭlans amīcum inimīcus inimicissĭmus.
    [си́мулянс ами́кум иними́кус инимици́ссимус]
    Самый опасный враг тот, кто притворяется другом.
  1822. Sine amicitia vita nulla est.
    [си́нэ амици́циа ви́та ну́лля эст]
    Без дружбы нет жизни.
  1823. Sine die.
    [си́нэ ди́э]
    Без даты.
  1824. Sine doctrina vita quasi mortis imago.
    Sine doctrīna vita quasi mortis imāgo.
    [си́нэ доктри́на ви́та ква́зи мо́ртис има́го]
    Без науки жизнь подобна смерти.
  1825. Sine ira et studio.
    [си́нэ и́ра эт сту́дио]
    Без гнева и пристрастия; объективно (Тацит).
  1826. Sine labore non erit panis in ore.
    Sine labōre non erit panis in ore.
    [си́нэ лябо́рэ нон э́рит па́нис ин о́рэ]
    Без труда не будет хлеба во рту.
  1827. Sine metu mortis.
    [си́нэ мэ́ту мо́ртис]
    Без страха смерти.
  1828. Sine mora.
    [си́нэ мо́ра]
    Без задержки.
  1829. Sine reservatione mentali.
    Sine reservatiōne mentāli.
    [си́нэ рэзэрвацио́нэ мэнта́ли]
    Без задней мысли.
  1830. Sinistro pede assurgere.
    Sinistro pede assurgĕre.
    [сини́стро пэ́дэ ассу́ргэрэ]
    Встать с левой ноги.
  1831. Sint, ut sunt, aut non sint.
    [синт, ут сунт, аўт нон синт]
    Пусть будет так, как есть, или пусть не будет вовсе.
  1832. Sit tibi consultum: mulierum spernere vultum.
    Sit tibi consultum: muliĕrum spernĕre vultum.
    [сит ти́би консу́льтум: мули́эрум спэ́рнэрэ ву́льтум]
    Вот тебе хороший совет: пренебрегай женской красотой.
  1833. Sit tibi terra levis.
    [сит ти́би тэ́рра ле́вис]
    Пусть тебе земля будет легка; пусть земля тебе будет пухом (эпитафия).
  1834. Sit ut est.
    [сит ут эст]
    Пусть останется как есть.
  1835. Sol lucet omnibus.
    Sol lucet omnĭbus.
    [соль лю́цэт о́мнибус]
    Солнце светит для всех.
  1836. Sola virtute armatus.
    Sola virtūte armātus.
    [со́ля вирту́тэ арма́тус]
    Одной лишь доблестью вооруженный.
  1837. Somnus, cibus, potus et Venus omnia moderata sint.
    Somnus, cibus, potus et Venus omnia moderāta sint.
    [со́мнус, ци́бус, по́тус эт вэ́нус о́мниа модэра́та синт]
    Сон, еда, питье, любовь — все пусть будет в меру.
  1838. Spe vivimus.
    Spe vivĭmus.
    [спэ ви́вимус]
    Живем надеждой.
  1839. Specie formosa, mente odiosa.
    Specie formōsa, mente odiōsa.
    [спэ́циэ формо́за, мэ́нтэ одио́за]
    На вид волшебно, для души неприятно.
  1840. Specie.
    [спэ́циэ]
    По виду.
  1841. Species decipit.
    Species decĭpit.
    [спэ́циэс дэ́ципит]
    Внешность обманчива.
  1842. Species facti.
    [спэ́циэс фа́кти]
    Обстоятельства дела.
  1843. Sperare contra spem.
    Sperāre contra spem.
    [спэра́рэ ко́нтра спэм]
    Без надежды надеяться.
  1844. Spero meliora.
    Spero meliōra.
    [спэ́ро мэлио́ра]
    Надеюсь на лучшее.
  1845. Spero, sic moriar, ut mortuus non erubescam.
    [спэ́ро, сик мо́риар, ут мо́ртуус нон эрубэ́скам]
    Надеюсь, я так умру, что мертвый не постыжусь.
  1846. Spes est ultimum adversarium rerum solatium.
    Spes est ultĭmum adversarium rerum solatium.
    [спэс эст у́льтимум адвэрса́риум рэ́рум соля́циум]
    Надежда — последнее утешение в несчастье.
  1847. Spes melior plebis semel «accipe», quam bis «habebis».
    Spes melior plebis semel «accĭpe», quam bis «habēbis».
    [спэс мэ́лиор пле́бис сэ́мэль «а́кципэ», квам бис «гхабэ́бис»]
    Людям более по душе один раз «бери», чем два раза «будешь иметь».
  1848. Spes sibi quisque.
    [спэс си́би кви́сквэ]
    Каждый должен надеяться на себя.
  1849. Spes sola hominem in miseriis solatur.
    Spes sola homĭnem in miseriis solātur.
    [спэс со́ля гхо́минэм ин мизэ́риис соля́тур]
    Надежда — единственное утешение людей в несчастья.
  1850. Sponte sua, sine lege.
    [спо́нтэ су́а, си́нэ ле́гэ]
    Добровольно, без принуждения.
  1851. Sponte sua.
    [спо́нтэ су́а]
    По собственному желанию.
  1852. Stagnum litus edit, torrens properando recedit.
    Stagnum litus edit, torrens properando recēdit.
    [ста́гнум ли́тус э́дит, то́ррэнс пропэра́ндо рэцэ́дит]
    Тихая вода подмывает берега, бурный поток, быстро пронесшись, отступает.
  1853. Stat sua cuique dies.
    Stat sua cuīque dies.
    [стат су́а куи́квэ ди́эс]
    Каждому предначертан свой день.
  1854. Statim atque instanter.
    [ста́тим а́тквэ инста́нтэр]
    Сразу и немедля.
  1855. Status naturalis.
    Status naturālis.
    [ста́тус натура́лис]
    Естественное состояние.
  1856. Status praesens.
    [ста́тус прэ́зэнс]
    Настоящее положение.
  1857. Status quo ante bellum.
    [ста́тус кво а́нтэ бэ́ллюм]
    Положение, которое было до войны; существующий порядок вещей.
  1858. Status quo.
    [ста́тус кво]
    Существующее положение.
  1859. Status rerum.
    [ста́тус рэ́рум]
    Положение дел.
  1860. Stipite momenta nulla sunt fune retenta.
    Stipĭte momenta nulla sunt fune retenta.
    [сти́питэ момэ́нта ну́лля сунт фу́нэ рэтэ́нта]
    Время не привязано к стволу дерева канатом.
  1861. Stulti qui crescunt, stulti sunt, quando senescunt.
    [сту́льти кви крэ́скунт, сту́льти сунт, ква́ндо сэнэ́скунт]
    Кто был дураком в зрелом возрасте, тот будет им и в старости.
  1862. Stultitia est venatum ducere invitas canes.
    Stultitia est venātum ducĕre invītas canes.
    [стульти́циа эст вэна́тум ду́цэрэ инви́тас ка́нэс]
    Неразумно вести собак на охоту насильно.
  1863. Stultitia pacatum et quietum habet nihil.
    Stultitia pacātum et quiētum habet nihil.
    [стульти́циа пака́тум эт квиэ́тум гха́бэт ни́гхиль]
    Глупость не знает ни согласия, ни спокойствия.
  1864. Stultus est, qui cupida cupiens cupienter cupit.
    Stultus est, qui cupĭda cupiens cupienter cupit.
    [сту́льтус эст, кви ку́пида ку́пиэнс купиэ́нтэр ку́пит]
    Неразумный тот, кто рьяно стремится осуществить все желания.
  1865. Stultus nil celat, quod habet sub corde revelat.
    Stultus nil celat, quod habet sub corde revēlat.
    [сту́льтус ниль цэ́лят, квод гха́бэт суб ко́рдэ рэвэ́лят]
    Глупый ничего не скрывает, что в сердца имеет — открывает.
  1866. Sua cuique fortuna in manu est.
    Sua cuīque fortūna in manu est.
    [су́а куи́квэ форту́на ин ма́ну эст]
    Собственное счастье у каждого в руках.
  1867. Sua cuique patria jucundissima est.
    Sua cuīque patria jucundissĭma est. Sua cuique patria iucundissima est.
    [су́а куи́квэ па́триа юкунди́ссима эст]
    Для каждого своя родина самая лучшая.
  1868. Sua quisque pericula nescit.
    Sua quisque pericŭla nescit.
    [су́а кви́сквэ пэри́куля нэ́сцит]
    Никто не знает о том, что ему угрожает.
  1869. Sua sunt cuique vitia.
    Sua sunt cuīque vitia.
    [су́а сунт куи́квэ ви́циа]
    У каждого свои недостатки.
  1870. Suae quisque fortunae faber.
    Suae quisque fortūnae faber.
    [су́э кви́сквэ форту́нэ фа́бэр]
    Каждый кузнец своего счастья.
  1871. Suae vitae durius consulere.
    Suae vitae durius consulĕre.
    [су́э ви́тэ ду́риус консу́лерэ]
    Жестоко обойтись со своей жизнью.
  1872. Suavis laborum est praetorium memoria.
    Suavis labōrum est praetorium memoria.
    [сва́вис лябо́рум эст прэто́риум мэмо́риа]
    Приятно вспомнить о былых трудах.
  1873. Suaviter in modo, fortiter in re.
    Suavĭter in modo, fortĭter in re.
    [сва́витэр ин мо́до, фо́ртитэр ин рэ]
    [Будь] мягким в обхождении, но твердым в достижении цели.
  1874. Sub conditione.
    Sub conditiōne.
    [суб кондицио́нэ]
    При условии.
  1875. Sub fide nobili.
    Sub fide nobĭli.
    [суб фи́дэ но́били]
    Под честное слово.
  1876. Sub nive quod tegitur, dum nix perit, invenietur.
    Sub nive quod tegĭtur, dum nix perit, inveniētur.
    [суб ни́вэ квод тэ́гитур, дум никс пэ́рит, инвэниэ́тур]
    Когда тает снег, появляется то, что под снегом.
  1877. Sub rosa dicta tacenda.
    [суб ро́за ди́кта тацэ́нда]
    Сказанное по секрету не подлежит разглашению.
  1878. Sub rosa.
    [суб ро́за]
    Под розой; секретно.
  1879. Sub specie aeternitatis.
    Sub specie aeternitātis.
    [суб спэ́циэ этэрнита́тис]
    С точки зрения вечности.
  1880. Sub specie utilitatis.
    Sub specie utilitātis.
    [суб спэ́циэ утилита́тис]
    С точки зрения пользы.
  1881. Sub sua propria specie.
    [суб су́а про́приа спэ́циэ]
    Под особым углом зрения.
  1882. Sublata causa tollitur effectus.
    Sublāta causa tollĭtur effectus.
    [субля́та ка́ўза то́ллитур эффэ́ктус]
    С устранением причины устраняется и следствие.
  1883. Sublata causa tollitur morbus.
    Sublāta causa tollĭtur morbus.
    [субля́та ка́ўза то́ллитур мо́рбус]
    С устранением причины устраняется болезнь.
  1884. Sudore et sanguine.
    Sudōre et sanguĭne.
    [судо́рэ эт са́нгу́инэ]
    Потом и кровью.
  1885. Sufficit.
    Suffĭcit.
    [су́ффицит]
    Довольно; достаточно.
  1886. Sum totus vester.
    [сум то́тус вэ́стэр]
    Я весь ваш.
  1887. Summa cum pietate.
    Summa cum pietāte.
    [су́мма кум пиэта́тэ]
    С величайшим уважением.
  1888. Summa sedes non capit duos.
    [су́мма сэ́дэс нон ка́пит ду́ос]
    На высоком стуле не бывает двоих.
  1889. Summa summarum.
    Summa summārum.
    [су́мма сумма́рум]
    Сумма сумм; итог итогов; конечный итог в общем итоге; в конечном итоге.
  1890. Summa virtus.
    [су́мма ви́ртус]
    Высшая доблесть.
  1891. Summam nec metuas diem, nec optes.
    [су́ммам нэк мэ́туас ди́эм, нэк о́птэс]
    Не страшись последнего дня, но и не призывай его.
  1892. Summum bonum.
    [су́ммум бо́нум]
    Высшее благо.
  1893. Sunt certi denique fines.
    Sunt certi denĭque fines.
    [сунт цэ́рти дэ́никвэ фи́нэс]
    Всему, однако, существуют границы.
  1894. Sunt delicta, quibus ignovisse velimus.
    Sunt delicta, quibus ignovisse velīmus.
    [сунт дэли́кта, кви́бус игнови́ссэ вэли́мус]
    Есть проступки, которые мы предпочитаем не замечать.
  1895. Suo periculo.
    Suo pericŭlo.
    [су́о пэри́кулё]
    На свой страх и риск.
  1896. Super omnia veritas.
    Super omnia verĭtas.
    [су́пэр о́мниа вэ́ритас]
    Выше всего истина.
  1897. Superflua non nocent.
    [супэ́рфлюа нон но́цэнт]
    Избыток не вредит; запас кармана не дерет.
  1898. Suppressio veri.
    [суппрэ́ссио вэ́ри]
    Сокрытие истины.
  1899. Surdo canere.
    Surdo canĕre.
    [су́рдо ка́нэрэ]
    Петь глухому.
  1900. Surge et age!
    [су́ргэ эт а́гэ]
    Встань и действуй.
  1901. Sursum corda!
    [су́рсум ко́рда]
    [Поднимем] ввысь сердца! Вознесем сердца́!
  1902. Sus magis in caeno gaudet, quam fonte sereno.
    Sus magis in caeno gaudet, quam fonte serēno.
    [сус ма́гис ин цэ́но га́ўдэт, квам фо́нтэ сэрэ́но]
    Свинье больше нравится в грязной луже, чем в чистом источнике.
  1903. Sustine et abstine.
    Sustĭne et abstĭne.
    [су́стинэ эт а́бстинэ]
    Выдерживай и воздерживайся.
  1904. Suum cuique mos est.
    Suum cuīque mos est.
    [су́ум куи́квэ мос эст]
    У каждого свой обычай.
  1905. Suum cuique placet.
    Suum cuīque placet.
    [су́ум куи́квэ пля́цэт]
    Каждому нравится свое.
  1906. Suum cuique.
    Suum cuīque.
    [су́ум куи́квэ]
    Каждому свое.
  1907. Suus rex reginae placet.
    Suus rex regīnae placet.
    [су́ус рэкс рэги́нэ пля́цэт]
    Каждой царице нравится свой царь.
  1908. Tabula ex naufragio.
    Tabŭla ex naufragio.
    [та́буля экс наўфра́гио]
    Доска при кораблекрушении.
  1909. Tace, sed memento!
    [та́цэ, сэд мэмэ́нто]
    Молчи, но помни!
  1910. Taceamus!
    Taceāmus!
    [тацэа́мус]
    Помолчим!
  1911. Tacent, satis laudant.
    [та́цэнт, са́тис ля́ўдант]
    Молчат, тем самым хвалят.
  1912. Tacere est optimum et pro viribus sapere.
    Tacēre est optĭmum et pro virĭbus sapĕre.
    [тацэ́рэ эст о́птимум эт про ви́рибус са́пэрэ]
    Лучше всего молчать и быть мудрым по мере сил.
  1913. Tacet, sed loquitur.
    Tacet, sed loquĭtur.
    [та́цэт, сэд лё́квитур]
    Молчит, но говорит; молчанием говорит.
  1914. Tacito consensu.
    Tacĭto consensu.
    [та́цито консэ́нсу]
    С молчаливого согласия.
  1915. Taedium vitae.
    [тэ́диум ви́тэ]
    Отвращение к жизни.
  1916. Talis qualis.
    [та́лис ква́лис]
    Такой, какой есть.
  1917. Tam deest avaro, quod habet, quam quod non habet.
    Tam deest avāro, quod habet, quam quod non habet.
    [там дэ́эст ава́ро, квод гха́бэт, квам квод нон гха́бэт]
    Скупому в одинаковой степени недостаточно и того, чего не имеет, и того, что у него есть.
  1918. Tamdiu discendum est, quamdiu vivis.
    [та́мдиу дисцэ́ндум эст, ква́мдиу ви́вис]
    Сколько живешь, столько и учись.
  1919. Tandem aliquando.
    [та́ндэм аликва́ндо]
    Наконец-то.
  1920. Tanta vis probitatis est, ut eam etiam in hoste diligamus.
    Tanta vis probitātis est, ut eam etiam in hoste diligāmus.
    [та́нта вис пробита́тис эст, ут эам э́циам ин гхо́стэ дилига́мус]
    Сила неподкупности такова, что мы ее ценим даже у врага.
  1921. Tantum doluerunt, quantum doloribus se inseruerunt.
    Tantum doluērunt, quantum dolorĭbus se inseruērunt.
    [та́нтум долюэ́рунт, ква́нтум долё́рибус сэ инсэруэ́рунт]
    Страдали настолько, насколько поддались страданиям.
  1922. Tantum possumus, quantum scimus.
    Tantum possŭmus, quantum scimus.
    [та́нтум по́ссумус, ква́нтум сци́мус]
    Столько можем, сколько знаем.
  1923. Tantum scimus, quantum memoria tenemus.
    Tantum scimus, quantum memoria tenēmus.
    [та́нтум сци́мус, ква́нтум мэмо́риа тэнэ́мус]
    Столько знаем, сколько в памяти удерживаем.
  1924. Te tua, me delectant mea.
    [тэ ту́а, мэ дэле́ктант мэ́а]
    Тебе приятно твое, мне — мое.
  1925. Temperantia est custos vitae.
    [тэмпэра́нциа эст ку́стос ви́тэ]
    Умеренность — страж жизни.
  1926. Tempora mutantur et nos mutamur in illis.
    Tempŏra mutantur et nos mutāmur in illis.
    [тэ́мпора мута́нтур эт нос мута́мур ин и́ллис]
    Времена меняются и мы меняемся с ними (Овидий).
  1927. Tempore et loco.
    Tempŏre et loco.
    [тэ́мпорэ эт лё́ко]
    В свое время и на своем месте.
  1928. Tempore felici multi numerantur amici.
    Tempŏre felīci multi numerantur amīci.
    [тэ́мпорэ фэли́ци му́льти нумэра́нтур ами́ци]
    В счастливые времена бывает много друзей.
  1929. Tempori parce.
    Tempŏri parce.
    [тэ́мпори па́рцэ]
    Береги время.
  1930. Temporis filia veritas.
    Tempŏris filia verĭtas.
    [тэ́мпорис фи́лиа вэ́ритас]
    Истина — дочь времени.
  1931. Tempus edax rerum.
    [тэ́мпус э́дакс рэ́рум]
    Всепоглощающее время.
  1932. Tempus fugit.
    [тэ́мпус фу́гит]
    Время летит.
  1933. Tempus minuit luctus maestaque corda juvat.
    Tempus minuit luctus maestăque corda juvat. Tempus minuit luctus maestaque corda iuvat.
    [тэ́мпус ми́нуит лю́ктус мэ́стаквэ ко́рда ю́ват]
    Время уменьшает печаль и успокаивает скорбные сердца.
  1934. Tempus nemini.
    Tempus nemĭni.
    [тэ́мпус нэ́мини]
    Время никого [не ждет].
  1935. Teneas tuis te.
    [тэ́нэас ту́ис тэ]
    Держись своих.
  1936. Tentanda omnia.
    [тэнта́нда о́мниа]
    Надо все испробовать.
  1937. Terra incognita.
    Terra incognĭta.
    [тэ́рра инко́гнита]
    Неизвестная земля.
  1938. Terra paterna.
    [тэ́рра патэ́рна]
    Родная земля.
  1939. Terrae filius.
    [тэ́ррэ фи́лиус]
    Дитя природы.
  1940. Tertium non datur.
    [тэ́рциум нон да́тур]
    Третьего не дано.
  1941. Testimonium maturitatis.
    Testimonium maturitātis.
    [тэстимо́ниум матурита́тис]
    Свидетельство зрелости.
  1942. Testudo volat.
    Testūdo volat.
    [тэсту́до во́лят]
    Черепаха летает.
  1943. Tibi et igni.
    [ти́би эт и́гни]
    Тебе и огню; прочти и сожги.
  1944. Tibi gratias.
    [ти́би гра́циас]
    По твоей милости.
  1945. Timeo hominem unius libri.
    Timeo homĭnem unīus libri.
    [ти́мэо гхо́минэм уни́ус ли́бри]
    Боюсь человека одной книги.
  1946. Tota re perspecta.
    [то́та рэ пэрспэ́кта]
    Приняв все к сведению.
  1947. Totis viribus.
    Totis virĭbus.
    [то́тис ви́рибус]
    Всеми силами.
  1948. Totus de capsula.
    Totus de capsŭla.
    [то́тус дэ ка́псуля]
    Весь из шкатулки (о франтах).
  1949. Tractu temporis.
    Tractu tempŏris.
    [тра́кту тэ́мпорис]
    С течением времени.
  1950. Tradidit mundum disputationibus.
    Tradĭdit mundum disputationĭbus.
    [тра́дидит му́ндум диспутацио́нибус]
    Споры погубили мир.
  1951. Tranquillas etiam naufragus horret aquas.
    Tranquillas etiam naufrăgus horret aquas.
    [транкви́лляс э́циам на́ўфрагус гхо́ррэт а́квас]
    Потерпевший кораблекрушение боится спокойной воды.
  1952. Transeat a me calix iste!
    [тра́нсэат а мэ ка́ликс и́стэ]
    Да минует меня чаша сия!
  1953. Tres faciunt collegium.
    [трэс фа́циунт колле́гиум]
    Трое образуют коллегию.
  1954. Tribus verbis.
    [три́бус вэ́рбис]
    В трех словах.
  1955. Tristis est anima mea.
    Tristis est anĭma mea.
    [три́стис эст а́нима мэ́а]
    Печальна душа моя.
  1956. Trita via recedere periculosum.
    Trita via recedĕre periculōsum.
    [три́та ви́а рэцэ́дэрэ пэрикулё́зум]
    Опасно отступать от проторенной дороги.
  1957. Truditur dies die.
    Trudĭtur dies die.
    [тру́дитур ди́эс ди́э]
    День спешит за днем.
  1958. Tu ne cede malis, sed contra audentior ito!
    [ту нэ цэ́дэ ма́лис, сэд ко́нтра аўдэ́нтиор и́то]
    Не покоряйся беде, а смело иди ей навстречу!
  1959. Tu quoque, Brute!
    [ту кво́квэ, бру́тэ]
    И ты, Брут!
  1960. Tuam ipse terram calca.
    [ту́ам и́псэ тэ́ррам ка́лька]
    Топчи сам свою землю; пусть каждый исполняет свое жизненное предназначение.
  1961. Tuo commodo.
    Tuo commŏdo.
    [ту́о ко́ммодо]
    По твоему усмотрению.
  1962. Turpe est aliud loqui, aliud sentire.
    Turpe est aliud loqui, aliud sentīre.
    [ту́рпэ эст а́лиуд лё́кви, а́лиуд сэнти́рэ]
    Стыдно говорить одно, а думать другое.
  1963. Turpia corrumpunt teneras spectacula mentes.
    Turpia corrumpunt tenĕras spectacŭla mentes.
    [ту́рпиа корру́мпунт тэ́нэрас спэкта́куля мэ́нтэс]
    Непристойные зрелища портят молодые души.
  1964. Turpis fuga mortis est omni morte pejor.
    Turpis fuga mortis est omni morte peior.
    [ту́рпис фу́га мо́ртис эст о́мни мо́ртэ пэ́йор]
    Позорное бегство от смерти хуже любой смерти.
  1965. Tuto, cito, jucunde.
    Tuto, cito, iucunde.
    [ту́то, ци́то, юку́ндэ]
    Безопасно, быстро, приятно.
  1966. Tympana eloquentiae.
    Tympăna eloquentiae.
    [ти́мпана элёквэ́нциэ]
    Бубны красноречия.
  1967. Uberrima fides.
    Uberrĭma fides.
    [убэ́ррима фи́дэс]
    Высокая степень доверия.
  1968. Ubi amici, ibi opes.
    Ubi amīci, ibi opes.
    [у́би ами́ци, и́би о́пэс]
    Где друзья, там и богатство.
  1969. Ubi concordia, ibi victoria.
    [у́би конко́рдиа, и́би викто́риа]
    Где согласие, там и победа.
  1970. Ubi dolet, ibi manus adhibemus.
    Ubi dolet, ibi manus adhibēmus.
    [у́би до́лет, и́би ма́нус адгхибэ́мус]
    Где болит, туда руки тянем.
  1971. Ubi emolumentum, ibi onus.
    [у́би эмолюмэ́нтум, и́би о́нус]
    Где выгода, там и бремя.
  1972. Ubi jus, ibi remedium.
    Ubi ius, ibi remedium.
    [у́би юс, и́би рэмэ́диум]
    Где закон, там и защита.
  1973. Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse.
    Ubi leōnis pellis defĭcit, vulpīnam induendam esse.
    [у́би лео́нис пэ́ллис дэ́фицит, вульпи́нам индуэ́ндам э́ссэ]
    Где нет шкуры льва, там стоит надевать шкуру лисы.
  1974. Ubi multa capita, ibi nullum consilium.
    Ubi multa capĭta, ibi nullum consilium.
    [у́би му́льта ка́пита, и́би ну́ллюм конси́лиум]
    Где много голов, там мало пользы.
  1975. Ubi opes, ibi amici.
    Ubi opes, ibi amīci.
    [у́би о́пэс, и́би ами́ци]
    Где богатство, там и друзья.
  1976. Ubi rerum testimonia adsunt, quid opus est verbis?
    [у́би рэ́рум тэстимо́ниа а́дсунт, квид о́пус эст вэ́рбис]
    Когда дело говорит само за себя, к чему слова?
  1977. Ubi uber, ibi tuber.
    [у́би у́бэр, и́би ту́бэр]
    Где богатство, там и хлопоты.
  1978. Ulcera animi sananda magis, quam corporis.
    Ulcĕra anĭmi sananda magis, quam corpŏris.
    [у́льцэра а́ними сана́нда ма́гис, квам ко́рпорис]
    Душевные раны лечатся труднее телесных.
  1979. Ultima forsan.
    Ultĭma forsan.
    [у́льтима фо́рсан]
    Может быть, последний; может быть, это твой последний час.
  1980. Ultima nos omnes efficit hora pares.
    Ultĭma nos omnes effĭcit hora pares.
    [у́льтима нос о́мнэс э́ффицит гхо́ра па́рэс]
    Последнее мгновение всех нас делает равными.
  1981. Ultima ratio.
    Ultĭma ratio.
    [у́льтима ра́цио]
    Последний довод; решающее доказательство.
  1982. Ultimum refugium.
    Ultĭmum refugium.
    [у́льтимум рэфу́гиум]
    Последнее убежище.
  1983. Ultimum terminus.
    Ultĭmum termĭnus.
    [у́льтимум тэ́рминус]
    Крайний срок.
  1984. Ultra posse nemo obligatur.
    Ultra posse nemo obligātur.
    [у́льтра по́ссэ нэ́мо облига́тур]
    Никто не обязан сверх невозможного.
  1985. Ultra vires.
    [у́льтра ви́рэс]
    Сверх сил.
  1986. Umbram suam metuit.
    [у́мбрам су́ам мэ́туит]
    Своей тени испугался.
  1987. Umbram suam timet.
    [у́мбрам су́ам ти́мэт]
    Боится собственной тени.
  1988. Una hirundo non facit ver.
    [у́на гхиру́ндо нон фа́цит вэр]
    Одна ласточка не делает весны.
  1989. Una salus victis nullam sperare salutem.
    Una salus victis nullam sperāre salūtem.
    [у́на са́люс ви́ктис ну́ллям спэра́рэ салю́тэм]
    Одно спасение для побежденных — не надеяться на спасение.
  1990. Una virtus, nulla virtus.
    [у́на ви́ртус, ну́лля ви́ртус]
    Одно достоинство — значит ни одного достоинства.
  1991. Una voce.
    [у́на во́цэ]
    Единогласно.
  1992. Uncum se praebet, quod curvum crescere debet.
    Uncum se praebet, quod curvum crescĕre debet.
    [у́нкум сэ прэ́бэт, квод ку́рвум крэ́сцэрэ дэ́бэт]
    Становится кривым то, что криво растет.
  1993. Unde venis et quo vadis?
    [у́ндэ вэ́нис эт кво ва́дис]
    Откуда идешь и куда направляешься?
  1994. Unius dementia efficit multos.
    Unīus dementia effĭcit multos.
    [уни́ус дэмэ́нциа э́ффицит му́льтос]
    Бешенство одного передается многим.
  1995. Uno animo.
    Uno anĭmo.
    [у́но а́нимо]
    Единодушно.
  1996. Unum habemus os et duas aures, ut minus dicamus et plus audiamus.
    Unum habēmus os et duas aures, ut minus dicāmus et plus audiāmus.
    [у́нум гхабэ́мус ос эт ду́ас а́ўрэс, ут ми́нус дика́мус эт плюс аўдиа́мус]
    Мы имеем один рот и два уха, чтобы меньше говорить и больше слушать.
  1997. Unum malo datum quam promissum geminatum.
    Unum malo datum quam promissum geminātum.
    [у́нум ма́лё да́тум квам проми́ссум гэмина́тум]
    Предпочитаю, чтобы один раз дали, чем дважды пообещали.
  1998. Unus dies gradus est vitae.
    [у́нус ди́эс гра́дус эст ви́тэ]
    Один день — ступенька в лестнице жизни.
  1999. Unus flos non facit ver.
    [у́нус флёс нон фа́цит вэр]
    Один цветок не делает весны.
  2000. Unus pro omnibus et omnes pro uno.
    Unus pro omnĭbus et omnes pro uno.
    [у́нус про о́мнибус эт о́мнэс про у́но]
    Один за всех и все за одного.
  2001. Unus vir nullus vir.
    [у́нус вир ну́ллюс вир]
    Один человек — никакой человек; один человек ничего не значит.
  2002. Unusquisque sua noverit ire via.
    Unusquisque sua novĕrit ire via.
    [унускви́сквэ су́а но́вэрит и́рэ ви́а]
    Каждый пусть идет своей дорогой.
  2003. Urbes constituit aetas, hora dissolvit.
    [у́рбэс консти́туит э́тас, гхо́ра диссо́львит]
    Города создаются столетиями, а разрушаются в один час.
  2004. Usus est optimus magister.
    Usus est optĭmus magister.
    [у́зус эст о́птимус маги́стэр]
    Опыт — лучший учитель.
  2005. Usus fructus.
    [у́зус фру́ктус]
    Право пользования.
  2006. Usus practicus.
    Usus practĭcus.
    [у́зус пра́ктикус]
    Практическая необходимость.
  2007. Usus tyrannus.
    [у́зус тира́ннус]
    Обычай — тиран.
  2008. Ut ameris, amabilis esto.
    Ut amēris, amabĭlis esto.
    [ут амэ́рис, ама́билис э́сто]
    Чтобы тебя любили, будь достойным любви.
  2009. Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas.
    [ут дэ́зинт ви́рэс, та́мэн эст ляўда́нда волю́нтас]
    Пусть не хватит сил, но похвально само желание.
  2010. Ut fructus florem, sequitur dulcendo laborem.
    Ut fructus florem, sequĭtur dulcendo labōrem.
    [ут фру́ктус флё́рэм, сэ́квитур дульцэ́ндо лябо́рэм]
    Как цветок не бывает без плода, так работа не бывает без наслаждения.
  2011. Ut legas messem, debes praemittere semen.
    Ut legas messem, debes praemittĕre semen.
    [ут ле́гас мэ́ссэм, дэ́бэс прэми́ттэрэ сэ́мэн]
    Чтобы собрать урожай, ты должен предварительно бросить семя.
  2012. Ut quisque est doctissimus, ita est modestissimus.
    Ut quisque est doctissĭmus, ita est modestissĭmus.
    [ут кви́сквэ эст докти́ссимус, и́та эст модэсти́ссимус]
    Кто поумнее, тот более скромный.
  2013. Ut salutas, ita salutaberis.
    Ut salūtas, ita salutabĕris.
    [ут салю́тас, и́та салюта́бэрис]
    Как приветствуешь ты, так будут приветствовать и тебя.
  2014. Ut sementem feceris, ita metes.
    Ut sementem fecĕris, ita metes.
    [ут сэмэ́нтэм фэ́цэрис, и́та мэ́тэс]
    Как посеешь, так и пожнешь.
  2015. Ut supra (u. s.).
    [ут су́пра]
    Как сказано выше.
  2016. Utere consilio licet omnia noveris arte.
    Utĕre consilio licet omnia novĕris arte.
    [у́тэрэ конси́лио ли́цэт о́мниа но́вэрис а́ртэ]
    Пользуйся советом, даже если все знаешь.
  2017. Utere et abutere.
    Utĕre et abutĕre.
    [у́тэрэ эт абу́тэрэ]
    Пользуйся и используй.
  2018. Uti, non abuti.
    Uti, non abūti.
    [у́ти, нон абу́ти]
    Употреблять, но не злоупотреблять.
  2019. Utile dulci misce.
    Utĭle dulci misce.
    [у́тиле ду́льци ми́сцэ]
    Совмещай полезное с приятным.
  2020. Utile non debet per inutile vitiari.
    Utĭle non debet per inutĭle vitiāri.
    [у́тиле нон дэ́бэт пэр ину́тиле вициа́ри]
    Правильное не следует искажать посредством неправильного.
  2021. Utilitas aliqua sequitur post tristia damna.
    Utilĭtas alĭqua sequĭtur post tristia damna.
    [ути́литас а́ликва сэ́квитур пост три́стиа да́мна]
    Некая польза следует за грустной потерей.
  2022. Utraque mundatur, dum palma palma lavatur.
    Utrăque mundātur, dum palma palma lavātur.
    [у́траквэ мунда́тур, дум па́льма па́льма лява́тур]
    Обе руки становятся чистыми, когда рука рукой моется.
  2023. Utrumque paratus.
    Utrumque parātus.
    [утру́мквэ пара́тус]
    Готов и к тому, и к другому.
  2024. Utrumque vitium est: et omnibus credere, et nulli.
    Utrumque vitium est: et omnĭbus credĕre, et nulli.
    [утру́мквэ ви́циум эст: эт о́мнибус крэ́дэрэ, эт ну́лли]
    И то и другое плохо: и верить всем, и никому не верить.
  2025. Uxor erat qualis, herbarum coctio talis.
    Uxor erat qualis, herbārum coctio talis.
    [у́ксор э́рат ква́лис, гхэрба́рум ко́кцио та́лис]
    Какая была жена, таким был и обед.
  2026. Uxori nubere suae.
    Uxōri nubĕre suae.
    [уксо́ри ну́бэрэ су́э]
    Быть женой своей жены.
  2027. Vacua arista super plenas eminet.
    Vacua arista super plenas emĭnet.
    [ва́куа ари́ста су́пэр пле́нас э́минэт]
    Пустой колос возвышается над полными.
  2028. Vacua vasa plurimum sonant.
    Vacua vasa plurĭmum sonant.
    [ва́куа ва́за плю́римум со́нант]
    Пустая посуда громко звенит.
  2029. Vacuum horrendum.
    [ва́куум гхоррэ́ндум]
    Наводящая ужас пустота.
  2030. Vae soli.
    [вэ со́ли]
    Горе одинокому.
  2031. Vae victis.
    [вэ ви́ктис]
    Горе побежденным.
  2032. Vae victoribus.
    Vae victorĭbus.
    [вэ викто́рибус]
    Горе победителям.
  2033. Vale et me ama.
    [ва́ле эт мэ а́ма]
    Прощай и люби меня.
  2034. Vale et memor sis mei.
    [ва́ле эт мэ́мор сис мэ́и]
    Прощай и помни обо мне.
  2035. Vale!
    [ва́ле]
    Прощай!
  2036. Valeant curae!
    [ва́леант ку́рэ]
    Прощайте, заботы!
  2037. Valetudo bonum optimum.
    Valetūdo bonum optĭmum.
    [валету́до бо́нум о́птимум]
    Здоровье — наибольшее из благ.
  2038. Vana est sapientia nostra.
    [ва́на эст сапиэ́нциа но́стра]
    Бесполезна наша мудрость.
  2039. Vanitas pulchritudo.
    Vanĭtas pulchritūdo.
    [ва́нитас пульхриту́до]
    Красота — призрачность.
  2040. Vanitas vanitatum.
    Vanĭtas vanitātum.
    [ва́нитас ванита́тум]
    Суета сует.
  2041. Variatio delectat.
    [вариа́цио дэле́ктат]
    Разнообразие радует.
  2042. Varium et mutabile semper femina.
    Varium et mutabĭle semper femĭna.
    [ва́риум эт мута́биле сэ́мпэр фэ́мина]
    Женщина всегда изменчива и непостоянна.
  2043. Vaticinia post eventum.
    [ватици́ниа пост эвэ́нтум]
    Предсказание после события; предсказание задним числом.
  2044. Vel sapientissimus errare potest.
    Vel sapientissĭmus errāre potest.
    [вэль сапиэнти́ссимус эрра́рэ по́тэст]
    И самый мудрый может ошибаться.
  2045. Velle non discitur.
    Velle non discĭtur.
    [вэ́лле нон ди́сцитур]
    Нельзя научиться хотеть.
  2046. Velox consilium sequitur poenitentia.
    Velox consilium sequĭtur poenitentia.
    [вэ́лёкс конси́лиум сэ́квитур пэнитэ́нциа]
    За поспешным решением следует раскаяние.
  2047. Veni, vidi, vici.
    [вэ́ни, ви́ди, ви́ци]
    Пришел, увидел, победил (Гай Юлий Цезарь).
  2048. Venienti occurrite morbo.
    Venienti occurrĭte morbo.
    [вэниэ́нти окку́рритэ мо́рбо]
    Торопитесь лечить болезнь вовремя.
  2049. Venter cibi avidus praecepta non audit.
    Venter cibi avĭdus praecepta non audit.
    [вэ́нтэр ци́би а́видус прэцэ́пта нон а́ўдит]
    Голодный желудок не слушает нравоучений.
  2050. Ventis loqueris.
    Ventis loquĕris.
    [вэ́нтис лё́квэрис]
    Обращаешься к ветру; говоришь напрасно.
  2051. Ver hiemem sequitur, sequitur post triste serenum.
    Ver hiĕmem sequĭtur, sequĭtur post triste serēnum.
    [вэр гхи́эмэм сэ́квитур, сэ́квитур пост три́стэ сэрэ́нум]
    Весна следует за зимой, радость следует за печалью.
  2052. Vera ornamenta matronarum pudicitia, non vestes.
    Vera ornamenta matronārum pudicitia, non vestes.
    [вэ́ра орнамэ́нта матрона́рум пудици́циа, нон вэ́стэс]
    Лучшее украшение женщины не одежда, а скромность.
  2053. Verba ligant homines, taurorum cornua funes.
    Verba ligant homĭnes, taurōrum cornua funes.
    [вэ́рба ли́гант гхо́минэс, таўро́рум ко́рнуа фу́нэс]
    Слова связывают людей, веревки — рога быков.
  2054. Verba magistri.
    [вэ́рба маги́стри]
    Слова учителя.
  2055. Verba veritatis.
    Verba veritātis.
    [вэ́рба вэрита́тис]
    Слова истины.
  2056. Verba volant, scripta manent.
    [вэ́рба во́лянт, скри́пта ма́нэнт]
    Слова улетают, написанное остается; слова летучи, письмена живучи.
  2057. Verbatim et litteratim.
    Verbātim et litterātim.
    [вэрба́тим эт литтэра́тим]
    Дословно и буквально.
  2058. Verbatim.
    Verbātim.
    [вэрба́тим]
    Слово в слово.
  2059. Verbi gratia.
    [вэ́рби гра́циа]
    Например.
  2060. Verbo in verbum.
    [вэ́рбо ин вэ́рбум]
    Слово за словом.
  2061. Verbum nobile.
    Verbum nobĭle.
    [вэ́рбум но́биле]
    Честное слово.
  2062. Vere est miser, culpa est sua quisquis miser.
    [вэ́рэ эст ми́зэр, ку́льпа эст су́а кви́сквис ми́зэр]
    Тот действительно несчастен, кто несчастен по своей вине.
  2063. Vere scire est per causas scire.
    [вэ́рэ сци́рэ эст пэр ка́ўзас сци́рэ]
    Подлинное знание — в познании причины.
  2064. Veritas in medio est.
    Verĭtas in medio est.
    [вэ́ритас ин мэ́дио эст]
    Истина находится посредине.
  2065. Veritas nimis saepe laborat, exstinguitur numquam.
    Verĭtas nimis saepe labōrat, exstinguĭtur numquam.
    [вэ́ритас ни́мис сэ́пэ лябо́рат, экссти́нгу́итур ну́мквам]
    Истина часто бывает беспомощной, но не никогда не гибнет.
  2066. Veritas odium parit, obsequium amicos.
    Verĭtas odium parit, obsequium amīcos.
    [вэ́ритас о́диум па́рит, обсэ́квиум ами́кос]
    Откровенность создает врагов, а лесть — друзей.
  2067. Veritas simplex oratio est.
    Verĭtas simplex oratio est.
    [вэ́ритас си́мплекс ора́цио эст]
    Правдивая речь проста.
  2068. Veritas una, error multiplex.
    Verĭtas una, error multĭplex.
    [вэ́ритас у́на, э́ррор му́льтиплекс]
    Истина едина, заблуждение многообразно.
  2069. Veritas veritatum.
    Verĭtas veritātum.
    [вэ́ритас вэрита́тум]
    Истина из истин.
  2070. Veritas vincit.
    Verĭtas vincit.
    [вэ́ритас ви́нцит]
    Истина побеждает.
  2071. Veritatem dies aperit.
    Veritātem dies apĕrit.
    [вэрита́тэм ди́эс а́пэрит]
    Время обнаруживает правду.
  2072. Verum amicum pecunia non parabis.
    Verum amīcum pecunia non parābis.
    [вэ́рум ами́кум пэку́ниа нон пара́бис]
    Настоящего друга не приобретешь за деньги.
  2073. Verum plus uno esse non potest.
    [вэ́рум плюс у́но э́ссэ нон по́тэст]
    Больше одной истины быть не может.
  2074. Verus amicus amici nunquam obliviscitur.
    Verus amīcus amīci nunquam obliviscĭtur.
    [вэ́рус ами́кус ами́ци ну́нквам обливи́сцитур]
    Настоящий друг никогда не забывает друга.
  2075. Vestigia semper adora.
    Vestigia semper adōra.
    [вэсти́гиа сэ́мпэр адо́ра]
    Всегда благоговей перед следами прошлого.
  2076. Veterem reminiscendo injuriam, invitas novam.
    Vetĕrem reminiscendo injuriam, invītas novam. Veterem reminiscendo iniuriam, invitas novam.
    [вэ́тэрэм рэминисцэ́ндо инъю́риам, инви́тас но́вам]
    Вспоминая старую обиду, вызываешь новую.
  2077. Veto!
    [вэ́то]
    Запрещаю!
  2078. Vetus amor non sentit robiginem.
    Vetus amor non sentit robigĭnem.
    [вэ́тус а́мор нон сэ́нтит роби́гинэм]
    Старая любовь не ржавеет.
  2079. Vi et armis.
    [ви эт а́рмис]
    Силой и оружием.
  2080. Via lactea.
    [ви́а ля́ктэа]
    Млечный путь.
  2081. Via sacra.
    [ви́а са́кра]
    Священная дорога.
  2082. Via scientiarum.
    Via scientiārum.
    [ви́а сциэнциа́рум]
    Путь к знаниям; дорога знаний.
  2083. Via trita via tuta.
    [ви́а три́та ви́а ту́та]
    Проторенный путь безопасен.
  2084. Vice versa.
    [ви́цэ вэ́рса]
    Обратной чредой; наоборот; в обратном порядке; обратно.
  2085. Vicinus bonus — ingens bonum.
    Vicīnus bonus — ingens bonum.
    [вици́нус бо́нус — и́нгэнс бо́нум]
    Хороший сосед — большое благо.
  2086. Videas, quid agas.
    [ви́дэас, квид а́гас]
    Смотри, что делаешь.
  2087. Videte et applaudite!
    Vidēte et applaudĭte!
    [видэ́тэ эт аппля́ўдитэ]
    Смотрите и рукоплещите!
  2088. Vile est, quod licet.
    [ви́ле эст, квод ли́цэт]
    Мало ценится то, что легко доступно.
  2089. Vincula da linguae vel tibi vinucla dabit.
    Vincŭla da linguae vel tibi vinŭcla dabit.
    [ви́нкуля да ли́нгвэ вэль ти́би ви́нукля да́бит]
    Свяжи язык, иначе он тебя свяжет.
  2090. Vinculum matrimonii.
    Vincŭlum matrimonii.
    [ви́нкулюм матримо́нии]
    Узы брака.
  2091. Vineta sua caedere.
    Vinēta sua caedĕre.
    [винэ́та су́а цэ́дэрэ]
    Рубить свой виноградник.
  2092. Vinum locutum est.
    Vinum locūtum est.
    [ви́нум лёку́тум эст]
    Сказало вино.
  2093. Vir magni ingenii.
    [вир ма́гни ингэ́нии]
    Человек большого ума.
  2094. Vires unitae agunt.
    Vires unītae agunt.
    [ви́рэс уни́тэ а́гунт]
    Силы действуют совместно.
  2095. Viribus unitis res parvae crescunt.
    Virĭbus unītis res parvae crescunt.
    [ви́рибус уни́тис рэс па́рвэ крэ́скунт]
    С объединением усилий растут и малые дела.
  2096. Viribus unitis.
    Virĭbus unītis.
    [ви́рибус уни́тис]
    Совместными усилиями.
  2097. Virtus actuosa.
    Virtus actuōsa.
    [ви́ртус актуо́за]
    Добродетель деятельна.
  2098. Virtus nihil expetit praemii.
    Virtus nihil expĕtit praemii.
    [ви́ртус ни́гхиль э́кспэтит прэ́мии]
    Добродетель не ищет наград.
  2099. Virtus nobilitat.
    Virtus nobilĭtat.
    [ви́ртус ноби́литат]
    Добродетель облагораживает.
  2100. Virtus post nummos.
    [ви́ртус пост ну́ммос]
    Добродетель после денег.
  2101. Virtus sola homines beatos reddit.
    Virtus sola homĭnes beātos reddit.
    [ви́ртус со́ля гхо́минэс бэа́тос рэ́ддит]
    Только добродетель делает людей счастливыми.
  2102. Vis impotentiae.
    [вис импотэ́нциэ]
    Сила бессилия.
  2103. Vis inertiae.
    [вис инэ́рциэ]
    Сила инерции.
  2104. Vis medicatrix naturae.
    Vis medicātrix natūrae.
    [вис мэдика́трикс нату́рэ]
    Целительная сила природы.
  2105. Vis veritatis maxima est.
    Vis veritātis maxĭma est.
    [вис вэрита́тис ма́ксима эст]
    Сила истины очень велика.
  2106. Vis vi repellitur.
    Vis vi repellĭtur.
    [вис ви рэпэ́ллитур]
    Насилие отражается силой.
  2107. Vis vitalis.
    Vis vitālis.
    [вис вита́лис]
    Жизненная сила.
  2108. Vita contemplativa.
    Vita contemplatīva.
    [ви́та контэмпляти́ва]
    Созерцательная жизнь.
  2109. Vita sine amicis tristitia est.
    Vita sine amīcis tristitia est.
    [ви́та си́нэ ами́цис тристи́циа эст]
    Жизнь без друзей грустна.
  2110. Vita sine libertate nihil.
    Vita sine libertāte nihil.
    [ви́та си́нэ либэрта́тэ ни́гхиль]
    Жизнь без свободы — ничто.
  2111. Vita sine litteris mors est.
    Vita sine littĕris mors est.
    [ви́та си́нэ ли́ттэрис морс эст]
    Жизнь без науки — смерть.
  2112. Vita somnium breve.
    [ви́та со́мниум брэ́вэ]
    Жизнь — это краткий сон.
  2113. Vitam extendere factis.
    Vitam extendĕre factis.
    [ви́там экстэ́ндэрэ фа́ктис]
    Продлить жизнь делами.
  2114. Vitam impendere vero.
    Vitam impendĕre vero.
    [ви́там импэ́ндэрэ вэ́ро]
    Посвяти жизнь истине.
  2115. Vivas frugalis, ut res est materialis.
    Vivas frugālis, ut res est materiālis.
    [ви́вас фруга́лис, ут рэс эст матэриа́лис]
    Живи расчетливо, как позволяет твое богатство.
  2116. Vive valeque.
    Vive valēque.
    [ви́вэ вале́квэ]
    Живи и здравствуй.
  2117. Vive, ut vivas.
    [ви́вэ, ут ви́вас]
    Живи, чтобы жить.
  2118. Vivere est cogitare.
    Vivĕre est cogitāre.
    [ви́вэрэ эст когита́рэ]
    Жить — значит мыслить.
  2119. Vivere in diem.
    Vivĕre in diem.
    [ви́вэрэ ин ди́эм]
    Жить одним днем.
  2120. Vivit post funera virtus.
    Vivit post funĕra virtus.
    [ви́вит пост фу́нэра ви́ртус]
    Добродетель. переживет смерть.
  2121. Volens nolens.
    [во́ленс но́ленс]
    Волей-неволей; хочешь ты этого или нет.
  2122. Volo, non valeo.
    [во́лё, нон ва́лео]
    Хочу, но не могу.
  2123. Voluntas est superior intellectu.
    [волю́нтас эст супэ́риор интэлле́кту]
    Воля стоит над мышлением.
  2124. Voluntas, e difficili data, dulcissima est.
    Voluntas, e difficĭli data, dulcissĭma est.
    [волю́нтас, э диффи́цили да́та, дульци́ссима эст]
    Удовлетворение, добытое с трудом, — самое приятное.
  2125. Voluntatem potius quam verba considerari oportet.
    Voluntātem potius quam verba considerāri oportet.
    [волюнта́тэм по́тиус квам вэ́рба консидэра́ри опо́ртэт]
    Следует больше обращать внимания на намерения, чем на слова.
  2126. Votum separatum.
    Votum separātum.
    [во́тум сэпара́тум]
    Особое мнение.
  2127. Vox audita latet, littera scripta manet.
    Vox audīta latet, littĕra scripta manet.
    [вокс аўди́та ля́тэт, ли́ттэра скри́пта ма́нэт]
    Сказанное слово исчезает, написанная буква остается.
  2128. Vox clamantis in deserto.
    [вокс кляма́нтис ин дэзэ́рто]
    Голос кричащего в пустыне; глас вопиющего в пустыне.
  2129. Vox unius vox nullius.
    Vox unīus vox nullīus.
    [вокс уни́ус вокс нулли́ус]
    Один голос — ни одного голоса.
  2130. Vox, vox, praeterea nihil.
    [вокс, вокс, прэтэ́рэа ни́гхиль]
    Слова, слова и ничего больше.
  2131. Vulpes pilum mutat, non mores.
    [ву́льпэс пи́люм му́тат, нон мо́рэс]
    Лиса меняет шерсть, но не нрав.
  2132. Vultus est index animi.
    Vultus est index anĭmi.
    [ву́льтус эст и́ндэкс а́ними]
    Лицо — зеркало души.

Латинские крылатые выражения.

2788. Vacua vasa plurimum sonat (ва́куа ва́за плю́римум со́нат) — «пустая посуда громко звенит». Иными словами: чем меньше человек знает, тем он больше разговаривает и учит.

2789. Vacuum horrendum (ва́куум хоррэ́ндум) наводящая ужас пустота.

2790. Vade ad formicam о piger et considera vias ejus et disce sapientiam (ва́дэ ад фо́рмикам о пи́гэр эт конси́дэра ви́ас э́юс эт ди́сце сапиэ́нциам) — «пойди к муравью, ленивец, посмотри на действия его и будь мудрым» (Библия).

2791. Vade in расе! (ва́дэ ин па́це) — ступай с миром! Фраза обычно употребляется относительно человека, которому отпустили грехи.

2792. Vade mecum! (ва́дэ мэ́кум) — пойдем со мной!

2793. Vade retro! (ва́дэ рэ́тро) — уйди от меня!

2794. Vae soli (вэ со́ли) — плохо быть одному. Другой вариант: горе одинокому.

2795. Vae victis! (вэ ви́ктис) — горе побежденным!

2796. Vae victoribus! (вэ викто́рибус) — горе победителям!

2797. Vale! (ва́ле) — прощай!

2798. Vale et me amare perge (ва́ле эт мэ ама́рэ пэ́ргэ) — будь здоров и не забывай обо мне.

2799. Vale et memor sis mei (ва́ле эт мэ́мор сис мэ́и) — прощай и помни обо мне.

2800. Vale et mihi faveas (ва́ле эт мэ́хи фа́вэас) — будь здоров и благосклонен ко мне.

2801. Valeant, curae! (вале́ант, ку́рэ) — прощайте, заботы!

2802. Valete et plaudite! (вале́тэ эт пляуди́тэ) — прощайте и хлопайте!

2803. Valetudo bonum optimum (валету́до бо́нум о́птимум) — здоровье — наибольшее из благ.

2804. Vana est sapientia nostra (ва́на эст сапиэ́нциа но́стра) — бесполезна наша мудрость.

2805. Vana sine viribus ira (ва́на си́нэ ви́рибус и́ра) — гнев без силы тщетен.

2806. Vanitas vanitatum (ва́нитас ванита́тум) — суета сует.

2807. Vanitas vanitatum est omnia vanitas (ва́нитас ванита́тум эст о́мниа ва́нитас) — суета сует и всяческая суета. Иной вариант: суета сует, все суета.

2808. Variatio delectate (вариа́цио дэле́ктатэ) — разнообразие радует.

2809. Varium et mutabile semper femina (ва́риум эт мута́биле сэ́мпэр фэ́мина) — женщина всегда изменчива и непостоянна.

2810. Vas pertusum (вас пэрту́зум) — «дырявый сосуд». Так говорят о человеке с плохой памятью.

2811. Vaticinia post eventum (ватици́ниа пост эво́нтум) — предсказание задним числом.

2812. Vel muscas metuit praetervolantes (вэль му́скас мэ́туит прэтэрволя́нтэс) — он боится даже мухи, пролетающей мимо.

2813. Vel sapientissimus errare potest (вэль сапиэнти́ссимус эрра́рэ по́тэст) — и самый мудрый может ошибаться.

2814. Vela fatis dare (ва́ля фа́тис да́рэ) — «отдать паруса судьбе». Другие варианты: покориться судьбе, плыть по течению.

2815. Velle non discitur (ва́лле нон ди́сцитур) — нельзя научиться хотеть.

2816. Velociter faciliter (вэлёцитэр фаци́литэр) — быстро — значит легко.

2817. Velox consilium sequitur poenitentia (вэ́лёкс конси́лиум са́квитур по́нита́нциа) — за поспешным решением следует раскаяние.

2818. Veluti persona (ва́лути пэрсо́на) — как скотина.

2819. Vena vitae os justi et os impiorum operiet iniquitatem (ва́на ви́тэ ос ю́сти эт ос импио́рум опэ́риэт иниквита́тэм) — «уста праведника — источник жизни, уста же беззаконных заградит насилие» (Библия).

2820. Venatum ducere invitas canes (вэна́тум ду́церэ и́нвитас ка́нэс) — «насильно вести собак на охоту». Иными словами: поступать с кем-либо по своему произволу.

2821. Vendere fumum (вэ́ндэрэ фу́мум) — напускать туман.

2822. Venena dantur melle sublita (вэнэ́на да́нтур мэ́лле су́блита) — «яд дают, обмазанный медом».

2823. Veni, vidi, vici(вэ́ни, ви́ди, ви́ци) — «пришел, увидел, победил» (Юлий Цезарь).

2824. Venienti occurrite morbo (вэниэ́нти окку́рритэ мо́рбо) — предупреждай приближающуюся болезнь. Иными словами: торопись лечить болезнь вовремя.

2825. Venire alicui sub dentem (вэни́рэ али́куи суб дэ́нтэм) — попасться кому-то на зуб.

2826. Venit morbus eques, suevit abire pedes (вэ́нит мо́рбус э́квэс, су́эвит аби́рэ пэ́дэс) — болезнь наступает верхом на коне, а отступает пешком.

2827. Venter caret auribus (вэ́нтэр ка́рэт ау́рибус) — «у живота нет ушей». Фраза аналогична высказываниям: «Словами сыт не будешь» или «Баснями соловья не кормят».

2828. Venter optimum horologium (вэ́нтэр о́птимум хоролёгиум) — желудок — самые точные часы.

2829. Venter praecepta non audit (вэ́нтэр прэце́пта нон а́удит) — желудок не слышит наставлений.

2830. Ventis loqueris (вэ́нтис лёквэрис) — говоришь напрасно.

2831. Ventrem nimis replere nocet (вэ́нтрэм ни́мис ро́плерэ но́цет) — чрезмерно наполнять желудок вредно.

2832. Ver ex anno tollere (вэр экс а́нно то́ллерэ) — лишить год весны.

2833. Ver hiemem sequitur post triste serenum (вэр хи́эмэм сэ́квитур пост три́стэ сэрэ́нум) — после зимы идет весна, после печали — радость.

2834. Vera ornamenta matronarum pudicitia, non vestes (вэ́ра орнамэ́нта матрона́рум пудици́циа, нон вэ́стэс) — лучшее украшение женщины — не одежда, а скромность.

2835. Verae amititiae sempiternae sunt (вэ́рэ амити́циэ сэмпитэ́рнэ сунт) — истинная дружба вечна.

2836. Verba conferre ad compendium (вэ́рба конфэ́ррэ ад компэ́ндиум) — сказать в немногих словах.

2837. Verba cutem non laniant (вэ́рба ку́тэм нон ляни́ант) — «слова не разрывают кожу».

2838. Verba dare in ventos (вэ́рба да́рэ ин вэ́нтос) — «говорить на ветер». Иным словами — говорить попусту.

2839. Verba docent, exempla trahunt (вэ́рба до́цент, экзэ́мпля тра́хунт) — слова наставляют, примеры ведут.

2840. Verba et voces praetereaque nihil (вэ́рба эт во́цес прэтэрэ́аквэ ни́хиль) — слова и голоса и более ничего.

2841. Verba facere mortuo (вэ́рба фа́церэ мо́ртуо)— «обращаться к мертвецу». Иными словами: обращаться к человеку, который закрыт для мудрости.

2842. Verba magistri (вэ́рба маги́стри) — слова учителя.

2843. Verba movent, exempla trahunt (вэ́рба мо́вэнт, экзэ́мпля тра́хунт) — слова волнуют, примеры увлекают.

2844. Verba non sunt verbera (вэ́рба нон сунт вэ́рбэра) — слова — не побои.

2845. Verba veritatis (вэ́рба вэрита́тис) — откровенное мнение.

2846. Verba volant, scripta manent (вэ́рба во́лянт, скри́пта ма́нэнт) — слова улетают, написанное остается. Иными словами: что написано пером, то не вырубишь топором.

2847. Verbatim (вэрба́тим) — слово в слово.

2848. Verbatim et literatim (вэрба́тим эт литэра́тим) — дословно и буквально.

2849. Verbi gratia (вэ́рби гра́циа) — также красиво.

2850. Verbis aut factis (вэ́рбис а́ут фа́ктис) — на словах и на деле.

2851. Verbis et nummis utendum est (вэ́рбис эт ну́ммис утэ́ндум эст) — словами и деньгами нужно пользоваться бережливо.

2852. Verbis pugnas, non re (вэ́рбис пу́гнас, нон рэ) — ты сражаешься словом, а не делом.

2853. Verbo in verbum (вэ́рбо ин вэ́рбум) — слово за словом.

2854. Verbo premere (вэ́рбо прэ́мэрэ) — поймать на слове.

2855. Verbo tenus (вэ́рбо тэ́нус) — только на словах.

2856. Verbum movet, exemplum trahit (вэ́рбум мо́вэт, экзэ́мплюм тра́хит) — слово волнует, пример увлекает.

2857. Verbum nobile debet esse stabile (вэ́рбум но́биле дэ́бэт э́ссэ ста́биле) — слово чести должно быть твердым.

2858. Verbum nobile (вэ́рбум но́биле) — честное слово.

2859. Vere scire est per causas scire (вэ́рэ сци́рэ эст пэр ка́узас сци́рэ) — подлинное знание в познании причины.

2860. Verecundia inutilis viro egenti (вэрэку́ндиа ину́тилис ви́ро эгэ́нти) — стыдливость непригодна для нуждающегося.

2861. Verisimile mentiens (вэриси́миле мэ́нтиэнс) — правдоподобно лгущий. Иными словами: врет и глазом не моргнет.

2862. Veritas in medio est (вэ́ритас ин мэ́дио эст) — истина находится посередине.

2863. Veritas magis amicitiae (вэ́ритас ма́гис амици́циэ) — истина выше дружбы.

2864. Veritas nimis saepe laborat exstinguitur numquam (вэ́ритас ни́мис сэ́пэ лябо́рат экссти́нгвитур ну́мквам) — правда часто бывает беспомощной, но никогда не гибнет.

2865. Veritas odit moras (вэ́ритас о́дит мо́рас) — истина не терпит отсрочек.

2866. Veritas odium parit, obsequium amicos (вэ́ритас о́диум па́рит, обсэ́квиум ами́кос) — откровенность создает врагов, а лесть — друзей.

2867. Veritas odium parit (вэ́ритас о́диум па́рит) — правда ненависть родит. Иными словами: правда глаза колет.

2868. Veritas premitur, non opprimitur (вэ́ритас прэ́митур, нон оппри́митур) — истину можно преследовать, но нельзя задушить.

2869. Veritas se ipsa defendit (вэ́ритас сэ и́пса дэфэ́ндит) — «истина сама себя защищает» (Цицерон).

2870. Veritas simplex oratio est (вэ́ритас си́мплекс ора́цио эст) — правдивая речь проста.

2871. Veritas una, error multiplex (вэ́ритас у́на, э́ррор мульти́плекс) — истина едина, а заблуждение многообразно.

2872. Veritas veritatum (вэ́ритас вэрита́тум) — истина из истин.

2873. Veritas vincit (вэ́ритас ви́нцит) — истина побеждает.

2874. Veritatem dies aperit (вэрита́тэм ди́эс апэ́рит) — время обнаруживает правду. Иными словами: время все расставит по местам.

2875. Vero verius (вэ́ро вэ́риус) — правдивей правды.

2876. Versi pellem frugi convenit esse hominem quod pectus sapit (вэ́рси пэ́ллем фру́ги ко́нвэнит э́ссэ хо́минэм квод пэ́ктус са́пит) — «умный человек должен уметь менять свою кожу». Иной вариант: умный человек должен уметь приспосабливаться к обстоятельствам.

2877. Versutior est quam rota figularis (вэрсу́циор эст квам ро́та фигуля́рис) — «увертливее гончарного круга».

2878. Vertere in fumum et cinerum (вэ́ртэрэ ин фу́мум эт ци́нэрум) — превратить в дым и пепел.

2879. Verum amicum pecunia non parabis (вэ́рум ами́кум пэку́ниа нон па́рабис) — настоящего друга не приобретешь за деньги.

2880. Verum index sui et falsi (вэ́рум и́ндэкс су́и эт фа́льси) — «истина — пробный камень самой себя и лжи» (Спиноза).

2881. Verum plus uno esse non potest (вэ́рум плюс у́но э́ссэ нон по́тэст) — больше одной истины быть не может. Иными словами: мнений много, а истина одна.

2882. Verus amicus amici nunquam obliviscitur (вэ́рус ами́кус ами́ци ну́нквам обливи́сцитур) — истинный друг никогда не забывает друга.

2883. Vestigia semper adora (вэсти́гиа сэ́мпэр а́дора) — всегда благоговей перед следами прошлого.

2884. Vestis splendet, venter stridet (вэ́стис спле́ндэт, вэ́нтэр стри́дэт) — одежда блестит, а живот бурчит.

2885. Vestis virum reddit (вэ́стис ви́рум рэ́ддит) — одежда делает человека. Иными словами: по одежке встречают.

2886. Veterem ferendo injuriam, invitas novam (вэ́тэрэм фэрэ́ндо инъю́риам, и́нвитас но́вам) — вспоминая обиду, вызываешь новую. Иными словами: кто старое помянет, тому глаз вон.

2887. Veteriimus homini optimus amicus est (вэтэри́имус хо́мини о́птимус ами́кус эст) — самый старый друг — самый лучший. Иными словами: старый друг лучше новых двух.

2888. Veto (вэ́то) — запреща́ю. Фраза обычно так и употребляется: «налагать вето», то есть запрет.

2889. Vetus amor non sentit rubiginem (вэ́тус а́мор нон сэ́нтит руби́гинэм) — старая любовь не ржавеет.

2890. Via dolorosa (ви́а долёро́за) — путь страданий. Иной вариант: крестный путь.

2891. Via impiorum tenebrosa nesciunt ubi corruant (ви́а импио́рум тэнэбро́за нэ́сциунт у́би ко́рруант) — «путь беззаконных — как тьма; они не знают, обо что споткнутся» (Библия).

2892. Via lactea (ви́а ля́ктэа) — млечный путь.

2893. Via sacra (ви́а са́кра) — святой путь.

2894. Via scientiarum (ви́а сциэнциа́рум) — путь к знаниям. Иной вариант: дорога знаний.

2895. Via trita via tuta (ви́а три́та ви́а ту́та) — проторенный путь безопасен.

2896. Via vitae custodienti disciplinam qui autem increpationes relinquit errat (ви́а ви́тэ кустодиэ́нти дисципли́нам кви а́утэм инкрэпацио́нэс рэли́нквит э́ррат) — «кто хранит наставление, тот на пути к жизни; а отвергающий обличение — блуждает» (Библия).

2897. Via vitae (ви́а ви́тэ) — жизненный путь. Иной вариант: дорога жизни.

2898. Viam sapientiae monstravi tibi duxi te per semitas aequitatis (ви́ам сапиэ́нциэ монстра́ви ти́би ду́кси тэ пэр сэ́митас эквита́тис) — «я указываю тебе путь мудрости, веду тебя по стезям прямым» (Библия).

2899. Vice versa (ви́це вэ́рса) — в обратном направлении.

2900. Vicinum pecus grandius uber habet (ви́цинум пэ́кус гра́ндиус у́бэр ха́бэт) — «у соседней коровы вымя кажется крупнее».

2901. Vicinus bonus ingens bonum (ви́цинус бо́нус и́нгэнс бо́нум) — хороший сосед — большое благо.

2902. Vicinus malus ingens malum (ви́цинус ма́люс и́нгэнс ма́люм) — плохой сосед — большое несчастье.

2903. Victoria concordia gignitur (викто́ри́а конко́рдиа ги́гнитур) — победа рождается согласием.

2904. Victoria nulla est, quam quae confessos animo quoque subjugat hostes (викто́риа ну́лля эст, квам квэ конфэ́ссос а́нимо кво́квэ су́бъюгат хо́стэс) — настоящая победа только та, когда сами враги признают себя побежденными.

2905. Videas, quid agas (ви́дэас, квид а́гас) — думай о том, что делаешь.

2906. Videte et applaudite! (ви́дэтэ эт аппляу́дитэ) — смотрите и рукоплещите!

2907. Vile donum viles gratia (ви́ле до́нум ви́лес гра́циа) — малый подарок — малая благодарность.

2908. Vile est quod licet (ви́ле эст квод ли́цет) — мало ценится то, что легкодоступно.

2909. Vim vi repellere licet (вим ви рэпэ́ллерэ ли́цэт) — силу можно отражать силой.

2910. Vincere aut mori! (ви́нцерэ а́ут мо́ри) — победить или умереть!

2911. Vincere et victoria uti non idem est (ви́нцерэ эт викто́риа у́ти нон и́дэм эст) — побеждать и пользоваться победой — это не одно и то же.

2912. Vincit malos pertinax bonitas (ви́нцит ма́лёс пэ́ртинакс бо́нитас) — настойчивая доброта одерживает верх над злыми людьми.

2913. Vincula da linguae vel tibi vincla dabit (ви́нкуля да ли́нгва вэль ти́би ви́нкля да́бит) — свяжи язык, иначе он тебя свяжет. Иными словами: молчи, не говори себе во вред.

2914. Vinculum matrimonii (ви́нкулюм матримо́нии) — узы брака.

2915. Vincuntur molli pectora dura prece (винку́нтур мо́лли пэ́ктора ду́ра прэ́це) — даже жестокие сердца побеждают ласковые просьбы.

2916. Vino vendibili non opus est suspensa hedera (ви́но вэнди́били нон о́пус эст суспэ́нса хэ́дэра) — вину, имеющему сбыт, украшения не надо. Иными словами: хороший товар сам себя хвалит (то есть не нуждается в рекламе).

2917. Vinum verba ministrant (ви́нум вэ́рба мини́странт) — вино развязывает язык. Иными словами: что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.

2918. Violenta nemo imperia continuit diu (виоле́нта нэ́мо импэ́риа конти́нуит ди́у) — никто не удерживал долго жестокую власть.

2919. Viperam sub ala nutricare (ви́пэрам суб а́ля нутрика́рэ) — «отогреть змею под крылом».

2920. Vir antiquae rupis (вир анти́ква ру́пис) — человек старой закалки.

2921. Vir bonus semper tiro (вир бо́нус сэ́мпэр ти́ро) — порядочный человек — всегда простак. Иными словами: порядочного человека легко провести.

2922. Vir excelso animo (вир эксце́льсо а́нимо) — человек возвышенной души.

2923. Vir magna vi (вир ма́гна ви) — человек большой силы.

2924. Vir magni ingenii (вир ма́гни ингэ́нии) — человек большого ума.

2925. Vires solvuntur (ви́рэс сольву́нтур) — силы кончаются.

2926. Vires unitae agunt (ви́рэс у́нитэ а́гунт) — силы действуют совместно.

2927. Viribus unitis (ви́рибус уни́тис) — соединенными усилиями.

2928. Viribus unitis res parvae crescent (ви́рибус уни́тис рэс па́рвэ крэ́сцент) — с объединением усилий растут и малые дела.

2929. Virtus actuosa (ви́ртус актуо́за) — добродетель деятельна.

2930. Virtus imitatione digna est, non invidia (ви́ртус имитацио́нэ ди́гна эст, нон инви́диа) — доблесть заслуживает подражания, а не зависти.

2931. Virtus in medio (ви́ртус ин мэ́дио) — «добродетель посередине». Имеется в виду, что добродетель на ходится между двумя противоположными пороками. Иными словами: «золотая середина».

2932. Virtus nihil expetit praemii (ви́ртус ни́хиль э́кспэтит прэ́мии) — доблесть не ищет наград.

2933. Virtus nobilitat (ви́ртус ноби́литат) — честность облагораживает.

2934. Virtus post nummos (ви́ртус пост ну́ммос) — добродетель после денег.

2935. Virtus sola homines beatos reddit (ви́ртус со́ля хо́минэс бэа́тос рэ́ддит) — только честность делает людей счастливыми.

2936. Virtus suo aere censetur (ви́ртус су́о э́рэ це́нсэтур) — ценность добродетели в ней самой.

2937. Virtute decet, non sanguine niti (ви́ртутэ дэ́цет, нон са́нгвинэ ни́ти) — достоинствами, а не кровью следует отличаться.

2938. Virtute et constantia (ви́ртутэ эт конста́нциа) — доблестью и постоянством.

2939. Virtute quod non possis, blanditia auferas (ви́ртутэ квод нон по́ссис, блянди́циа ау́фэрас) — чего не можешь добиться доблестью, достигнешь лестью.

2940. Virtutem incolumem odimus, sublatam ex oculis quaerimus invidi (вирту́тэм инко́люмэм о́димус, су́блятам экс о́кулис квэ́римус инви́ди) — «ненавидим добродетель здравствующую, с завистью ищем исчезнувшую с глаз». Иными словами: что имеем — не храним, потерявши — плачем.

2941. Virtutem primam esse puta compescere linguam (вирту́тэм при́мам э́ссэ пу́та компэ́сцерэ ли́нгвам) — считай первой добродетелью умение сдерживать язык. Иными словами: молчание — золото.

2942. Virtutis fortuna comes (вирту́тис форту́на ко́мэс) — спутник мужества — счастье. Иными словами: смелому бог помогает.

2943. Vis consilii expers mole ruit sua (вис конси́лии э́кспэрс мо́ле ру́ит су́а) — сила, лишенная разума, гибнет сама собой.

2944. Vis impotentiae (вис импотэ́нциэ) — сила бессилия.

2945. Vis inertiae (вис инэ́рциэ) — сила инерции.

2946. Vis legibus est inimical (вис ле́гибус эст ини́микал) — насилие есть враг права.

2947. Vis recte vivere? Quis non? (вис рэ́ктэ ви́вэрэ? Квис нон) — ты хочешь хорошо жить? А кто не хочет?

2948. Vis vi repellitur (вис ви рэпэ́ллитур) — насилие отражается силой.

2949. Vis vitalis (вис вита́лис) — жизненная сила.

2950. Vita brevis, ars longa (ви́та брэ́вис, арс лёнга) — жизнь коротка, искусство вечно.

2951. Vita contemplative (ви́та контэмпля́тивэ) — созерцательная жизнь.

2952. Vita est nibis aliena magistra (ви́та эст ни́бис алиэ́на маги́стра) — чужая жизнь является для нас наставницей.

2953. Vita incerta, mors certissima (ви́та инце́рта, морс церти́ссима) — жизнь неверна, но смерть как нельзя более достоверна.

2954. Vita nostra brevis est (ви́та но́стра брэ́вис эст) — наша жизнь коротка.

2955. Vita scholae (ви́та схо́ле) — жизнь школы.

2956. Vita sine libertatem nihil est (ви́та си́нэ либэрта́тэм ни́хиль эст) — без свободы нет жизни.

2957. Vita sine litteris mors est (ви́та си́нэ ли́ттэрис морс эст) — жизнь без науки — смерть.

2958. Vita somnium breve (ви́та со́мниум брэ́вэ) — жизнь — это краткий сон.

2959. Vitae brevis est cursus, gloria sempiternus (ви́тэ брэ́вис эст ку́рсус, глёриа сэмпитэ́рнус) — жизнь коротка, но слава долговечна.

2960. Vitae sal amicitia est (ви́тэ саль амици́циа эст) — дружба — соль жизни.

2961. Vitae, non scholae discimus (ви́тэ, нон схоле ди́сцимус) — для жизни, а не для школы учимся.

2962. Vitam extendere factis (ви́там экстэ́ндэрэ фа́ктис) — продлить жизнь делами.

2963. Vitam impendere vero (ви́там импэ́ндэрэ вэ́ро) — отдать жизнь за правду. Другой вариант: жизнь правде посвящать.

2964. Vitam regit fortuna, non sapientia (ви́там рэ́гит форту́на, нон сапиэ́нциа) — жизнью управляет не мудрость, а везение.

2965. Vitia amicae amatorem decipiunt (ви́циа ами́це амато́рэм дэци́пиунт) — недостатки подруги ускользают от внимания влюбленного.

2966. Vitia sine praeceptore discuntur (ви́циа си́нэ прэцепто́рэ диску́нтур) — плохим поступкам учимся без учителя.

2967. Vitiis sine nemo nascitur (ви́циис си́нэ нэ́мо на́сцитур) — никто не рождается без пороков.

2968. Vitiosum est ubique, quod nimium est (вицио́зум эст уби́квэ, квод ни́миум эст) — все лишнее вредно.

2969. Vivas, ut possis, quando ne quis ut velis (ви́вас, ут по́ссис, ква́ндо нэ квис ут вэ́лис) — живи как можешь, раз нельзя как хочется.

2970. Vive ut vivas (ви́вэ ут ви́вас) — живи, чтобы жить.

2971. Vive valeque (ви́вэ вале́квэ) — живи и здравствуй.

2972. Vivere est militare (ви́вэрэ эст милита́рэ) — жить — значит бороться.

2973. Vivere in diem (ви́вэрэ ин ди́эм) — жить одним днем.

2974. Vivere memento (ви́вэрэ мэмэ́нто) — помни о жизни.

2975. Vivit post funera virtus (ви́вит пост фу́нэра ви́ртус) — добродетель переживет смерть.

2976. Vix orimur, morimur (викс о́римур, мо́римур) — едва рождаемся, как уже умираем.

2977. Vixi et quem dederat cursum fortuna peregi (ви́кси эт квэм дэ́дэрат ку́рсум форту́на пэ́рэги) — я прожил жизнь и прошел путь, который предназначила мне судьба.

2978. Vixit (ви́ксит) — жил. Так говорят о человеке, который умер.

2979. Vocatus atque non vocatus deus aderit (во́катус а́тквэ нон во́катус дэ́ус а́дэрит) — зовешь ты или не зовешь бога, он все равно придет. Иными словами: от своей судьбы не уйдешь.

2980. Volam pedis ostedere (во́лям пэ́дис остэ́дэрэ) — «пятку показать». Иными словами: удирать так, что только пятки сверкают.

2981. Volens nolens (во́ленс но́ленс) — волей-неволей. Иной вариант: хочешь не хочешь.

2982. Volenten bovem ducito (воле́нтэм бо́вэм ду́цито) — «ведите вола, желающего трудиться». Иными словами: пользуйтесь услугами тех, кто делает это охотно.

2983. Volo, non valeo (во́лё, нон ва́лео) — хочу, но не могу.

2984. Voluntas est superior intellectu (волю́нтас эст супэ́риор интэлле́кту) — воля стоит над мышлением.

2985. Voluntas populi suprema lex (волю́нтас по́пули су́прэма лекс) — воля народа — высший закон.

2986. Voluntas, e difficili data dulcissima est (волю́нтас, э диффи́цили да́та дульци́ссима эст) — удовлетворение, добытое с трудом — самое приятное.

2987. Voluntatem potius quam verba considerari oportet (волюнта́тэм по́циус квам вэ́рба консидэ́рари опо́ртэт) — следует больше обращать внимания на намерения, чем на слова.

2988. Votum separatum (во́тум сэпара́тум) — особое мнение.

2989. Vox audita latet, littera scripta manet (вокс ау́дита ля́тэт, ли́ттэра скри́пта ма́нэт) — сказанное слово исчезает, написанная буква остается.

2990. Vox clamantis in deserto (вокс кляма́нтис ин дэзэ́рто) — «глас вопиющего в пустыне».

2991. Vox emissa volat; litera scripta manet (вокс эми́сса во́лят; ли́ттэра скри́пта ма́нэт) — сказанное улетучивается, написанное остается.

2992. Vox populi — vox dei (вокс по́пули — воке дэ́и) — глас народа — глас божий.

2993. Vox unius, vox nullius (вокс у́ниус, вокс ну́ллиус) — один голос — все равно что ни одного голоса.

2994. Vox, vox, praeterea nihil (вокс, вокс, прэтэ́рэа ни́хиль) — слова, слова и ничего больше.

2995. Vulgo (ву́льго) — в просторечии, обыкновенно.

2996. Vulgus hominum amat decipi (ву́льгус хо́минум а́мат дэ́ципи) — толпа любит быть обманутой.

2997. Vulpes pilum mutat, non mores (ву́льпэс пи́люм му́тат, нон мо́рэс) — «лиса меняет шерсть, но не нрав».

2998. Vulpinari cum vulpe adversus vulpem (вульпина́ри кум ву́льпэ адвэ́рсус ву́льпэм) — «хитрить лисой против лисицы».

2999. Vultu an natura sapiens sis, multut interest (ву́льту ан нату́ра са́пиэнс сис, му́льтут и́нтэрэст) — есть разница, кто с виду, а кто по сути мудр.

3000. Vultus est index animi (ву́льтус эст и́ндэкс а́ними) — лицо — зеркало души.

Источник

латинские выражения

Большинство латинских известных выражений происходит или берет свое начало из Библии. Многие из выражений представляются как «латинские», хотя происхождение их не латинское.

Латинские выражения на букву «A»

A probis probari, ab improbis improbari aequa laus est.
Одинаково почетны и похвала достойных людей и осуждение недостойных.

Ab abusu ad usum non valet consequentia.
Злоупотребление не довод против употребления.

Ab absurdo.
От противного (метод доказательства).

Ab exterioribus ad interiora.
От внешнего к внутреннему.

Ab alteri expectes, alteri quod feceris.
Жди от другого того, что ты сделал ему сам.

Ab equis ad asinos.
Из коня в ослы (пойти на понижение).

Ab imo pectore.
От души, с полной искренностью.

Ab incunabulis.
С колыбели, с самого начала.

Ab initio.
С возникновения, от начала.

Ad avisandum.
Для предуведомления.

Ab origine.
С самого начала, с азов.

Ab ovo.
С начала (доcл.: с яйца).

Ab ovo usque ad mala.
От начала до конца (доcл.: от яйца до яблок; у римлян обед начинался с яиц, кончался яблоками).

Absque omni exceptione.
Без всякого сомнения.

Ad disputandum.
Для обсуждения.

Ad exemplum.
По образцу; для примера.

Ad extra.
До крайней степени.

Ad fontes.
Обращаться к источникам, к оригиналам.

Ad gloriam.
Во славу.

Ad hoc.
К этому, для данного случая, для этой цели.

Ad hominem.
Применительно к человеку.

Ad honores.
Ради почета.

Ad infinitum.
До бесконечности, без конца.

Ad cogitandum et agendum homo natus est.
Для мысли и действия рожден человек.

Ad instantiam.
По ходатайству.

Ad Kalendas Graecas.
На неопределенный срок, никогда: рус.после дождичка в четверг (досл.: до греческих календ, которых у греков не было).

Ad libitum.
По желанию, по усмотрению, на выбор.

Ad litteram.
Буквально, дословно.

Ad meliorem.
К лучшему.

Ad memorandum.
Для памяти.

Ad notam.
К сведению.

Ad notanda.
Следует заметить.

Ad notata.
Примечание.

Ad patres.
К праотцам, умереть.

Ad referendum.
Для доклада.

Ad rem.
По существу дела, к делу.

Ad tertium.
В третьих.

Ad unguem.
До ноготка, до точности.

Ad usum.
Для использования, для употребления.

Ad usum externum.
Для наружного применения.

Ad usum internum.
Для внутреннего применения.

Ad usum proprium.
Для собственного употребления.

Ad valorem.
Пo достоинству.

Ad vocem.
К слову заметить.

Abusus in Baccho.
Злоупотребление вином.

Ab uno disce omnes.
По одному суди о других.

Ab hoc et ab hoc.
Так и сяк, без толку, кстати и некстати.

Absentum laedit, qui cum ebrio litigat.
Кто спорит с пьяным, тот воюет с тенью.

Abiit, excessit, evasit, erupit.
Ушел, скрылся, спасся, бежал.

Absit invidia.
Да не будет зависти и злобы.

Absit invidia verbo.
Пусть сказанное не вызовет неприязни.

Absit omen!
Да не послужит это дурной приметой!

Acceptissima semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit.
Милее всего те подарки, что дарит дорогой нам человек.

Accidit in puncto, quod non speratur in anno.
В один миг случается то, на что не надеешься и годами.

А contrario.
Доказывать от противного.

Actum est, i licet.
Дело закончено, можно расходиться.

Actum ne agas.
С чем покончено, к тому не возвращайся.

Acta diurna.
Происшествия дня, хроника.

Actum atque tractatum.
Сделано и обсуждено.

Ad augusta per angusta.
К высокому через трудное.

Ad captandum benevolentiam.
Для снискания расположения.

Ad cogitandum et agendum homo natus.
Для мысли и деяния рожден человек.

Ad impossibilia nemo obligatur.
К невозможному никого не обязывают.

Ad meliora tempora.
До лучших времен.

Ad multos annos.
На многие годы.

Ad narrandum, non ad probandum.
Для рассказывания, а не для доказывания.

Ad poenitendum properat, cito qui judicat.
Быстрое решение таит в себе быстрое раскаяние.

Ad turpia nemo obligatur.
К постыдному никого не принуждают.

Ad virtutem via ardua est.
К мужеству дорога терниста.

Adhibenda est in jocando moderatio.
В шутках следует знать меру.

Aditum nocendi perfido praestat fides.
Доверие, оказанное вероломному, дает ему возможность вредить.

Adversa fortuna.
При неблагоприятных обстоятельствах.

Aestas non semper durabit: condite nidos.
Лето не вечно: вейте гнезда.

Aetate fruere, mobili cursu fugit.
Пользуйся жизнью, она так быстротечна.

Aeterna nox.
Вечная ночь.

Aequo animo.
Равнодушно, терпеливо.

Alea jacta est.
Жребий брошен; принято бесповоротное решение.

Alias.
Подругому, иначе, кроме того.

Alibi.
В другом месте.

Agnosco veteris vestigia flammae.
Узнаю следы былого пламени.

Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt.
Чужие грехи у нас на глазах, а свои за спиной.

Alienos agros irrigas, tuis sitientibus.
Орошаешь чужие поля, а твои стоят сухими.

Aliis inserviendo consumor.
Служа другим, сгораю.

Aliis ne feceris, quod tibi fieri non vis.
Не делай другим того, чего не желаешь себе.

Alit lectio ingenium.
Чтение обогащает разум.

Aliud ex alio malum.
Одно зло вытекает из другого.

Alma mater.
Питающая мать (уважительно об учебном заведении).

Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur.
Наиболее глубокие реки текут с наименьшим шумом.

Aliena vitia in oculis habemus, а tergo nostra sunt
Чужие пороки у нас на глазах, наши за спиной.
Ср: В чужом глазу соломинку ты видишь, в своем не замечаешь и бревна.

А linea.
С новой строки.

Altera pars.
Другая (противная) сторона.

Alter ego.
Мой двойник, другой я.

Amantes amentes.
Влюбленные-безумцы.

Amantium irae amoris integratio.
Гнев влюбленных — это возобновление любви.

Amat victoria curam.
Победа любит терпение.

Amicitia inter pocula contracta plerumque vitrea est.
Дружба, заключенная за рюмкой, хрупка, как стекло.

Amicitia nisi inter bonos esse non potest.
Дружба может быть только между хорошими людьми.

Amicitia semper prodest, amor et nocet.
Дружба всегда полезна, а любовь может и навредить.

Amicitiam natura ipsa peperit.
Дружбу создала сама природа.

Amicos res secundae parant, adversae probant.
Счастье дает друзей, несчастье испытывает их.

Amicum laedere ne joco quidem licet.
Не обижай друга даже шуткой.

Amicum perdere est damnorum maximum.
Потеря друга — наибольшая потеря.

Amicus Plato, sed magis amica veritas.
Платон мне друг, но истина дороже.

Amicus humani generis.
Друг рода человеческого.

Amicus certus in re incerta cernitur.
Настоящий друг познается в беде.

Amicus cognoscitur amore, more, ore, re.
Друг познается по любви, нраву, лицу, деянию.

Amittit merito proprium, qui alienum appetit.
Свое добро теряет тот, кто желает чужое.

Amor caecus.
Любовь слепа.

Amor et tussis non celatur.
Любовь и кашель не скрыть.

Amor magister optimus.
Любовь — лучший учитель.

Amor non est medicabilis herbis.
Нет от любви лекарства.

Amor omnibus idem.
В любви все одинаковы.

Amor patriae.
Любовь к родине.

Amor vincit omnia.
Любовь все побеждает.

Amor, ut lacrima, ab oculo oritur, in cor cadit.
Любовь, как слеза — из глаз рождается, на сердце падает.

Amor tussisque non celantur.
Любовь и кашель не скроешь.

Anni currentis (а. с.)
Сего (текущего) года.

Anni futuri (а. f.)
Будущего года.

Antiquo more.
По старинному обычаю.

Animos labor nutrit.
Труд — пища для ума.

Animus aequus optimum est aerumnae condimentum.
Равновесие духа — надежное средство от печали.

Annum novum bonum felicem faustum fortunatumque!
Пусть сопутствуют новому году счастье, успех и благополучие!

Ante victoriam ne canas triumhum.
Не кричи о триумфе до победы.

Antiqua, quae nunc sunt, fuerunt olim nova.
И нынешнее старое было когда-то новым.

Antiquus amor cancer est.
Старая любовь возвращается.

А pedibus usque ad caput.
С ног до головы.

Арertо libro.
С листа, без подготовки.

А posteriori.
Исходя из опыта, на основании опыта.

А prima facie.
На первый взгляд.

А priori.
Заранее, до опыта, без проверки, независимо от опыта.

Aquila non captat muscas.
Орел не ловит мух.

Arbor vitae.
Дерево жизни.

Ars longa, vita brevis est.
Область науки безгранична, а жизнь коротка; искусство долговечно, жизнь коротка.

Ars Phoebea.
Солнечное (врачебное) искусство.

Arte.
Мастерски, искусно.

Arte et humanitate, labore et scientia.
Искусством и человеколюбием, трудом и знанием.

Arcus nimium tensus rumpitur.
Слишком натянутая струна лопается.

Argumentum ad ignorantiam.
Довод, рассчитанный на неосведомленность собеседника.

Argumentum baculinum.
Палочный довод; доказательство с помощью насилия.

Astra inclinant, non necessitant.
Звезды склоняют, а не принуждают.

А solis ortu usque ad occasum.
От восхода солнца до заката.

Audentes fortuna juvat.
Смелым покровительствует удача.

Audi multa, loquere pauca.
Слушай много, говори мало.

Audi, vide, sile.
Слушай, смотри, молчи.

Audire disce, si nescis loqui.
Учись слушать, если не умеешь говорить.

Auri sacra fames!
О, проклятая жажда золота!

Ausculta et perpende.
Слушай и разумей.

Aut cum scuto, aut in scuto.
Со щитом или на щите.

Aut non tentaris, aut perfice.
Или не берись, или доводи до конца.

Aut viam inveniam, aut faciam.
Или найду дорогу, или проложу ее сам.

Aut vincere, aut mori.
Или победить, или умереть.

Audiatur et altera pars.
Следует выслушать и противную сторону (необходимо выслушать обвиняемого и обвинителя).

Auferte malum ех vobis.
Искорените зло из среды вашей.

Аuгеа mediocritas.
Золотая середина.

Auscultare disce.
Учись (внимательно) слушать.

Aut Сaesаr, aut nihil.
Все, или ничего; или Цезарь, или ничто.

Avis rаrа.
Редкая птица, редкость.

Avarus animus nullo satiatur lucro.
Скупого не насытят никакие богатства.

Латинские выражения на букву «B»

Barba philosophum non facit.
Борода не делает философом.

Beata solitudo.
Благословенное одиночество.

Beate vivere est honeste vivere.
Жить счастливо — значит жить красиво.

Beata stultica.
Блаженная глупость.

Beati pacifici.
Блаженны миротворцы.

Beati pauperes spiritu.
Блаженны нищие духом.

Beatus ille, qui procul negotiis.
Блажен тот, кто вдали от дел.

Bellum frigidum.
Холодная война.

Bene dignoscitur, bene curatur.
Хорошо распознается — хорошо вылечивается.

Bene vertat!
Успехов тебе!

Bene vincit, qui se vincit in victoria.
Дважды побеждает тот, кто властвует над собой.

Beneficia non obtruduntur.
Благодеяний не навязывают.

Beneficia plura recipit, qui scit reddere.
Вдвойне получает тот, кто умеет благодарить.

Beatitudo nоn est virtutis praemium, sed ipsa virtus.
Счастье не в награде за доблесть, а в самой доблести.

Benedicite!
В добрый час!

Bis.
Дважды.

Bis ad eundem lapidem offendere.
Дважды споткнуться о тот же камень.

Bis dat, qui cito dat.
Кто быстро дает, тот дважды даст; вдвойне дает тот, кто даст быстро.

Bis pueri senes.
Старики — второй раз дети.

Bona causa triumphat.
Доброе дело побеждает.

Bona fama divitiis est potior.
Добрая слава лучше богатства.

Bona mente.
С добрыми намерениями.

Bona opinio hominum tutior pecunio est.
Хорошее мнение людей надежнее денег.

Bona valetudo melior est quam maximae divitiae.
Хорошее здоровье лучше самого большого богатства.

Вonа fide.
Доверчиво, искренне; добросовестно; достойным образом.

Вonа mente.
С добрыми намерениями.

Bonis avibus.
В добрый час.

Bono ingenio me esse ornatum, quam multo auro mavolo.
Лучшее украшение — приятный характер, а не гора золота.

Bonorum vita vacua est metu.
Жизнь честных (людей) свободна от страха.

Bonos mores corrumpunt congressus mali.
Плохие связи портят хорошие нравы.

Bonum ad virum cito moritur iracundia.
У хорошего человека гнев проходит быстро.

Bonum initium est dimidium facti.
Хорошее начало — половина дела.

Brevi manu.
Без проволочек, без формальностей (досл.: короткой рукой).

Brevis esse laboro, obscurus fiо.
Если я стараюсь быть кратким, я становлюсь непонятным.

Латинские выражения на букву «C»

Calamitate doctus sum.
Горе меня научило.

Calvitium non est vitium sed prudentiae indicium.
Лысина не порок, а свидетельство мудрости.

Cancrum recta ingredi doces.
Учить рака ходить вперед (т.е. напрасный труд).

Capienda rebus in malis praeceps via est.
В беде следует принимать опасные решения.

Capiat qui сареrе potest.
Лови, кто может поймать.

Саrре diem.
Лови день; пользуйся каждым днем; не откладывай на завтра то, что должен сделать сегодня.

Castis omnia casta.
Чистым (людям) все кажется чистым.

Castigare ridendo mores.
Смехом исправлять нравы.

Casu.
Случайно.

Casus.
Случай.

Casus belli.
Повод к войне, к конфликту.

Causa causalis.
Причина причин, главная причина.

Cave!
Будь осторожен! Остерегайся!

Cave illum semper, qui tibi imposuit semel.
Остерегайся того, кто обманул тебя хотя бы однажды.

Cave ne cadas.
Берегись, чтобы не упасть.

Cave tibi a cano muto et aqua silente.
Берегись тихого пса и спокойной воды.

Cave, quid dicas, quando et cui.
Смотри, что говоришь, когда и кому.

Cavete a falsis amicis.
Опасайтесь фальшивых друзей.

Cedo majori.
Уступай старшему.

Cessante causa cessat effectus.
С устранением причины исчезает и следствие.

Cetera desiderantur.
Об остальном остается желать.

Ceteris paribus.
При прочих равных условиях.

Chirurgus mente prius et oculis agat, quam armata manu.
Пусть хирург прежде действует умом и глазами, а затем вооруженной (скальпелем) рукой.

Circulus vitiosus.
Порочный круг.

Cis.
По эту сторону.

Citato loсо.
В цитированном месте, там же.

Citius, altius, fortius!
Быстрее, выше, сильнее! (девиз олимпийских игр)

Cogitationes posteriores saepe sunt meliores.
Более поздние мысли часто лучше.

Cogitationis poenam nemo patitur.
Никто не наказуем за мысли.

Cogito, ergo sum.
Я мыслю, следовательно существую.

Cognosce te ipsum.
Познай самого себя.

Cognomine.
По призванию.

Con amore.
С любовью.

Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur.
При согласии малые дела растут, при несогласии великие дела разрушаются.

Concordia res parvae crescunt.
Согласием возвеличиваются и малые дела.

Conscia mens recti famae mendacia ridet.
Чистая совесть смеется над ложными слухами.

Consuetudinis magna vis est.
Велика сила привычки.

Consuetudo est altera natura.
Привычка — вторая натура.

Consultor homini tempus utilissimus.
Время — лучший советчик.

Concordia victoriam gignit.
Согласие порождает победу.

Conditio sine qua non.
Обязательное условие.

Confer!
Смотри! Сравни!
(при ссылке в научных работах)

Consummatum est!
Свершилось!

Contraria contrariis curantur.
Противоположное лечится противоположным.

Confessio extrajudicialis in se nulla est; et quod nullum est, nоn potest adminiculari.
Внесудебные признания сами по себе ничего не стоят, а то, что ничего по стоит, не может служить опорой.

Consensu omnium.
С общего согласия.

Consuetudo est аlterа natura.
Привычка вторая натура.

Consumor aliis inserviendo.
Служа другим, расточаю себя; светя другим, сгораю сам.

Contra spem.
Вопреки ожиданию.

Contra spem spero.
Надеюсь вопреки ожиданию.

Contra vim mortis nоn est medicamen in hortis.
Против силы смерти в огородах (садах) нет лекарств.

Copia ciborum subtilitas animi impeditur.
Избыток пищи мешает тонкости ума.

Corrige praetertum, praesens rege, cerne futurum.
Анализируй прошлое, руководи настоящим, предусматривай будущее.

Corruptio optimi pessima.
Совращение доброго — наибольший грех.

Copia verborum.
Многословие.

Coram populi.
В присутствии народа.

Corpus delicti.
Состав преступления; вещественное доказательство.

Credo.
Верую.

Credo quia verum.
Верю, ибо это истина.

Credo ut intelligam.
Верую, чтобы познать.

Credula res amor est.
Любовь склонна к доверчивости.

Crescentem pecuniam sequitur cura.
С богатством растут и заботы.

Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit.
Растет любовь к деньгам по мере того, как растет само богатство.

Crudelitatis mater avaritia est.
Жадность — мать жестокости.

Cuique proprius attributus error est.
Каждый человек имеет какой-либо недостаток.

Cuivis dolori remedium est patientia.
Терпение — лекарство от любых страданий.

Cum bonis bonus eris, cum malis perverteris.
С хорошими людьми будешь хорошим, с плохими — испортишься.

Cum feriunt unum, non unum fulmina terrent.
Молния поражает одного, а пугает многих.

Cum sancto spiritu.
Со святым духом.

Cuneus cuneum trudit.
Клин клином вышибают.

Cupido atque ira consultores pessimi.
Страсть и гнев — наихудшие советчики.

Curae leves loquuntur, ingentes stupent.
Малые печали говорят, большие — безмолвны.

Custos morum.
Блюститель нравственности.

Cui bono? Cui prodest?
Кому хорошо? Кто от этого выиграет?

Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare.
Каждому человеку свойственно ошибаться, но только глупцу свойственно упорствовать в ошибке.

Cum grano salis.
С крупинкой соли; остроумно, с умом, с оговорками.

Currente calamo.
Наспех. (доcл,: беглым пером)

Curriculum vitae.
Жизнеописание, краткие сведения о жизни, биография. (досл.: бег жизни)

Латинские выражения на букву «D»

Da locum melioribus!
Уступи место лучшим!

Damnant quod non intelligunt.
Осуждают то, чего не понимают.

Dant gaudea vires.
Радость прибавляет силы.

De caelo in caenum.
С неба в грязь.

De actu et visu.
По опыту и наблюдениям.

Debes, ergo potes.
Должен, значит можешь.

Debito tempore.
В должное врeмя.

De duobus malis minus est semper eligendum.
Из двух зол выбирай меньшее.

De die in diem.
Изо дня в день.

De (ех) nihilo nihil.
Из ничего ничто; ничто не возникает из ничего.

De gustibus non est disputandum.
О вкусах не спорят.

De lingua stulta veniunt incommoda multa.
Глупый язык доставляет много неприятностей.

De mortuis aut bene, aut nihil.
О мертвых или молчи, или говори хорошее.

De mortuis et absentibus nihil nisi bene.
О мертвых или отсутствующих ничего, кроме хорошего.

De nocte consilium.
Ночь приносит совет.

De facto.
Фактически, на деле.

De gustibus et coloribus (non) est disputandum.
О вкусах и цветах (не) спорят.

Dе jure.
Юридически, по праву.

De principiis non est disputandum.
О принципах не спорят.

Debes, ergo potes.
Ты должен, значит можешь.

Deceptio visus.
Оптический обман.

Decipimur specie recti.
Видимость совершенства обманчива.

Decipit frons prima multos.
Внешность обманчива.

De lana caprina.
О пустяках (доcл.; о козьей шерсти).

De lingua slulta incommoda multa.
Из-за пустых (глупых) слов бывают большие неприятности.

Deliberando discitur sapientia.
Мудрости учатся размышлением.

Deliberandum est diu, quod statuendum est semel.
Обдумывай долго, решай один раз.

Delicias habet omne suas et gaudia tempus.
Всякое время имеет свои удовольствия и радости.

Delphinum natare doces.
Учишь дельфина плавать.

De mortuis aut bene aut nihil.
Об умерших не злословить (досл.; о мертвых или хорошо, или ничего).

De non apparentibus et non existentibus eadem est ratio.
Отношение к неявившимся и к несуществующим одинаково.

Desidia est initium omnium vitiorum.
Безделье — начало всех пороков.

Desipere in loco.
Безумствовать там, где это уместно.

Despice divitias, si vis animo esse beatus!
Если хочешь быть счастливым — презирай богатство!

Destruam et aedificabo.
Разрушу и воздвигну.

Desunt inopiae multa, avaritiae omnia.
Бедным не хватает многого, алчным — всего.

Desiderata.
Пожелания, намерения.

Des partem leonis.
Отдай львиную долю.

Detur digniori.
Да будет дано достойнейшему.</em

Deus ех machina.
Неожиданное вмешательство (доcлe.; бог из машины).

Devictus beneficio.
Побежден благодеянием.

De visu.
Воочию, своими глазами, как очевидец.

Diagnosis ех juvantibus.
Диагноз на основании помогающих средств.

Dicere non est facere.
Сказать — еще не значит сделать.

Dictis facta respondeant.
Пусть дела соответствуют словам.

Diligentia in omnibus rebus valet.
Усердие необходимо во всех делах.

Dives est, qui sapiens est.
Тот богат, кто мудр.

Divide et impera.
Разделяй и властвуй.

Divitiae et honores incerta et caduca sunt.
Богатство и почести неустойчивы и преходящи.

Dictum factum.
Сказано сделано.

Dies diem docet.
День день учит.

Difficile est proprie communia dicere.
Хорошо выразить общеизвестные истины трудно.

Dimicandum.
Надо бороться.

Discernit sapiens res, quas confundit asellus.
Умный может разобраться в вопросах, которые осел запутывает.

Disce, sed а doctis, indoctos ipse doceto.
У знающих учись, а незнающих сам учи.

Divinum opus sedare dolorem.
Божественное дело успокаивать боль.

Dixi.
Сказал; все сказано, добавить нечего.

Dixi et animam levavi.
Я сказал и тем облегчил душу (успокоил совесть).

Do manus.
Даю руки, т.е. ручаюсь.

Dones eris felix, multos numerabis amicos.
Пока счастлив будешь, много будет друзей у тебя.

Do ut des.
Даю, чтобы ты дал.

Do ut facias.
Даю, чтобы ты сделал.

Doctrina multiplex, veritas una.
Учений много, истина одна.

Docendo discimus.
Уча, мы сами учимся.

Doctus nemo nascitur.
Ученым не рождаются.

Domus propria domus optima.
Свой дом — лучший дом.

Donec eris felix, multos numerabis amicos.
Пока ты удачлив, у тебя много друзей.

Dubia plus torquet mala.
Неизвестность тревожит больше самой беды.

Dubitatio ad veritatem pervenimus.
Путь к истине — через сомнения.

Ducunt volentem fata, nolentem trahunt.
Желающего судьба ведет, нежелающего — тащит.

Dulce et decorum est pro patria mori.
Отрадна и почетна смерть за родину.

Dulce laudari a laudato viro.
Приятна похвала от того, кто сам ее достоин.

Dulcia non novit, qui non gustavat amara.
Тот не знает сладкого, кто не испытал горького.

Dum spiro spero.
Пока дышу-надеюсь.

Dum docent, discunt.
Уча, учатся.

Dum vivimus vivamus.
Давайте жить, пока живется.

Duos qui lepores sequitur, neutrum capit.
Кто гонится за двумя зайцами, не поймает ни одного.

Duobus litigantibus tertius gaudet.
Двое дерутся, третий радуется.

Dura lex, sed lex.
Суров закон, но это закон.

Латинские выражения на букву «E»

E cantu dignoscitur avis.
Птица узнается по пению.

E fructu arbor cognoscitur.
По плоду узнают и дерево.

Edimus ut vivamus, non vivimus ut edamus.
Мы едим, чтобы жить, а не живем, чтобы есть.

Ego nihil timeo, quia nihil habeo.
Я ничего не боюсь, потому что ничего не имею.

Emas non quod opus est, sed quod necesse est.
Покупай не то, что нужно, а то, что необходимо.

Elephantum ех musca facis.
Делаешь из мухи слона.

Eo benefaciendo.
Иду, творя добро.

Eo, quocumque pedes ferunt.
Иду, куда несут ноги.

Ео ipso.
Вследствие этого, тем самым.

Epistula nоn erubescit.
Бумага не краснеет, бумага все терпит.

Eripitur persona, manet res.
Человек погибает, дело остается.

Errando discimus.
Ошибки учат.

Errare humanum est.
Человеку свойственно ошибаться.

Errata.
Ошибки, опечатки.

Est foculus proprius multo pretiosior auro.
Домашний очаг намного ценнее золота.

Est haec natura mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
Ничто так более не желанно, чем то, что утеряно.

Est modus in rebus.
Всему есть предел; все имеет свою меру.

Est rerum omnium magister usus.
Опыт всему учитель.

Est quodam prodire tenus, si non datur ultra.
Если не дается далекое, возьми то, что под рукой.

Et fumus patriae dulcis.
И дым отечества сладок.

Et gaudium et solatium in litteris.
И радость, и утешение в науках.

Et singula praeduntur anni.
И годы берут свое.

Etiam post malam segetem serendum est.
И после плохого урожая надо сеять.

Etiam sanato vulnere cicatrix manet.
И зажившие раны оставляют рубцы.

Ех abrupto.
Без предисловий, без приготовлений, сразу, внезапно.

Ех adverso.
Доказательство от противного.

Ех auditu.
На слух.

Ех cathedra.
Непререкаемо, (доcл,:с кафедры).

Ех consuetudine.
По привычке, по установленному обычаю.

Ex arena funiculum nectis.
Плести веревку из песка.

Ex duobus malis minus est deligendum.
Из двух зол выбирать меньшее.

Ех libris.
Из книг.

Ex minimis seminibus nascuntur ingentia.
И малое семя рождает большое дерево.

Ex nihilo nihil.
Из ничего ничего (не получится).

Ех oribus parvulorum.
Устами младенцев.

Ex ore parvulorum veritas.
Из уст младенцев — истина.

Ех oriete lux.
С востока свет.

Ех professo.
Со знанием дела.

Ex providentia majorum.
По завету предков.

Ех tempore.
В нужный момент, без приготовления, незамедлительно, тотчас.

Ех juvantibus.
Судя по помощи.

Extra muros.
Публично (досл.: вне стен).

Ех ungue leonem.
По когтям можно узнать льва (видна птица по полету).

Ех ungua leonem cognoscimus, ех auribus asinum.
Льва узнаем по когтям, а осла по ушам.

Ех ungue leonem pingere.
По когтям изображать льва; судить о целом по его части.

Ех voto.
По обещанию.

Expedite.
Скоро.

Exceptio probat regulam.
Исключение подтверждает правило.

Exceptis excipiendis.
За исключением того, что должно быть исключено.

Excitare fluctus in simpulo.
Поднять бурю в стакане воды.

Exempla docent.
Примеры учат.

Exercitatio optimus est magister.
Практика — лучший учитель.

Exegi monumentum.
Воздвиг я памятник себе.

Exempli causa.
Например, для примера.

Exitus letalis.
Смертельный исход.

Experto credite.
Верьте опыту.

Eхtrа formam.
Без всяких формальностей.

Латинские выражения на букву «F»

Faber est suae quisquie fortunae.
Каждый кузнец своей судьбы.

Fabricando fit faber.
Мастер создается трудом.

Fac et spera.
Действуй и надейся.

Facile dictu, difficile factu.
Легко сказать, трудно сделать.

Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus.
Когда здоровы, мы легко даем советы больным.

Facilius est apta dissolvere, quam dissipata connectere.
Легче разделить связанное, чем соединить разделенное.

Facilius est plus facere, quam idem.
Легче сделать больше, чем то же самое.

Facio ut des.
Делаю, чтобы ты дал.

Facio ut facias.
Делаю, чтобы ты сделал.

Facta sunt verbis difficiliora.
Легче сказать, чем сделать.

Facta, non verba!
Дел, а не слов!

Factum est factum.
Что сделано, то сделано.

Facundus est error, cum simplex sit veritas.
Ложь — красноречива, правда — проста.

Fallaces sunt rerum species.
Внешний вид обманчив.

Falsus in uno, falsus in omnibus.
Фальшь в одном — фальшь во всем.

Fama clamosa.
Громкая слава.

Fama crescit eundo.
Молва растет на ходу.

Fama nihil est celerius.
Нет ничего быстрее молвы.

Famam curant multi, pauci conscientiam.
Многие заботятся о славе, но немногие — о совести.

Familiariter.
Дружески, запросто.

Fastidium est quies.
Скука — отдохновение души.

Fas atque nefas.
Дозволенное и недозволенное.

Fata viam invenient.
От судьбы не уйти.

Favete linguis.
Помолчите; придержите языки.

Febris erotica.
Любовная лихорадка.

Feci quod potui, faciant meliora potentes.
Я сделал все, что мог, кто может, пусть сделает лучше.

Fecundi calices quem non fecere disertum!
Кого не делали красноречивым полные кубки!

Felicitas humana numquam in eodem statu permanet.
Человеческое счастье не бывает постоянным.

Felicitas multa habet amicos.
У счастья много друзей.

Feriunt summos fulgura montes.
Молнии попадают в самые высокие горы.

Felix, qui potuit rerum cognoscere causas.
Счастлив тот, кто мог познать причины вещей.

Ferro ignique.
Огнем и мечом.

Ferro nocentius aurum.
Золото преступнее железа.

Festina lente.
Торопись медленно.

Festinatio tarda est.
Торопливость задерживает.

Festinationis comites sunt error et poenitentia.
Спутники поспешности — ошибка и раскаяние.

Fide, sed cui, vide.
Доверяй, но смотри кому.

Finis coronat opus.
Конец — всему делу венец.

Finis sanctificat media.
Цель оправдывает средства.

Fiat lux!
Да будет свет!

Fidelis et forfis.
Верный и смелый.

Flagrante delicto.
На месте преступления, с поличным.

Fontes ipsi sitiunt.
Даже источники испытывают жажду.

Folio verso (f. v.).
На следующей странице.

Fortes fortuna adjuvat.
Смелым судьба помогает.

Fortis imaginatio generat casum.
Сильное воображение рождает событие.

Fortiter malum qui patitur, idem post potitur bonum.
Кто мужественно переносит горе, тот добивается счастья.

Fortuna caeca est.
Судьба слепа.

Formaliter et specialiter.
Формально и в частности.

Fortiter in re, suaviter in modo.
Твердо в деле, мягко в обращении (упорно добиваться цели, действуя мягко).

Fructus temporum.
Плод времени.

Fugit irrevocabile tempus.
Бежит невозвратное время.

Funditus.
До основания, совершенно.

Frons animi janua.
Лицо — дверь души.

Fugaces labuntur anni!
Скользят быстротечные годы!

Futura sunt in manibus deorum.
Будущее в руках богов.

Латинские выражения на букву «G»

Gaudet patientia duris.
Долготерпение торжествует.

Generaliter.
Вообще.

Generosi animi et magnifici est juvare et prodesse.
Свойство благородного и великодушного — помогать и приносить пользу.

Generosus animos labor nutrit.
Труд питает благородные сердца.

Gloria victoribus.
Слава победителям.

Grata superveniet, quae non sperabitur, hora.
Приятное мгновение, которого не ждешь.

Gratia gratiam parit.
Благодарность рождает благодарность.

Grata, rata et accepta.
Угодно, законно и приемлемо.

Gratis.
Бесплатно, даром, безвозмездно.

Gratulari.
Возрадоваться (своему счастью).

Gratiora sunt, quae pluris emuntur.
Милее то, что труднее досталось.

Graviora manet.
Трудности впереди.

Graviores et difficiliores animi sunt morbi, quam corporis.
Болезни души тяжелее и труднее, чем болезни тела.

Gravissimi sunt morsus irritatae necessitatis.
Укусы разъяренной необходимости наиболее опасны.

Gravissimum est imperium consuetudinis.
Сила привычки очень устойчива.

Gustus legibus non subjacet.
Вкус не подчиняется законам.

Gutta cavat lapidem.
Капля долбит камень

Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo.
Капля долбит камень не силой, а частым падением.

Grosso modo.
В общих чертах

Латинские выражения на букву «H»

Habeat sibi.
Держи про себя

Habent sua fata libelli.
Книги имеют свою судьбу.

Habent sua sidera lites.
Споры судьба решает.

Habitus.
Внешний вид.

Haec habui, quae dixi.
Что имел, то сказал.

Haec hactenus.
На сей раз достаточно.

Haud semper errat fama.
Молва не всегда ошибается.

Haurit aquam cribro, qui discere vult sine libro.
Тот воду черпает решетом, кто хочет учиться без книги.

Hic et nunc.
Без всякого промедления.

Hic locus est, ubi mors gaudet succurrere vitae.
Вот место, где смерть охотно помогает жизни.

Historia magistra vitae.
История учитель (наставница) жизни.

Hoc erat in fatis.
Так суждено судьбой.

Hoc erat in more majorum.
Таков обычай предков.

Hoc est in votis.
Это мое желание.

Hoc est vivere bis, vita posse priore frui.
Уметь наслаждаться — значит жить дважды.

Hoc fac et vinces.
Сделай это, и ты победишь.

Hoc tibi proderit olim.
Это когда-нибудь будет тебе на пользу.

Нос volo, sic jubeo.
Этого я хочу, так приказываю.

Hodie Caesar, cras nihil.
Сегодня Цезарь, завтра ничто.

Homagium.
Дань уважения.

Homines, dum docent, discunt.
Люди, уча, учатся.

Hominem ex operibus ejus cognoscere.
Человека узнают по его делам.

Hominem, te esse memento.
Помни, что ты человек.

Homines caecos reddit cupiditas.
Страсть делает людей слепыми.

Homines nihil agendo discunt male agere.
Ничего не делая, люди учатся делать дурное.

Homines, quo plura habent, eo cupiunt ampliora.
Чем больше люди имеют, тем больше жаждут иметь.

Homini cibus utilissimus est simplex.
Простая еда — самая полезная.

Hominis est errare, insipientis perseverare.
Человеку свойственно ошибаться, глупцу — упорствовать.

Hominis mens discendo alitur cogitandoque.
Человеческий разум питают наука и мышление.

Homo doctus in se semper divitias habet.
Ученый человек всегда богат.

Homo homini amicus est.
Человек человеку друг.

Homo homini lupus est.
Человек человеку волк.

Homo improbus beatus non est.
Нечестный человек не бывает счастливым.

Homo locum ornat, non hominem locus.
Не место красит человека, а человек место.

Homo omnium horarum.
Надежный человек.

Homo sum, humani nihil a me alienum puto.
Я человек, и ничто человеческое мне не чуждо.

Homo sapiens.
Человек разумный.

Homo totiens moritur, quotiens amittit suos.
Человек столько раз умирает, сколько теряет своих близких.

Homo, qui tacere nescit, nescit dicere.
Человек, не умеющий молчать, не умеет и говорить.

Honesta vita beata est.
Честная жизнь — счастливая жизнь.

Honeste vivere, alterum non laedere, suum tribuere.
Живи честно, де делай зла другим, отдавай каждому свое.

Honestus rumor alterum patrimonium est.
Хорошая репутация заменяет наследство.

Honores mutant mores, sed raro in meliores.
Почести меняют нравы, но редко в лучшую сторону.

Honoris causa.
Ради почета, ради уважения.

Horribile dictu.
Страшно сказать, страшно произнести.

Hospes hospiti sacer.
Гость — святое дело для хозяина.

Hostis honori invidia.
Зависть — враг чести.

Humana non sunt turpia.
Что человеческое, то не постыдно.

adsense

Латинские выражения на букву «I»

Ibidem.
Там же.

Ibi victoria, ubi concordia.
Там победа, где согласие.

Idem.
То же самое, так же.

Idem per idem.
Одно и то же.

Ibi bene, ubi patria.
Там хорошо, где отечество.

Ibi semper victoria, ubi concordia est.
Там победа, где согласие.

Id est.
То есть.

Ignavia est jacere, dum possis surgere.
Малодушие — лежать, если можешь подняться.

Ignoranti, quem portum petat, nullus ventus secundus est.
Нет попутного ветра для того, кто не знает, к какому порту причалить.

Ignoscas aliis multa, nihil tibi.
Другим прощай многое, себе — ничего.

Ignoscito saepe alteri, nunquam tibi.
Другим прощай, себе — никогда.

Ille dolet vere, qui sine teste dolet.
Истинно скорбит тот, кто скорбит без свидетелей.

Impavide progrediamur.
Пойдем вперед без колебаний.

Impedit ira animum, ne possit cernere verum.
Гнев не позволяет разуму познать правду.

Imperare sibi maximum imperium est.
Повелевать собою — величайшая власть.

Imperat aut servit collecta pecunia cuique.
Для одних богатство — слуга, для других — господин.

In divitiis inopes, quod genus egestatis gravissimum est.
Нужда в богатстве — самый тяжкий вид нищеты.

In abstracto.
Вообще, отвлеченно.

In aeternum.
Навек, навсегда.

In angello cum libello.
В уголке и с книжкой; уединившись с книгой.

In brevi.
Вкратце.

In сorроrе.
В полном составе, в целом.

In imo pectore.
В глубине души.

Incredibili dictu.
Невероятно.

Inde ira.
Отсюда гнев.

In deposito.
На хранение.

Index.
Указатель, список.

Index librorum.
Список книг.

In extenso.
Полностью, целиком, дословно.

In extremis.
В последний момент.

In legibus salus.
В законе спасение.

In magnis et voluisse sat est.
В великих делах достаточно и одного желания.

In medias res.
В самую суть.

In minimis maximus.
В мелочах велик.

In omnem eventum.
На всякий случай.

In omnia paratus.
Готов ко всему.

In optima forma.
В лучшем виде.

In pace leones, in proelio cervi.
В мирное время — львы, в сражении — олени.

In patria natus non est propheta vocatus.
Нет пророка в своем отечестве.

Infandum renovare dolorem.
Ужасно вновь воскрешать боль.

In favorem.
В пользу кого либо, для пользы.

In folio.
В целый лист (самый большой формат книги).

In hoc statu.
В таком положении.

In locо.
На месте.

In memoriam.
В память.

In natura.
В действительности; натурой.

In perpetuum.
На вечные времена.

In persona.
Персонально.

In pleno.
В полном составе.

In praesenti.
В настоящее время.

In praxi.
На практике.

In расe.
В мире, в покое.

In rerum natura.
В природе вещей.

In propria persona.
Собственной персоной.

In recto virtus.
В правде добродетель.

In saecula saeculorum.
Во веки веков.

In spe.
В надежде.

In transitu.
На ходу.

In tyrrannos.
Против тиранов.

In usu.
В употреблении.

In statu nascendi.
В состоянии зарождения, в самом начале, в момент образования.

In statu quo ante.
В прежнем положении, в прежнем состоянии.

Invia est in medicina via sine lingua latina.
Непроходим в медицине путь без латинского языка.

In vitro.
В сосуде, в пробирке.

In vivo.
На живом организме.

Inter parietes.
В четырех cтенах.

In tempore opportuno.
В удобное время.

In vas pertusum congerere.
Дырявого кувшина не наполнишь.

In vino veritas.
Истина в вине.

Incertus animus dimidium sapientiae est.
Сомнение — половина мудрости.

Incipit vita nova.
Начинается новая жизнь.

Incognito.
Тайно.

Indigne vivit, per quem non vivit alter.
Недостойно живет тот, кто не дает жить другим.

Industriae nil impossibile.
Для старательного нет ничего невозможного.

Ingrato homine terra pejus nihil creat.
Ничего худшего, чем неблагодарный человек, земля не рождает.

Iniqua nunquam imperia retinentur diu.
Несправедливая власть недолговечна.

Iniquissimam pacem justissimo bello anteferro.
Самый несправедливый мир предпочтительнее самой справедливой войны.

Iniquum est quemque ex veste aestimare.
Несправедливо оценивать кого-либо по одежде.

Injuria realis.
Оскорбление действием.

Injuria solvit amorem.
Обида разрушает любовь.

Injuria verbalis.
Оскорбление словом.

Injuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi.
Об обидах не забывает никто, о благодеяниях же — многие.

Injuriarum remedium est oblivio.
Забвение — лекарство от несправедливостей.

Innocens credit omni verbo.
Простодушный верит любому слову.

Insanus omnis furere credit.
Сумасшедший считает, что все остальные — безумцы.

Insperata accidit magis saepe quam qua speres.
Неожиданное случается чаще ожидаемого.

Instantia crucis.
Решающее испытание.

Instantia est mater doctrinae.
Упорство — мать науки.

Intelligenti pauca.
Для понимающего достаточно и немногого.

Intempestivq qui docet, ille nocet.
Несвоевременные поучения вредят.

Inter alia (сокращ. int.al.).
Между прочим.

Inter bonos bene.
Между хорошими — все по-хорошему.

Inter nos.
Между нами.

Inter pares amicitia.
Дружба между равными.

Inter se.
Между собой.

Inter vepres rosae nascuntur.
И среди терновника растут розы.

Inutilis quaestio solvitur silentio.
Неуместный вопрос освобождается от ответа.

Invidia festos dies non agit.
Зависть праздников не соблюдает.

Ipsae res verba rapiunt.
Дело говорит само за себя.

Ipse fecit.
Сделал собственноручно.

Ipsissima verba.
Слово в слово.

Ipse dixit.
«Сам сказал» (о непреложном авторитете).

Ipso facto.
В силу очевидного факта.

Ira furor brevis est.
Гнев — это кратковременное помешательство.

Ira odium gignit, concordia nutrit amorem.
Гнев порождает ненависть, согласие вскармливает любовь.

Irreparabilium felix oblivio rerum!
Счастлив не сожалеющий о прошедшем!

Ite, missa est.
Идите, все кончено.

Ipso jure.
В силу закона.

Is fecit, qui prodest.
Сделал тот, кому выгодно.

Ite, missia est.
Идите, все кончено.

Item.
Так же.

Латинские выражения на букву «J»

Jactantius maerent, quae minus dolent.
Скорбь напоказ — небольшая скорбь.

Januis clausis.
При закрытых дверях.

Jucunda memoria est praeteritorum malorum.
Приятно воспоминание о минувших невзгодах.

Jucundi acti labores.
Приятен оконченный труд.

Jurare in verba magistri.
Клясться словами учителя.

Jure.
По праву.

Jus privatum.
Частное право.

Jus publicum.
Публичное право.

Justum et tenacem propositi virum!
Кто прав и твердо к цели идет!

Juncta juvant.
Единодушие помогает.

Jus gentium.
Международное право.

Jus summam saepe summa malitia est.
Высшее право часто есть высшее зло.

Justitia nihil expetit praemii.
Справедливость не требует никакой награды.

Juvenes plura loquuntur, senes utiliora.
Молодые говорят больше, старки — полезнее.

Juventus ventus.
Молодость ветрена.

Латинские выражения на букву «L»

Labor callum obducit dolori.
Труд притупляет боль.

Labor corpus firmat.
Труд укрепляет тело.

Labor improbus.
Упорный труд.

Labor et patientia omnia vincunt.
Терпение и труд все побеждают.

Labor ineptiarum.
Бессмысленный труд.

Labor non onus, sed beneficium.
Труд не бремя, а благо.

Labor omnia vincit improbus.
Упорный труд все преодолевает.

Laboremus.
Будем трудиться.

Lac gallinaceum.
Птичье молоко.

Laetitia garrula res est.
Радость словоохотлива.

Lapis offensionis (petra scandali).
Камень преткновения.

Lapsus.
Ошибка, промах.

Lapsus calami.
Описка.

Lapsus linguae.
Обмолвка.

Lapsus memoriae.
Ошибка памяти.

Larga manu.
Щедро.

Largitio fundum non habet.
Щедрость не имеет пределов.

Lato sensu.
В широком смысле.

Laudator temporis acti.
Восхвалитель былых времен.

Laudator temporis praesentis.
Восхвалитель современности.

Laus propria sordet.
Похвала в свою пользу непристойна.

Levius fit patientia quidquid corrigere est nefas.
Что нельзя изменить, то можно облегчить терпением.

Lege.
По закону.

Lege artis.
По всем правилам искусства, мастерски.

Legem brеvem esse oportet.
Закон должен быть кратким.

Libera nos a malo.
Избави нас от зла.

Liberum arbitrium indifferentiae.
Полная свобода выбора.

Litterarum radices amarae, fructus dulces sunt.
Корни науки горьки, плоды — сладки.

Locus minoris resistentiae.
Место наименьшено сопротивления.

Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla.
Долог путь поучений, краток же и успешен на примерах.

Licitum sit.
Да будет дозволено.

Littera scripta manet.
Написанное остается; что написано пером, того не вырубишь топором.

Loсо citato (l.с.).
В упомянутом месте.

Loсо laudato (l.l.).
В названном месте.

Lupus in fabula.
Легок на помине; (доcл.: как волк в басне).

Lucri bonus est odor ex re qualibet.
Запах прибыли приятен, от чего бы он ни исходил.

Lumen mundi.
Светоч мира.

Luna latrantem canem non curat.
Луна не обращает внимания на лай собаки.

Lupus pilum mutat, non mentem.
Волк меняет шкуру, а не душу.

Lusus naturae.
Игра природы.

Lux in tenebris.
Свет во мраке.

Luxuria inopiae mater.
Роскошь — мать бедность.

Латинские выражения на букву «M»

Macte animo!
Мужайся!

Mea culpa, mea maxima culpa.
Моя вина, моя величайшая вина.

Magister dixit.
Это сказал учитель (ссылка на непререкаемый авторитет).

Magistra vitae.
Наставница жизни.

Magister bibendi.
Мастер по части выпивки.

Magna est veritas et praevalebit.
Велика истина, и она восторжествует.

Magni sunt, humanes tamen.
Великие, но люди.

Magnum ignotum.
Великое неведомое.

Mala fide.
Неискренне, нечестно.

Mala herba cito crescit.
Сорная трава растет быстро.

Male parta cito dilabuntur memoria.
Плохо приобретенное быстро забывается; быстро забываются знания, усвоенные нетвердо.

Male facere qui vult, nunquam non causam invenit.
Желающий навредить всегда найдет причину.

Malesuada fames.
Голод — дурной советник.

Mali principii malus finis.
Плохому началу и плохой конец.

Malitia supplet aetatem.
Каждый век имеет свои пороки.

Malo cum Platone errare, quam cum aliis recte sentire.
Лучше ошибаться с Платоном, чем быть правым с другими.

Malum consilium consultori pessimum est.
Дурной умысел оборачивается против того, кто его замыслил.

Malum est consilium, quod mutari non potest.
Плохо то решение, которое нельзя изменить.

Manet omnes una nox.
Всех нас ждет одна и та же ночь.

Mania grandiosa.
Мания величия.

Manifestum non eget probatione.
Очевидное не нуждается в доказательстве.

Manu intrepida.
Недрогнувшей рукой.

Manu propria.
Собственной рукой.

Manus manum lavat.
Рука руку моет.

Mare verborum gutta rerum.
Море слов — капля дел.

Margaritas ante porcas.
Метать бисер перед свиньями.

Materia tractanda.
Предмет обсуждения.

Maxima egestas avaritia.
Скупость — наибольшая бедность.

Maximis minimisque corporibus par est dolor vulneris.
Боль от раны одинакова и для больших, и для маленьких тел.

Maximum remedium irae mora sunt.
Лучшее лекарство от гнева — время.

Me judice.
По моему суждению.

Mea memoria.
На моей памяти.

Mea mihi conscientia plures est quam omnium sermo.
Моя совесть важнее мне, чем все пересуды.

Media et remedia.
Способы и средства.

Medica mente non medicamentis.
Лечи умом, а не лекарствами.

Medice, cura te ipsum.
Врач, исцелись сам.

Medicus curat, natura sanat.
Врач лечит-природа исцеляет.

Medicus amicus et servus aegrotorum est.
Врач друг и слуга больных.

Medicus medico amicus est.
Врач врачу друг (помощник).

Medio flumine quaerere aquam.
Просить воды находясь в реке.

Melioribus annis.
В лучшие времена.

Melius est nomen bonum, quam magnae divitiae.
Лучше честное имя, чем большое богатство.

Melius est prudenter tacere, quam inaniter loqui.
Разумнее смолчать, чем сказать глупость.

Melius est puero flere, quam senes.
Лучше плакать в детстве, чем в старости.

Melius non incipient, quam desinent.
Лучше не начинать, чем останавливаться на полпути.

Meliora spero.
Надеюсь на лучшее.

Memento mori.
Помни о смерти!

Memento patriam.
Помни о родине.

Memoria est exercenda.
Память нужно тренировать.

Mendaci homini ne vera quidem dicenti credimus.
Лжецу не верят даже тогда, когда он говорит правду.

Mendax in uno, mendax in omnibus.
Единожды солгавший, всегда лжет.

Mens sana in corpore sano.
В здоровом теле здоровый дух.

Mens vertitur cum fortuna.
Образ мыслей меняется с изменением положения.

Mensis currentis.
Текущего месяца.

Meo voto.
По моему мнению.

Mihi desunt verba.
У меня нет слов.

Miles gloriosus.
Хвастливый воин.

Minima de malis.
Из двух зол меньшее (выбирать).

Minimum.
Самое малое.

Minus habeo, quam speravi, sed fortasse plus speravi, quam debui.
Я получил меньше, чем ожидал, но, возможно, я больше ожидал, чем следовало.

Miseris succurrere disce.
Учись помогать несчастным (больным).

Mixtura verborum.
Словесная мешанина.

Modus agendi.
Образ действий.

Modus cogitandi.
Образ мышления.

Modus dicendi.
Манера выражаться.

Modus operandi.
Способ действия.

Modus vivendi.
Образ жизни.

Mollit viros otium.
Безделье делает людей слабыми.

Montes auri pollicens.
Обещать золотые горы.

Mores cuique sui fingunt fortunam.
Наша судьба зависит от наших нравов.

Mors immortalis.
Бессмертная смерть.

Motu proprio.
По собственному побуждению.

Multa sunt in moribus dissentanea multa, sine ratione.
В обычаях человеческих много разнообразия и много нелепостей.

Multi multa sciunt, nemo omnia.
Многие знают многое, но никто не знает всего.

Multi sunt vocati, pauci vero electi.
Много званых, но мало избранных.

Multos timere debet, quem multi timent.
Многих должен бояться тот, кого многие боятся.

Multum in рarvо.
Многое в малом.

Multum, nоn multa.
Многое, но не много; глубокое содержание в кратком изложении.

Multum legendum est, non multa.
Читать следует не все, но лучшее.

Multum sibi adicit virtus lacessita.
Добродетель возрастает, если ее подвергают испытаниям.

Multum vinum bibere, non diu vivere.
Много пить вина, недолго жить.

Mundus hic est quam optimus.
Этот мир самый лучший.

Mutantur tempora et nos mutamur in illis.
Меняются времена, и мы меняемся с ними.

Mutatis mutandis.
С оговорками; изменив то, что надо изменить.

Mutato nomine.
Под другим названием.

Латинские выражения на букву «N»

Nascentes morimur, finisque ab origine pendet.
Рождаясь, мы умираем, и конец обусловлен началом.

Natura abhorret vacuum.
Природа не терпит пустоты.

Natura est semper invicta.
Природа всегда непобедима.

Natura non facit saltus.
Природа не делает скачков.

Natura sanat, medicus curat.
Природа исцеляет, врач лечит.

Naturae vis medicatrix.
Целительная сила природы.

Naturalia non sunt turpia.
Естественное не безобразно.

Ne accesseris in consilium nisi vocatus.
Не ходи в совет, не будучи приглашенным.

Ne cede malis.
Не отступай перед несчастьями.

Ne differas in crastinum.
Не откладывай на завтра.

Ne malum alienum feceris tuum gaudium.
Не радуйся чужому несчастью.

Ne noceas, si juvare nоn рotes.
Не вреди, если не можешь помочь; не вреди больному лишним лечением.

Ne quid nimis.
Ничего лишнего.

Ne sit vitiosus sermo nutricibus.
Не должно быть пороков в речи тех, кто воспитывает.

Ne varietur.
Изменению не подлежит.

Nec plus ultra.
Дальше некуда. Крайняя степень.

Nec sutor ultra crepidam.
Не суди о том, чего не знаешь.

Nec sibi, nec alteri.
Ни себе, ни другому.

Nefas.
Несправедливость.

Nemine contradicente.
Единогласно.

Neminem laedere.
Никому не вреди.

Neminem metuit innocens.
Невиновный не боится никого.

Neminem pecunia divitem fecit.
Деньги никому не приносят счастья.

Nemo amat, quos timet.
Никто не любит тех, кого боится.

Nemo liber est, qui corpori servit.
Тот невольник, кто раб своего тела.

Nemo judex in causa sua.
Никто не судья в своем деле.

Nemo mortalium omnibus horis sapis.
Никто не бывает мудрым всегда.

Nemo nascitur sapiens, sed fit.
Мудрым не рождаются, им становятся.

Nemo potest regere, nisi patiens.
Не набраться ума без терпения.

Nemo sine vitiis est.
Никто не лишен пороков.

Nemo nascitur doctus.
Никто не рождается ученым.

Nervus rerum.
Главное дело; важнейшее средство.

Nescit vox missa reverti.
Сказанное слово не возвращается.

Nihil agendi dies est longus.
Долог день для ничего не делающего.

Nihil agendo male agere discimus.
Ничего не делая, мы учимся делать плохое.

Nihil humani.
Ничто человеческое мне не чуждо.

Nihil aliud curo, quam ut bene vivam.
Ни о чем так не забочусь, как прожить достойно.

Nihil semper suo statu manet.
Ничто не остается постоянно в своем состоянии.

Nihil est difficile volenti.
Ничто не трудно для желающего.

Nihil est in religione, quod non fuerit in vita.
Нет ничего в религии, чего не было бы в жизни.

Nihil est incertus vulgo.
Нет ничего более непостоянного, чем толпа.

Nihil est jucundius lectulo domestico.
Нет ничего милее домашнего очага.

Nihil est pejus amico falso.
Ничего нет хуже ложного друга.

Nihil habeo, nihil curo.
Ничего не имею — ни о чем не забочусь.

Nil actum credens, dum quid superesset agendum.
Если осталось еще что-либо доделать, считай, что ничего не сделано.

Nil de nihilo fit.
Ничто не возникает из ничего.

Nil admirari.
Ничему не удивляться.

Nil desperandum.
Никогда не отчаивайся.

Nil mortalibus arduum est.
Нет ничего недосягаемого.

Nil nisi bene.
Ничего, кроме хорошего.

Nil permanet sub sole.
Ничто не вечно под солнцем.

Nil sine magno vita labore dedit mortalibus.
Жизнь ничего не дает без упорного труда.

Nil volenti difficile est.
При желании все преодолимо.

Nimium altercando veritas amittitur.
В чрезмерном споре теряется истина.

Nimium ne crede colori.
Не слишком полагайся на внешний вид.

Nisi utile est quod facimus stulta est gloria.
Неразумно рвение, если бесполезно то, что мы делаем.

Nolens volens.
Волей-неволей.

Noli nocere.
Не навреди.

Noli me tangere.
Не тронь меня.

Nomen nescio ( N. N.).
Некое лицо.

Nomen est omen.
Имя говорит само за себя.

Nomina sunt odiosa.
Об именах лучше умолчать.

Nomine et re.
На словах и на деле.

Non aliter vives in solitudine, aliter in foro.
Будь одинаков и наедине, и на людях.

Non annumerare verba sed appendere.
Слова следует не считать, а взвешивать.

Non bene pro toto libertas venditur auro.
Позорно продавать свободу за золото.

Non bis in idem.
Не дважды за одно и то же.

Non compos mentis.
Не в здравом уме.

Non curatur, qui curat.
Не вылечивается тот, кто имеет заботы (досл.: кто заботится).

Non de ponte cadit, qui cum sapientia vadit.
Не падает с моста тот, кто умно ходит.

Non esse cupidum pecunia est, non esse emacem vectigal est.
Не быть жадным — уже богатство, не быть расточительным — доход.

Non est culpa vini, sed culpa bibentis.
Виновато не вино, а пьющие.

Non est fumus absque igne.
Нет дыма без огня.

Non foliis, sed fructu arborem aestima.
Оценивай дерево по плоду, а не по листьям.

Non genus virum ornat, generi vir fortis loco.
Не происхождение украшает человека, а человек происхождение.

Non habet eventus sordida praeda bonos.
Нечестно приобретенное теряется попусту.

Non in loco ridere pergrave est malum.
Смеяться не вовремя — очень большой порок.

Non in omnes omnia conveniunt.
Не все подходит всем.

Non liquet.
Не ясно.

Non multum, sed multa.
Не много, но многое.

Non multa, sed multum.
Не много, но многое.

Non numeranda, sed ponderanda argumenta.
Ценно не количество, а качество доказательств.

Non omne est aurum, quod splendet.
Не все золото, что блестит.

Non omne quod licet honestum est.
Не все дозволенное достойно уважения.

Non omnia possumus omnes.
Не все мы на все способны.

Non omnia passum omnes.
Не всякий все может.

Non omnis error stultitia est dicenda.
Не каждую ошибку следует называть глупостью.

Non omnis moriar.
Не весь я умру.

Non progredi est regredi.
Не продвигаться — значит отступать.

Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est.
Бедняк не тот, кто меньше имеет, а тот, кто большего хочет.

Non rebus me, sed mihi submittere conor.
Подчиняй вещи себе, а не себя вещам.

Non scholae, vitae discimus.
Мы учимся не для школы, но для жизни.

Non semper errar fama.
Не всегда ошибается молва.

Non sum qualis eram.
Уж не тот я, каким был.

Non tutae sunt cum regibus facetiae.
Шутки с царями небезопасны.

Non verbis sed actis.
Не на словах, а на деле.

Non, si male nunc, et olim erit.
Если плохо сейчас — не всегда же так будет.

Nondum adesse fatalem horam.
Еще не наступило роковое время.

Noscitur a sociis.
Узнаешь человека по его товарищам.

Nota bene.
Обрати внимание.

Novarum rerum cupidus.
Страстно жаждущий нового.

Novos amicos dum paras, veteres cole.
Новых друзей приобретай, а старых не забывай.

Novus rex.nova lex.
Новый царь, новый закон.

Nox cogitationum mater.
Ночь — мать мыслей.

Nox fert consilium.
Ночь приносит совет.

Nudis verbis.
Голословно.

Nulla aetas ad discendum sera.
Учиться никогда не поздно.

Nulla dies sine linia.
Ни дня без строчки.

Nulla fere causa est, in qua non femina litem moverit.
Нет такого дела, в котором не затеяла бы спор женщина.

Nulla regula sine exceptione, sed exceptio non impedit regulam.
Нет правила без исключения, но исключение не мешает правилу.

Nulla tempestas magna perdurat.
Большая буря не бывает продолжительной.

Nullis amor est sanabilis herbis.
Нет лекарства от любви.

Nullum malum sine aliquo bono.
Нет худа без добра.

Nullum periculum sine periculo vincitur.
Никакая опасность не преодолевается без риска.

Nullum verum infert falsum.
Никакая истина не ведет ко лжи.

Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit.
Нет такой плохой книги, которая была бы совершенно бесполезной.

Nullus juxra propriam voluntatem incedat.
Никто не должен входить по своей воле.

Nummis praestat carere quam amicis.
Лучше быть без денег, чем без друзей.

Nunc plaudite!
Теперь аплодируйте!

Nusquam est qui ubique est.
Кто везде, тот нигде.

Nusquam nec malum malo, nec vulnus curatur vulnere.
Зло не лечат злом, а рану раной.

Nunquam petrorsum, semper ingrediendum.
Не шагу назад, всегда вперед.

Nutritur vento, vento restinguitur ignis.
Огонь ветром поддерживается, от ветра и гаснет.

Латинские выражения на букву «O»

O diem praeclarum!
О славный день!

O fallacem hominum spem.
О обманчивая человеческая надежда.

O nomen dulce libertas!
О сладкое слово свобода!

O pessimum periculum, quod opertum latet.
Страшней всего скрытая опасность.

O quantum est in rebus inane!
О сколько в делах пустого!

O sancta simplicitas.
О святая простота!

Obscurum per obscurius.
Неясное еще более неясным (объяснять).

Occasio aegre offertur, facile amittitur.
Удобный случай редко представляется, но легко теряется.

Omen bonum.
Счастливое предзнаменование.

Omne ignotum pro magnifico.
Все неизвестное кажется великим.

Omne initium difficile est.
Всякое начало трудно.

Omne nimium nocet.
Всякое излишество вредит.

Omne vivum ех ovo.
Все живое вышло из яйца.

Omne verum omni vero consonat.
Все истины согласны одна с другой.

Omne vitium semper habet patrocinium.
Любой порок находит себе оправдание.

Omnes quantum potest juva.
Всем, сколько можешь, помогай.

Omnes salvos volo.
Желаю всем здоровья.

Omnes una manet nox.
Всех ожидает одна ночь.

Omnes et singulos.
Вместе и по отдельности.

Omnia fert aetas animum quoque.
Годы уносят все, даже память.

Omnia mea mecum porto.
Все свое ношу с собой.

Omnia moderata aeterna.
Все умеренное долговечно.

Omnia mors aequat.
Для смерти все равны.

Omnia mutantur, nihil interit.
Все меняется, ничего не пропадает.

Omnia mutantur, nos et mutamur in illis.
Все меняется, и мы меняемся.

Omnia non pariter rerum sunt omnibus apta.
Не всем одно и то же одинаково полезно.

Omnia praeclara rara.
Все прекрасное редко.

Omnia tempus revelat.
Время разоблачает все.

Omnia vanitas.
Все суета.

Omnia vincit amor, et nos cedamus amori.
Все побеждает любовь, и мы покоряемся любви.

Omnis curatio est vel canonica vel coacta.
Всяко лечение основывается либо на традиции, либо на принуждении.

Omnis comparatio claudicat.
Всякое сравнение хромает.

Omnis imitatio ficta est.
Всякое подражание неестественно.

Omnium rerum vicissitudo est.
Все подлежит изменению.

Omnium consensu.
С общего согласия.

Omnium profecto artium medicina nobilissima.
Из всех наук, безусловно, медицина самая благородная.

Opera et studio.
Трудом и старанием.

Oportet vevere.
Надо жить.

Optimum medicamentum quies est.
Лучшее лекарство — покой.

Optimus mundus.
Лучший из миров.

Oportet vivere.
Надо жить.

Orа et labora.
Молись и трудись.

Orа rotundo.
Во весь голос.

Orе uno.
Единогласно (досл.: одним ртом).

Otia dant vitia.
Праздность рождает порок.

Otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura.
Досуг без книги — это смерть и погребение заживо.

О tempora, о mores!
О времена, о нравы!

Otium cum dignitate.
Отдых с достоинством, отдых с почетом.

Латинские выражения на букву «P»

Pacta sunt servanda.
Договоры должны соблюдаться.

Panem quotidianum.
Хлеба насущного.

Par praemium labori.
Соответственно труду и вознограждение.

Pars pro toto.
Часть вместо целого.

Parcus discordat avaro.
Бережливый — не значит скупой.

Pars sanitatis velle sanari fuit.
Желание выздороветь — часть выздоровления.

Parva domus, magna quies.
Малое жилище — великий покой.

Parva domus, parva cura.
Малое хозяйство — малая забота.

Parva leves capiunt animos.
Мелочи прельщают легкомысленных.

Parva saepe scintilla contempta magnum excitat incendium.
Часто маленькая искра вызывает большой пожар.

Parvo contentus.
Довольствуясь малым.

Patientia patitur omnia.
Терпение все побеждает.

Patriae fumus igne alieno luculentior.
Дым отечества ярче огня чужбины.

Paulatim summa petuntur.
Не сразу достигаются вершины.

Paupertas non est probrum.
Бедность не порок.

Раuса verba.
Поменьше слов.

Pax optima rerum.
Самое ценное — мир.

Pax tecum.
Мир с тобой.

Pax vobiscum.
Мир с вами.

Pecunia est ancilla, si scis uti;si nescis, domina.
Умеешь пользоваться деньгами — они служат тебе, а если нет — ты им.

Pedibus timor addit alas.
Страх придает ногам силы.

Pelle sub agnina latitat mens saepe lupina.
Под шкурой ягненка часто скрывается нрав волка.

Per aspera ad astra.
Через тернии — к звездам.

Per crucem ad lucem.
Через страдания к свету.

Per risum multum cognoscimus stultum.
По частому смеху узнаем глупца.

Per aversionem.
Ради отвлечения.

Per fas et nefas.
Правдами и неправдами.

Per se.
Само по себе, в чистом виде.

Per tacitum consensum.
По молчаливому согласию.

Perfer et obdura.
Терпи и крепись.

Perfice te!
Совершенствуй себя!

Periculum in mora.
Опасность в промедлении.

Perpetuum mobile.
Вечное движение.

Periculum est in mora.
Опасность в промедлении.

Personaliter.
Лично.

Perigrinatio est vita.
Жизнь — это странствие.

Persona grata.
Желательная особа.

Persona ingrata.
Нежелательная особа.

Persona sacrosancta.
Священная особа.

Persona suspecta.
Подозрительная личность.

Petitio principii.
Вывод из положения, которое еще нужно доказать.

Pigritia mater vitiorum.
Праздность — мать пороков.

Pia desiderata.
Заветные мечты, благие пожелания.

Plenus venter nоn studet libenter.
Полное брюхо к ученью глуxo.

Plerique ubi aliis maledicunt, faciunt convicium sibi.
Злословя, люди чернят самих себя.

Plures crapula quam gladius.
Пьянство губит сильнее меча.

Pluris est ocultus testis unus, quam auriti decem.
Лучше один раз увидеть, чем десять раз услышать.

Plus exempla quam peccata nocent.
Плохие примеры хуже ошибок.

Plus sonat, quam valet.
Больше звона, чем смысла.

Plus stricto mendax offendit lingua mucrone.
Язык лгуна сильнее обнаженного меча.

Poculum, mane haustum, restaurat naturam exhaustam.
Чаша, выпитая с утра, восстанавливает истощенные силы.

Pompa mortis magis terret quam mors ipsa.
Больше самой смерти устрашает то, что ее сопровождает.

Possum falli ut homo.
Как человек я могу ошибаться.

Post hoc, non est propter hoc.
После этого не значит, что вследствие этого.

Post mortem medicina.
После смерти медицина.

Post nubila sol.
После туч — солнце.

Post hoc, ergo propter hoc.
После этого значит вследствие этого.

Post scriptum.
Постскриптум, приписка к письму.

Post factum.
После события.

Post tenebras lux.
После мрака свет.

Post hominum memoriam.
С незапамятных времен.

Potior visa est periculosa libertas quieto servitio.
Свобода в опасности лучше рабства в покое.

Potius sere, quam numquam.
Лучше поздно, чем никогда.

Praemonitus praemunitus.
Кто предупрежден, тот вооружен.

Praesentia minuit famam.
Присутствие уменьшает славу.

Praestat aliquid superesse quam deesse.
Лучше пусть останется, чем не хватит.

Praestat cum dignitate cadere quam cum ignominia vivere.
Лучше погибнуть с честью, чем жить в бесчестьи.

Praeterita mutare non possumus.
Мы не можем изменить прошлого.

Praeterita omittamus.
Давайте не будем говорить о прошлом.

Praevenire melius est, quam praeveniri.
Лучше опередить, чем опередят тебя.

Presente medico nihil nocet.
В присутствии врача ничего не вредно.

Primum agere.
Прежде всего действовать (действуй).

Primum discere, deinde docere.
Сначала учиться, потом учить.

Primum non nocere.
Прежде всего — не вредить.

Primum vivere.
Прежде всего — жить.

Primus clamor atque impetus rem decernit.
Первый натиск и первые крики решают дело.

Primus inter pares.
Первый среди равных.

Principium et fons.
Начало и источник.

Principes mortales, respublica aeterna.
Правители смертны, государство вечно.

Prius quam exaudis, ne judices.
Не суди, не выслушав.

Prius quam incipias, consulto opus est.
Прежде чем начать, обдумай.

Privata publicis postpone!
Предпочитай общественное личному!

Pro bono publico.
Ради общего блага.

Pro die.
На день (суточная доза лекарства).

Pro domo meа (sua).
Для себя; в личных интересах; в защиту своих дел.

Pro dosi.
На один прием (разовая доза лекарства).

Pro et contra.
За и против.

Pro forma.
Для формы, для приличия, для вида.

Pro memoria.
Для памяти, в память о чем либо.

Pro mundi beneficio.
На благо мира.

Pro patria et libertate.
За отечество и свободу.

Propera pedem.
Торопись.

Propter invidiam.
Из зависти.

Propter necessitatem.
Вследствие необходимости.

Pro ut de lege.
Законным путем.

Proceras deicit arbores procella vehemens.
Сильная буря валит даже высокие деревья.

Procul ex oculis, procul ex mente.
С глаз долой — из головы вон.

Probatum est.
Одобрено.

Pulsate et aperietur vobis.
Стучите, и вам откроют.

Punctum saliens.
Важный пункт, важное обстоятельство.

Латинские выражения на букву «Q»

Qui gladio ferit, gladio perit.
Кто придет с мечом — от меча и погибнет.

Quae medicamenta non sanat, ferrum sanat; quae ferrum non sanat, ignis sanat. Quae vero ignis non sanat, insanabilia reputari oportet.
Что не излечивают лекарства, то лечит железо, что железо не излечивает, то лечит огонь. Что даже огонь не лечит, то следует признать неизлечимым.

Quae fuerunt vicia, mores sunt.
Что было пороками, теперь нравы.

Quae non posuisti, ne tollas!
Чего не положил, того не бери!

Quantum satis.
Сколько нужно; вдоволь.

Quaerite et inveniete.
Ищите и обрящите.

Quale opus est, tale est praemium.
Каков труд, таково и вознаграждение.

Quam semel errare, melius terve rogare.
Лучше три раза спросить, чем один раз ошибиться.

Quem medicamenta non sanant, natura sanat.
Если не лечат лекарства, вылечит природа.

Qui multum habet, plus cupit.
Имеющий многое хочет еще большего.

Qui nescit tacere, nescit et loqui.
Кто не умеет молчать, не умеет и разговаривать.

Qui nimis propere, minus prospere.
Кто слишком спешит, тот терпит неудачу.

Qui nimium properat, serus absolvit.
Кто слишком спешит, тот позже завершит.

Qui nimium probat, nihil probat.
Кто доказывает слишком много, тот ничего не доказывает.

Qui non nobiscum, adversus nos est.
Кто не с нами, тот против нас.

Qui non proficit, deficit.
Кто не движется вперед, тот отстает.

Qui potest capere capiat.
Кто может решать, пусть решает.

Qui potest consilium fugere, sapere idem potest.
Умный тот, кто может обойтись без совета.

Qui quae vult dicit, quae non vult audiet.
Кто говорит, что хочет, услышит, чего и не хочет.

Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperietur.
Кто ищет, тот найдет, кто стучится, тому откроют.

Qui scribit, bis legit.
Кто записывает, дважды читает.

Qui pro quo.
Одно вместо другого, путаница, недоразумение.

Qui seminat mala, metet mala.
Кто сеет зло, тот зло и пожнет.

Qui sibi semitam non sapiunt, alteri non monstrant viam.
Кто себе тропу не проложит, тот никому не укажет путь.

Qui sine peccato est.
Кто без греха.

Qui ventum seminat, turbinem metet.
Кто сеет ветер, тот пожнет бурю.

Quid potui, feci.
Что мог, я сделал.

Quis hominum sine vitiis.
Кто из людей родился без пороков.

Quidquid agis, prudenter agas et respice finem.
Что бы ты ни делал, делай разумно и имей в виду результат.

Quidquid latet apparebit.
Тайное становится явным.

Quidquid praecipies, esto brevis.
Чему бы ты ни учил, будь краток.

Quidquid vides, currit cum tempore.
Все изменяется со временем.

Quilibet fortunae suae faber.
Каждый сам кузнец своего счастья.

Quisque suos patimur manes.
Каждый несет свою кару.

Quo quisque est doctor, eo est modestior.
Насколько человек образован — настолько он скромен.

Quo timoris minus est, eo minus ferme periculi est.
Чем меньше страх, тем меньше опасность.

Quod cito fit, cito perit.
Что скоро делается, то скоро и гибнет.

Quod dubitas, ne feceris!
Сомневаешься — не делай!

Quod hodie non est, id cras erit.
Чего нет сегодня, будет завтра.

Quod erat demonstrandum.
Что и требовалось доказать.

Quod in corde sobrii, id in ore ebrii.
Что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.

Quod non est in actis, non est in mundo.
Чего нет в документах, того нет и на свете.

Quod non licet feminis, aeque non licet viris.
Что не позволено женщинам, так же не позволено мужчинам.

Quod licet Jovi, nоn licet bovi.
Что позволено Юпитеру, то не позволено быку.

Quod non licet, acrius urit.
Недозволенное притягивает сильнее.

Quod probe notandum.
Что следует хорошо заметить.

Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris.
Не делай другому того, чего не желаешь себе.

Quod uni dixeris, omnibus dixeris.
Сказать одному — значит сказать всем.

Quot capita, tot sensus.
Сколько голов — столько умов.

Quot homines tot sententiae.
Сколько людей, столько и мнений.

Латинские выражения на букву «R»

Radices litterarum amarae sunt, fructus dulces.
Корни наук горьки, плоды сладки.

Rara avis.
Редкая птица.

Re succumbere non oportebat verbis gloriantem.
Не следовало сдаваться на деле, если на словах был героем.

Rebus in adversis melius sperare memento.
В несчастье надейся на лучшее.

Recte facti fecisse merces est.
Наградой за доброе дело служит его свершение.

Rectus in curia.
Тверд в вере.

Redde, quod debes.
Отдай, что должен.

Reductio ad absurdum.
Доведение до нелепости.

Rem verba sequentur.
За словом — дело.

Rem cum cura age.
Веди дело заботливо.

Remotis testibus.
Без свидетелей.

Repetitio est mater studiorum.
Повторение — мать учения.

Reprehensio calumnia vacare debet.
Критика должна быть свободной от клеветы.

Rerum cognoscere causas.
Познавать причины вещей.

Rerum natura nullam nobis dedit cognitionem finium.
Самой природой не дано нам познать пределы вещей.

Res ipsa loquitur.
Дело само говорит.

Restitutio ad integrum.
Полное восстановление.

Respice finem.
Предусматривай конец.

Ridendo dicere severum.
Смеясь говорить о серьезном.

Restrictive et conditionaliter.
Ограничительно и условно.

Ridens verum dicere.
Смеясь, говорить правду.

Risu emorior.
Умираю от смеха.

Risu inepto res ineptior nulla est.
Нет ничего глупее глупого смеха.

Латинские выражения на букву «S»

Sacrae ruinae.
Священные руины.

Saeculi vitia, non hominis.
Недостатки века, а не человека.

Saeculorum novus nascitur ordo.
Время рождает новый порядок.

Saepe est sub pallio sordido sapientia.
Часто под грязным рубищем скрывается мудрость.

Saepe mora est melior.
Часто промедление полезно.

Saepe summa ingenia in occulto latent.
Часто большие таланты скрыты.

Sagitta interdum resiliens percuit dirigentem.
Иногда отраженная стрела убивает выпустившего ее.

Salus populi suprema lex.
Благо народа высший закон.

Salvavi animam meam.
Я спас свою душу.

Salvo honore.
Без вреда для чести.

Sancta sanctorum.
Святая святых.

Sapere aude.
Решись на мудрость.

Sapiens animus numquam tumet.
Умный никогда не зазнается.

Sapiens bonum fert modice, fortiter malum.
Мудрый переносит счастье сдержанно, а несчастье — мужественно.

Sapiens dominabitur astris.
Мудрый будет властвовать над звездами.

Sapiens est mutare consilium.
Умный не стыдится изменить свое мнение.

Sapiens ipse fingit fortunam sibi.
Мудрый сам создает собственное счастье.

Sapiens nil affirmat, quod non probet.
Умный ничего не утверждает без доказательств.

Sapiens semper beatus est.
Мудрец всегда счастлив.

Sapienti sat.
Для мудрого достаточно.

Sapientia felicitas.
Мудрость — это счастье.

Sapientia vino obumbratur.
Ум помрачается вином.

Satis eloquentiae, sapientiae parum.
Красноречия достаточно, мудрости мало.

Satius est sero te quam numquam discere.
Лучше учиться поздно, чем никогда.

Satius est supervacua discere quam nihil.
Лучше изучить лишнее, чем ничего не изучить.

Satur venter non studet libenter.
Сытое брюхо к учению глухо.

Scientia difficilis sed fructuosa.
Наука трудна, но плодотворна.

Scientia nihil est quam veritatis imago.
Знание есть отражение истины.

Scientia potentia est.
Знание — это сила.

Scientia vinces.
Знание победит.

Scio me nihil scire.
Я знаю, что ничего не знаю.

Scelere velandum est scelus
Покрывать злодейство есть злодейство

Scopae recentiores semper meliores.
Новые метлы всегда лучше.

Scripta manent in saecula saeculorum.
Написанное останется во веки веков.

Secreto amicos admone, lauda palam.
Брани друзей наедине, а хвали публично.

Seditio civium hostium est occasio.
Несогласие граждан удобно для врагов.

Semper avarus eget.
Скупой всегда нуждается.

Semper fidelis.
Всегда верный.

Semper idem.
Всегда одно и то же.

Semper in motu.
Вечно в движении.

Sed semel insanivimus omnes.
Однажды мы все бываем безумны.

Semper paratus.
Всегда готов.

Semper virens.
Вечная юность.

Semper percutiatur leo vorans.
Пусть лев пожирающий всегда будет поражаем (ср.: пусть поднявший меч от меча и погибнет).

Sensus veris.
Чувство весны.

Seni desunt vires, juveni — scientiae.
Старику не хватает сил, юноше — знаний.

Sera nunquam est ad bonos mores via.
Никогда не поздно начать честную жизнь.

Sera parsimonia in fundo est.
Поздно беречь, коль видно дно.

Sereno quoque coelo aliquando tonat.
И в ясном небе бывает гром.

Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis.
Язык дан всем, мудрость — немногим.

Sermo est imago animi.
Речь — образ души.

Sermone eo uti debemus, qui innatus est nobis.
Говорить следует на том языке, который является для нас врожденным.

Sero venientibus ossa.
Опоздавшему — кости.

Serva me, servabo te.
Выручи меня — я выручу тебя.

Servitus est postremum malorum omnium.
Неволя — наибольшее из всех несчастий.

Si etiam omnes, ego non.
Даже если все, я — нет.

Si finis bonus, laudabile totum.
При хорошем конце похвально и все дело.

Si melius quid habes, acresse vel imperium fer.
Имеешь — поделись, не имеешь — бери, что дают.

Si quid movendum est, move.
Если что-либо нужно подвинуть, двигай.

Si vis amari, ama.
Хочешь быть любимым — люби.

Si vis pacem, para pacem!
Хочешь мира — готовь мир!

Si vis vincere, disce pati.
Хочешь побеждать — учись терпению.

Sibi bene facit, qui bene facit amico.
Себе делает хорошо тот, кто делает хорошо другим.

Sic fata voluerunt.
Так угодно судьбе.

Sic itur ad astra.
Так идут к звездам.

Sic transit gloria mundi.
Так проходит мирская слава.

Sic transit tempus.
Так проходит время.

Signum temporis.
Знамение времени.

Sile et spera.
Молчи и надейся.

Silendo nemo peccat.
Кто молчит, тот не грешит.

Silentium videtur confessio.
Молчит — значит соглашается.

Simila similibus curantur.
Подобное лечится подобным.

Similia similibus destruuntur.
Подобное разрушается подобным.

Similia similibus curantur.
Подобное излечивается подобным (клин клином вышибается).

Simplex sigillum veri.
Простота — признак искренности.

Simul consilium cum re amisisti?
Неужели с деньгами ты потерял рассудок?

Simulans amicum inimicus inimicissimus.
Самый опасный враг тот, кто притворяется другом.

Sine amicitia vita nulla est.
Без дружбы нет жизни.

Sine doctrina vita quasi mortis imago.
Без науки жизнь подобна смерти.

Sine ira et studio.
Без гнева и пристрастия.

Sine labore non erit panis in ore.
Без труда не будет хлеба во рту.

Sine metu mortis.
Без страха смерти.

Sine morа.
Без промедления.

Sint ut sunt, aut non sint.
Пусть будут так, как есть, или пусть не будут вовсе.

Sit ut est.
Пусть останется как есть.

Sit tibi terra levis.
Пусть будет тебе легка земля; напутствие умершим, употребляется в надгробных речах и некрологах.

Si vera narretis, non opus sit testibus.
Если говорите правду, свидетели не нужны.

Sol lucet omnibus.
Солнце светит для всех.

Sola virtute armatus.
Одной лишь доблестю вооруженный.

Somni, cibi, potus, venus omnia moderata sint.
Сон, еда, питье, любовь — в меру.

Spe vivimus.
Живем надеждой.

Species decipit.
Внешность обманчива.

Sperare contra spem.
Без надежды надеяться.

Specie.
По виду.

Spero meliora.
Надеюсь на лучшее.

Spero, sic moriar, ut mortuus non erubescam.
Надеюсь, я так умру, что мертвый не постыжусь.

Spes est ultimum adversarium rerum solatium.
Надежда — последнее утешение в несчастье.

Spes sibi quisque.
Каждый верит в себя.

Spes reconvalescendi.
Надежда на выздоровление.

Sponte sua.
По собственному желанию, добровольно.

Statim atque instanter.
Тотчас и немедленно.

Status praesens.
Настоящее положение.

Sua cuique fortuna in manu est.
Собственное счастье у каждого в руках.

Sua sponte.
Сам собой, по своей воле.

Sua sunt cuique vitia.
Каждый имеет свои недостатки.

Suae quisque fortunae faber est.
Каждый кузнец своего счастья.

Suavis laborum est praetorium memoria.
Приятно вспомнить о былых трудах.

Suaviter in modo, fortiter in re.
Будь мягким в обхождении, но твердым в достижении цели.

Sub fide nobili.
Под честное слово.

Sub rosa dicta tacenda.
Сказанное по секрету не подлежит разглашению.

Sub specie aeternitatis.
С точки зрения вечности.

Sub specie utilitatis.
С точки зрения пользы.

Sub sua propria specie.
Под особым углом зрения.

Subdore et sanguine.
Потом и кровью.

Sublata causa tollitur effectus.
С устранением причины устраняется и следствие.

Sublata causa, tollitur morbus.
С устранением причины устраняется болезнь.

Sum totus vester.
Я весь ваш.

Summa cum pietate.
С величайшим уважением.

Summam nec metuas diem, nec optes.
Не страшись последнего дня, но и не призывай его.

Sunt certi denique fines.
Всему, однако, существуют границы.

Sunt delicta quibus ignovisse velimus.
Некоторые проступки желательно не замечать.

Super omnia veritas.
Выше всего истина.

Surge et age.
Встань и действуй.

Sursum corda!
Выше голову!

Sustine et abstine.
Выдержи и воздержись.

Suum cuique.
Каждому свое.

Suum cuique mos.
У каждого свой нрав.

Suum cuique placet.
Каждому нравится свое.

Латинские выражения на букву «T»

Tace, sed memento!
Молчи, но помни!

Tacito consensu.
С молчаливого согласия.

Talis qualis.
Такой, какой есть.

Tamdiu discendum est, quamdiu vivis.
Сколько живешь, столько и учись.

Tanta vis probitatis est, ut eam etiam in hoste diligamus.
Сила неподкупности такова, что мы ее ценим даже у врага.

Tantum doluerunt, quantum doloribus se inseruerunt.
Страдают настолько, насколько поддаются страданиям.

Tantum possumus, quantum scimus.
Столько можем, сколько знаем.

Tantum scimus, quantum memoria tenemus.
Столько знаем, сколько в памяти удерживаем.

Te tua, me delectant mea.
Тебе приятно твое, мне — мое.

Temperantia est custos vitae.
Умеренность — страж жизни.

Tempora mutantur et nos mutamur in illis.
Времена меняются, и мы меняемся с ними.

Tempore et loco.
В свое время и на своем месте.

Tempore felici multi numerantur amici.
В счастливые времена бывает много друзей.

Tempori parce!
Береги время!

Tempus nemini.
Время никого не ждет.

Temporis filia veritas.
Истина — дочь времени.

Tempus edax rerum.
Всепоглощающее время.

Tempus fugit.
Время летит.

Tentanda omnia.
Надо все испробовать.

Terrae filius.
Дитя природы.

Terra incognita.
Неведомая земля; неизведанная область.

Tertium nоn datur.
Третьего не дано.

Tibi et igni.
Тебе и огню (прочти и сожги).

Tibi gratias.
По твоей милости.

Timeo hominem unius libri.
Боюсь человека одной книги.

Tranquillas etiam naufragus horret aquas.
Потерпевший кораблекрушение боится спокойной воды.

Transeat a me calix iste!
Да минует меня чаша сия!

Tristis est anima mea.
Печальна душа моя.

Trita via recedere periculosum.
Опасно отступать от проторенной дороги.

Truditur dies die.
День спешит за днем.

Tota re perspecta.
Приняв все во внимание.

Tradidit mundum disputationibus.
Споры погубили мир.

Tres faciunt collegium.
Трое составляют коллегию (собрание).

Tuto, cito, jucunde.
Безопасно, быстро, приятно.

Tu ne cede malis, sed contra audentior ito!
Не покоряйся беде, а смело иди ей навстречу!

Turpe est aliud loqui, aliud sentire.
Стыдно говорить одно, а думать другое.

Turpia corrumpunt teneras spectacula mentes.
Непристойные зрелища портят молодые души.

Turpis fuga mortis est omni morte pejor.
Позорное бегство от смерти хуже любой смерти.

Латинские выражения на букву «U»

Ubi amici, ibi opes.
Где друзья, там и богатство.

Ubi concordia ibi victoria.
Где согласие там победа.

Ubi jus, ibi remedium.
Где закон, там и защита.

Ubi rerum testimonia adsunt, quid opus est verbis?
Где дело говорит само за себя, к чему слова?

Ubi pus, ibi incisio.
Где гной, там paзpeз.

Ubi uber, ibi tuber.
Где богатство, там и хлопоты.

Ulcera animi sananda magis, quam corporis.
Душевные раны лечатся труднее телесных.

Ultima ratio.
Последний довод; решительный аргумент.

Ultra posse nemo obligatur.
Никто не обязан сверх невозможного.

Umbram suam timet.
Боится собственной тени.

Una hirundo non facit ver.
Одна ласточка не делает весны.

Una salus victis nullam sperare salutem.
Одно спасение для побежденных — не надеяться на спасение.

Una virtus, nulla virtus.
Одно достоинство — значит ни одного достоинства.

Unde venis et quo vadis?
Откуда идешь и куда направляешься?

Unum habemus os et duas aures, ut minus dicamus et plus audiamus.
Мы имеем один рот и два уха, чтобы меньше говорить и больше слушать.

Unus pro omnibus et omnes pro uno.
Один за всех и все за одного.

Unus dies gradus est vitae.
Один день ступенька в лестнице жизни.

Unusquisque sua noverit ire via.
Пусть каждый идет своим путем.

Urbes constituit aetas, hora dissolvit.
Города создаются столетиями, а разрушаются в один час.

Usus est magister optimus.
Практика — лучший учитель.

Ut quisque est doctissimus, ita est modestissimus.
Кто умнее, тот скромнее.

Ut ameris, amabilis esto.
Чтобы тебя любили, будь достойным любви.

Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas.
Пусть не хватит сил, но похвально само желание.

Ut salutas, ita salutaberis.
Как поздороваешься, так тебе и ответят.

Ut sementem feceris, ita metes.
Как посеешь, так и пожнешь.

Ut supra.
Как сказано выше.

Uti, non abuti.
Употреблять, но не злоупотреблять.

Utile dulci miscere.
Совмещай полезное с приятным.

Utile non debet per inutile vitiari.
Правильное не следует искажать посредством неправильного.

Utrumque paratus.
Готов для любого дела.

Utrumque vitium est — et omnibus credere, et nulli.
И то и другое плохо: и верить всем, и никому не верить.

Латинские выражения на букву «V»

Vacua vasa plurimum sonant.
Пустая посуда громко звенит.

Vae victis.
Горе побежденному.

Vale et me ama.
Прощай и люби меня.

Vale et memor sis mei.
Прощай и помни обо мне.

Valeant curae!
Прощайте, заботы!

Valetudo bonum optimum.
Здоровье — наибольшее из благ.

Vana est sapientia nostra.
Бесполезна наша мудрость.

Variatio delectat.
Разнообразие радует.

Varium et mutabile semper femina.
Женщина всегда изменчива и непостоянна.

Vel sapientissimus errare potest.
И самый мудрый может ошибаться.

Velle non discitur.
Нельзя научиться хотеть.

Velox consilium sequitur poenitentia.
За поспешным решением следует раскаяние.

Veni, vidi, vici.
Пришел, увидел, победил.

Venienti occurrite morbo.
Торопитесь лечить болезнь вовремя.

Ver hiemem sequitur, sequitur post triste serenum.
После зимы — весна, после печали — радость.

Vera ornamenta matronarum pudicitia, non vestes.
Лучшее украшение женщины не одежда, а скромность.

Verba magistri.
Слова учителя.

Verbatim.
Слово в слово.

Verba volant, scripta manent.
Слова летучи, письмена живучи.

Verbum movet, exemplum trahit .
Слово волнует, пример увлекает.

Vere scire est per causas scire.
Подлинное знание — в познании причины.

Veritas nimis saepe laborat, exstinguitur numquam.
Истина часто бывает безпомощной, не никогда не гибнет.

Veritas odium parit, obsequium amicos.
Откровенность создает врагов, а лесть — друзей.

Veritas simplex oratio est.
Правдивая речь проста.

Veritas una, error multiplex.
Истина едина — заблуждение многообразно.

Verus amicus amici nunquam obliviscitur
Истинный друг никогда не забывает друга

Veritas vincit.
Истина побеждает.

Veritatem dies aperit.
Время обнаруживает правду.

Veritatis simplex oratio.
Речь истины проста.

Verum amicum pecunia non parabis.
Настоящего друга не приобретешь за деньги.

Verum plus uno esse non potest.
Больше одной истины быть не может.

Vestigia semper adora.
Всегда благоговей перед следами прошлого.

Veto.
Запрещаю.

Vetus amor non sentit rubiginem.
Старая любовь не ржавеет.

Via lactea.
Млечный путь.

Via scientiarum.
Путь к знаниям; дорога знаний.

Via sacra.
Святой путь.

Via trita via tuta.
Проторенный путь безопасен.

Vice versa.
Наоборот, обратно.

Vicinus bonus ingens bonum.
Хороший сосед — большое благо.

Videas, quid agas.
Думай о том, что делаешь.

Vile est quod licet.
Мало ценится то, что легко доступно.

Vincere aut mori.
Победить или умереть.

Vincula da linguae vel tibi vincla dabit.
Свяжи язык, иначе он тебя свяжет.

Vinum locutum est.
Говорило вино.

Viribus unitis res parvae crescunt.
С объединением усилий растут и малые дела.

Vires unitae agunt.
Силы действуют совместно.

Viribus unitis.
Соединенными усилиями.

Virtus nihil expetit praemii.
Доблесть не ищет наград.

Virtus nobilitat.
Честность облагораживает.

Virtus sola homines beatos reddit.
Только честность делает людей счастливыми.

Vir magni ingenii.
Человек большого ума.

Vis medicatrix naturae.
Целительная сила природы.

Vis vi repellitur.
Насилие отражается силой.

Vita brevis, ars longa.
Жизнь коротка, искусство вечно.

Vita sine libertate nihil.
Без свободы нет жизни.

Vita sine litteris mors est.
Жизнь без книги мертва.

Vita somnium breve.
Жизнь — это краткий сон.

Vitae, non scholae discimus.
Для жизни, не для школы учимся.

Vitam extendere factis.
Продлить жизнь делами.

Vitam impendere vero.
Посвяти жизнь истине.

Vitiis sine nemo nascitur.
Никто не рождается без пороков.

Vox audita latet, littera scripta manet
Сказанное слово исчезает, написанная буква остается

Vive ut vivas.
Живи, чтобы жить.

Vive valeque.
Живи и здравствуй.

Vivere est cogitare.
Жить — значит мыслить.

Vivere in diem.
Жить одним днем.

Vivit post funera virtus.
Добродетель. переживет смерть.

Voluntas est superior intellectu.
Воля стоит над мышлением.

Voluntas, e difficili data dulcissima est.
Удовлетворение, добытое с трудом, — самое приятное.

Voluntatem potius quam verba considerari oportet.
Следует больше обращать внимания на намерения, чем на слова.

Vox clamantis in deserto.
Глас вопиющего в пустыне.

Vox unius, vox nullius.
Один голос — ни одного голоса.

Vulpes pilum mutat, non mores.
Лиса меняет шерсть, но не нрав.

Vultus est index animi.
Лицо — зеркало души.

A

1. Ab abusu ad usum non valet consequentia (аб абу́зу ад у́зум нон ва́лет консэквэ́нциа) — злоупотребление — не довод против употребления.

2. Ab acisa et acu (аб аци́за эт а́ку) — беседа о том о сем. Буквально: «от нитки до иголки» (Петроний). Другими словами: слово за слово.

3. Ab actu ad potentiam (аб а́кту ад потэ́нциам) — от действительного к возможному.

4. Ab aeterno (аб этэ́рно) — извечно.

5. Ab alteri expectes, alteri quod feceris (аб а́льтэри экспа́ктэс, а́льтэри квод фэ́церис) — «жди от другого того, что ты сделал ему сам» (Публилий Сир).

6. Ab ante (аб а́нтэ) — наперед. Другой вариант: заранее.

7. Ab antiquo (аб анти́кво) — издревле.

8. Ab aqua silente cave (аб а́ква силе́нтэ ка́вэ) — остерегайся тихой воды. Вариант смыслового значения: в тихом омуте черти водятся.

9. Abducet praedam, qui occurrit prior (абду́цет про́дам, кви окку́ррит при́ор) — добычу унесет тот, кто прибежит первым.

10. Abecendarium (абэценда́риум) — алфавит. Другой вариант: словарь.

11. Ab equis ad asinus (аб о́квис ад а́зинус) — из коней в ослы. Смысл фразы: пойти на понижение (то есть деградировать).

12. Ab exterioribus ad interiora (аб экстэрио́рибус ад интэ́риора) — от внешнего к внутреннему.

13. Ab haedis segregare oves (аб хо́дис сэгрэга́рэ о́вэс) — отделять овец от козлищ. Другими словами: отделять зерна от плевел (то есть отличать черное от белого).

14. Ab hinc (аб хинк) — отныне. Иные варианты: отсюда, с этого места.

15. Ab hoc et ab hac (аб хок эт аб хак) — о том о сем.

16. Ab igne ignem (аб и́гнэ и́гнэм) — услуга за услугу. Дословно: «от огня огонь» (Цицерон).

17. Abiit, excessit, evasit, erupit (аби́ит, эксце́ссит, эва́зит, эру́пит) — «ушел, скрылся, спасся, бежал» (Цицерон).

18. Ab imo pectore (аб и́мо пэкто́рэ) — с полной искренностью (то есть от души).

19. Ab incunabulis (аб инкуна́булис) Буквально: «с колыбели», с самого начала.

20. Ab initio mundi (аб ини́цио му́нди) — от начала мира. Кратко: от сотворения.

21. Ab initio nullum, semper nullum (аб ини́цио ну́ллюм, сэ́мпэр ну́ллюм) — ничего из ничего не выходит. Другие варианты: из ничего ничего не выкроишь; если в начале ничего, то и потом ничего.

22. Ab initio (аб ини́цио) — с возникновения. Буквально: «от начала».

23. Ab Jove principium (аб Йо́вэ принци́пиум) — с самого важного. Буквально: «начни с Юпитера» (то есть начинай с самого главного).

24. Abominatio desolatione (абомина́цио дэзоля́ционс) — мерзость запустения.

25. Ab origine (аб ори́гинэ) — с исходного. Другие варианты: с самого начала, с изначального (то есть с оригинального, с подлинного). Иногда употребляется в смысле: начни с азов.

26. Ab ovo (аб о́во) — с начала. Буквально: «с яйца».

27. Ab ovo usque ad mala (аб о́во у́сквэ ад ма́ля) — от начала и до самого конца. Буквально: «от яйца вплоть до яблок» (Гораций). Фраза восходит к римской традиции начинать обед с блюд из яиц и заканчивать его вкушением яблок.

28. Abscondunt odium labia mendacia qui profert contumeliam insipiens est (абско́ндунт о́диум ля́биа мэнда́циа кви про́фэрт контумэ́лиам инси́пиэнс эст) — «кто скрывает ненависть, у того уста лживые, и кто разглашает клевету, тот глуп» (Библия).

29. Absens heres non erit (а́бсэнс хэ́рэс нон э́рит) — отсутствующий не станет наследником. Другими словами: тот, кто не присутствует, ничего не получит.

30. Absente гео (абсэ́нтэ рэ́о) — в отсутствие ответчика. Фраза часто применяется в юриспруденции, когда нужно указать на то, что дело будет продолжаться даже в отсутствие подсудимого. Смысл фразы: от того, что некто не присутствует, дело все равно будет продолжаться.

31. Absentum laedit, qui cum ebrio litigat (абсэ́нтум ле́дит, кви кум э́брио ли́тигат) — кто спорит с пьяным, тот воюет с тенью.

32. Absit invidia verbo (а́бсит инви́диа вэ́рбо) — пусть сказанное не вызовет неприязни.

33. Absit omen (а́бсит о́ман) — да не послужит это дурной приметой.

34. Absolvitur (абсо́львитур) — оправдательный приговор.

35. Absque labore gravi non venit nulla seges (а́бсквэ лябо́рэ гра́ви нон вэ́нит ну́лля сэ́гэс) — без труда не достигнешь ожидаемого результата. Дословно: «без тяжелого труда никакие посевы не взойдут». По смыслу это то же, что и «без труда не выловишь и рыбку из пруда».

36. Absque omni exceptione (а́бсквэ о́мни эксцепцио́нэ) — без всякого сомнения.

37. Abstractum pro concreto (абстра́ктум про конкрэ́то) — абстрактное вместо конкретного.

38. Abundans cautela non nocet (абу́нданс кау́тэля нон но́цет) — излишняя осторожность не вредит. Иными словами: береженого Бог бережет.

39. Ab uno disce omnes (аб у́но ди́сце о́мнэс) — «по одному суди обо всех» (Вергилий). Выражение употребляется в том смысле, что нельзя стричь всех под одну гребенку.

40. Ab urbe condita (аб у́рбэ ко́ндита) — от основания Рима.

41. Abusus in baccho (абу́зус ин ба́кхо) — злоупотребление вином.

42. Abusus non tollit usum (абу́зус нон то́ллит у́зум) — злоупотребление не отменяет употребления.

43. Ab verbis ad verbera (аб вэ́рбис ад вэ́рбэра) — перейти от слов к делу. Выражение употребляется в том смысле, что пора переходить от слов к наказанию (то есть хватит увещеваний, нужно наказывать).

44. Abyssus abyssum invocat (аби́ссус аби́ссум инво́кат) — подобное притягивается подобным. Буквально: «бездна взывает к бездне». Иногда фраза употребляется в смысле, что одно бедствие влечет за собой другое.

45. A capite ad calcem (а ка́питэ ад ка́льцем) — с ног до головы.

46. A casu ad casum (а ка́зу ад ка́зум) — от случая к случаю.

47. Acceptissima semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit (акцепти́ссима сэ́мпэр му́нэра сунт, ау́ктор квэ нрэцио́за фа́цит) — милее всего те подарки, что дарит дорогой нам человек. Иными словами: подарки от того, кто нас любит, всегда лучше.

48. Accidit in puncto, quod non speratur in anno (а́кцидит ин пу́нкто, квод нон спэ́ратур ин а́нно) — в один миг случается то, на что не надеешься и годами. Иными словами: случилось то, что и предположить не мог.

49. Accipere quid ut justitiam facias, non est tam accipere quam extorquere (акци́пэрэ квид ут юсти́циам фа́циас, нон эст там акци́пэрэ квам эксто́рквэрэ) — принятие вознаграждения за отправление правосудия есть не столько принятие, сколько вымогательство.

50. Accusare nemo se debet, nisi coram deo (акку́зарэ нэ́мо сэ дэ́бэт, ни́зи ко́рам дэ́о) — никто не обязан обвинять самого себя, разве что перед богом.

51. A communi observantia non est recedendum (а комму́ни обсэрва́нциа нон эст рэцедэ́ндум) — нельзя пренебрегать тем, что принято всеми. Фраза употребляется в смысле, что не стоит идти против общественного мнения или устоявшихся традиций.

52. A contrario (а контра́рно) — от противного. Фраза обозначает метод в логике, когда нечто доказывается через его противоположность.

53. Acta diurna (а́кта диу́рна) — происшествия дня. Другими словами: хроника.

54. Actio civilis (а́кцио циви́лис) — гражданский иск.

55. Actiones juris (акцио́нэс ю́рис) — юридические акты.

56. Actis testantibus (а́ктис тэста́нтибус) — согласно документам.

57. Actore non probante reus absolvutur (а́кторэ нон проба́нтэ рэ́ус абсо́львутур) — при недоказанности иска истцом ответчик освобождается.

58. Actori incumbit onus probandi (а́ктори инку́мбит о́нус проба́нди) — бремя доказывания лежит на истце.

59. Actum atque tractatum (а́ктум а́тквэ тракта́тум) — сделано и обсуждено.

60. Actum est, ilicet (а́ктум эст, и́лицет) — дело закончено, можно расходиться.

61. Actum ne agas (а́ктум нэ а́гас) — с чем покончено, к тому не возвращайся. Фраза употребляется в смысле, что не стоит оглядываться на прошлое, а нужно двигаться вперед.

62. Ad absurdum (ад абсу́рдум) — приведение к нелепому выводу.

63. Ad acta (ад а́кта) — в архив.

64. Ad aeternam rei memoriam (ад этэ́рнам рэ́и мэмо́риам) — на вечную память о деле.

65. Ad assem redire aliquem (ад а́ссэм рэ́дирэ али́квэм) — пустить по миру.

66. Ad augusta per angusta (ад аугу́ста пэр ангу́ста) — к высокому через трудное.

67. Ad avisandum (ад авиза́ндум) — для предуведомления.

68. Ad captandum benevolentiam (ад капта́ндум бэнэволе́нциам) — для соискания расположения.

69. Ad carceres a calce revocare (ад ка́рцерэс а ка́льце рэвока́рэ) — начать все с нуля. Дословно: «вернуться от финиша к старту» (то есть начать все заново).

70. Ad clavum (ад кля́вум) — быть руководителем. Иными словами: стоять у руля, держать в руках бразды правления.

71. Ad cogitandum et agendum homo natus est (ад когита́ндум эт агэ́ндум хо́мо на́тус эст) — человек рожден, чтобы мыслить и действовать. Буквально: «для мысли и действия рожден человек».

72. Ad consilium ne accesseris, antequam voceris (ад конси́лиум нэ акце́ссэрис, антэ́квам во́церис) — «на совет не иди, пока не позовут» (Цицерон).

73. Addere calcaria sponte currenti (а́ддэрэ калька́риа спо́нтэ куррэ́нти) — хорошего коня подгонять не нужно. Дословно: «подгонять шпорами бегущего по собственной воле» (Плиний).

74. Addere se litteris (а́ддэрэ сэ ли́ттэрис) — предаваться наукам. Дословно: «зарываться в книги».

75. Ad disputandum (ад диспута́ндум) — для обсуждения.

76. A deo rex, a rege lex (а дэ́о рэкс, а рэ́гэ лекс) — от бога — король, от короля — законы.

77. Ad exemplum (ад экзэ́мплюм) — по образцу. Варианты: для примера, по шаблону.

78. Ad extra (ад э́кстра) — до крайней степени.

79. Ad fontes (ад фо́нтэс) — обращаться к источникам.

80. Ad futuram memoriam (ад футу́рам мэмо́риам) — на долгую память.

81. Ad gloriam (ад глёриам) — во славу.

82. Ad gustum (ад гу́стум) — по вкусу.

83. Adhibenda est in iocando moderato (адхибэ́нда эст ин иока́ндо модэра́то) — в шутках должна быть мера.

84. Ad hoc (ад хок) — к этому. Иными словами: для данного случая, для этой цели, кстати.

85. Ad hominem (ад хо́минэм) — применительно к человеку. Иными словами: если говорить о человеке; что касается человека.

86. Ad honores (ад хоно́рэс) — ради почета. Иными словами: ради чести. Употребляется, когда хотят подчеркнуть, что нечто делается даром (то есть безвозмездно).

87. A die (а ди́э) — от сего дня.

88. Ad imo pectore (ад и́мо пэ́кторэ) — от всей души.

89. Ad impossibilia lex non cogit (ад импоссиби́лиа лекс нон ко́гит) — закон не требует невозможного.

90. Ad impossibilia nemo obligatur (ад импоссиби́лиа нэ́мо облига́тур) — к невозможному никого не обязывают. Другими словами: никто не должен делать ничто превыше своих сил.

91. Ad infinitum (ад инфини́тум) — до бесконечности. Фраза употребляется в том смысле, что нечто может длиться без конца, все повторяясь и повторяясь.

92. Ad instantiam (ад инста́нциам) — по ходатайству.

93. Aditum nocendi pefido praestat fides (а́дитум ноцёнди пэ́фидо прэ́стат фи́дэс) — «доверие, оказываемое вероломному, дает ему возможность вредить» (Сенека Младший).

94. Ad kalendas graecas (ад кале́ндас грэ́кас) — на неопределенный срок. Фраза иногда употребляется в том смысле, что нечто может никогда не произойти.

95. Ad lapidem bis offendere (ад ля́пидэм бис оффэ́ндэрэ) — совершать одну и ту же ошибку. Сродни: наступать на одни и те же грабли.

96. Ad libitum (ад ли́битум) — по желанию. Другие варианты: по усмотрению, на выбор.

97. Ad litteram (ад ли́ттэрам) — дословно. Иными словами: слово в слово, буквально, согласно букве.

98. Ad meliora tempora (ад мэлио́ра тэ́мпора) — до лучших времен.

99. Ad meliorem (ад мэлио́рэм) — к лучшему.

100. Ad melius inquirendum (ад ма́лиус инквирэ́ндум) — на доследование.

101. Ad memorandum (ад мэмора́ндум) — для памяти.

102. Ad modum (ад мо́дум) — по образцу. Другие варианты: наподобие, похожий.

103. Ad mortem domus ejus et ad impios semitae ipsius (ад мо́ртэм до́мус э́юс эт ад и́мпиос сэ́митэ и́псиус) — «дом ее ведет к смерти, и стези ее — к мертвецам» (Библия).

104. Ad multos annos (ад му́льтос а́ннос) — на многие годы.

105. Ad narrandum, non ad probandum (ад нарра́ндум, нон ад проба́ндум — для рассказывания, а не для доказывания.

106. Ad notam (ад но́там) — к сведению. Другой вариант: для заметки.

107. Ad notanda (ад нота́нда) — следует заметить.

108. Ad notata (ад нота́та) — примечание.

109. Ad patres (ад па́трэс) — к праотцам. Иными словами: умереть, отправиться к предкам.

110. Ad poenitendum properat, cito qui judicat (ад поёнитэ́ндум про́пэрат, ци́то кви ю́дикат) — быстрое решение таит в себе быстрое раскаяние.

111. Ad referendum (ад рэфэрэ́ндум) — для доклада.

112. Ad rem nihil facit (ад рэм ни́хиль фа́цит) — к делу не относится.

113. Ad rem (ад рэм) — по существу дела.

114. Ad restim res rediit (ад ра́стим рэс ра́диит) — хоть в петлю лезь. Буквально: «дело дошло до веревки» (Теренций).

115. Ad tertium (ад та́рциум) — в-третьих.

116. Ad turpia nemo obligatur (ад ту́рпиа на́мо облига́тур) — к постыдному никого не принуждают.

117. Ad unguem (ад у́нгвэм) — до точности. Буквально: «до ноготка».

118. Ad unum omnes (ад у́нум о́мнэс) — все до одного.

119. Ad usum internum (ад у́зум инта́рнум) — для внутреннего применения (обычно употребляется в фармацевтике).

120. Ad usum proprium (ад у́зум про́приум) — для собственного употребления.

121. Ad usum (ад у́зум) — годное к употреблению. Другой вариант: может быть использовано.

122. Ad utrumque paratus (ад утру́мквэ пара́тус) — готов к тому и другому. Иными словами: готов ко всему; готов к любым неожиданностям; готов к обоим вариантам развития событий.

123. Ad valorem (ад валёрэм) — достоинство по стоимости. Иными словами: сообразно цене.

124. Ad verbum (ад вэ́рбум) — буквально. Иными словами: согласно слову, слово в слово.

125. Adversa fortuna (адвэ́рса форту́на) — злой рок. Другие варианты: неблагоприятные обстоятельства, неудача, невезение, злая судьба, фатальность.

126. Adversus necessitatem ne dii quidem (адвэ́рсус нэцесси́татэм нэ ди́и кви́дэм) — «против необходимости не властны и сами боги» (Платон).

127. Ad virtutem via ardua est (ад вирту́тэм ви́а а́рдуа эст) — к мужеству дорога терниста.

128. Advocatus Dei (адвока́тус Дэ́и) — адвокат Бога.

129. Advocatus diaboli (адвока́тус диа́боли) — адвокат дьявола. В более широком смысле фраза употребляется в качестве характеристики того, кто защищает заведомо неправедное (дьявольское) дело, или того, кто пытается доказать нечто, во что сам не верит.

130. Ad vocem (ад во́цем) — к слову заметить.

131. Aequitas enim lucet per se (э́квитас э́ним лю́цет пэр сэ) — справедливость светит сама по себе.

132. Aequo animo audienda sunt imperitorum convincia (э́кво а́нимо аудиэ́нда сунт импэритбрум конви́нциа) — «следует равнодушно выслушивать порицания невежд» (Сенека Младший).

133. Aequo animo (э́кво а́нимо) — спокойно, невозмутимо, равнодушно.

134. Aequum et bonum est lex legum (э́квум эт бонум эст лекс ле́гум) — справедливость и благо — это закон законов.

135. Aestas non semper durabit: condite nidos (э́стас нон сэ́мпэр ду́рабит: ко́ндитэ ни́дос) — лето не вечно: вейте гнезда. Фраза употребляется в том смысле, что необходимо заранее заботиться о будущем.

136. Aetate fruere, mobili cursu fugit (э́татэ фру́эрэ, мо́били ку́рсу фу́гит) — пользуйся жизнью, ибо она так быстротечна.

137. Aeterna nox (этэ́рна нокс) — вечная ночь.

138. Aeternum vale (этэ́рнум ва́ле) — «навек прости» (Овидий). Иными словами: прощай навсегда.

139. A fortiori (а фортио́ри) — тем более.

140. Age quod agis (а́гэ квод а́гис) — занимайся своим делом.

141. Agnosco veteris vestigia flammae (агно́ско вэ́тэрис вэсти́гиа фля́ммэ) — узнаю следы былого пламени.

142. Agnus Dei (а́гнус Дэ́и) — агнец Божий.

143. Alea jacta est (а́леа а́кта эст) — «жребий брошен» (Юлий Цезарь). Фраза употребляется в том смысле, что уже ничего не изменишь, ибо окончательное решение принято.

144. Alia tempora (а́лиа тэ́мпора) — не те времена.

145. Alias (а́лиас) — не то. Другие варианты: по-другому, иначе, не так.

146. Alibi (а́либи) — юридический термин, означающий, что у человека есть доказательства его непричастности к тому или иному делу.

147. Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt (алиэ́на ви́циа ин о́кулис ха́бэмус, а тэ́рго но́стра сунт) — «чужие грехи у нас на глазах, а свои — за спиной» (Сенека Младший). Фраза по смыслу напоминает другое известное выражение: «В чужом глазу и пылинку разглядишь, а в своем и бревна не заметишь».

148. Alienos agros irrigas, tuis sitientibus (алиэ́нос а́грос и́рригас, ту́ис сициэ́нтибус) — орошаешь чужие поля, а твои стоят сухими.

149. Aliis inserviendo consumor (а́лиис инсэрвиэ́ндо ко́нсумор) — служа другим, расточаю себя. Фраза употребляется в том случае, когда необходимо указать на самопожертвование.

150. Aliis lucens uror (а́лиис лю́ценс у́рор) — светя другим, сгораю. Фраза указывает на самопожертвование.

151. Aliis ne feceris, quod tibi fieri non vis (а́лиис нэ фэ́церис, квод ти́би фи́эри нон вис) — не делай другим того, что не желаешь себе. Иными словами: н делай другим то, что не хочешь, чтобы сделали тебе (поступай с другими так, как ты хочешь, чтобы поступали с тобой).

152. A limine (а ли́минэ) — сразу. Иными словами: тут же, немедленно. Дословно: «с порога».

153. A linea (а ли́нэа) — с новой стрбки.

154. Alit lectio ingenium (а́лит ле́кцио ингэ́ниум) — чтение обогащает разум.

155. Alitur vitium vivitque tegendo (а́литур ви́циум виви́тквэ тэгэ́ндо) — «укрыванием порок питается и поддерживается» (Вергилий). Иными словами: покрывая чужие проступки, создает условия для их развития (ненаказанное зло порождает еще большее зло).

156. Aliud ex alio malum (а́лиуд экс а́лио ма́люм) — одно зло вытекает из другого.

157. Alius alium adjuvat (а́лиус а́лиум а́дъюват) — один другому помогает.

158. Alma mater (а́льма ма́тэр) — кормящая мать. Так почтительно отзываются об учебном заведении, в котором получали знания.

159. Alter ego (а́льтэр э́го) — второе «я». Иногда означает: мой двойник. Фраза употребляется для обозначения какой-то другой стороны человека или для указания подобия кого-то кому-то.

160. Altera pars (а́льтэра парс) — другая сторона. Иными словами: противоположная сторона.

161. Alterius non sit qui suus esse potest (альтэ́риус нон сит кви су́ус э́ссэ по́тэст) — «кто может принадлежать себе, тот да не будет принадлежать другому» (считается, что фраза принадлежит Парацельсу).

162. Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur (альти́ссима квэ́квэ флю́мина ми́нимо со́но лябу́нтур) — наиболее глубокие реки текут с наименьшим шумом.

163. Amantes amentes sunt (ама́нтэс амэ́нтэс сунт) — влюбленные безумны. Буквально: «безумные безумны».

164. Amantium irae amoris integratio (ама́нциум и́рэ амо́рис интэгра́цио) — «гнев влюбленных — это возобновление любви» (Теренций). Иными словами: милые бранятся — только тешатся.

165. Amat victoria curam (а́мат викто́риа ку́рам) — победа любит старание.

166. A maximis ad minima (а ма́ксимис ад ми́нима) — от большого к малому.

167. Ambo meliores (а́мбо мэлио́рэс) — оба хороши.

168. A mensa et toro (а мэ́нса эт то́ро) — развод. Дословно: «от стола и ложа». Выражение употребляется как обозначение разрыва супружеских отношений.

169. Amicitia inter pocula contracta plerumque vitrea est (амици́циа и́нтэр по́куля контра́кта плеру́мквэ ви́трэа эст) — дружба, заключенная за рюмкой, хрупка, как стекло.

170. Amicitia nisi inter bonos esse non potest (амици́циа ни́зи и́нтэр бо́нос э́ссэ нон по́тэст) — дружба может быть только между хорошими людьми.

171. Amicitia semper prodest, amor et nocet (амици́циа сэ́мпэр про́дэст, а́мор эт но́цет) — дружба всегда полезна, а любовь может и навредить.

172. Amicitiam natura ipsa peperit (амици́циам нату́ра и́пса пэ́пэрит) — дружбу создала сама природа.

173. Amicos res secundae parant, adversae probant (ами́кос рэс сэку́ндэ па́рант, адвэ́рсэ про́бант) — счастье дает друзей, несчастье испытывает их.

174. Amicum laedere ne joco quidem licet (амйкум ле́дэрэ нэ йо́ко кви́дэм лйцет) — не обижай друга даже шуткой.

175. Amicum perdere est damnorum maximum (амйкум пэ́рдэрэ эст дамно́рум ма́ксимум) — потеря друга — наибольшая потеря.

176. Amicus certus in re incerta cernitur (ами́кус це́ртус ин рэ инце́рта це́рнитур) — друзья познаются в беде.

177. Amicus cognoscitur amore, more, ore, re (амйкус когно́сцитур амо́рэ, мо́рэ, о́рэ, рэ) — друг познается по любви, нраву, лицу, деянию.

178. Amicus humani generis (ами́кус хума́ни гэ́нэрис) — друг рода человеческого.

179. Amicus mihi Plato, sed magis amica (est) veritas (ами́кус ми́хи Пла́то, сэд ма́гис ами́ка (эст) вэ́ритас) — «Платон мне друг, но истина дороже». Другой вариант: «Платон мне друг, но истина еще больший друг». Буквально: «больше подруга — истина» (Аристотель).

180. Amittit merito proprium, qui alienum appetit (ами́ттит мэ́рито про́приум, кви алиэ́нум а́ппэтит) — кто желает чужое, потеряет и свое.

181. Amor caecus (а́мор це́кус) — любовь слепа.

182. Amor et tussis non celatur (а́мор эт ту́ссис нон це́лятур) — любовь и кашель не скрыть.

183. Amor librorum nos unit (а́мор либро́рум нос ю́нит) — нас объединяет любовь к книгам.

184. Amor magister optimus (а́мор маги́стэр о́птимус) любовь — лучший учитель.

185. Amor non est medicabilis herbis (а́мор нон эст мэдика́билис хэ́рбис) — «любовь травами не лечится» (Овидий). То есть нет лекарства от любви.

186. Amor omnibus idem (а́мор о́мнибус и́дэм) — в любви все одинаковы.

187. Amor patriae (а́мор па́триэ) — любовь к Родине.

188. Amor vincit omnia (а́мор вйнцит о́мниа) — любовь все побеждает.

189. Amor, ut lacrima, ab oculo oritur, in cor cadit (а́мор, ут ля́крима, аб о́кулё о́ритур, ин кор ка́дит) — любовь, как слеза — из глаз рождается, на сердце падает.

190. Angustie temporis (ангу́стиэ тэ́мпорис) — нехватка времени.

191. Animo et corpore (а́нимо эт ко́рпорэ) — душой и телом.

192. Animos labor nutrit (а́нимос ля́бор ну́трит) — труд — пища для ума.

193. Animus ad omne jus dicit (а́нимус ад о́мнэ юс ди́цит) — каждый закон обращен к сути дела.

194. Animus aequus optimum est aerumnae condimentum (а́нимус э́квус о́птимум эст эру́мнэ кондимэ́нтум) — равновесие духа — надежное средство от печали.

195. Animus injuriandi (а́нимус инъюриа́нди) — преступный умысел.

196. An nescis longas regibus esse manus (ан нэ́сцис ле́нгас рэ́гибус э́ссэ ми́нус) — «разве ты не знаешь, что у царей длинные руки?» Сродни с современной поговоркой: «У мафии длинные руки».

197. Anni currentis (и́нни куррэ́нтис) — с текущего года. Другой вариант: с сего года.

198. Anni futuri (а́нни футу́ри) — с будущего года.

199. Anno Domini (а́нно До́мини) — в лето Господне. Иными словами: от рождества Христова (форма обозначения даты в христианском летоисчислении).

200. Annuit coeptis novus ordo seclorum (а́ннуит цоптис но́вус о́рдо сэклерум) — начало нового порядка.

201. Annum novum bonum felicem faustum fortunatumque! (а́ннум но́вум бо́нум фэли́цэм фи́устум фортунату́мквэ) — пусть сопутствуют новому году счастье, успех и благополучие!

202. Ante annum (а́нтэ а́ннум) — в прошлом году.

203. Ante christum (а́нтэ хри́стум) — до христианской эры.

204. Ante faciem populi (а́нтэ фа́циэм по́пули) — у всех на виду.

205. Ante victoriam ne canas triumphum (а́нтэ викто́риам нэ ки́нас триу́мфум) — не кричи о триумфе до победы. Иными словами: не говори «гоп», пока не перепрыгнешь.

206. Antiqua, quae nunc sunt, fuerunt olim nova (анти́ква, квэ нунк сунт, фу́эрунт о́лим но́ва) — и нынешнее старое было когда-то новым.

207. Antiquo more (анти́кво мо́рэ) — по старинному обычаю.

208. Antiquus amor cancer est (анти́квус а́мор ка́нцер эст) — старая любовь возвращается.

209. A nullo diligitur, qui neminem diligit (а ну́ллё дили́гитур, кви нэ́минэм ди́лигит) — никто не любит того, кто сам никого не любит.

210. A pedibus usque ad caput (а пэ́дибус у́сквэ ад ка́пут) — с ног до головы. Иными словами: целиком, полностью.

211. Aperto libro (апэ́рто ли́бро) — без подготовки. Иными словами: с листа. Иногда употребляется как обозначение импровизации.

212. A posteriori (а постэрио́ри) — исходя из опыта. Иными словами: на основании опыта.

213. A prima facie (а при́ма фа́циэ) — на первый взгляд.

214. A priori (а прио́ри) — без проверки. Другие варианты: заранее, до опыта, на основании ранее известного.

215. A probis probari, ab improbis improbari aequa laus est (а про́бис про́бари, аб и́мпробис импро́бари э́ква ля́ус эст) — одинаково почетны и похвала достойных людей, и осуждение недостойных.

216. Aqua currit et debere currere ut currere solebat (а́ква ку́ррит эт дэ́бэрэ ку́ррэрэ ут ку́ррэрэ со́лебат) — вода течет и должна течь.

217. Aqua et papis, vita canis (а́ква эт па́пис, ви́та ка́нис) — хлеб да вода — собачья жизнь.

218. Aquila non captat muscas (а́квиля нон ка́птат му́скас) — орел мух не ловит.

219. Arbor vitae (а́рбор ви́тэ) — древо жизни.

220. Arcus nimium tensus rumpitur (а́ркус ни́миум тэ́нзус румпи́тур) — слишком натянутая струна лопается.

221. Arduus animo vincit et prodest (а́рдуус а́нимо ви́нцит эт про́даст) — сильные духом побеждают и приносят пользу.

222. A realibus ad realiora! (а рэа́либус ад реалио́ра) — «от реального к сверхреальному!» (Девиз русских символистов, выдвинутый Вячеславом Ивановым).

223. Argentum electum lingua justi cor impiorum pro nihilo (аргэ́нтум эле́ктум ли́нгва ю́сти кор импи́орум про ни́хилё) — «отборное серебро — язык праведного, сердце же нечестивых — ничтожество» (Библия).

224. Argumenta ambigua (аргумэ́нта амби́гва) — обоюдоострые аргументы.

225. Argumentum a contrario (аргумэ́нтум а контра́рно) — доказательство от противного.

226. Argumentum ad bacculium (аргумэнтум ад бакку́лиум) — аргумент силы. Иными словами: прибегать к насилию.

227. Argumentum ad crumenam (аргумэ́нтум ад кру́мэнам) — аргумент к кошельку.

228. Argumentum ad ignorantiam (аргумэ́нтум ад игнора́нциам) — аргумент неосведомленности. Иными словами: довод, рассчитанный на неосведомленность собеседника.

229. Argumentum ad misericordiam (аргумэ́нтум ад мизэрико́рдиам) — аргумент к милосердию. Иными словами: упование на сострадание (то есть попытка разжалобить).

230. Argumentum ad oculos (аргумэ́нтум ад о́кулёс) — наглядное доказательство.

231. Argumentum ad rem (аргумэ́нтум ад рэм) — аргумент к делу.

232. Argumentum ad verecundiam (аргумэ́нтум ад вэрэку́ндиам) — обращение к совести.

233. Argumentum argentarium (аргумэ́нтум аргэнта́риум) — денежный довод. Иными словами: взятка, подкуп.

234. Argumentum legis (аргумэ́нтум ле́гис) — аргумент закона.

235. Ars longa, vita brevis est (ape ленга, ви́та брэ́вис эст) — искусство долговечно, жизнь коротка.

236. Ars phoebea (арс фо́ебэа) — солнечное искусство.

237. Ars sine scientia nihil (арс си́нэ сциэ́нциа ни́хиль) — искусство без науки ничто.

238. Arte et humanitate, labore et scientia (а́ртэ эт хуманита́тэ, лябо́рэ эт сциэ́нциа) — искусством и человеколюбием, трудом и знанием.

239. Arte (а́ртэ) — мастерски. Буквально: «искусно».

240. Artefactum (артэфа́ктум) — предмет, сделанный человеком. В археологии артефакты отличают от ископаемых природных объектов.

241. A solis ortu usque ad occasum (а со́лис о́рту у́сквэ ад окка́зум) — от восхода до заката.

242. Astra inclinant, non necessitant (а́стра инкли́нант, нон нэце́сситант) — звезды склоняют, а не принуждают.

243. Atque doctrinam stulti despiciunt (а́тквэ доктри́нам сту́льти дэспи́циунт) — «глупцы только презирают мудрость и наставление» (Библия).

244. Atrocitati mansuetudo est remedium (атроци́тати мансуэ́тудо эст рэмэ́диум) — «кротость есть средство против жестокости» (Федр).

245. Auculpia verborum sunt judice indigna (ауку́льпиа вэрбо́рум сунт ю́дице инди́гна) — буквоедство ниже достоинства судьи.

246. Audacer calumniare, semper aliquid haeret (ау́дацер калюмниа́рэ, сэ́мпэр али́квид хэ́рэт) — «клевещи смело, всегда что-нибудь да найдется» (Плутарх).

247. Audaces fortuna juvat (ау́дацес форту́на ю́ват) — «смелым судьба помогает» (Вергилий). Другой вариант: смелым покровительствует удача.

248. Audentem forsque venusque juvat (аудэ́нтэм фо́рсквэ вэну́сквэ ю́ват) — «смелому помогают и Венера, и счастливый случай» (Овидий).

249. Audentes Deus ipse juvat (аудэ́нтэс Дэ́ус и́псэ ю́ват) — смелым сам Бог помогает.

250. Audi, filii mi, disciplinam patris tui et ne dimittas legem matris tuae (а́уди, фи́лин ми, дисципли́нам па́трис ту́и эт нэ дими́ттас ле́гэм ма́трис ту́э) — «слушай, сын мой, наставление отца твоего и не отвергай завета матери твоей» (Библия).

251. Audi multa, loquere pauca (а́у́ди му́льта, леквэрэ па́ука) — слушай много, а говори мало.

252. Audi, cerne, tace, si vis cum vivere расе (а́уди, це́рнэ, та́це, си вис кум ви́вэрэ па́це) — слушай, замечай и молчи, если хочешь жить в мире.

253. Audi, vide, sile (а́уди, ви́дэ, си́ле) молчи. слушай, смотри.

254. Audiatur et altera pars (аудиа́тур эт а́льтэра парс) — следует выслушать и другую сторону. Иными словами: необходимо выслушать обвиняемого и обвинителя.

255. Audiens sapiens sapientior erit et intelligens gubernacula possidebit (ау́диэнс са́пиэнс сапиэ́нциор э́рит эт интэ́ллигэнс губэрна́куля посси́дэбит) — «послушает мудрый — и умножит познания, и разумный найдет мудрые советй» (Библия).

256. Audire disce, si nescis loqui (ау́дирэ ди́сце, си нэ́сцис ло́екви) — учись слушать, если не умеешь говорить.

257. Audite quoniam de rebus magnis locutura sum et aperientur labia mea ut recta praedicent (ау́дита кво́ниам дэ рэ́бус ма́гнис лёку́тура сум эт апэриэ́нтур ля́биа мэ́а ут рэ́кта прэ́дицент) — «слушайте, потому что я буду говорить важное, и изречение уст моих — правда» (Библия).

258. Auferte malum ex vobis (ауфэ́ртэ ма́люм экс во́бис) — искорените зло из среды вашей. Иными словами: искорените зло вокруг себя.

259. Aura academica (а́ура акадэ́мика) — вольная студенческая жизнь. Дословно: «атмосфера академии».

260. Aurea mediocritas (ау́рэа мэдио́критас) — «золотая середина» (Гораций).

261. Aurea ne credas quaecumque nitescere cernis (ау́рэа нэ крэ́дас квэку́мквэ нитэ́сцерэ це́рнис) — не все то золото, что блестит.

262. Aurem vellere alicui (а́урэм вэ́ллерэ али́куи) — ущипнуть кого-либо за ухо. Иными словами: напомнить о чем-либо.

263. Aureo hamo piscari (ау́рэо ха́мо пи́скари) — «ловить рыбу золотым крючком». Иными словами: обещать то, что вряд ли сбудется.

264. Aures hominum novitate laetantur (а́урэс хо́минум нови́татэ лета́нтур) — новость радует уши людей.

265. Auri sacra fames! (а́ури са́кра фа́мэс) — «о проклятая жажда золота!» (Вергилий).

266. Auriculas asini quis non habet (аури́куляс а́зини квис нон ха́бэт) — «у кого не бывает ослиных ушей». Фраза имеет тот же смысл, что и выражение: «И на старуху бывает проруха».

267. Auro quaeque janua panditur (а́уро квэ́квэ я́нуа па́ндитур) — «любая дверь открывается золотом».

268. Aurora musis amica (Ау́рора му́зис ами́ка) — Аврора — подруга муз. Фраза употребляется в том случае, когда хотят подчеркнуть, что наиболее благоприятное время для занятий науками и искусствами — это утро.

269. Aurum ex stercore colligendum (а́урум экс стэ́ркорэ коллигэ́ндум) — при желании золото можно сделать даже из навоза.

270. Aurum pro luto habere (а́урум про лю́то ха́бэрэ) — иметь золота, как навоза. Выражение имеет тот же смысл, что и известная фраза: «Денег куры не клюют».

271. Aurum recludit cuncta (а́урум рэ́клюдит ку́нкта) — «золото открывает всё» (Цицерон).

272. Ausculta et perpende (ауску́льта эт пэрпэ́ндэ) — слушай и разумей.

273. Auscultare disce (ауску́льтарэ ди́сце) — учись слушать. Иными словами: будь внимательным.

274. Aut — aut (а́ут — а́ут) — или — или. Иными словами: или это или то, третьего не дано.

275. Aut bene, aut nihil (а́ут бэ́нэ, а́ут ни́хиль) — или хорошо, или никак.

276. Aut bibat, aut abeat (а́ут би́бат, а́ут а́бэат) — «пусть или пьет, или уходит» (Цицерон).

277. Aut Caesar, aut nihil (а́ут Це́зар, а́ут ни́хиль) — или Цезарь, или ничто. Иными словами: или все, или ничего (то есть или пан, или пропал).

278. Aut cum scuto, aut in scuto (а́ут кум ску́то, а́ут ин ску́то) — «со щитом или на щите» (девиз римских легионеров). Иными словами: вернуться победителем или умереть героем.

279. Aut non tentaris, aut perfice (а́ут нон тэ́нтарис, аут пэ́рфице) — или не берись вообще, или доводи до конца.

280. Aut viam inveniam, aut faciam (а́ут ви́ам инвэ́ниам а́ут фа́циам) — или найди дорогу, или проложи ее сам.

281. Aut vincere, aut mori! (а́ут ви́нцерэ, а́ут мо́ри) — победа или смерть!

282. Avaritia copia non minuitur (авари́циа ко́пиа нон мину́итур) — богатство не уменьшает жадности.

283. Avaritia omnia vitia habet (авари́циа о́мниа ви́циа ха́бэт) — все пороки от скупости. Другой вариант: скупость — мать всех пороков.

284. Avaritia scelerum mater (а́вари́циа сце́лерум ма́тэр) — жадность — мать преступлений.

285. Avaro omnia desunt, sapienti nihil (а́варо о́мниа дэ́зунт, сапиэ́нти ни́хиль) — жадному всего не хватает, умному всего достаточно.

286. Avarum irritat, non satiat pecunia (ава́рум и́рритат, нон са́циат пэку́ниа) — «скупость деньги раздражают, а не насыщают» (Публилий Сир). Иными словами: жадный сам себе покоя не дает.

287. Avarus (avidus) gloriae ава́рус (а́видус) глёриэ) — жадный до славы.

288. Avarus animus nullo satiatur lucro (ава́рус а́нимус ну́ллё саци́атур лю́кро) — «скупого не насытят никакие богатства» (Публилий Сир).

289. Avarus ipse miseriae causa est suae (ава́рус и́псэ мизэ́риэ ка́уза эст су́э) — скупой — сам причина своего несчастья.

290. Avarus, nisi cum moritur, nihil rectum facit (ава́рус, ни́зи кум мориту́р, ни́хиль рэ́ктум фа́цит) — скупой — ничего полезного не делает, разве только, когда умирает.

291. Ave, Caesar, morituri te salutant! (а́вэ, Цезар, мориту́ри тэ салю́тант) — «здравствуй, Цезарь, идущие на смерть приветствуют тебя!» (Приветствие римских гладиаторов, обращенное к императору).

292. Aversio parvulorum interficiet eos et prosperitas stultorum perdet illos (авэ́рсио парвулёрум интэрфи́циэт э́ос эт проспэ́ритас стульто́рум пэ́рдэт и́ллёс) — «упорство невежд убьет их, и беспечность глупцов погубит их» (Библия).

293. Avis rara (а́вис ра́ра) — редкая птица. Фраза употребляется для обозначения чего-то редкого, очень необычного.

B

294. Balneum ingressus depone odium (ба́льнэум ингрэ́ссус дэпо́нэ о́диум) — войдя в баню, оставь гнев и ненависть.

295. Barba crescit, caput nescit (ба́рба крэ́сцит, ка́пут нэ́сцит) — борода выросла, а ума нет. Другой вариант: борода растет, а голова не умнеет. Выражение по смыслу напоминает фразу: «На голове густо, а в голове пусто».

296. Barba non facit philosophum (ба́рба нон фа́цит филёзо́фум) — борода не делает мудрым.

297. Barbam video, sed philosophum non video (ба́рбам ви́дэо, сэд филёзо́фум нон ви́дэо) — вижу бороду, но не вижу мудреца.

298. Barbatus magister (барба́тус маги́стэр) — бородатый учитель. Иными словами: философ, мудрый человек, авторитет.

299. Beata solitudo (бэа́та солиту́до) — благословенное (счастливое) уединение.

300. Beata stultica (бэа́та сту́льтика) — блаженная глупость.

301. Beatae plane aures, quae, non vocem foris sonantem, sed intus auscultant veritatem docentem (бэа́тэ пля́нэ а́урэс, квэ, нон во́цем фо́рис сона́нтэм, сэд и́нтус ауску́льтант вэрита́тэм доце́нтэм) — истинно блаженны уши, внимающие не голосу на площадях, но голосу, в тиши учащему истине.

302. Beate vivere est honeste vivere (бэа́тэ ви́вэрэ эст хонэ́стэ ви́вэрэ) — жить счастливо — значит жить красиво.

303. Beati pacifici, quoniam filii dei vocabuntur (бэа́ти naци́фици, кво́ниам фи́лии дэ́и вокабу́нтур) — «блаженны миротворцы, ибо они будут наречены сынами Божьими» (Библия).

304. Beati pacifici (бэа́ти паци́фици) — «блаженны миротворцы» (Библия).

305. Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum (бэа́ти пау́пэрэс спи́риту, кво́ниам и́псорум эст рэ́гнум кэ́лёрум) — «блаженны нищие духом, ибо им принадлежит царство небесное» (Библия).

306. Beati pauperes spiritu (бэа́ти пау́пэрэс спи́риту) — «блаженны нищие духом» (Библия).

307. Beati possidentes (бэа́ти поссидэ́нтэс) — «блаженны обладающие» (Библия).

308. Beatitudo non est virtutis praemium, sed ipsa virtus (бэатиту́до нон эст вирту́тис прэ́миум, сэд и́пса ви́ртус) — «счастье не в награде за доблесть, а в самой доблести» (Спиноза).

309. Beatus homo qui invenit sapientiam et qui affluit prudentia, melior est adquisitio ejus negotiatione argenti et auro primo fructus ejus (бэа́тус хо́мо кви инвэ́нит сапиэ́нциам эт кви а́ффлюит прудэ́нциа, мэ́лиор эст адквизи́цио э́юс нэгоциаци́онэ аргэ́нти эт а́уро при́мо фру́ктус э́юс) — «блажен человек, который снискал мудрость, и человек, который приобрел разум, потому что приобретение их лучше приобретения серебра, и прибыли от них больше, нежели от золота» (Библия).

310. Beatus ille, qui procul negotiis (бэа́тус и́лле, кви про́куль нэго́циис) — «блажен тот, кто вдали от дел» (Гораций).

311. Bella matribus detestate (бэ́лля ма́трибус дэтэ́статэ) — «войны матерям ненавистны» (Гораций).

312. Bellum frigidum (бэ́ллюм фри́гидум) — холодная война.

313. Bellum omnium contra omnes (бэ́ллюм о́мниум ко́нтра о́мнэс) — «война всех против всех» (Гоббс).

314. Bene! (бэ́нэ) — хорошо!

315. Bene ambula et redambula (бэ́нэ а́мбуля эт рэдэ́мбуля) — счастливого пути и благополучного возвращения.

316. Bene cessit (бэ́нэ це́ссит) — хорошо получилось.

317. Bene dignoscitur, bene curatur (бэ́нэ дигно́сцитур, бэ́нэ кура́тур) — что хорошо распознается, то хорошо исцелится.

318. Bene docit loqui, qui bene docet facere (бэ́нэ до́цит лёкви, кви бэ́нэ до́цет фа́церэ) — «хорошо учит говорить тот, кто учит хорошо делать» (Сенека Младший).

319. Bene mori praestat quam turpiter vivere (бэ́нэ мо́ри прэ́стат квам ту́рпитэр ви́вэрэ) — лучше честно умереть, чем позорно жить.

320. Bene placito (бэ́нэ пля́цито) — по доброй воле.

321. Bene qui latuit, bene vixit (бэ́нэ кви ля́туит, бэ́нэ ви́ксит) — «счастливо прожил жизнь тот, кто жил незаметно» (Овидий).

322. Bene sit tibi! (бэ́нэ сит ти́би) — удачи!

323. Bene vertat! (бэ́нэ вэ́ртат) — успехов тебе!

324. Bene vincit, qui se vincit in victoria (бэ́нэ ви́нцит, кви сэ ви́нцит ин викто́риа) — дважды побеждает тот, кто властвует над собой.

325. Bene vixit is, qui potuit, cum voluit, mori (бэ́нэ ви́ксит ис, кви по́туит, кум во́люит, мо́ри) — хорошо прожил жизнь тот, кто смог умереть тогда, когда хотел сам.

326. Bene vobis! (бэ́нэ во́бис) — всего наилучшего!

327. Benedicite! (бэнэди́цитэ) — в добрый час!

328. Benedictio super caput justi os autem impiorum operit iniquitatem (бэнэди́кцио су́пэр ка́пут ю́сти ос а́утэм импи́орум о́пэрит иникви́татэм) — «благословения — на голове праведника, уста же беззаконных заградит насилие» (Библия).

329. Benefacta in luce se collocari voluint (бэнэфа́кта ин лю́це сэ коллёкари во́люинт) — «о добрых делах следует говорить во всеуслышание» (Цицерон).

330. Benefacta male locata malefacta arbitror (бэнэфа́кта ма́ле лёката малефа́кта арби́трор) — «благодеяния, оказанные недостойному, я считаю злодеяниями» (Цицерон).

331. Beneficia non obtruduntur (бэнэфи́циа нон обтруду́нтур) — благодеяний не навязывают.

332. Beneficia plura recipit, qui scit reddere (бэнэфи́циа плю́ра рэ́ципит, кви сцит рэ́ддэрэ) — тот, кто умеет благодарить, получает вдвойне.

333. Beneficiorum calcar animus gratus est (бэнэфицио́рум ка́лькар а́нимус гра́тус эст) — благодарност является стимулом к благодеяниям.

334. Beneficium accipere libertatem est vendere (бэнэфи́циум акци́пэрэ либэрта́тэм эст вэндэрэ) — «принять услугу — значит продать свободу» (Публилий Сир).

335. Beneficium non eo consistit, quod datur, sed in animo ejus, qui dat (бэнэфи́циум нон э́о конси́стит, квод да́тур, сэд ин а́нимо э́юс, кви дат) — благодеяние состоит не в том, что дается, а в порыве души дающего.

336. Benevole lector (бэнэ́воле ле́ктор) — благосклонный читатель.

337. Benevoli concunctio animi maxima est cognatio (бэнэ́воли конку́нкцио а́ними ма́ксима эст когна́цио) — самая большая близость — родство доброжелательной души.

338. Bis (бис) — «дважды». Иными словами: еще раз! Отсюда выражение: «Что-то сделать «на бис»».

339. Bis ad eundem lapidem offendere (бис ад эу́ндэм ля́пидэм оффэ́ндэрэ) — дважды споткнуться о тот же камень.

340. Bis dat, qui cito dat (бис дат, кви ци́то дат) — кто быстро дает, тот дважды даст.

341. Bis peccas, quum peccanti obsequium accomodas (бис пэ́ккас, квум пэкка́нти обсэ́квиум акко́мода́с) — дважды грешишь, когда помогаешь грешащему.

342. Bis pueri senes (бис пу́эри сэ́нэс) — старики — второй раз дети.

343. Bis repetita placent (бис рэпэ́тита пла́цент) — человеку больше нравится то, к чему он привык. Дословно: «дважды повторенное нравится».

344. Bis vincit, qui se vincit in victoria (бис ви́нцит, кви сэ ви́нцит ин викто́риа) — «дважды побеждает тот, кто, одержав победу, побеждает и себя» (Публилий Сир).

345. Blanditia, non imperio fit dulcis venus (блянди́циа, нон импэ́рио фит ду́льцис вэ́нус) — любовь можно снискать лаской, а не силой. Иными словами: насильно мил не будешь.

346. Bona causa triumphat (бо́на ка́уза триу́мфат) — доброе дело побеждает.

347. Bona fama divitias est potior (бо́на фа́ма диви́циас эст по́циор) — добрая слава лучше богатства.

348. Bona fama in tenebris proprium splendorum obtinent (бо́на фа́ма ин тэнэ́брис про́приум спле́ндорум о́бтинэнт) — хорошая молва и во мраке сохраняет свой блеск.

349. Bona fide (бо́на фи́дэ) — «по доброй воле». Другие варианты: чистосердечно, достойным образом.

350. Bona fides semper praesumitur, nisi malam fidem adesse probetur (бо́на фи́дэс сэ́мпэр прэзу́митур, ни́зи ма́лям фи́дэм адэ́ссэ пробэ́тур) — если не доказан злой умысел, всегда предполагается добросовестность.

351. Bona mente (бо́на мэ́нтэ) — с добрыми намерениями.

352. Bona opinio hominum tutior pecunio est (бо́на опи́нио хо́минум ту́циор пэку́нио эст) — хорошее мнение людей надежнее денег.

353. Bona sens (бо́на сэнс) — здравый смысл.

354. Bona valetudo melior est quam maximae divitiae (бо́на валету́до мэ́лиор эст квам ма́ксима диви́циэ) — хорошее здоровье лучше самого большого богатства.

355. Bona venia vestra (бо́на вэ́ниа во́стра) — с вашего позволения.

356. Boni pastoris est tondere pecus, non deglubere (бо́ни пасто́рис эст то́ндэрэ по́кус, нон дэглю́бэрэ) — «хороший пастух стрижет овец, а не сдирает с них шкуру» (Светоний).

357. Bonis avibus (бо́нис а́вибус) — в добрый час.

358. Bono ingenio me esse ornatum, quam multo auro mavolo (бо́но инге́нио мэ о́ссэ орна́тум, квам му́льто а́уро ма́волё) — лучшее украшение — приятный характер, а не гора золота.

359. Bono sensu (бо́но со́нсу) — в хорошем смысле.

360. Bonorum vita vacua est metu (боно́рум ви́та ва́куа эст мо́ту) — жизнь честных людей свободна от страха.

361. Bonos mores corrumpunt congressus mali (бо́нос мо́рэс корру́мпунт конгро́ссус ма́ли) — плохие связи портят хорошие нравы.

362. Bonum ad virum cito moritur iracundia (бо́нум ад ви́рум ци́то мо́ритур ираку́ндиа) — у хорошего человека гнев проходит быстро.

363. Bonum initium est dimidium facti (бо́нум ини́циум эст дими́диум фа́кти) — хорошее начало — половина дела.

364. Brevi manu (брэ́ви ма́ну) — без проволочек. Другой вариант: без формальностей.

365. Brevis esse laboro, obscurus fio (брэ́вис э́ссэ ля́боро, обску́рус фи́о) — если я стараюсь быть кратким, я становлюсь непонятным.

366. Brevis nobis vita data est, at memoria bene redditae vitae sempterna (брэ́вис но́бис ви́та да́та эст, ат мэмо́риа бэ́нэ рэ́ддитэ ви́тэ сэмптэ́рна) — нам дана короткая жизнь, но память об отданной за благое дело жизни вечна.

C

367. Cadmea victoria (Ка́дмэа викто́риа) — Кадмова победа. Фраза употребляется в том смысле, что победа одержана слишком дорогой ценой, равносильной гибели обоих противников. Выражение восходит к легенде о поединке в борьбе за Фивы, основанные Кад мом, между сыновьями Эдипа — Этеоклом и Полиником. Сражение закончилось смертью обоих братьев.

368. Caeca est invidia (це́на эст инви́диа) — зависть слепа.

369. Caecus monstrat viam (це́кус мо́нстрат ви́ам) — слепой указывает дорогу. Иными словами: слепой ведет зрячего.

370. Caecus non judicat de colore (це́кус нон ю́дикат дэ колёрэ) — «пусть слепой не судит о цветах». Иными словами: не суди о том, чего не знаешь (или не говори о том, чего не понимаешь).

371. Caelum capite perrumpere conatus (це́люм ка́питэ пэрру́мпэрэ кона́тус) — «попытка пробить небо головой». Фраза употребляется в том случае, когда хотят намекнуть на то, что усилия человека тщетны.

372. Caelum non animum mutant, qui trans mare currunt (це́люм нон а́нимум му́тант, кви транс ма́рэ ку́ррунт) — «те, которые едут за море, меняют лишь небо, а не душу» (Гораций).

373. Caelum pice nigrius (це́люм пи́це ни́гриус) — гиблое дело. Дословно: «небо смолы чернее».

374. Caesar ad Rubiconem (Це́зар ад Рубиконом) — Цезарь перед Рубиконом (так говорят о человеке, которому предстоит принять очень важное решение).

375. Caesar citra Rubiconem (Це́зар ци́тра Рубикбнэм) — Цезарь по эту сторону Рубикона (так характеризуют человека, который уже принял очень важное решение).

376. Caesar non supra grammaticos (Це́зар нон су́пра грамма́тикос) — «Цезарь не выше грамматиков». Иными словами: даже цари подчиняются правилам и законам.

377. Caesarem decet stantem mori (Це́зарэм дэ́цет ста́нтэм мо́ри) — Цезарю подобает умереть стоя.

378. Caetera desiderantur (це́тэра дэзидэра́нтур) — об остальном остается желать (так говорят о том, чего не завершили, что не реализовали до конца).

379. Caetera desunt (це́тэра дэ́зунт) — остального не хватает (так помечались манускрипты, в которых не хватало страниц).

380. Caeteris paribus (це́тэрис па́рибус) — при прочих равных условиях.

381. Calamitas virtutis occasio (каля́митас вирту́тис окка́зио) — «бедствие — пробный камень доблести» (Сенека Младший).

382. Calamitate doctus sum (калямита́тэ до́ктус сум) — научен горем.

383. Calceus, si olim pede major erit subvertet (ка́льцеyc, си о́лим пэ́дэ ма́йор э́рит субвэ́ртэт) — «сапог, если он будет больше ступни, собьет с ног». Иными словами: выбирай нечто по себе.

384. Camelo transmisso culex in cribro deprehensus haesit (ка́мэлё трансми́ссо ку́лекс ин кри́бро дэпрэхэ́нсус хэ́зит) — «после того, как пролез верблюд, комар в решете застрял». Фраза передает тот же смысл, что и поговорка: «Кому за шутку примут, а с кого шкуру снимут».

385. Camelus desiderans cornua, etiam aures perdidit (ка́мэлюс дэзи́дэранс ко́рнуа, э́циам а́урэс пэ́рдидит) — «верблюд, желая иметь рога, потерял и уши». Иными словами: захочешь иметь что-то — потеряешь и то, что уже есть.

386. Cancer leporem capit (ка́нцер ле́порэм ка́пит) — «рак поймал зайца» (так говорят о каком-либо невероятном событии).

387. Cancerum recta ingredi doces (ка́нцерум рэ́кта и́нгрэди до́цес) — «учить рака ходить вперед» (так говорят, когда желают указать на то, что кто-то напрасно трудится).

388. Canem excoriatam excoriate (ка́нэм экскори́атам экскори́атэ) — «обдирать ободранную собаку». Иными словами: содрать семь шкур.

389. Canis festinans caecos parit catulos (ка́нис фэ́стинанс це́кос па́рит ка́тулёс) — «спешащая собака слепых щенков рожает». Иными словами: поспешишь — людей насмешишь.

390. Canis in praesepi (ка́нис ин прэ́зэпи) — собака на сене. Дословно: «в яслях». Иными словами: ни себе, ни людям.

391. Canis mortuus non mordet (ка́нис мо́ртуус нон мо́рдет) — «мертвый пес не кусает».

392. Canis rabiosa (ка́нис рабио́за) — бешеная собака.

393. Canis timidus vehementius latrat, quam mordet (ка́нис ти́мидус вэхэмэ́нциус ля́трат, квам мо́рдэт) — боязливая собака сильнее лает, чем кусает.

394. Cantabit vacuus coram latrone viator (канта́бит ва́куус ко́рам ля́тронэ виа́тор) — «неимущий путник может распевать даже в присутствии вора». Фраза обычно употребляется в случае, когда нужно указать на то, что человеку нечего терять, с него нечего взять.

395. Cantilenam eandem canis (канти́ленам эа́ндэм ка́нис) — ту же песню поешь. Иными словами: старая песня.

396. Cantus cycneus (ка́нтус ци́кнэус) — лебединая песня.

397. Capienda rebus in malis praeceps via est (капиэ́нда рэ́бус ин ма́лис при́цепе ви́а эст) — в беде следует принимать опасные решения.

398. Capillos liberos non habet (капи́ллёс ли́бэрос нон ха́бэт) — волос, свободных от долгов, нет. Иными словами: увяз в долгах.

399. Capitus deminutio (ка́питус дэмину́цио) — умаление личности. Иными словами: ограничение прав.

400. Captatio benevolentiae (капта́цио бэнэволе́нциэ) — соискание расположения.

401. Caput mundi (ка́пут му́нди) — глава мира. Другой вариант: центр Вселенной.

402. Caput sine lingua (ка́пут си́нэ ли́нгва) — голова без языка. Иными словами: чужим умом жить.

403. Cara deum soboles (ка́ра ди́ум со́болес) — «дитя, дорогое богам». Иногда так называют дурака.

404. Carior est auro juventus (ка́риор эст а́уро юви́нтус) — молодость дороже золота.

405. Carissimo amico (кари́ссимо ами́ко) — дражайшему другу.

406. Caritas et pax (ка́ритас эт паке) — уважение и мир.

407. Caritas omnia credit (ка́ритас о́мниа крэ́дит) — любовь всему верит.

408. Carmina morte carnet (ка́рмина мо́ртэ ка́рнэт) — стихи не умирают. Иными словами: рукописи не горят.

409. Carpamus dulcia nostrum est quod vivis cinis et manes et fabula dies (ка́рпамус ду́льциа но́струм эст квод ви́вис ци́нис эт ма́нэс эт фа́буля ди́эс) — будем веселиться: нынешний день — наш, а после ты станешь прахом, тенью, преданием.

410. Carpe diem (ка́рпэ ди́эм) — лови день. Иными словами: используй мгновения (то есть не трать время зря).

411. Carpit equus stramen non quando datur sibi gramen (ка́рпит э́квус стра́мэн нон ква́ндо да́тур си́би гра́мэн) — «конь подстилку не жует, когда хозяин дает ему траву».

412. Castigare ridendo mores (кастига́рэ рида́ндо мо́рэс) — «смехом исправлять нравы».

413. Castigo corpus meum (ка́стиго ко́рпус мэ́ум) — наказываю тело свое (так говорят о самобичевании).

414. Castis omnia casta (ка́стис о́мниа ка́ста) — для чистого все чисто.

415. Casu (ка́зу) — случайно.

416. Casus belli (ка́зус бэ́лли) — повод к войне.

417. Casus delicti (ка́зус дэли́кти) случаи правонарушения.

418. Cauda blandiri (ка́уда бля́ндири) — «вилять хвостом». Иными словами: хитрить, изворачиваться.

419. Causa causalis (ка́уза кау́залис) — причина причин. Другой вариант: главная причина.

420. Causa finita est (ка́уза фи́нита эст) — вопрос решен.

421. Causa justa (ка́уза ю́ста) — уважительная причина.

422. Cautus enim metuit foveam lupus (ка́утус э́ним мэ́туит фо́вэам лю́пус) — «осторожный волк даже ямы боится». Фраза имеет тот же смысл, что и выражение: «Обжегшись на молоке, дуют на воду».

423. Cave! (ка́вэ) — осторожно!

424. Cave a falsis amicis, salvabo te ab inimicis (ка́вэ a фа́льсис ами́цис, са́львабо тэ аб ини́мицис) — берегись неверных друзей, от врагов я тебя защищу.

425. Cave canem (ка́вэ ка́нэм) — берегись собаки. Иными словами: осторожно, злая собака.

426. Cave illum semper, qui tibi imposuit semel (ка́вэ и́ллюм сэ́мпэр, кви ти́би импо́зуит сэ́мэль) — остерегайся того, кто обманул тебя-хотя бы однажды.

427. Cave ne cedas (ка́вэ нэ це́дас) — будь осторожен, чтобы не упасть.

428. Cave ne quidquam incipias, quod post poeniteat (ка́вэ нэ кви́дквам инци́пиас, квод пост пбни́тэат) — избегай делать то, в чем после пришлось бы раскаяться.

429. Cave tibi a cano muto et aqua silente (ка́вэ ти́би а ка́но му́то эт а́ква силе́нтэ) — берегись тихого пса и спокойной воды.

430. Cave, quid dicas, quando et cui (ка́вэ, квид дйкас, ква́ндо эт ку́и) — смотри, что говоришь, когда и кому.

431. Caveat emptor (ка́вэат э́мптор) — покупатель, будь осторожен.

432. Cavendi nulla est dimittenda occasio (кавэ́нди ну́лля эст димиттэ́нда окка́зио) — следует быть осторожным в любом случае.

433. Cedant arma togae (це́дант а́рма то́гэ) — пусть решает не сила оружия, а разум. Буквально: «пусть оружие уступит место тоге».

434. Cedo majori (це́до ма́йори) — уступаю старшему по чину.

435. Celeritas in malis optima (целе́ритас ин ма́лис о́птима) — несчастья обладают чрезвычайной скоростью. Иными словами: беда ходит быстро.

436. Celerius elephanti pariunt (целёриус элефа́нти па́риунт) — чрезмерно медлителен. Иными словами: тащится как черепаха.

437. Celerius quam asparagi conquuntur (целериус квам аспа́раги конкву́нтур) — «скорее, чем спаржа варится». Выражение произносится для характеристики чьей-то быстрой скорости.

438. Сеге et aere nobilis (це́рэ эт э́рэ но́билис) — «прославлен и на воске, и в бронзе».

439. Certum est longos esse crines omnibus, sed breves sensus mulieribus (це́ртум эст лёнгос э́ссэ кри́нэс о́мнибус, сэд брэ́вэс сэ́нсус мулиэ́рибус) — известно, что у всех женщин волосы длинные, а ум короткий.

440. Certum est omnia licere pro patria (це́ртум эст о́мниа ли́церэ про па́триа) — всем следует пожертвовать для родины.

441. Cessante causa cessat effectus (цесса́нтэ ка́уза це́ссат эффэ́ктус) — с устранением причины исчезает и следствие.

442. Chamaeleonte mutabilior (хамэлео́нтэ мутаби́лиор) — изменчивей хамелеона. Иными словами: неискренний, криводушный человек.

443. Charta non erubescit (ха́рта нон эрубэ́сцит) — «бумага не краснеет». Иными словами: бумага все стерпит.

444. Chirurgus curat manu armata (хиру́ргус ку́рат ма́ну арма́та) — хирург лечит вооруженной рукой.

445. Chirurgus mente prius et oculis agat, quam armata manu (хиру́ргус мэ́нтэ при́ус эт о́кулис а́гат, квам арма́та ма́ну) — пусть хирург прежде действует умом и глазами, а только потом скальпелем.

446. Christianos ad leonem! (христиа́нос ад лео́нэм) — на растерзание хищникам. Буквально: «христиан — ко льву!» Фраза идет из времен, когда христиан, приверженцев тогда еще молодой религии, бросали в клетки ко львам ради развлечений и в виде казни.

447. Cibi condimentum fames est (ци́би кондимэ́нтум фа́мэс эст) — «голод — наилучшая приправа к еде» (Цицерон). Иными словами: голодному все вкусно.

448. Cibus, onus et virga asino (ци́бус, о́нус эт ви́рга а́зино) — ослу нужны пища, груз и кнут.

449. Cicatricem refricare (цика́трицем рэфрика́рэ) — рану растравлять, сыпать соль на рану.

450. Cicer cum caule (ци́цер кум ка́уле) — «горох с капустой смешивать». Иными словами: беспорядочно все смешивать, валить все в одну кучу.

451. Cineri gloria sera venit (ци́нэри глериа сэ́ра вэ́нит) — слава, пришедшая к тому, кто уже стал прахом. Иными словами: посмертная награда, запоздалая слава.

452. Circa rem ambitus facere (ци́рка рэм а́мбитус фа́церэ) — говорить намеками. Иными словами: говорить уклончиво.

453. Circulus vitiosus (ци́ркулюс вицио́зус) — порочный круг.

454. Cis (цис) — по эту сторону.

455. Citato loco (цита́то лёко) — в цитированном месте. Иными словами: там же, где уже было сказано.

456. Citius venit periculum, cum contemnitur (ци́циус вэ́нит пэри́кулюм, кум контэ́мнитур) — «опасность приходит быстрее, если ею пренебрегать» (Публилий Сир).

457. Citius, altius, fortius! (ци́циус, а́льциус, фо́рциус) — быстрее, выше, сильнее! (Девиз Олимпийских игр, принятый в 1913 году Международным олимпийским комитетом).

458. Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris (ци́то ру́мпэс а́ркум, сэ́мпэр си тэ́нсум хабу́эрис) — «скоро сломаешь лук, если он всегда будет натянут». Фраза употребляется в том смысле, что чем больше будешь напрягаться, тем быстрее устанешь, а значит, и быстрее выйдешь из строя (умрешь).

459. Cito, tuto et jucunde (ци́то, ту́то эт юку́ндэ) — быстро, безопасно и приятно.

460. Citra vinum temulentia (ци́тра ви́нум тэмуле́нциа) — опьянение без вина. Фраза часто употребляется, когда хотят сказать о человеке, который опьянен успехом или славой. Говоря современным языком, у кого есть «звездная болезнь».

461. Clarior est solito post maxima nebula (кля́риор эст со́лито пост ма́ксима нэ́буля) — после густого тумана солнце обычно ярче.

462. Claude os, aperi oculos (кля́удэ ос, апэ́ри о́кулёс) — закрой рот и открой глаза. Иными словами: хватит болтать, а лучше внимательно смотри.

463. Claudite jam rivos, pueri, sat prata biberunt (кляу́дитэ ям ри́вос, пу́эри, сат пра́та би́бэрунт) — «мальчики, закройте оросительные каналы — луга уже достаточно напоены». Иными словами: хватит делать; то, что вы делаете, уже чересчур.

464. Clavus clavo pellitur (кля́вус кля́во пэ́ллитур) — гвоздь гвоздем вышибают. Выражение имеет тот же смысл, что и фраза: ««Клин клином вышибают».

465. Clavus in lingua (кля́вус ин ли́нгва) — «язык под замком». Иными словами: держать язык за зубами.

466. Clericus clericum non decimat (кле́рикус клёрикум нон дэ́цимат) — клирик клирика не обкладывает десятиной. Фраза имеет тот же смысл, что и выражение: «Ворон ворону глаза не выклюет».

467. Clipeum post vulnera sumere (кли́пэум пост ву́льнэра су́мэрэ) — взяться за щит после ранения. Фраза имеет тот же смысл, что и выражение: «После драки кулаками не машут».

468. Clivo sudamus in imo (кли́во су́дамус ин и́мо) — «потеем перед отвесной стеной» (так говорят, когда хотят указать на то, что ситуация зашла в тупик).

469. Cloaca maxima (клёа́ка ма́ксима) — великая клоака. Иными словами: большая помойная яма (клоакой в Древнем Риме назывался большой канал для отвода городских нечистот).

470. Cocatum non est pictum (ко́катум нон эст пи́ктум) — нагажено, но не нарисовано. Иными словами: не одно и то же.

471. Coelo tonantem credidimus Jovem regnare (ко́елё тона́нтэм крэди́димус Йо́вэм рэ́гнарэ) — «когда гром на небе загремел, мы уверовали в Юпитера правящего». Фраза по смыслу полностью идентична выражению: «Пока гром не грянет, мужик не перекрестится».

472. Cogas amantem irasci, amari si velis (ко́гас ама́нтэм ира́сци, а́мари си вэ́лис) — заставь любимого сердиться, если хочешь, чтобы он тебя любил. Иными словами: если хочешь почувствовать любовь, заставь другого ревновать тебя.

473. Cogit rogando, cum rogat potentior (ко́гит рога́ндо, кум ро́гат потэ́нциор) — когда просят настойчиво, то тем самым принуждают просьбой.

474. Cogitare hominis est (коги́тарэ хо́минис эст) — размышление свойственно человеку.

475. Cogitationes posteriores saepe sunt meliores (когитацио́нэс постэри́орэс сэ́пэ сунт мэли́орэс) — более поздние мысли чаще лучше предыдущих.

476. Cogitationis poenam nemo patitur (когитацио́нис пи́нам нэ́мо па́титур) — «никто не несет наказания за мысли» (одно из положений римского права).

477. Cogito, ergo sum (ко́гито, э́рго сум) — «я мыслю, следовательно, существую» (Декарт).

478. Cognatus pauperi nullus (ко́гнатус пау́пэри ну́ллюс) — никто не хочет быть в родстве с нищим.

479. Cognomine (когно́минэ) — по призванию.

480. Cognosce te ipsum (когно́сце тэ и́псум) — познай самого себя.

481. Cognosco stilum curiae romanae (когно́ско сти́люм ку́риэ рома́на) — узнаю стиль римского двора.

482. Colamitas virtutis occasio (коля́митас вирту́тис окка́зио) — бедствие — пробный камень доблести.

483. Colubra restem non parit (колю́бра рэ́стэм нон па́рит) — «змея веревки не родит». Фраза употребляется, когда хотят сказать, что из этого ничего не получится.

484. Columnae Herculis (колю́мнэ Хэ́ркулис) — «Геркулесовы столпы». Смысл фразы заключается в том, что достигнуты крайние пределы. Иными словами: край света.

485. Comedunt panem impietatis et vinum inquitatis bibunt (кбмэдунт па́нэм импиэ́татис эт ви́нум инкви́татис би́бунт) — «они едят хлеб беззакония и пьют вино хищения» (Библия).

486. Comes facundus in via pro vehiculo est (ко́мэс факу́ндус ин ви́а про вэхи́кулё эст) — «веселый спутник в дороге заменяет экипаж» (Публилий Сир). Иными словами: хороший попутчик — половина дороги.

487. Commercium exest, initium fidelitatis (коммэ́рциум э́кзэст, ини́циум фидэли́татис) — дело кончено, начинается веселье. Фраза по смыслу идентична выражению: «Кончил дело — гуляй смело».

488. Commoditas omnis sua fert incommoda secum (коммо́дитас о́мнис су́а фэрт инко́ммода сэ́кум) — всякое удобство имеет в себе свои недостатки. Иными словами: нет добра без лиха.

489. Commune naufragium omnibus est consolatio (комму́нэ науфра́гиум о́мнибус эст консоля́цио) — общее кораблекрушение — для всех утешение. Смысл выражения можно также передать фразой: «Общее несчастье легче переносить».

490. Commune qui prior dicit, contrarium facit (комму́на кви при́ор ди́цит, контра́риум фа́цит) — «кто первый выдвигает обоюдоострый довод, тот обращает его против себя» (Квинтилиан). Другими словами: палка о двух концах.

491. Compos mentis (ко́мпос мэ́нтис) — в здравом уме.

492. Compos sui (компос су́й) — в полном сознании.

493. Compressis manibus sedere (компрэ́ссис ма́нибус сэ́дэрэ) — «сидеть сложа руки» (Ливий). Другими словами: палец о палец не ударить.

494. Con amore (кон амо́рэ) — с любовью.

495. Concedo, me erravisse (конце́до, мэ эррави́ссэ) — признаю, я был не прав.

496. Concedo ut discedas (конце́до ут ди́сцедас) — тебе лучше уйти.

497. Concordia civium murus urbium (конкбрдиа ци́виум му́рус у́рбиум) — согласие крепче каменных стен. Дословно: «согласие граждан — стена города».

498. Concordia discors (конкбрдиа ди́скорс) — «согласие противоречий» (Гораций). То же самое, что и единство противоположностей.

499. Concordia domi, foris pax (конко́рдиа до́ми, фо́рис пакс) — согласие дома — мир вне его. Передает тот же смысл, что и пословица: «Зачем клад, если в семье лад».

500. Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur (конко́рдиа па́рвэ рэс крэ́скунт, диско́рдиа ма́ксимэ дилябу́нтур) — «при согласии малые дела растут, при несогласии великие дела разрушаются» (Саллюстий). Также — надпись на книжном знаке Эльзевиров, XVI век.

501. Concordia victoriam gignit (конко́рдиа викто́риам ги́гнит) — согласие порождает победу.

502. Concubia sunt fatalia (конку́биа сунт фата́лиа) — брак предопределен судьбой.

503. Conditio sine qua non (конди́цио си́нэ ква нон) — обязательное условие.

504. Confer! (ко́нфэр) — смотри! сравни! (При ссылке в научных работах).

505. Confessio extrajudicialis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculari (конфэ́ссио экстраюдициа́лис ин сэ ну́лля эст; эт квод ну́ллюм эст, нон по́тэст админику́ляри) — внесудебные признания сами по себе ничего не стоят; а то, что ничего не стоит, не может служить опорой.

506. Confiteor solum hoc tibi (конфи́тэор со́люм хок ти́би) — «исповедаюсь только тебе в этом» (Библия). Другими словами: доверительный, конфиденциальный разговор с глазу на глаз.

507. Conjugatio mellis et fellis (конъюга́цио мэ́ллис эт фэ́ллис) — «смешать мед и желчь» (Апулей). Иными словами: ложка дегтя в бочке меда.

508. Conjugium sine prole est quasi dies sine sole (конъю́гиум си́нэ про́ле эст ква́зи ди́эс си́нэ со́ле) — супружество без детей — как день без солнца.

509. Conscientia mens recti famae mendacia ridet (консциэ́нциа мэнс рэ́кти фа́мэ мэнда́циа ри́дэт) — «чистая совесть смеется над ложными слухами» (Овидий). Другими словами: спокоен тот, у кого совесть чиста.

510. Conscientia mille testes (консциэ́нциа ми́лле тэ́стэс) — совесть — тысяча свидетелей.

511. Consensus, non concubitus, facit matrimonium (консэ́нсус, нон конку́битус, фа́цит матримо́ниум) — брак образуется согласием намерений, а не сожительством.

512. Consensus omnium (консэ́нсус о́мниум) — с общего согласия.

513. Conserit unus agrum, sed fruges demetit alter (ко́нсэрит у́нус а́грум, сэд фру́гэс дэ́мэтит а́льтер) — один засевает поле, а другой собирает плоды.

514. Consideratio naturae (консидэра́цио нату́ра) — созерцание природы.

515. Consilia omnia verbis prius experiri, quam armis sapientem decet (конси́лиа о́мниа вэ́рбис при́ус экспэ́рири, квам а́рмис сапиэ́нтэм дэ́цет) — «благоразумному следует прийти к соглашению посредством слов, а не при помощи оружия» (Теренций).

516. Consilio melius vinces, quam iracundia (конси́лио мэ́лиус ви́нцес, квам ираку́ндиа) — «рассудительностью можно победить скорее, чем гневом» (Публилий Сир).

517. Consonus esto lupis si lupis esto cupis (ко́нсонус э́сто лю́пис си лю́пис э́сто ку́пис) — с волками жить — по-волчьи выть.

518. Consuetudinis magna vis est (консуэту́динис ма́гна вис эст) — велика сила привычки.

519. Consuetudo est altera natura (консуэту́до эст а́льтэра нату́ра) — привычка — вторая натура.

520. Consultor homini tempus utilissimus (консу́льтор хо́мини тэ́мпус утили́ссимус) — время — лучший советчик.

521. Consummatum est! (консу́мматум эст) — свершилось!

522. Consumor aliis inserviendo (ко́нсумор а́лиис инсэрвиэ́ндо) — служа другим, расточаю себя. Другими словами: светя другим, сгораю сам.

523. Contemnuntur ii, qui nec alteri, ut dicitur (контэм-ну́нтур и́и, кви нэк а́льтэри, ут ди́цитур) — «заслуживают презрения те, кто ни себе, ни другому» (Цицерон).

524. Contemptus mundi (контэ́мптус му́нди) — презрение к миру.

525. Contendo hoc facere (контэ́ндо хок фа́церэ) — я тороплюсь это сделать.

526. Contentus abundat (контэ́нтус абу́ндат) — у довольного всегда всё в изобилии.

527. Contentus esse suis recus maximae sunt divitiae (контэ́нтус э́ссэ су́ис рэ́кус ма́ксимэ сунт диви́циэ) — быть довольным своим положением — самое большое богатство.

528. Contra aquam remigare (ко́нтра а́квам рэми́гарэ) — «грести против течения» (Сенека Младший).

529. Contra bonos mores (ко́нтра бо́нос мо́рэс) — безнравственно, то есть противно добрым нравам.

530. Contradictio in adjecto (контради́кцио ин адъе́кто) — внутреннее противоречие.

531. Contra factum non est (datur) — argumentum (ко́нтра фа́ктум нон эст (да́тур) — аргумэ́нтум) — против факта нет доказательства.

532. Contra felicem vix deus vires habet (ко́нтра фэ́лицем викс дэ́ус ви́рэс ха́бэт) — «против счастливого и бог бессилен». Фраза близка по смыслу пословице: «Не родись красивым, а родись счастливым».

533. Contra impudentem stulta est nimia ingenuitas (ко́нтра импудэ́нтэм сту́льта эст ни́миа ингэну́итас) — «в отношении бесстыдного человека благородство — чрезмерная глупость» (Публилий Сир).

534. Contra principia negantem disputari non potest (ко́нтра принци́пиа нэга́нтэм диспу́тари нон по́тэст) — с тем, кто отрицает основные принципы, спорить невозможно.

535. Contraria contrariis curantur (контра́рна контра́риис кура́нтур) — противоположное лечится противоположным.

536. Contra spem (ко́нтра спэм) — вопреки ожиданию.

537. Contra spem spero (ко́нтра спэм спэ́ро) — вопреки надежде надеюсь.

538. Contra torrentem niti (ко́нтра торрэ́нтэм ни́ти) — «плыть против течения» (Августин Блаженный).

539. Contra verbosos noli contendere verbis: sermo datur cunctis, animi sapientia paucis (ко́нтра вэрбо́зос но́ли контэ́ндэрэ вэ́рбис: сэ́рмо да́тур ку́нктис, а́ними сапиэ́нциа па́уцис) — «с болтунами не спорь: речь дается всем, мудрость души — немногим» (Катон).

540. Contra vim mortis non est medicamen in hortis (ко́нтра вим мо́ртис нон эст мэди́камэн ин хо́ртис) — «против силы смерти нет лекарств в садах».

541. Contumeliam nec ingenuus fert, пес fortis facit (контумэ́лиам нэк ингэ́нуус фэрт, нэк фо́ртис фа́цит) — «честный человек не терпит оскорбления, а мужественный не причиняет его» (Публилий Сир).

542. Convenienter cum natura vive (конвэниэ́нтэр кум нату́ра ви́вэ) — живи сообразно с природой.

543. Convicia, si irasci, agnita videntur: spreta exolescunt (конви́циа, си ира́сци, а́гнита видэ́нтур: спрэ́та экзоле́скунт) — «гневаться на оскорбления — почти признать их заслуженными: презрение уничтожает их значение» (Тацит).

544. Copia ciborum subtilitas animi impeditur (ко́пиа цибо́рум субти́литас а́ними импэ́дитур) — «избыток пищи мешает тонкости ума» (Сенека Младший).

545. Copia nummorum furo non pendet equino (ко́пиа нуммо́рум фу́ро нон пэ́ндэт э́квино) — «богатство не висит на лошадиной подкове» (так говорится о ценностях, которые нелегко добываются).

Copia verborum (ко́пив вэрбо́рум) — многословие.

Coram populi (ко́рам по́пули) — в присутствии народа.

548. Corcillum est, quod homines facit, cetera quisquilia omnia (корци́ллюм эст, квод хо́минэс фа́цит, це́тэра квискви́лля о́мниа) — «только сердце делает человека человеком, все остальное — вздор» (Петроний).

549. Cornu Amaltheae (ко́рну Ама́льтээ) — рог изобилия дословно: «рог Амальтеи»). Происхождение выражения связано с древнегреческим мифом о козе Амальтее, вскормившей младенца Зевса своим молоком. Впоследствии Зевс, низвергнув своего отца Кроноса, превратил вскормившую его козу в созвездие, а ее рог — в чудесный «рог изобилия».

550. Cor plumbeum (кор плю́мбэум) — каменное сердце (дословно: «свинцовое сердце», то есть бездушный человек).

551. Corpore validus, mente infirmus (ко́рпорэ ва́лидус, мэ́нтэ инфи́рмус) — телом сильный, разумом слабый.

552. Corpus delicti (ко́рпус дэли́кти) — состав преступления (дословно: «тело преступления»). Сюда относятся вещественные доказательства состава преступления.

553. Corpus juris (ко́рпус ю́рис) — свод законов.

554. Corpus vile (ко́рпус ви́ле) — подопытное животное.

555. Corrige praetertum, praesens rege, cerne futurum (ко́рригэ прэтэ́ртум, прэ́зэнс рэ́гэ, це́рнэ футу́рум) — «исправляй прошлое, руководи настоящим, предусматривай будущее» (Сенека Младший).

556. Corrumpunt mores bonos confabulationes pessimae (корру́мпунт мо́рэс бо́нос конфабуляцио́нэс пэ́ссимэ) — «общение с дурными людьми портит хорошие нравы» (Иероним).

557. Corruptio optimi pessima (корру́пцио о́птими пэ́ссима) — падение лучшего — самое худшее. Иными ловами: совращение доброго — наибольший грех.

558. Cor timidum (кор ти́мидум) — робкий характер. По-другому можно сказать: «заячья душа».

559. Corvi mali malum ovum (ко́рви мя́ли ма́люм о́вум) — от плохого ворона — плохие яйца.

560. Corvus corvo oculos non eruit (ко́рвус ко́рво о́кулёс нон э́руит) — ворон ворону глаза не выклюет.

561. Cotidia damnatur qui semper timet (коти́диа дамна́тур кви сэ́мпэр ти́мэт) — «ежедневно осуждается судом тот, кто Всегда боится». Фраза передает смысл поговорки: «Лучше от страха умереть, чем всю жизнь бояться».

562. Cotidie est deterior posterior dies (коти́диэ эст дэтэ́риор постэ́риор ди́эс) — «всегда последующий день хуже прошедшего» (Публилий Сир).

563. Crabrones non sunt irritandi (кра́бронэс нон сунт иррита́нди) — «ос не надо раздражать». Передает тот же смысл, что и пословица: Не буди лихо, пока спит тихо».

564. Crambe bis cocta (repetita) (кра́мбэ бис ко́кта (рэпэ́тита) — «дважды сваренная (подогретая) капуста» (Ювенал). Так говорят о чем-то надоедливо повторяющемся, «с бородой».

565. Crambe bis cocta mors est (кра́мбэ бис ко́кта морс эст) — «дважды подогретая капуста — смерть» (Плиний).

566. Cras amet, qui nunquam amavit, quique amavit, cras amet (крас а́мэт, кви ну́нквам а́мавит, кви́квэ а́мавит, крас а́мэт) — пусть завтра полюбит тот, кто никогда не любил, и тот, кто уже любил, пусть завтра полюбит снова.

567. Cras, cras et semper cras et sic dilabitur aetas (крас, крас эт сэ́мпэр крас эт сик диля́битур а́этас) — завтра, завтра и всегда завтра, и так проходит жизнь.

568. Crates, cum indoctum puerum vidisset, paedagogum ejus percussit (Кра́тэс, кум индо́ктум пу́эрум види́ссэт, пэдаго́гум а́юс пэрку́ссит) — «Кратет, когда видел невежественного ученика, бил его педагога» (Квинтилиан). По смыслу соответствует изречению: «Нет плохих учеников, а есть плохие учителя».

569. Credat judaeus apella, non ego (крэ́дат ю́дэус апэ́лля, нон а́го) — «пусть этому верит суеверный иудей, но не я» (Гораций). То есть пусть верит кто угодно, только не я.

570. Crede experto (крэ́дэ экспэ́рто) — верь опытному.

571. Crede ut intelligas (крэ́дэ ут интэ́ллигас) — верь, чтобы понимать.

572. Credo (крэ́до) — верую. Этим словом обозначают убеждения и основные жизненные принципы человека.

573. Credo ut intelligam (крэ́до ут интэ́ллигам) — верую, чтобы познать.

574. Credo, quia verum (крэ́до, кви́а вэ́рум) — «верю, потому что нелепо» (Тертуллиан). Эта формула, ярко отражающая принципиальную противоположность религиозной веры и научного познания мира, употребляется для характеристики слепой, не рассуждающей веры.

575. Credula res amor est (крэ́дуля рэс а́мор эст) — любовь склонна к доверчивости.

576. Crescentem sequitur cura pecuniam (крэсце́нтэм сэ́квитур ку́ра пэку́ниам) — «за умножающимся богатством следует забота» (Гораций). Иными словами: больше денег, больше и хлопот.

577. Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit (крэ́сцит а́мор ну́мми, ква́нтуй и́пса пэку́ниа крэ́сцит) — «растет любовь к деньгам по мере их приращения» (Публилий Сир). Фраза по смыслу близка к поговорке: «Аппетит приходит во время еды».

578. Cribro aquam haurire (кри́бро а́квам хау́рирэ) — «решетом воду черпать» (Плавт). То есть заниматься бессмысленным делом.

579. Crimen habet, quanto major, qui peccat, habetur (кри́мэн ха́бэт, ква́нто ма́йор, кви пэ́ккат, ха́бэтур) — «порок тем заметнее, чем знатнее порочный» (Ювенал).

580. Crocodili lacrimae (кроко́дили ля́кримэ) — «крокодиловы слезы» (то есть притворные слезы) (Эразм Роттердамский).

581. Crudelis est in re adversa objurgatio (кру́дэлис эст ин рэ адвэ́рса объюрга́цио) — «безжалостно бранить человека в несчастье» (Публилий Сир).

582. Crudelis lacrimis pascitur non frangitur (кру́дэлис ля́кримис па́сцитур нон фра́нгитур) — «жестокого человека слезы не трогают, а радуют» (Публилий Сир).

583. Crudelitatis mater avaritia est (крудэлита́тис ма́тэр авари́циа эст) — жадность — мать жестокости.

584. Cubitum ire! (ку́битум и́рэ) — иди спать!

585. Cucullus non facit monachum (куку́ллюс нон фа́цит мона́хум) — клобук не делает монахом (четки святым не делают).

586. Cui (qui) — cum paupertate bene convenit, dives est (ку́и (кви) — кум паупэ́ртатэ бэ́нэ конвэ́нит, ди́вэс эст) — «кто хорошо сжился с бедностью, тот богат» (Сенека Младший).

587. Cui bono? (ку́и бо́но) — «кому на пользу?» (Цицерон). То есть в чьих интересах?

588. Cui dolet, meminit (ку́и до́лет, ме́минит) — «кому больно, тот помнит» (Цицерон).

589. Cui licitus est finis, etiam licent media (ку́и ли́цитус эст фи́нне, э́циам ли́цент мэ́диа) — кому дозволена цель, тому и средства дозволены. Иными словами: цель оправдывает средства.

590. Cui neque servulus, neque arca (ку́и нэ́квэ сэ́рвулюс, нэ́квэ а́рка) — «у него нет ни раба, ни сундука» (Катулл). Другими словами: гол, как сокол.

591. Cui placet alterius sua nimium est odio sors (ку́и пля́цет альтэ́риус су́а ни́миум эст о́дио сорс) — «человек всегда недоволен своей участью, считая счастливыми других» (Гораций).

592. Cui prodest? (ку́и про́даст) — кому выгодно?

593. Cuique proprius attributus error est (куи́квэ про́приyc аттри́бутус э́ррор эст) — «каждый человек имеет какой-либо недостаток» (Катулл).

594. Cuique suum (куи́квэ су́ум) — каждому свое.

595. Cuivis dolori remedium est patientia (ку́ивис долёри рэмэ́диум эст пациэ́нциа) — «при любом страдании лекарством служит терпение» (Публилий Сир).

596. Cuivis potest accidere, quod cuiquam potest (ку́ивис по́тэст акци́дэрэ, квод куи́квам по́тэст) — «с каждым может случиться то, что случается с кем-нибудь» (Публилий Сир).

597. Cujus periculum, ejusdem commodum (ку́юс пэри́кулюм, эю́сдэм ко́ммодум) — чей риск, того и прибыль.

598. Cujus regio, ejus religio (ку́юс рэ́гио, э́юс рэли́гио) — чья земля, того и вера. Фраза имеет общий смысл с пословицами: «С волками жить — по-волчьи выть» и «В чужой монастырь со своим уставом не ходят».

599. Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare (кую́свис хо́минис э́ст эрра́рэ; ну́ллиус, ни́зи инсипиэ́нтис ин эрро́рэ пэрсэвэра́рэ) — «каждому человеку свойственно ошибаться, но только глупцу свойственно упорствовать в ошибке» (Цицерон).

600. Culicem elephanti conferre (ку́лицем элефа́нти конфэ́ррэ) — «комара со слоном сравнивать» (то есть преувеличивать, делать из мухи слона) (Эразм Роттердамский).

601. Culicem non curat elephantum (ку́лицем нон ку́рат элефа́нтум) — слон не обращает внимания на комара.

602. Culpa lata dolo comparatur (ку́льпа ля́та до́лё компа́ратур) — грубая небрежность приравнивается к умыслу.

603. Culpae poena par esto (ку́льпэ пёна пар э́сто) — «пусть наказание соответствует преступлению» (Гораций).

604. Cum aquila esse queas, inter graculos primas ne opta (кум а́квиля э́ссэ квэ́ас, и́нтэр гра́кулёс при́мас нэ о́пта) — «если хочешь быть орлом, не стремись быть первым среди галок» (Эразм Роттердамский).

605. Cum bonis bonus eris, cum malis perverteris (кум бо́нис бо́нус э́рис, кум ма́лис пэрвэртэ́рис) — с хорошими людьми будешь хорошим, с плохими — испортишься.

606. Cum eximia laude (кум экзи́миа ля́удэ) — с высшей похвалой, с отличием (формула присуждения диплома с отличием).

607. Cum feriunt unum, non unum fulmina terrent (кум фе́риунт у́нум, нон у́нум фу́льмина тэ́ррэнт) — молния поражает одного, а пугает многих. Фраза передает тот же смысл, что и пословица: «Чужая беда учит».

608. Cum grano salis (кум гра́но са́лис) — остроумно, язвительно, «соленая» шутка (дословно: «с крупинкой соли»).

609. Cum Minerva manum quoque move (кум Мине́рва ма́нум кво́квэ мо́вэ) — «при покровительстве Минервы и сам руку приложи» (Эразм Роттердамский). Соответствует поговорке: «На бога надейся, а сам не плошай».

610. Cum moriar, medium solvar et inter opus (кум мо́риар, ме́диум со́львар эт и́нтэр о́пус) — «я хочу, чтобы смерть застигла меня за работой» (Овидий).

611. Cum mula pepererit (кум му́ля пэпе́рэрит) — «когда мул родит» (то есть никогда) (Светоний).

612. Cum orco rationem habere (кум о́рко рацио́нэм ха́бэрэ) — «сводить счеты с орком» (то есть отправляться на тот свет).

613. Cum propinquis amicitiam natura ipsa peperit, sed ea non satis habet firmitatis (кум пропи́нквис амици́циам нату́ра и́пса по́парит, сэд эа нон са́тис ха́бэт фирмита́тис) — «дружбу с близкими сама природа создала, только она недостаточно крепка» (Цицерон).

614. Cum recta vivis, ne cures verba malorum (кум ре́кта ви́вис, нэ ку́рэс ве́рба малёрум) — если честно живешь, не бойся злых языков.

615. Cum rem animus occupavit, verba ambiunt (кум рэм а́нимус окку́павит, ве́рба а́мбиунт) — «когда ум овладел предметом, слова приходят сами» (Сенека Младший).

616. Cum sancto spiritu (кум са́нкто спи́риту) — со святым духом.

617. Cum sapiente loquens perpaucis utere verbis (кум caпиэ́нтэ лёквэнс пэрпа́уцис у́тэрэ ве́рбис) — разговаривая с умным, употребляй как можно меньше слов. Иными словами: умному много объяснять не нужно.

618. Cum tacent, clamant (кум та́цент, кля́мант) — красноречивое молчание (дословно: «когда молча кричат» (Цицерон).

619. Cum te mortalem noris, praesentibus exple deliciis animum: post mortem nulla voluptas (кум тэ морта́лем но́рис, прэзе́нтибус е́кспле дэли́циис а́нимум: пост мо́ртэм ну́лля волю́птас) — «поскольку ты знаешь, что смертен, ублажай душу сегодняшними радостями: после смерти — никаких наслаждений» (Эпикур).

620. Cum tempore (кум тэ́мпорэ) — допустимое опоздание преподавателя на лекцию (на четверть часа позже указанного времени).

621. Cum uxoribus incommode vivitur, a sine illis omnino non vivitur (кум уксо́рибус инко́ммодэ ви́витур, а си́нэ и́ллис о́мнино нон ви́витур) — «жизнь с женой — дело нелегкое, но жизнь без нее вообще невозможна» (Катон).

622. Cum vitia prosunt, peccat qui recte facit (кум ви́циа про́зунт, пэ́ккат кви рэ́ктэ фа́цит) — «когда пороки процветают, страдает тот, кто честно живет» (Публилий Сир).

623. Cuneus cuneum trudit (ку́нэус ку́нэум тру́дит) — клин клином вышибают.

624. Cupido atque ira consultores pessimi (купи́до а́тквэ и́ра консу́льторэс пэ́ссими) — «страсть и гнев — наихудшие советчики» (Саллюстий).

625. Cupio ipsorum naufragia ex terra intueri (ку́пио и́псорум науфра́гиа экс тэ́рра инту́эри) — «я желал бы на их крушение смотреть с берега» (Цицерон).

626. Cura te ipsum! (ку́ра тэ и́псум) — подумай лучше о себе!

627. Curae leves loquuntur, ingentes stupent (ку́рэ ле́вэс лёкву́нтур, ингэ́нтэс сту́пэнт) — «малые печали говорят, большие — безмолвны» (Сенека Младший).

628. Curcus honorum (ку́ркус хоно́рум) — иерархическая лестница (дословно: «путь к высшей должности»).

629. Curis gaudia misce (ку́рис гау́диа ми́сце) — «добавь радости к заботам» (Катон).

630. Currente calamo (куррэ́нтэ ка́лямо) — беглым пером (то есть наспех, необдуманно).

631. Curriculum vitae (курри́кулюм ви́тэ) — жизнеописание, краткие сведения о жизни (дословно: «бег жизни» (Цицерон).

632. Curru levato vertitur citius rota (ку́рру ле́вато вэ́ртитур ци́циус ро́та) — «когда уменьшается вес повозки, колесо быстрее вращается». Соо́тветствует пословице: «Баба с возу — кобыле легче».

633. Currus bovem trahit (ку́ррус бо́вэм тра́хит) — «телега вола везет».

634. Custos morum (ку́стос мо́рум) — блюститель нравственности.

D

635. Da locum melioribus! (да лёкум мэлио́рибус) — уступи место лучшим!

636. Damnant, quod non intellegunt (да́мнант, квод нон интэ́ллегунт) — осуждают, потому что не понимают.

637. Damnatus (да́мнатус) — осужденный (приговоренный).

638. Dant gaudea vires (дант гау́дэа ви́рэс) — радость прибавляет силы.

639. Dant saepe parvam magna nubila pluviam (дант сэ́пэ па́рвам ма́гна ну́биля плю́виам) — «часто из большой тучи идет малый дождь». Фраза передает тот же смысл, что и выражение: «Гора родила мышь».

640. Dantur opes nullis nunc nisi divitibus (да́нтур о́пэс ну́ллис нунк ни́зи диви́тибус) — «богатства даются только богатым» (Марциал). Другими словами: деньги идут к деньгам.

641. Da pignus (да пи́гнус) — «побьемся об заклад» (Теренций).

642. Da requiem, requietus ager bene credita reddit (да рэ́квиэм, рэкви́этус а́гэр бэ́нэ крэ́дита рэ́ддит) — дай пашне отдохнуть — отдохнув, она вернет долг с избытком.

643. Da sapienti et addetur ei sapientia doce iustum et festinabit accipere (да сапиэ́нти эт а́ддэтур э́и сапиэ́нциа до́це ю́стум эт фэсти́набит акци́пэрэ) — «дай наставление мудрому, и он будет еще мудрее; научи правдивого, и он приумножит знание» (Библия).

644. Dat bene, dat multum, qui dat cum munere vultum (дат бэ́нэ, дат му́льтум, кви дат кум му́нэрэ ву́льтум) — дарит мило, дарит щедро, кто вместе с подарком дарит и сердце.

645. Dat census honores (дат це́нзус хоно́рэс) — «почести приносят доходы» (Овидий). Соответствует по смыслу выражению: «По заслугам и жалуют».

646. Dat deus immiti cornua curta bovi (дат дэ́ус и́ммити ко́рнуа ку́рта бо́ви) — бог дает злому быку короткие рога.

647. Da tua, dum tua sunt — post mortem tunc tua non sunt (да ту́а, дум ту́а сунт — пост мо́ртэм тунк ту́а нон сунт) — отдай твое, пока оно твое — после смерти твоим уже не будет.

648. Dat veniam corvis, vexat censura columbas (дат вэ́ниам ко́рвис, вэ́кзат цензу́ра колю́мбас) — «суд прощает воронов, но карает голубей» (Ювенал).

649. De (ех) — nihilo nihil (дэ (экс) — ни́хилё ни́хиль) — «из ничего — ничто» (то есть ничто не возникает из ничего) (Лукреций).

650. De actu et visu (дэ а́кту эт ви́зу) — по опыту и наблюдениям.

651. De alieno ludere corio (де али́эно лю́дэрэ ко́рио) — «рисковать чужой шкурой» (Апулей). Соответствует поговорке: «Загребать жар чужими руками».

652. De asini umbra disceptare (дэ а́зини у́мбра дисце́птарэ) — «спорить о тени осла», то есть спорить о пустяках (Апулей).

653. De auditu (дэ ау́диту) — по слухам.

654. Debes, ergo potes (дэ́бэс, э́рго по́тэс) — должен, значит, можешь.

655. Debet plus esse virum in vectore quam in onere (дэ́бэт плюс э́ссэ ви́рум ин вэ́кторэ квам ин о́нэрэ) — «в несущем должно быть больше сил, чем в ноше» (Сенека Младший).

656. Debile fundamentum faliit opus (дэ́биле фундамэ́нтум фа́лиит о́пус) — когда слабоё основание, строение рушится.

657. Debito tempore (дэ́бито тэ́мпорэ) — в должное время.

658. De caelo in caenum (дэ це́лё ин це́нум) — с неба в грязь.

659. De calcaria in carbonarium pervenire (дэ калька́риа ин карбона́риум пэрвэ́нирэ) — «попасть из печи для обжига извести в печь для обжига угля» (Тертуллиан). Фраза передает тот же смысл, что и поговорка: «Из огня да в полымя».

660. Decantata fabula (дэка́нтата фа́буля) — «надоевшая басня» (Цицерон).

661. De capsula totus (дэ ка́псуля то́тус) — одетый с иголочки, щеголь (дословно: «весь из шкатулки» (Сенека Младший).

662. Deceptio visus (дэце́пцио ви́зус) — оптический обман.

663. Decet magnanimitas quemlibet mortalem (дэ́цет магнани́митас квэ́млибэт мо́рталем) — «величие души должно быть свойством всех людей» (Сенека Младший).

664. Decet verecundum esse adulescentem (дэ́цет вэрэку́ндум э́ссэ адуле́сцентэм)— «юноше надлежит быть скромным» (Плавт).

665. Decies repetita placebit (дэ́циэс рэпэ́тита пля́цебит) — «и десять раз повторенное будет нравиться» (Гораций).

666. Decipi quam fallere est tutius (дэ́ципи квам фа́ллерэ эст ту́циус) — лучше быть обманутым, чем обмануть другого.

667. Decipimur specie recti (дэци́пимур спэ́циэ рэ́кти) — «мы обманываемся видимостью правильного» (Гораций).

668. Decipit frons prima multos (дэ́ципит фронс при́ма му́льтос) — внешний вид обманывает многих. Другими словами: не все то золото, что блестит.

669. Deciscit animus sero, quod didici diu (дэци́сцит а́нимус се́ро, квод ди́дици ди́у) — ум не скоро забывает то, что долго изучал. Другими словами: что тяжело достается, долго помнится.

670. De commodo et incommodo (дэ ко́ммодо эт инко́ммодо) — с точки зрения выгоды и невыгоды.

671. De die in diem (дэ ди́э ин ди́эм) — изо дня в день.

672. De dolo malo (дэ до́лё ма́лё) — по злому умыслу.

673. De duobus malis minimum eligendum (дэ ду́обус ма́лис ми́нимум элигэ́ндум) — из двух зол надо выбирать меньшее. Другими словами: лучше поседеть, чем облысеть.

674. Deest remedii locus ubi, quae vitia fuerunt, mores fuint (дэ́эст рэмэ́дии лёкус у́би, квэ ви́циа фу́эрунт, мо́рэс фу́инт) — «нет места лекарствам там, где то, что считалось пороком, становится обычаем» (Сенека Младший).

675. De facto (дэ фа́кто) — фактически, на деле (в отличие от «de jure» — по праву).

676. Deficiente pecunia deficit оmnе (дэфицие́нтэ пэку́ниа де́фицит о́мнэ) — при отсутствии денег отсутствует всё.

677. Deforme est de se ipsum praedicare (дэфо́рмэ эст дэ сэ и́псум прэдика́рэ) — «некрасиво хвалить самого себя» (Цицерон).

678. De grege illo est (дэ грэ́гэ и́ллё эст) — одного поля ягоды (дословно: «из того же стада»).

679. De gustibus (et coloribus) non (est) disputandum (дэ гу́стибус (эт колёрибус) нон (эст) диспута́ндум) — о вкусах (и цветах) не спорят.

680. Dei judicium (Дэ́и юди́циум) — суд Божий.

681. De jure (дэ ю́рэ) — юридически, по праву (в отличие от «de facto» — фактически, на деле).

682. Dei pedes lanatos habent (дэ́и пэ́дэс ля́натос ха́бэнт) — месть богов подкрадывается незаметно (дословно: «ноги богов обмотаны шерстью» (Петроний).

683. De lana caprina rixari (дэ ля́на ка́прина рикса́ри) — спорить о пустяках (дословно: «о козьей шерсти»).

684. De lege ferenda (дэ ле́гэ фэрэ́нда) — с точки зрения закона.

685. Deliberando discitur sapientia (дэлибэра́ндо ди́сцитур сапиэ́нциа) — «мудрости учатся размышлением» (Публилий Сир).

686. Deliberando saepe perit occasio (дэлибэра́ндо сэ́пэ пэ́рит окка́зио) — «часто от раздумий может быть упущен удобный случай» (Публилий Сир). Другими словами: не откладывай на завтра то, что можешь сделать сегодня.

687. Deliberandum est saepe, statuendum est semel (дэлибэра́ндум эст са́пэ, статуа́ндум эст сэ́мэль) — «обсуждать надо часто, решать — однажды» (Публилий Сир). Фраза имеет тот же смысл, что и пословица: «Семь раз отмерь — один раз отрежь».

688. Delicias habet omne suas et gaudia tempus (дэли́циac ха́бэт о́мнэ су́ас эт гау́диа тэ́мпус) — всякое время имеет свои удовольствия и радости.

689. Delicto dolere, correctione gaudere oportet (дэли́кто доле́рэ, коррэкцио́нэ гауда́рэ опо́ртэт) — надо сожалеть о сделанной ошибке и радоваться ее исправлению.

690. Deligere oportet quem velis diligere (дэлигэ́рэ опо́ртэт квэм вэ́лис дилигэ́рэ) — «выбирать надо, кого захотел бы любить» (то есть друзей надо уметь выбирать) (Геренний).

691. De lingua stulta veniunt incommoda multa (дэ ли́нгва сту́льта вэ́ниунт инко́ммода му́льта) — из-за глупого языка бывает много неприятностей. По смыслу фраза соответствует выражению: «Язык мой — враг мой».

692. Delirium tremens (дэли́риум трэ́мэнс) — белая горячка (дословно: «дрожательный бред»).

693. Delphinum natare doces (дэльфи́нум ната́рэ до́цес) — учить дельфина плавать.

694. Delphinum silvis appingere (дэльфи́нум си́львис аппингэ́рэ) — сделать что-то нелепое (дословно: «подрисовать дельфина к лесу» (Гораций).

695. De majori et minori non variani jura (дэ ма́йори эт ми́нори нон ва́риант ю́ра) — нет отдельных законов для большого и для малого.

696. De minimis non curat praetor (дэ ми́нимис нон ку́рат прэ́тор) — претор не занимается пустяками. Другими словами: орел мух не ловит.

697. Demittere auriculas (дэми́ттэрэ аури́куляс) — пропускать мимо ушей, то есть не обращать никакого внимания (дословно: «опускать уши» (Гораций).

698. De mortuis aut bene, aut nihil (дэ мо́ртуис а́ут бэ́нэ, а́ут ни́хиль) — «о мертвых или хорошо, или ничего» (Диоген Лаэртий).

699. De mortuis et absentibus nihil nisi bene (дэ мо́ртуис эт абсэ́нтибус ни́хиль ни́зи бэ́нэ) — о мертвых или отсутствующих ничего, кроме хорошего.

700. De nocte consilium (дэ но́ктэ конси́лиум) — «ночь приносит совет». Другими словами: утро вечера мудренее.

701. De non apparentibus et non existentibus idem est ratio (дэ нон аппарэ́нтибус эт нон экзистэ́нтибус и́дэм эст ра́цио) — отношение к неявившимся и к несуществующим одинаково.

702. Dente lupus, cornu taurus petit (дэ́нтэ лю́пус, ко́рну та́урус пэ́тит) — «волк зубами, бык рогами угрожает» (Гораций). Другими словами: каждый силен по-своему.

703. De omnibus dubito (дэ о́мнибус ду́бито) — «во всем сомневаюсь» (принцип, сформулированный Декартом).

704. Depexum reddere (дэпэ́кзум рэ́ддэрэ) — «поколотить, устроить взбучку» (Теренций).

705. De pilo pendere (дэ пи́лё пэндэ́рэ) — висеть на волоске.

706. Depugnato proelio venire (дэпу́гнато про́елио вэ́нирэ) — «приходить после битвы» (Плавт). Другими словами: явиться на шапочный разбор.

707. Des partem leonis (дэс па́ртам лео́нис) — отдай львиную долю.

708. De principiis non est disputandum (дэ принци́пиис нон эст диспута́ндум) — о принципах не спорят.

709. De proprio motu (дэ про́прио мо́ту) — из собственного побуждения.

710. De rebus ignotis per notas et evidentes conjecturam fac (дэ рэ́бус и́гнотис пэр но́тас эт эвидэ́нтэс конъе́ктурам фак) — по известным и очевидным вещам суди о вещах неизвестных.

711. De se ipso modifice, de aliis honorifice (дэ сэ и́псо моди́фице, дэ а́лиис хонори́фице) — о себе самом говори, соблюдая меру, о других — с почтением.

712. Desiderata (дэзидэра́та) — желаемое, пожелания, намерения.

713. Desidia est initium omnium vitiorum (дэзйдиа эст ини́циум о́мниум вицио́рум) — безделье — начало всех пороков.

714. Desinit in piscem mulier formosa superne (дэ́зинит ин пи́сцем му́лиэр формо́за супэ́рнэ) — «прекрасная сверху женщина оканчивается рыбьим хвостом» (Гораций). О неожиданно нелепом завершении.

715. Desipere in loco (дэзи́пэрэ ин лёко) — «безумствовать там, где это уместно» (Гораций).

716. Despice divitias, si vis animo esse beatus! (дэ́спице диви́циас, си вис а́нимо э́ссэ бэа́тус) — если хочешь быть счастливым — презирай богатство!

717. Destitutis ventis remos adhibe (дэсти́тутис вэ́нтис рэ́мос а́дхибэ) — когда утих ветер, берись за весла (то есть не падай духом).

718. Destruam et aedificabo (дэ́струам эт эдифи́кабо) — «разрушу и воздвигну» (Евангелие).

719. Desunt inopiae multa, avaritiae omnia (дэ́зунт ино́пиэ му́льта, авари́циэ о́мниа) — «у бедности многого нет, у скупости нет ничего» (Публилий Сир).

720. De te fabula narratur (дэ тэ фа́буля нарра́тур) — речь идет о тебе (дословно: «сказка сказывается о тебе» (Гораций).

721. De toga ad pallium (дэ то́га ад па́ллиум) — «от тоги к плащу». Другими словами: неожиданный поворот судьбы от благополучия к несчастью.

722. Detrahere alicui pellem (дэтра́хэрэ али́куи пэ́ллем) — сорвать маску (дословно: «содрать с кого-нибудь шкуру» (Гораций).

723. De tripode dictum (дэ три́подэ ди́ктум) — «с треножника сказанное» (то есть нечто темное, неясное). Выражение связано с Дельфийским оракулом, в котором жрицы-пифии давали предсказания, восседая на треножнике. Прорицания, которые они изрекали в состоянии транса, как правило, были очень запутанными.

724. Detur digniori (дэ́тур дигнио́ри) — да будет дано достойнейшему.

725. Deus absconditus (дэ́ус абско́ндитус) — «незримое божество» (Ветхий Завет).

726. Deus ex machina (дэ́ус экс ма́хина) — «бог из машины», то есть разрешение трудной ситуации вследствие вмешательства непредвиденных обстоятельств. Выражение восходит к одному из приемов античной трагедии, когда запутанная интрига получала неожиданную развязку путем вмешательства бога, появлявшегося посредством механического приспособления.

727. Deus in altis habitat, rex procut equitat (дэ́ус ин а́льтис ха́битат, рэкс про́кут э́квитат) — бог живет высоко, царь ездит далеко.

728. Deus nil frustra facit (дэ́ус ниль фру́стра фа́цит) — бог ничего не делает напрасно.

729. Deus refrigeret spiritum tuum (дэ́ус рэфри́гэрэт спи́ритум ту́ум) — да охладит бог твой дух.

730. Devictus beneficio (дэви́ктус бэнэфи́цио) — побежден благодеянием.

731. De visu (дэ ви́зу) — воочию, своими глазами.

732. Diabus sedere sellis (ди́абус сэдэ́рэ сэ́ллис) — «сидеть на двух креслах» (то есть быть переменчивым во мнениях) (Сенека Младший).

733. Dic — duc — fac (дик — дук — фак) — говори — веди — делай.

734. Dicere non est facere (ди́церэ нон эст фа́церэ) — сказать — еще не значит сделать.

735. Dictis facta respondeant (ди́ктис фа́кта рэспо́ндэант) — пусть дела соответствуют словам.

736. Dicto die (ди́кто ди́э) — в назначенный день.

737. Dictum — factum (ди́ктум — фа́ктум) — сказано — сделано (то есть сразу, немедленно).

738. Dies diem docet (ди́эс ди́эм до́цет) — «день день учит» (Публилий Сир).

739. Differencia specifica (диффэрэ́нциа спэци́фика) — отличительный признак, характерная особенность.

740. Difficile est proprie communia dicere (диффи́циле эст про́приэ комму́ниа ди́церэ) — «трудно по-своему выразить общеизвестные истины» (Гораций).

741. Digitus dei est hic (ди́гитус Дэ́и эст хик) — «это перст Божий».

742. Dignus vindice nodus (ди́гнус ви́ндице но́дус) — «узел, требующий божественного вмешательства» (Гораций).

743. Dilatio est quaedam negatio (диля́цио эст квэ́дам нэга́цио) — промедление — вид отказа.

744. Diligentia in omnibus rebus valet (дилигэ́нциа ин о́мнибус рэ́бус ва́лет) — усердие необходимо во всех делах.

745. Diluvii testes (дилю́вии тэ́стэс)— «свидетели потопа» (так говорится о людях с устаревшими, архаическими взглядами).

746. Dimicandum (димика́ндум) — надо бороться.

747. Dimidium facti, qui coepit, habet (дими́диум фа́кти, кви цёпит, ха́бэт) — начало — половина дела.

748. Dirige semitam pedibus tuis et omnes viae tuae stabilientur (ди́ригэ сэ́митам пэ́дибус ту́ис эт о́мнэс ви́э ту́э стабилиэ́нтур) — «обдумай стезю для ноги твоей, и все пути твои да будут тверды» (Библия).

749. Disce, sed a doctis, indoctos ipse doceto (ди́сце, сэд а до́ктис, индо́ктос и́псэ до́цето) — у знающих учись, а незнающих сам учи.

750. Discentem cominatur opes (дисцёнтэм комина́тур о́пэс) — тому, кто учится, сопутствуют силы.

751. Discernit sapiens res, quas confundit asellus (дисце́рнит са́пиэнс рэс, квас конфу́ндит азэ́ллюс) — умный может разобраться в вопросах, которые осел запутывает.

752. Disciplinam Domini fili mi ne abicias nec deficias cum ab eo corriperis, quem enim diligit Dominus corripit et quasi pater in filio conplacet sibi (дисципли́нам До́мини фи́ли ми нэ аби́циас нэк дэфи́циас кум аб э́о корри́пэрис, квэм э́ним ди́лигит До́минус ко́ррипит эт ква́зи па́тэр ин фи́лио ко́нпляцет си́би) — «наказания Господня, сын мой, не отвергай, и не тяготись обличением Его, ибо кого любит Господь, того наказывает и благоволит к тому, как отец к сыну своему» (Библия).

753. Dives est, qui sapiens est (ди́вэс эст, кви са́пиэнс эст) — тот богат, кто мудр.

754. Divide et impera (ди́видэ эт и́мпэра) — разделяй и властвуй.

3000 латинских афоризмов

755. Divinum opus sedare dolorem (ди́винум о́пус сэ́дарэ долерэм) — божественное дело — успокаивать боль.

756. Divitiae et honores incerta et caduca sunt (диви́циэ эт хоно́рэс инце́рта эт ка́дука сунт) — богатство и почести неустойчивы и преходящи.

757. Dixi (ди́кси) — я высказался (то есть добавить нечего).

758. Dixi et animam levavi (ди́кси эт а́нимам лева́ви) — я сказал и облегчил свою душу.

759. Dixitque Deus: fiat lux. Et facta est lux (дикси́тквэ Дэ́ус: фи́ат люкс. Эт фа́кта эст люкс) — «И сказал Бог: да будет свет. И стал свет» (Библия).

760. Docendo discimus (доце́ндо ди́сцимус) — «обучая других, мы учимся сами» (Сенека Младший).

761. Doctrina est fructus dulcis radicis amarae (доктри́на эст фру́ктус ду́льцис ра́дицис ама́рэ) — наука — сладкий плод горького корня.

762. Doctrina multiplex, veritas una (доктри́на мульти́плекс, вэ́ритас у́на) — учений много, истина одна.

763. Doctus nemo nascitur (до́ктус нэмо на́сцитур) — ученым не рождаются.

764. Dolus an virtus quis in hoste requirat? (до́люс ан ви́ртус квис ин хо́стэ рэ́квират) — «кто станет выбирать между хитростью и доблестью, имея дело с врагом?» (Вергилий).

765. Do manus (до ма́нус) — «даю руки» (ручаюсь).

766. Dominus custodiet rectorum salutem et proteget gradientes simpliciter (До́минус кусто́диэт рэкто́рум салю́тэм эт про́тэгэт градиэ́нтэс симпли́цитэр) — «Господь сохраняет для праведных спасение; Он — щит для ходящих непорочно» (Библия).

767. Dominus sapientia fundavit terram, stabilivit caelos prudentia (До́минус сапиэ́нциа фу́ндавит тэ́ррам, стаби́ливит це́лёс прудэ́нциа) — «Господь премудростью основал землю, небеса утвердил разумом» (Библия).

768. Dominus servans semitas justitiae et vias sanctorum custodiens (Доминус сэ́рванс сэ́митас юсти́циэ эт ви́ас санкто́рум кусто́диэнс) — «Господь охраняет пути правды и оберегает стезю святых Своих» (Библия).

769. Domum (до́мум) — домой.

770. Domus propria domus optima (до́мус про́приа до́мус о́птима) — свой дом — лучший дом.

771. Donec eris felix, multos numerabis amicos (до́нэк э́рис фэ́ликс, му́льтос нумэ́рабис ами́кос) — «пока ты удачлив, у тебя много друзей» (Овидий).

772. Dos est magna parentum virtus (дос эст ма́гна парэ́нтум ви́ртус) — «большое приданое — добродетель родителей» (Гораций).

773. Dos non facit faustum conjugium, sed virtus (дос нон фа́цит фа́устум конъю́гиум, сэд ви́ртус) — не приданое делает брак счастливым, а добродетель.

774. Do ut des (до ут дэс) — даю, чтобы и ты мне дал. Другими словами: рука руку моет.

775. Do ut facias (до ут фа́циас) — даю, чтобы ты сделал.

776. Duabus se venditat partibus (ду́абус сэ вэ́ндитат па́ртибус) — «к услугам обеих сторон» (Федр).

777. Duae res longe sunt difficillimae: lexicon scribere et grammaticam (ду́э рас лёнгэ сунт диффици́ллимэ: лёкзикон скри́бэрэ эт грамма́тикам) — существуют два наиболее трудных дела: составлять словарь и грамматику.

778. Dubia plus torquent mala (ду́биа плюс то́рквэнт ма́ла) — «неизвестность тревожит больше самой беды» (Сенека Младший).

779. Dubiam salutem qui dat afflictis, negat (ду́биам салю́там кви дат а́ффликтис, нэ́гат) — «кто не несет обездоленным быстрого спасения, тот им отказывает в нем» (Сенека Младший).

780. Dubitando ad veritatem pervenimus (дубита́ндо ад вэрита́тэм пэрва́нимус) — сомневаясь, доходим до истины (то есть истина рождается в сомнениях).

781. Dubius fortunae orbis (ду́биус форту́на о́рбис) — «ненадежно колесо судьбы, судьба изменчива» (Овидий).

782. Ducunt volentem fata, nolentem trahunt (ду́кунт воле́нтэм фа́та, ноле́нтэм тра́хунт) — «желающего идти судьба ведет, нежелающего — тащит» (изречение Клеанфа, переведенное на латинский язык Сенекой Младшим).

783. Dulce est desipere in loco (ду́льце эст дэзи́пэрэ ин лёко) — «приятно в свое время подурачиться» (Гораций).

784. Dulce est socios habuisse malorum (ду́льце эст со́циос хабуи́ссэ малёрум) — утешительно иметь товарищей по несчастью.

785. Dulce et decorum est pro patria mori (ду́льце эт деко́рум эст про па́триа мо́ри) — «отрадно и почетно умереть за отечество» (Гораций).

786. Dulce laudari a laudato viro (ду́льце ляуда́ри а ляуда́то ви́ро) — приятна похвала от того, кто сам ее достоин.

787. Dulcia non novit, qui non gustavat amara (ду́льциа нон но́вит, кви нон гу́стават ама́ра) — тот не знает сладкого, кто не испытал горького.

788. Dulciis fumus patriae (ду́льциис фу́мус па́триэ) — «сладок дым отечества» (Гомер).

789. Dulcior est fructus post multa pericula ductus (ду́льциор эст фру́ктус пост му́льта пэри́куля ду́ктус) — плод, сорванный после множества опасностей, слаще.

790. Dulcis malorum praeteritorum memoria (ду́льцис малёрум прэтэрито́рум мэмо́риа) — приятна память о прошедших трудностях.

791. Dum aliena sequitur, perdit sua (дум али́эна сэкви́тур, пэ́рдит су́а) — «пока домогается чужого, теряет свое». Фраза передает тот же смысл, что и пословица: «Зачужим погонишься — свое потеряешь».

792. Dum docent, discunt (дум до́цент, ди́скунт) — уча, учатся.

793. Dum est vita grata, mortis condicio optima est (дум эст ви́та гра́та, мо́ртис конди́цио о́птима эст) — пока тебя ласкает жизнь — лучшее время умереть.

794. Dum fata fugimus, fata stulti incurrimus (дум фа́та фу́гимус, фа́та сту́льти инку́рримус) — убегая от судьбы, мы, глупые, на нее натыкаемся.

795. Dum fata sinunt, vivite laeti (дум фа́та си́нунт, ви́витэ ле́ти) — «пока судьба позволяет, радуйтесь» (Сенека Младший).

796. Dum fervet olla, vivit amicitia (дум фэ́рвэт о́лля, ви́вит амици́циа) — пока кипит похлебка, дружба цветет.

797. Dum fortuna favet, parit et taurus vitulum (дум форту́на фа́вэт, па́рит эт та́урус ви́тулюм) — когда судьба благоприятствует, и бык родит теленка.

798. Dum pastores odia exercent, lupus intrat ovile (дум пасто́рэс о́диа экзэ́рцент, лю́пус и́нтрат о́виле) — пока пастухи сводят счеты, волк лезет в овчарню.

799. Dum spiro — spero (дум спи́ро — спэ́ро) — «пока дышу — надеюсь» (Овидий).

800. Dum vires annique sinunt, tolerate labores (дум ви́рэс анни́квэ си́нунт, толе́ратэ лябо́рэс) — «пока позволяют силы и годы, трудитесь» (Овидий).

801. Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt (дум ви́тант сту́льти ви́циа, ин контра́рна ку́ррунт) — «желая избегнуть одной беды, глупые попадают в противоположную» (Гораций).

802. Dum vivimus vivamus (дум ви́вимус ви́вамус) — давайте жить, пока живется.

803. Duo cum faciunt idem, non est idem (ду́о кум фа́циунт и́дэм, нон эст и́дэм) — когда двое делают одно и то же, это не одно и то же.

804. Duobus certantibus, tertius gaudet (ду́обус церта́нтибус, тэ́рциус га́удэт) — когда двое дерутся, третий радуется.

805. Duos lepores insequens, neutrum cepit (ду́ос ле́порэс инсэ́квэнс, нэу́трум це́пит) — «за двумя зайцами погонишься, ни одного не поймаешь» (Публилий Сир).

806. Duos parietes de idem fidelia dealbare (ду́ос пари́этэс дэ и́дэм фидэ́лиа дэальба́рэ) — побелить одновременно две стены из одного ведра.

807. Dura lex, sed lex (ду́ра лекс, сэд лекс) — закон суров, но это закон.

808. Dura necessitas (ду́ра нэце́сситас) — «суровая необходимость» (Гораций).

809. Dura tamen molli saxa cavantur aqua (ду́ра та́мэн мо́лли са́кса кава́нтур а́ква) — «даже и твердые скалы выдалбливаются мягкой водой» (Овидий). Другими словами: капля камень точит.

810. Durate, et vosmet rebus servante secundus (ду́ратэ, эт во́смэт рэ́бус сэрва́нтэ сэку́ндус) — «мужайтесь и храните себя для благоприятных времен» (Вергилий).

811. Duro flagello mens docetur rectius (ду́ро флягэ́ллё мэнс доце́тур рэ́кциус) — хорошей плетью быстрее научишь уму-разуму.

812. Durum patientia frango (ду́рум пациэ́нциа фра́нго) — «трудности преодолеваются терпением» (Гораций).

E

813. Ea exprimere non possum (э́а экспри́мэрэ нон по́ссум) — я не могу выразить словами.

814. Ea maxime conducunt quae sunt rectissima (э́а ма́ксима конду́кунт квэ сунт рэкти́ссима) — «наиболее полезно то, что наиболее справедливо» (Цицерон).

815. Ebrietas est voluntaria insania (эбри́этас эст волюнта́риа инса́ниа) — пьянство — добровольное безумие.

816. E cantu cognoscitur avis (э ка́нту когно́сцитур а́вис) — птица узнается по пению.

817. Ессе femina! (э́кце фэ́мина) — вот женщина!

818. Ессе homo! (э́кце хо́мо) — вот человек! (Слова Пилата в адрес Христа перед толпой (Евангелие от Иоанна).

819. Ессе spectaculum dignum, ad quod respiciat intentus operi suo deus (э́кце спэкта́кулюм ди́гнум, ад квод рэспи́циат интэ́нтус о́пэри су́о дэ́ус) — «вот зрелище, достойное того, чтобы на него оглянулся бог, созерцая свое творение» (Сенека Младший).

820. Edimus ut vivamus, non vivimus ut edamus (э́димус ут ви́вамус, нон ви́вимус ут э́дамус) — «мы едим, чтобы жить, а не живем, чтобы есть» (Квинтилиан).

821. Edite, bibete, post mortem nulla voluptas! (э́дитэ, би́бэтэ, пост мо́ртэм ну́лля волю́птас) — «ешьте, пейте, после смерти нет никакого наслаждения!» (Подобная надпись часто встречалась на надгробиях и застольной утвари).

822. Effectrix eloquentiae est audienti cum approbatio (эффэ́ктрикс элёквэ́нциэ эст аудиэ́нти кум аппроба́цио) — внимание слушателей порождает красноречие.

823. Efficiut daemones, ut quae non sunt, sic tamen quasi sint, conspicienda bominibus exhibeant (эффи́циут дэ́монэс, ут квэ нон сунт, сик та́мэн ква́зи синт, конспициэ́нда боми́нибус эксхи́бэант) — демоны заставляют людей поверить в то, чего в действительности не существует.

824. E fructu arbor cognoscitur (э фру́кту а́рбор когно́сцитур) — по плоду узнают и дерево.

825. Egestas a Domino in domo impii habitacula autem justorum benedicentur (эгэ́стас а До́мино ин до́мо и́мпии хабита́куля а́утэм юсто́рум бэнэдице́нтур) — «проклятие Господне на доме нечестивого, а жилище благочестивых Он благословляет» (Библия).

826. Egestatem operata est manus remissa manus autem fortium divitias parat (эгэста́тэм опэра́та эст ма́нус рэми́сса ма́нус а́утэм фо́рциум диви́циас па́рат) — «ленивая рука делает бедным, а рука прилежных обогащает» (Библия).

827. Ego nihil timeo, quia nihil habeo (э́го ни́хиль ти́мэо, кви́а ни́хиль ха́бэо) — я ничего не боюсь, потому что ничего не имею.

828. Ego plusquam feci, facere non possum (э́го плю́сквам фэ́ци, фа́церэ нон по́ссум) — больше чем сделал, сделать не могу.

829. Ego quoque in interitu vestro ridebo et subsannabo cum vobis quod timebatis advenerit (э́го кво́квэ ин интэ́риту вэ́стро ридэ́бо эт субсанна́бо кум во́бис квод тимэ́батис адвэ́нэрит) — «и я посмеюсь вашей погибели; порадуюсь, когда придет на вас ужас» (Библия).

830. Ego te intus et in cute novi (э́го тэ и́нтус эт ин ку́тэ но́ви) — «знаю тебя и под кожей, и снаружи» (то есть вижу тебя насквозь).

831. Ego, qui nemini cedo et qui a nemine docere possum (э́го, кви нэ́мини це́до эт кви а нэ́минэ доце́рэ по́ссум) — «я, кто никому ни в чем не уступает и кому не у кого и нечему учиться» (таким образом надписывал свои книги юрист Шарль Дюмулен, XVI век).

832. E incumbit probatio, qui dicit, non qui negat (э инку́мбит проба́цио, кви ди́цит, нон кви нэ́гат) — тяжесть доказательства лежит на том, кто утверждает, а не на том, кто отрицает.

833. Elegantia juris (элега́нциа ю́рис) — юридическая тонкость.

834. Elephantum ex musca facis (элефа́нтум экс му́ска фа́цис) — делаешь из мухи слона.

835. Emas non quod opus est, sed quod necesse est (э́мас нон квод о́пус эст, сэд квод нэце́ссэ эст) — покупай не то, что нужно, а то, что необходимо.

836. Enigma sui temporis (эни́гма су́и тэ́мпорис) — «загадка своего времени» (надпись на могиле Каспара Хаузера, найденыша).

837. Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem (э́нциа нон сунт мультиплика́нда прэ́тэр нэцесситэ́там) — сущности не умножаются без необходимости (один из логико-философских принципов средневековой схоластики, известный как «бритва Оккама»).

838. Eo benefaciendo (э́о бэнэфациэ́ндо) — иду, творя добро.

839. Eo ipso… (э́о и́псо) — тем самым…

840. Eo rus (э́о рус) — еду в деревню.

841. Eo, quocumque pedes ferunt (э́о, квоку́мквэ пэ́дэс фэ́рунт) — иду, куда несут ноги.

842. Epistula non erubescit (эпи́стуля нон эрубэ́сцит) — «бумага не краснеет» (то есть бумага все терпит) (Цицерон).

843. E pluribus unum (э плю́рибус у́нум) — «множество в едином» (девиз правительства США, надпись на долларовой банкноте. Слова Цицерона).

844. Ergo, bibamus! (э́рго, би́бамус) — «итак, выпьем!» (Гете).

845. Eripitur persona, manet res (эри́питур пэрсо́на, мэ́нэт рэс) — человек погибает, дело остается.

846. Errando discimus (эррэ́ндо ди́сцимус) — ошибки учат.

847. Errare humanum est, stultum est in errore perseverare (эрра́рэ хумэ́нум эст, сту́льтум эст ин эрро́рэ пэрсэвэрэ́рэ) — человеку свойственно ошибаться, глупо — упорствовать в ошибке.

848. Errata (эрра́та) — ошибки, опечатки.

849. Error in re (э́ррор ин рэ) — ошибка по существу.

850. Error juris (э́ррор ю́рис) — правовая ошибка.

851. Esse quam vederi (э́ссэ квам вэ́дэри) — быть, а не казаться.

852. Est foculus proprius multo pretiosior auro (эст фо́кулюс про́приус му́льто прэцио́зиор а́уро) — домашний очаг намного ценнее золота.

853. Est haec natura mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est (эст хэк нату́ра морта́лиум, ут ни́хиль ма́гис пля́цет, квам квод ами́ссум эст) — ничто так более не желанно, чем то, что утеряно.

854. Est modus in rebus (эст мо́дус ин рэ́бус) — «все имеет свою меру» (Гораций).

855. Est quodam prodire tenus, si non datur ultra (эст кво́дам про́дирэ тэ́нус, си нон да́тур у́льтра) — если не дается далекое, возьми то, что под рукой.

856. Est rerum omnium magister usus (эст рэ́рум о́мниум маги́стэр у́зус) — «опыт — всему учитель» (Юлий Цезарь).

857. Et cetera (etc.) — (эт це́тэра) — и так далее, и прочее.

858. Et fumus patriae dulcis (эт фу́мус па́триэ ду́льцис) — и дым отечества сладок.

859. Et gaudium et solatium in litteris (эт гау́диум эт coля́циум ин ли́ттэрис) — «и радость, и утешение в науках» (Плиний).

860. Et invenies gratiam et disciplinam bonam coram Deo et hominibus (эт инвэ́ниэс гра́циам эт дисципли́нам бо́нам ко́рам Дэ́о эт хоми́нибус) — «и обретешь милость и благоволение в очах Бога и людей» (Библия).

861. Et multa alia (эт му́льта а́лиа) — и многое другое.

862. Et semel emissum volat irrevocabile verbum (эт сэ́мэль эми́ссум во́лят иррэвока́биле вэ́рбум) — и едва произнес, летит невозвратное слово.

863. Et singula praeduntur anni (эт си́нгуля прэду́нтур а́нни) — и годы берут свое.

864. Et tu quoque, Brute! (эт ту кво́квэ, Бру́тэ) — и ты, Брут! (по преданию, слова, произнесенные перед смертью Юлием Цезарем, заколотым заговорщиками).

865. Et unum sint! (эт у́нум синт) — да будут все едины!

866. Etiam innocentes cogit mentiri dolor (э́циам инно́це́нтэс ко́гит мэ́нтири до́лёр) — «боль заставляет лгать даже невинных» (Публилий Сир).

867. Etiam post malam segetem serendum est (э́циам пост ми́лям сэгэ́тэм сэрэ́ндум эст) — и после плохого урожая надо сеять.

868. Etiam sanato vulnere cicatrix manet (э́циам сани́то ву́льнэрэ цики́трикс ми́нэт) — и зажившие раны оставляют рубцы.

869. Etiam sanato vulnere cicatrix manet (э́циам сани́то ву́льнэрэ цики́трикс ми́нэт) — и зажившие раны оставляют рубцы.

870. Ex adverso (экс адвэ́рсо) — доказательство от противного.

871. Ex aequo (экс э́кво) — поровну.

872. Ex animo (экс а́нимо) — от души.

873. Ex arena finis effici non potest (экс арэ́на фи́нис о́ффици нон по́тэст) — из песка веревки не совьешь.

874. Ex auditu (экс ау́диту) — на слух.

875. Ex auribus cognoscitur asinus (экс ау́рибус когно́сцитур а́зинус) — осла узнают по ушам.

876. Ex cathedra (экс ка́тэдра) — непререкаемо, авторитетно, официально (дословно: «с кафедры»).

877. Exceptio probat regulam (эксце́пцио про́бат ро́гулям) — исключение подтверждает правило.

878. Exceptis excipiendis (эксце́птис эксципио́ндис) — за исключением того, что должно быть исключено.

879. Excitare fluctus in simpulo (эксцита́рэ флю́ктус ин си́мпулё) — поднять бурю в стакане воды.

880. Ex dono (экс до́но) — в дар.

881. Ex duobus malis minus est deligendum (экс ду́обус ма́лис ми́нус эст дэлиго́ндум) — из двух зол выбирать меньшее.

882. Exegi monumentum (э́кзэги монумо́нтум) — «воздвиг я памятник себе» (Гораций).

883. Exempla docent (экзэ́мпля до́цент) — примеры учат.

884. Exempli causa (экзэ́мпли ка́уза) — для примера.

885. Exempli gratia (экзэ́мпли гра́циа) — например.

886. Exercitatio optimus est magister (экзэрцита́цио о́птимус эст маги́стэр) — практика — лучший учитель.

887. Ex facto jus oritur (экс фа́кто юс ори́тур) — из факта возникает право.

888. Ex fontibus (экс фо́нтибус) — по первоисточникам.

889. Ex gratia (экс гра́циа) — из любезности.

890. Ex industria privata (экс инду́стриа прива́та) — по собственной ини́циативе.

891. Ex ipso fonte bibere (экс и́псо фо́нтэ би́бэрэ) — обращаться к первоисточнику (дословно: «пить из самого источника» (Цицерон).

892. Exitus letalis (э́кзитус лета́лис) — смертельный исход.

893. Ex lege (экс ле́гэ) — по закону.

894. Ex minimis seminibus nascuntur ingentia (экс ми́нимис сэми́нибус наску́нтур ингэ́нциа) — и малое семя рождает большое дерево.

895. Ex more (экс мо́рэ) — по обычаю.

896. Ex necessitate (экс нэцессита́тэ) — по необходимости.

897. Ex officio (экс оффи́цио) — по служебному долгу или по обязанности.

898. Ex ore parvulorum veritas (экс о́рэ парвулерум вэ́ритас) — из уст младенцев — истина. Другими словами: устами младенцев глаголет истина.

899. Expedite (экспэди́тэ) — скоро.

900. Experimentia est optima magistra (экспэримэ́нциа эст о́птима маги́стра) — опыт — лучший учитель.

901. Experto credite (экспэ́рто крэ́дитэ) — верьте опыту.

902. Expressa nocent, non expressa non nocent (экспресса но́цент, нон экспрэ́сса нон но́цент) — сказанное вредит, не сказанное — не вредит.

903. Ex providentia majorum (экс провидэ́нциа ма́йорум) — по завету предков.

904. Ex tempore (экс тэ́мпорэ) — наспех, быстро, без подготовки, экспромтом.

905. Extra jus (э́кстра юс) — вне закона.

906. Extra muros (э́кстра му́рос) — публично (дословно: «вне стен»).

907. Extremis malis, extrema remedia (э́кстрэмис ма́лис, э́кстрэма рэмэ́диа) — особым случаям — особые меры.

908. Extra formam (э́кстра фо́рмам) — без всяких формальностей.

909. Ex voto (экс во́то) — по обещанию.

F

910. Fabricando fit faber (фабрика́ндо фит фа́бэр) — мастер создается трудом.

911. Fac et spera (фак эт спэ́ра) — действуй и надейся.

912. Fac simile (фак си́миле) — сделай подобное.

913. Facere ex curvo rectum, ex nigro album (фа́церэ экс ку́рво рэ́ктум, экс ни́гро а́льбум) — из кривого делать прямое, из черного — бе́лое.

914. Facile dictu, difficile factu (фа́циле ди́кту, диффи́циле фа́кту) — легко сказать, трудно сделать.

915. Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus (фа́циле о́мнэс, кум ва́лемус, рэ́кта конси́лиа эгро́тис да́мус) — «когда мы здоровы, то легко даем советы больным» (Теренций).

916. Facilis descensus Averni (фа́цилис дэсце́нсус Авэ́рни) — легок путь в подземное царство (дословно: «путь через Аверн»). Согласно римской мифологии, Авернское озеро у города Кумы в Кампании считалось преддверием подземного царства.

917. Facilius est apta dissolvere, quam dissipata connectere (фаци́лиус эст а́пта диссо́львэрэ, квам диссипа́та конна́ктэрэ) — легче разделить связанное, чем соединить разделенное.

918. Facilius est plus facere, quam idem (фаци́лиус эст плюс фа́церэ, квам и́дэм) — легче сделать больше, чем то же самое.

919. Facio ut des (фа́цио ут дэс) — делаю, чтобы ты дал.

920. Facio ut facias (фа́цио ут фа́циас) — делаю, чтобы ты сделал (одна из форм договора в римском праве).

921. Facta concludentia (фа́кта конклюда́нциа) — факты, достаточные для вывода.

922. Facta contra jus non valere (фа́кта ко́нтра юс нон вале́рэ) — недействительно (то есть совершенное вопреки праву).

923. Facta infecta fieri nequent (фа́кта инфэ́кта фи́эри нэ́квэнт) — сделанного не воротишь.

924. Facta loquuntur (фа́кта лёкву́нтур) — факты кричат. Другими словами: дела вопиют.

925. Facta notoria (фа́кта ното́риа) — общеизвестные факты.

926. Facta probantur, jura deducuntur (фа́кта проба́нтур, ю́ра дэдуку́нтур) — деяния доказываются, право выводится.

927. Facta sunt potentiora verbis (фа́кта сунт потэнцио́ра вэ́рбис) — дела весомее слов.

928. Facta sunt verbis difficiliora (фа́кта сунт вэ́рбис диффицилио́ра) — легче сказать, чем сделать.

929. Facta, non verba! (фа́кта, нон вэ́рба) — дел, а не слов!

930. Factum est factum (фа́ктум эст фа́ктум) — что сделано, то сделано.

931. Factum fieri infectum non potest (фа́ктум фи́эри инфэ́ктум нон по́тэст) — «то, что сделано, не может стать несделанным» (Теренций).

932. Facundus est error, cum simplex sit veritas (факу́ндус эст э́ррор, кум си́мплекс сит вэ́ритас) — ложь — красноречива, правда — проста.

933. Fallaces sunt rerum species (фалли́цес сунт рэ́рум спэ́циэс) — внешний вид обманчив.

934. Falsus in uno, falsus in omnibus (фа́льсус ин у́но, фа́льсус ин о́мнибус) — ложное в одном, ложно во всем.

935. Fama clamosa (фа́ма клямо́за) — громкая слава.

936. Fama crescit eundo (фа́ма крэ́сцит эу́ндо) — молва растет на ходу.

937. Fama nihil est celerius (фа́ма ни́хиль эст целе́риус) — нет ничего быстрее молвы.

938. Fama volat (фа́ма во́лят) — молва летает.

939. Famam curant multi, pauci conscientiam (фа́мам ку́рант му́льти, па́уци консциэ́нциам) — многие заботятся о славе, но немногие — о совести.

940. Familiariter (фамилиа́ритэр) — дружески, запросто.

941. Fas atque nefas (фас а́тквэ нэ́фас) — дозволенное и недозволенное.

942. Fas est et ab hoste doceri (фас эст эт аб хо́стэ доце́ри) — поучиться не грех и у врага.

943. Fastidium est quies (фасти́диум эст кви́эс) — скука — отдохновение души.

944. Fata viam invenient (фа́та ви́ам инвэ́ниэнт) — от судьбы не уйти.

945. Fatum est series causarum (фа́тум эст сэ́риэс кау́зарум) — судьба — это ряд причин.

946. Fausta omnia! (фау́ста о́мниа) — наилучшие пожелания!

947. Favete linguis (фа́вэтэ ли́нгвис) — помолчите, придержите языки.

948. Favus enim stillans labia meretricis et nitidius oleo guttur ejus (фа́вус э́ним сти́ллянс ля́биа мэрэ́трицис эт нити́диус о́лео гу́ттур э́юс) — «мед источают уста чужой жены, и мягче елея речь ее» (Библия).

949. Febris erotica (фэ́брис эро́тика) — любовная лихорадка.

950. Feci quod potui, faciant meliora potentes (фэ́ци квод по́туи, фа́циант мэлио́ра потэ́нтэс) — «я сделал все, что мог, кто может, пусть сделает лучше» (парафраза формулы, которой римские консулы заключали свою отчетную речь, передавая полномочия преемнику).

951. Fecundi calices quem non fecere disertum! (фэку́нди ка́лицес квэм нон фэ́церэ дизэ́ртум) — кого не делали красноречивым полные кубки!

952. Felicitas humana numquam in eodem statu permanet (фэли́цитас хума́на ну́мквам ин э́одэм ста́ту пэ́рманэт) — человеческое счастье не бывает постоянным.

953. Felicitas multa habet amicos (фэли́цитас му́льта ха́бэт ами́кос) — у счастья много друзей.

954. Felix, qui potuit rerum cognoscere causas (фэ́ликс, кви по́туит рэ́рум когно́сцерэ ка́узас) — «счастлив тот, кто мог познать причины вещей» (Вергилий).

955. Felix, qui sua sorte contentus est (фэ́ликс, кви су́а со́ртэ контэ́нтус эст) — счастлив тот, кто доволен своей судьбой.

956. Ferae naturae (фэ́рэ нату́ра) — дикий нрав.

957. Feriunt summos fulgura montes (фэ́риунт су́ммос фу́льгура мо́нтэс) — молнии попадают в самые высокие горы.

958. Ferro ignique (фэ́рро игни́квэ) — огнем и мечом.

959. Ferro nocentius aurum (фэ́рро ноце́нтиус а́урум) — золото преступнее железа.

960. Fervet opus (фэ́рвэт о́пус) — работа кипит.

961. Festina lente (фэсти́на ле́нтэ) — «спеши медленно» (Светоний). Фраза передает тот же смысл, что и поговорка: «Тише едешь — дальше будешь».

962. Festinatio tarda est (фэстина́цио та́рда эст) — торопливость задерживает.

963. Festinationis comites sunt error et poenitentia (фэстинацио́нис ко́митэс сунт э́ррор эт по́нитэ́нциа) — спутники поспешности — ошибка и раскаяние.

964. Fiat institia et pereat mundus! (фи́ат инсти́циа эт пэ́рэат му́ндус) — «да свершится правосудие, хотя бы погиб мир!» (Девиз германского императора Фердинанда I, XVI век).

965. Fiat lux! (фи́ат люкс) — «да будет свет!» (Библия).

966. Fide, sed cui fidas, vide (фи́дэ, сэд ку́и фи́дас, ви́дэ) — будь бдительным (дословно: «доверяй, но смотри, кому»).

967. Fidelis et fortis (фидэ́лис эт фо́ртис) — верный и смелый.

968. Fili mi! Ne obliviscaris legis meae et praecepta mea custodiat cor tuum (фи́ли ми! Нэ обливи́скарис ле́гис мэ́э эт прэцёпта мэ́а кусто́диат кор ту́ум) — «сын мой! Наставления моего не забывай, и заповеди мои да хранит сердце твое» (Библия).

969. Fili mi, si te lactaverint peccatores ne adquiescas (фи́ли ми, си тэ лякта́вэринт пэкка́торэс нэ адкви́эскас) — «сын мой, если будут склонять тебя грешники, не соглашайся» (Библия).

970. Finis coronat opus (фи́нис коро́нат о́пус) — конец — делу венец (дословно: «конец венчает дело»).

971. Finis sanctificat media (фи́нис санкти́фикат мэ́диа) — цель оправдывает средства.

972. Flagrante delicto (флягра́нтэ дэли́кто) на месте преступления, с поличным.

973. Flamma fumo est proxima (фля́мма фу́мо эст про́ксима) — «где дым, там и огонь». Другими словами: нет дыма без огня.

974. Fluctuat nec mergitur (флю́ктуат нэк мэ́ргитур) — «зыблема, но непотопляема» (надпись на старинном гербе Парижа, под изображением ладьи).

975. Flumina jam lactis, jam flumina nectaris ibant (флю́мина ям ля́ктис, ям флю́мина нэкта́рис и́бант) — молочные реки, кисельные берега (дословно: «молоком и нектаром текли реки» (Овидий).

976. Focus et jocus placent (фо́кус эт йо́кус пла́цент) — очаг и шутка притягивают.

977. Fodere puteum, ubi sitis fauces tenet (фо́дэрэ пу́тэум, у́би си́тис фа́уцес тэ́нэт) — «копать колодец, когда жажда в горле» (Плавт).

978. Foedum inceptu, foedum exitu (фо́эдум инце́пту, фо́эдум э́кзиту) — «плохое начало, плохой конец» (Ливий).

979. Folii similes homines (фо́лии си́милес хо́минэс) — «древесным листьям подобны люди». Другими словами: человеческая жизнь скоротечна.

980. Folio verso (фо́лио вэ́рсо) — на следующей странице.

981. Fons et origo (фоне эт ори́го) — первоисточник (дословно: «исток и начало»).

982. Fontes ipsi sitiunt (фо́нтэс и́пси си́тиунт) — даже источники испытывают жажду.

983. Formaliter et specialiter (форма́литэр эт спэциа́литэр) — формально и в частности.

984. Formosa facies muta commendatio est (формо́за фа́циэс му́та соммэнда́цио эст) — «красивое лицо еще ни о чем не говорит» (Публилий Сир).

985. Fors dicta refutet! (форс ди́кта рэ́футэт) — «да не сбудутся эти слова!» (Вергилий). Другими словами: типун тебе на язык!

986. Fortes fortuna adjuvat (фо́ртэс форту́на а́дъюват) — смелым судьба помогает.

987. Fortes non modo fortuna adjuvat, ut est in vetere proverbio, sed multo magis ratio (фо́ртэс нон мо́до форту́на а́дъюват, ут эст ин вэ́тэрэ провэ́рбио, сэд му́льто ма́гис ра́цио) — «смелым помогает не только судьба, как учит старая поговорка, но в гораздо большей степени разум» (Цицерон).

988. Forti et fideli nihil difficile (фо́рти эт фидэ́ли ни́хиль диффи́циле) для мужественного и стойкого нет трудностей.

989. Fortis imaginatio generat casum (фо́ртис имагина́цио гэ́нэрат ка́зум) — сильное воображение рождает событие.

990. Fortiter ille facit, qui miser esse potest (фо́ртитэр и́лле фа́цит, кви ми́зэр э́ссэ по́тэст) — «мужествен тот, кто с достоинством переносит несчастье» (Марциал).

991. Fortiter in re, suaviter in modo (фо́ртитэр ин рэ, cyа́витэр ин мо́до) — твердо в деле, мягко в обращении. Другими словами: «железная рука, но мягкая перчатка» (так говорят о тех, кто, действуя мягко, упорно добивается своей цели).

992. Fortiter malum qui patitur, idem post potitur bonum (фортитэр ма́люм кви па́титур, и́дэм пост по́титур бо́нум) — кто мужественно переносит горе, тот добивается счастья.

993. Fortuna caeca est (форту́на це́ка эст) — судьба слепа.

994. Fortuna fingit latratque, ut lubet (форту́на фи́нгит лятра́тквэ, ут лю́бэт) — «судьба то ласкает, то кусает, как ей заблагорассудится» (Плавт).

995. Fortuna fortes metuit, ignavos premit (форту́на фо́ртэс мэ́туит, игна́вос прэ́мит) — судьба боится храбрых и подавляет трусливых.

996. Fortuna in homine plus quam consilium valet (форту́на ин хо́минэ плюс квам конси́лиум ва́лет) — «случай в жизни человека важнее, чем благоразумие» (Ливий).

997. Fortuna malignum opponit nostris insidiosa pedem (форту́на мали́гнум оппо́нит но́стрис инсидио́за пэ́дэм) — «завистливая судьба подставляет нам злую ногу» (Овидий).

998. Fortuna miserrima tuta est (форту́на мизэ́ррима ту́та эст) — «несчастливая судьба безопасна» (Овидий). Другими словами: несчастному терять нечего.

999. Fortuna multis nimis dat, satis nulli (форту́на му́льтис ни́мис дат, са́тис ну́лли) — «судьба многим дает слишком много, достаточно — никому» (Марциал).

1000. Fortuna nimium quem fovet, stultum facit (форту́на ни́миум квэм фо́вэт, сту́льтум фа́цит) — «кого удача слишком балует, того и одурачивает» (Публилий Сир).

1001. Fortuna non addit sapientiam (форту́на нон а́ддит сапиэ́нциам) — счастье не придает мудрости.

1002. Fortuna non mutat genus mores (форту́на нон му́тат гэ́нус мо́рэс) — «счастье не изменяет природу человека» (Гораций).

1003. Fortuna non solum ipsa caeca est, sed etiam eos obcaecat, quos amplexa est (форту́на нон со́люм и́пса це́ка эст, сэд э́циам э́ос обце́кат, квос ампле́кса эст) — судьба не только сама слепа, но также ослепляет и тех, кто является ее любимцем.

1004. Fortuna obesse nulli conenta est semel (форту́на обэ́ссэ ну́лли конэ́нта эст сэ́мэль) — «судьба не довольствуется тем, чтобы навредить только однажды» (Публилий Сир). Другими словами: пришла беда — отворяй ворота.

1005. Fortuna venit (форту́на вэ́нит) — счастье идет.

1006. Fortuna vitrea est, tum, cum splendet, trangitur (форту́на ви́трэа эст, тум, кум спло́ндэт, тра́нгитур) — «счастье, что стекло: когда оно блестит, то разбивается» (Публилий Сир).

1007. Fortunae filius (Форту́на фи́лиус) — везунчик (дословно: «сын Фортуны» (Гораций).

1008. Fortunam citius reperias, quam retineas (форту́нам ци́циус рэпэ́риас, квам рэти́нэас) — «счастье скорее можно найти, чем удержать» (Публилий Сир).

1009. Fortunam suam quisque parat (форту́нам су́ам кви́сквэ па́рат) — свою судьбу каждый делает сам.

1010. Frangit fortia corda dolor (фра́нгит фо́рциа ко́рда до́лёр) — «горе и сильных духом сокрушает» (Тибулл).

1011. Fraus est celare fraudem (фра́ус эст целя́рэ фра́удэм) — сокрытие обмана есть обман.

1012. Fraus meretur fraudem (фра́ус мэ́рэтур фра́удэм) — обман порождает обман.

1013. Frenos mordere (фрэ́нос мордэ́рэ) — «закусить удила» (то есть упрямиться) (Цицерон).

1014. Frondem in silvis non cernere (фро́ндэм ин си́львис нон це́рнэрэ) — «за деревьями не видеть леса» (Овидий).

1015. Frons animi janua (фронс а́ними я́нуа) — лицо — зеркало души.

1016. Frons domini plus potest, quam occipitium (фронс домини плюс по́тэст, квам окципи́циум) — «лоб хозяина важнее затылка».

1017. Fronte capillata, post est occasio calva (фро́нтэ капи́ллята, пост эст окка́зио ка́льва) — «случай спереди мохнат, а сзади лыс» (Катон). Другими словами: упустил случай — не поймаешь.

1018. Fronti nulla fides (фро́нти ну́лля фи́дэс) — «внешности не доверяй» (Ювенал).

1019. Fructus cape cum pane, si vis vivere sane (фру́ктус ка́пэ кум па́нэ, си вис ви́вэрэ са́нэ) — ешь плоды с хлебом, если хочешь быть здоровым.

1020. Fructus temporum (фру́ктус тэмпо́рум) — плод времени.

1021. Fruges consumere nati (фру́гэс консу́мэрэ на́ти) — «рожденные для того, чтобы потреблять» (Гораций). Так говорится о тунеядцах.

1022. Frusta legit, qui non intelligit (фру́ста ле́гит, кви нон интэ́ллигит) — тот напрасно читает, кто прочитанного не понимает.

1023. Frusta surdas aures fatigare (фру́ста су́рдас а́урэс фатига́рэ) — «зря утруждать глухие уши» (Курций).

1024. Fugaces labuntur anni! (фуга́цес лябу́нтур а́нни) — скользят быстротечные годы!

1025. Fugit irrevocabile tempus (фу́гит иррэвока́биле тэ́мпус) — «бежит невозвратное время» (Вергилий).

1026. Fuimus troes, fuit Ilium (фу́имус тро́эс, фу́ит и́лиум) — «были мы, троянцы, был Илион» (Вергилий). Так говорится о тех, чья слава или лучшее время уже позади.

1027. Fulgor ex pelvi (фу́льгор экс пэ́льви) — «молния из таза». Другими словами: буря в стакане.

1028. Fumus ex fulgore (фу́мус экс фу́льгорэ) — «дым после молнии» (Гораций). Другими словами: из великого — ничтожное.

1029. Fundamentaliter in reformaliter in mente (фундамэнта́литэр ин рэформа́литэр ин мэ́нтэ) — по существу — в вещах, формально — в уме.

1030. Fundere arenas in litus (фу́ндэрэ арэна́с ин ли́тус) — «сыпать песок на берег» (то есть заниматься бесполезным делом) (Овидий).

1031. Fundum alienum arat, incultum familiarem deserit (фу́ндум али́энум а́рат, инку́льтум фамили́арэм дэ́зэрит) — «чужую пашню пашет, своя остается невспаханной» (Плавт).

1032. Fungus una nocte nascitur (фу́нгус у́на но́ктэ на́сцитур) — «гриб вырастает за одну ночь» (Цицерон). Соответствует смыслу пословицы: «Лихо приходит тихо».

1033. Funiculus triplex non facile rumpitur (фуни́кулюс три́плекс нон фа́циле ру́мпитур) — тройной канат нелегко разорвать.

1034. Fur furem cognoscit, lupus lupum (фур фу́рэм когно́сцит, лю́пус лю́пум) — «вор вора узнает, волк — волка» (Эразм Роттердамский). Другими словами: рыбак рыбака видит издалека.

1035. Furcilla extrudere (фурци́лля экстру́дэрэ) — «вилами выгнать» (то есть прогнать в шею) (Цицерон).

1036. Furiosus furore solo punitur (фурио́зус фуро́рэ со́лё пуни́тур) — невменяемый наказан самим своим безумием.

1037. Furor iraque mentem praecipitat (фу́рор ира́квэ мэ́нтэм прэци́питат) — «ярость и гнев ум поражают» (Вергилий).

1038. Furor poeticus (фу́рор поэ́тикус) — поэтическое воодушевление.

1039. Furor scribendi (фу́рор скрибэ́нди) — рвение к писательству.

1040. Futura sunt in manibus deorum (футу́ра сунт ин ма́нибус дэ́орум) — будущее в руках богов.

G

1041. Galeatum sero duelli poenitet (гале́атум сэ́ро дуэ́лли по́энитэт) — вооруженному поздно сожалеть о войне. Фраза соответствует значению пословицы: «Назвался груздем — полезай в кузов»

1042. Gallina cecinit (галли́на це́цинит) — «курица запела» (то есть не к добру) (Терентий).

1043. Gallina scripsit (галли́на скри́псит) — «курица написа́ла» (то есть написано, как курица лапой). (Плавт).

1044. Gallus in suo sterquilinio plurimum potest (га́ллюс ин су́о стэрквили́нио плю́римум по́тэст) — «петух всемогущ на своей навозной куче» (Сенека Младший).

1045. Garrit quidquid in buccam venit (га́ррит кви́дквид ин бу́ккам вэ́нит) — «болтает все, что в рот приходит» (Цицерон). Другими словами: много говорено, да мало сказано.

1046. Garrula lingua nocet (га́рруля ли́нгва но́цет) — болтливый язык вредит (то есть язык мой — враг мой).

1047. Gaudeamus igitur, juvenes dum sumus (гаудэа́мус и́гитур, ю́вэнэс дум су́мус) — «итак, будем веселиться, пока мы молоды» (начало студенческого гимна «Гаудеамус»).

1048. Gaudensque viam fecisse ruina (гаудэ́нсквэ ви́ам фэци́ссэ руи́на) — радуется, что на своем пути оставил руины.

1049. Gaudet patientia duris (га́удэт пациэ́нциа ду́рис) — долготерпение торжествует.

1050. Gaudia et dolores cum amicis partiamur (гау́диа эт долёрэс кум ами́цис парциа́мур) — радость и горе разделим с друзьями.

1051. Gaudia post officia (гау́диа пост оффи́циа) — удовольствия после дел.

1052. Gaudia principium nostri sunt saepe doloris (гау́диа принци́пиум но́стри сунт сэ́пэ долёрис) — «радость часто является началом нашего горя» (Овидий).

1053. Gaudium in litteris est (гау́диум ин ли́ттэрис эст) — утешение в науках.

1054. Geminat peccatum, quem delicti non pudet (гэ́минат пэкка́тум, квэм дэ́ликти нон пу́дэт) — «удваивает проступок тот, кто не стыдится преступления» (Публилий Сир).

1055. Gemitus doloris indicat, non vindicat {гэ́митус долёрис и́ндикат, нон вйндикат) — «вздох обнаруживает скорбь, но не освобождает от нее» (Публилий Сир).

1056. Generaliter (гэнэра́литэр) — вообще.

1057. Generosi animi et magnifici est juvare et prodesse (гэнэро́зи а́ними эт магни́фици эст юва́рэ эт продэ́ссэ) — свойство благородного и великодушного — помогать и приносить пользу.

1058. Generosus animos labor nutrit (гэнэро́зус а́нимос ля́бор ну́трит) — труд питает благородные сердца.

1059. Generosus equus non curat latratum canum (гэнэро́зус э́квус нон ку́рат лятра́тум ка́нум) — лошадь хорошей породы не беспокоит лай собак.

1060. Generosus es ex crumena (гэнэро́зус эс экс кру́мэна) — родовит ты благодаря кошельку.

1061. Genius loci (гэ́ниус лёци) — дух-хранитель места.

1062. Gens una sumus (гэнс у́на су́мус) — «мы — одно племя» (девиз Международной шахматной федерации).

1063. Genus irritabile vatum (гэ́нус иррита́биле ва́тум) — «ранимое племя поэтов» (Гораций). Так говорилось, чтобы подчеркнуть впечатлительность и обидчивость поэтов.

1064. Gladiator in harena capit consilium (гладиа́тор ин харэ́на ка́пит конси́лиум) — гладиатор принимает решение на месте.

1065. Gloria ad Herculeas usque columnas (глёриа ад Хэрку́леас у́сквэ колю́мнас) — слава до самых Геркулесовых столбов (то есть всемирная слава).

1066. Gloria vertutem tamquam umbra sequitur (глёриа вэ́ртутэм та́мквам у́мбра сэ́квитур) — «слава, как тень, следует за доблестью» (Цицерон).

1067. Gloria victoribus (глёриа викто́рибус) — слава победителям.

1068. Gloriam sapientes possidebunt stultorum exaltatio ignominia (глёриам сапиэ́нтэс посси́дэбунт стульто́рум экзальта́цио игноми́ниа) — «мудрые наследуют славу, а глупые — бесславие» (Библия).

1069. Gloriari alienis bonis (глёриа́ри али́энис бо́нис) — «хвастаться чужим достоянием» (Федр).

1070. Gradus ad Parnassum (гра́дус ад Парна́ссум) — ступень к Парнасу. Другими словами: шаг к известности.

1071. Graeca sunt, non leguntur (грэ́ка сунт, нон легу́нтур) — это по-гречески, не читается (фраза, некогда бытовавшая среди студентов, имеет то же значение, что и современное выражение «китайская грамота»).

1072. Grata novitas (гра́та но́витас) — приятная новизна.

1073. Grata superveniet, quae non sperabitur, hora (гра́та супэрвэ́ниэт, квэ нон спэра́битур, хо́ра) — «наступит счастливый час, которого не ждешь» (Гораций). Фраза передает тот же смысл, что и выражение: «Будет и на нашей улице праздник».

1074. Grata, rata et accepta (гра́та, ра́та эт акце́пта) — «угодно, законно и приемлемо» (формула одобрения судебных приговоров).

1075. Gratia gratiam parit (гра́циа гра́циям па́рит) — благодарность рождает благодарность.

1076. Gratiora sunt, quae pluris emuntur (грацио́ра сунт, квэ плю́рис эму́нтур) — милее то, что труднее досталось.

1077. Gratis (гра́тис) — бесплатно, даром, безвозмездно.

1078. Gratulari (гратуля́ри) — возрадоваться (своему счастью).

1079. Gravia graviorem curam exigunt pericula (гра́виа гравио́рэм ку́рам э́кзигунт пэри́куля) — серьезные опасности требуют еще более серьезного лечения.

1080. Graviora manet (гравио́ра ма́нэт) — «трудности еще впереди». (Вергилий).

1081. Graviores et difficiliores animi sunt morbi, quam corporis (гравио́рэс эт диффицилио́рэс а́ними сунт мо́рби, квам ко́рпорис) — болезни души тяжелее и труднее, чем болезни тела.

1082. Gravis animi poena est, quem post facta poenitet (гра́вис а́ними по́эна эст, квэм пост фа́кта по́энитэт) — «тяжелым душевным наказанием является раскаяние после проступка» (Публилий Сир).

1083. Gravis ira regum est semper (гра́вис и́ра рэ́гум эст сэ́мпэр) — «гнев царей всегда тяжелый» (Сенека Младший).

1084. Gravissima est probi hominis iracundia (грави́ссима эст про́би хо́минис ираку́ндиа) — «обида правого человека очень тяжела» (Публилий Сир).

1085. Gravissimi sunt morsus irritatae necessitatis (грави́ссими сунт мо́рсус ирри́татэ нэцессита́тис) — укусы разъяренной необходимости наиболее опасны.

1086. Gravissimum est imperium consuetudinis (грави́ссимум эст импэ́риум консуэту́динис) — «власть привычки очень тяжела» (Публилий Сир).

1087. Gravius est malum omne, amoeno quod sub aspectu latet (гра́виус эст ма́люм о́мнэ, амо́эно квод суб аспэ́кту ля́тэт) — «всякое зло, которое скрывается под приятной внешностью, опаснее» (Публилий Сир).

1088. Grex totus in agris unius scabie cadit (грэкс то́тус ин а́грис у́ниус ска́биэ ка́дит) — «все стадо погибает в поле от парши одной овцы» или «одна паршивая овца все стадо портит» (Ювенал).

1089. Grosso modo (гро́ссо мо́до) — в общих чертах, приблизительно.

1090. Gubernare e terra (губэрна́рэ э тэ́рра) — «управлять кораблем с суши» (Ливий). Другими словами: давать советы из безопасного места.

1091. Gubernatorem in tempestate, in acie militem intelleges (губэрнато́рэм ин тэмпэста́тэ, ин а́циэ ми́литэм интэ́ллегэс) — «кормчего узнаешь в бурю, а воина — в битве». Выражение передает смысл пословицы: «Птицу видно в полете, а человека — в работе».

1092. Gula plures quam gladius perimit (гу́ля плю́рэс квам гля́диус пэ́римит) — чревоугодие уничтожает больше, чем меч.

1093. Gustus legibus non subjacet (гу́стус ле́гибус нон су́бъяцет) — вкус не подчиняется законам.

1094. Gutta cavat lapidem non bis, sed saepe cadendo, sic homo fit sapiens non bis, sed saepe legendo (гу́тта кава́т ляпидэ́м нон бис, сэд сэ́пэ кадэ́ндо, сик хо́мо фит са́пиэнс нон бис, сэд сэ́пэ легэ́ндо) — «как капля долбит камень не двукратным, а многократным попаданием, так и человек становится мудрым не от двукратного, а от многократного чтения» (Джордано Бруно).

1095. Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo (гу́тта кава́т ляпидэ́м нон ви, сэд сэ́пэ кадэ́ндо) — капля долбит камень не силой, а частым падением.

1096. Gutta cavat lapidem (гу́тта кава́т ляпидэ́м) — «капля точит камень» (Овидий).

H

1097. Habe fiduciam in Domino ex toto corde tuo et ne innitaris prudentiae tuae (ха́бэ фиду́циам ин До́мино экс то́то ко́рдэ ту́о эт нэ иннита́рис прудэ́нциэ ту́е) — «надейся на Господа всем сердцем твоим, и не полагайся на разум твой» (Библия).

1098. Habeas sibi (ха́бэас си́би) — держи про себя. Фраза значит: «Ну и пусть себе владеет! Ну и на здоровье!».

1099. Habent parvae commoda magna morae (ха́бэнт па́рвэ ко́ммода ма́гна мо́рэ) — «маленькое терпение дает большие выгоды» (Овидий). Выражение соответствует по смыслу поговорке: «Терпи, казак, атаманом будешь».

1100. Habent sua fata libelli (ха́бэнт су́а фа́та либэ́лли) — «и книги имеют свою судьбу» (Теренциан Мавр).

1101. Habent sua sidera lites (ха́бэнт су́а си́дэра ли́тэс) — споры судьба решает.

1102. Habere regnum casus est, virtus dare (хабэ́рэ рэ́гнум ка́зус эст, ви́ртус да́рэ) — «овладеть властью — дело случайное, передать ее другому — доблесть» (Сенека Младший).

1103. Habet et musca splenem (ха́бэт эт му́ска спле́нэм) — и муха может разозлиться (дословно: «и у мухи есть селезенка»).

1104. Habet suum venenum blanda oratio (ха́бэт су́ум вэнэ́нум бля́нда ора́цио) — «льстивая речь имеет свой яд» (Публилий Сир). Выражение соответствует по смыслу поговорке: «На губах мед, а на сердце лед».

1105. Habita fides ipsam plerumque fidem obligat (ха́бита фи́дэс и́псам плеру́мквэ фи́дэм о́блигат) — «оказанное доверие обычно вызывает ответную верность» (Ливий).

1106. Habitus aegroti (ха́битус э́гроти) — общий вид больного.

1107. Habitus non facit monachum (ха́битус нон фа́цит мона́хум) — внешний вид не делает монахом.

1108. Habitus (ха́битус) — внешний вид.

1109. Нас et illaс perfluere (хак эт и́лляк пэрфлю́эрэ) — «отовсюду протекать» (Теренций). Таким образом характеризуют того, кто не умеет хранить тайну.

1110. Нас lupi, hac cani (хак лю́пи, хак ка́ни) — «здесь волки, там собаки» (Плавт). Другими словами: между двух огней.

1111. Нас urget lupus, hac canis (хак у́ргэт лю́пус, хак ка́нис) — «здесь рычит волк, там — собака» (Гораций).

1112. Haec etiam auditu acerba sunt (хэк э́циам ау́диту аце́рба сунт) — «это даже слушать неприятно» (Цицерон). Другими словами: уши вянут.

1113. Haec habui, quae dixi (хэк ха́буи, квэ ди́кси) — что имел, то сказал.

1114. Haec hactenus (хэк ха́ктэнус) — на сей раз достаточно.

1115. Haec me non laedunt (хэк мэ нон ле́дунт) — «это меня не касается» (Курций). Другими словами: это твои проблемы.

1116. Haec studia adolescentiam alunt, senectutem oblectant, secundas res ornant, adversis solatium ac perfugium praebent (хэк сту́диа адолесце́нциам а́люнт, сэнэ́ктутэм облёктант, сэку́ндас рэс о́рнант, адвэ́рсис соля́циум ак пэрфу́гиум прэ́бэнт) — «эти занятия наукой питают юношей, приносят усладу старикам, украшают в счастье, служат убежищем и утешением в несчастье» (Цицерон).

1117. Haec techam in te ipsum struxisti (хэк тэ́хам ин тэ и́псум струкси́сти) — эти козни ты строил против самого себя. Выражение имеет общий смысл с поговоркой: «Рубить сук, на котором сидишь».

1118. Haec tibi cane cantilenam (хэк ти́би ка́нэ кантиле́нам) — пой сам себе эту песенку (то есть не рассказывай сказки).

1119. Haeret mihi in summis labiis (хэ́рэт ми́хи ин су́ммис ля́биис) — вертится на языке (дословно: «на краях губ у меня висит слово»).

1120. Hamum vorare (ха́мум вора́рэ) — «проглотить крючок» (то есть попасться на крючок) (Плавт).

1121. Hannibal ante portas! (Ха́ннибал а́нтэ по́ртас) — «Ганнибал у ворот!» (Ливий). Другими словами: опасность близка.

1122. Harenae mandare semina (харэ́нэ манда́рэ сэ́мина) — сеять семена на песке (то есть делать впустую).

1123. Hastam ab jacere (ха́стам аб я́церэ) — «отбросить копье». Другими словами: пасть духом, опустить руки.

1124. Hastas jace, quas alius ministrat (ха́стас я́це, квас а́лиус мини́страт) — не поддавайся на провокацию (дословно: «отбрось копье, которое тебе другой готовит»).

1125. Haud facile emergunt, quorum virtutibus obstat res angusta domi (ха́уд фа́циле эмэ́ргунт, кво́рум вирту́тибус о́бстат рэс ангу́ста до́ми) — нелегко пробиться тому, чьи способности скованы бедностью.

1126. Haud semper errat fama (ха́уд сэ́мпэр э́ррат фа́ма) — молва не всегда ошибается. Другими словами: нет дыма без огня.

1127. Haurit aquam cribro, qui discere vult sine libro (ха́урит а́квам кри́бро, кви ди́сцерэ вульт си́нэ ли́бро) — тот, кто хочет учиться без книги, черпает воду решетом.

1128. Hectorem quis nosset, felix si Troja fuisset (Хэ́кторэм квис но́ссэт, фэ́ликс си Тро́я фуи́ссэт) — «кто знал бы Гектора, если бы Троя была счастливой?» (Овидий).

1129. Herculis cothurnos aptare infanti (Хэ́ркулис коту́рнос апта́рэ инфа́нти) — «приладить к ногам младенца Геркулесовы котурны». Другими словами: не по Сеньке шапка.

1130. Heredis fletus sub persona risus est (хэ́рэдис фле́тус суб пэрсо́на ри́зус эст) — «плач наследника — замаскированный смех» (Публилий Сир).

1131. Heres heredis mei est meus heres (хэ́рэс хэ́рэдис мэ́и эст мэ́ус хэ́рэс) — наследник моего наследника есть мой наследник.

1132. Heu, conscientia animi gravis est servitus (хэ́у, консциэ́нциа а́ними гра́вис эст сэ́рвитус) — «ах, хуже рабства угрызения совести» (Публилий Сир).

1133. Heu, quam difficile est crimen non prodere vultu (хэ́у, квам диффи́циле эст кри́мэн нон про́дэрэ ву́льту) — «увы, трудно не выдать лицом свою вину» (Овидий). Фраза имеет общий смысл с поговоркой: «На воре и шапка горит».

1134. Hic de grege illo est (хик дэ грэ́гэ и́ллё эст) — «он из того же стада» (Теренций). Другими словами: одного поля ягода.

1135. Hic et nunc (хик эт нунк) — здесь и сейчас.

1136. Hic haeret aqua (хик хэ́рэт а́ква) — «здесь вода останавливается». Передает тот же смысл, что и выражение: «Вот где собака зарыта».

1137. Hic iacet… (хик я́цэт) — здесь покоится… (традиционное начало эпитафий).

1138. Hic locus est ubi mors gaudet succurrere vitae (хик лёкус эст у́би морс га́удэт сукку́ррэрэ ви́тэ) — «это место, где смерть охотно помогает жизни» (надпись на парижском анатомическом театре).

1139. Hic mortui vivunt, hic muti loquuntur (хик мо́ртуи ви́вунт, хик му́ти лёкву́нтур) — «здесь мертвые живут, здесь немые говорят» (надпись на стенах старинных университетских библиотек).

1140. Hic porci cocti ambulant (хик по́рци ко́кти а́мбулянт) — «здесь жареные свиньи прогуливаются» (Петроний). Значение: «дома и стены помогают».

1141. Hic Rhodus, hic salta! (хик Ро́дус, хик са́льта) — «здесь Родос, здесь прыгай!» Так ответили персонажу из басни Эзопа, похвалявшемуся, что на Родосе он совершил невиданный прыжок. В переносном значении подразумевается сиюминутное доказательство своих слов.

1142. Hinс illae lacrimae (хинк и́лле ля́кримэ) — вот в чем причина. Дословно: «вот откуда эти слезы» (Теренций).

1143. Historia est magistra vitae (хистбриа эст маги́стра ви́тэ) — «история — учитель жизни» (Цицерон).

1144. Historia fidei veritatique componitur (хистбриа фи́дэи вэритати́квэ компони́тур) — «история пишется для установления строгой истины» (Плиний).

1145. Historiam nescire hoc est semper puerum esse (хисто́риам нэсци́рэ хок эст сэ́мпэр пу́эрум э́ссэ) — «не знать истории — значит всегда быть ребенком» (Цицерон).

1146. Нос age! (хок а́гэ) — будь внимателен!

1147. Нос erat in fatis (хок э́рат ин фа́тис) — так суждено судьбой.

1148. Нос erat in more majorum (хок э́рат ин мо́рэ ма́йорум) — таков обычай предков.

1149. Нос est in votis (хок эст ин во́тис) — это мое желание.

1150. Нос est vivere bis, vita posse priore frui (хок эст ви́вэрэ бис, ви́та по́ссэ прио́рэ фру́и) — «уметь наслаждаться прожитой жизнью — значит жить дважды» (Марциал).

1151. Нос fac et vinces (хок фак эт ви́нцес) — сделай это, и ты победишь.

1152. Нос mense (хок мэ́нсэ) — в этом месяце.

1153. Нос opus, hic labor est (хок о́пус, хик ля́бор эст) — «вот дело, вот в чем трудность» (Вергилий).

1154. Нос tibi proderit olim (хок ти́би про́дэрит о́лим) это когда-нибудь будет тебе на пользу.

1155. Нос unum scio, quod nihil scio (хок у́нум сци́о, квод ни́хиль сци́о) — «я знаю, что ничего не знаю» (Сократ).

1156. Нос volo, sic jubeo, sit pro ratione voluntas (хок во́лё, сик ю́бэо, сит про рацио́на волю́нтас) — «я этого хочу, так я велю, пусть доводом будет моя воля» (Ювенал).

1157. Hodie caesar, cras nihil (хо́диэ це́зар, крас ни́хиль) — сегодня — цезарь, завтра — ничто.

1158. Hodie mihi, cras tibi (хо́диэ ми́хи, крас ти́би) — «сегодня — мне, а завтра — тебе» (Библия).

1159. Homagium (хома́гиум) — дань уважения.

1160. Homicidium causale (хомици́диум кауза́ле) — случайное (по небрежности) — убийство.

1161. Homicidium voluntarium (хомици́диум волюнта́риум) — умышленное убийство.

1162. Hominem amplius oculis, quam auribus credunt (хо́минэм а́мплиус о́кулис, квам ау́рибус крэ́дунт) — «люди больше верят глазам, чем ушам» (Сенека Младший). Фраза передает тот же смысл, что и поговорка: «Лучше один раз увидеть, чем сто раз услышать».

1163. Hominem ex operibus ejus cognoscere (хо́минэм экс опэ́рибус э́юс когно́сцерэ) — человека узнают по его делам.

1164. Hominem experiri multa paupertas jubet (хо́минэм экспэри́ри му́льта паупэ́ртас ю́бэт) — «нищета вынуждает человека все испытать» (Публилий Сир).

1165. Hominem, te esse memento (хо́минэм, тэ э́ссэ мэмэ́нто) — помни, что ты человек.

1166. Homines caecos reddit cupiditas (хо́минэс це́кос рэ́ддит купи́дитас) — страсть делает людей слепыми.

1167. Homines dum docent, discunt (хо́минэс дум до́цент, ди́скунт) — «люди учатся, пока учат» (Сенека Младший).

1168. Homines meliores saepe videntur, quam sunt revera (хо́минэс мэлио́рэс сэ́пэ видэ́нтур, квам сунт рэ́вэра) — люди часто кажутся лучшими, чем они есть.

1169. Homines nihil agendo discunt male agere (хо́минэс ни́хиль агэ́ндо ди́скунт ми́ле и́гэрэ) — ничего не делая, люди учатся делать дурное. Смысл выражения передает фраза: «Праздность — мать всех пороков».

1170. Homines nihil utilius est sanitate (хо́минэс ни́хиль ути́лиус эст санита́тэ) — для человека нет ничего важнее здоровья.

1171. Homines quo plura habent, eo cupiunt ampliora (хо́минэс кво плю́ра хи́бэнт, э́о ку́пиунт амплио́ра) — «чем больше люди имеют, тем больше желают иметь» (Сенека Младший).

1172. Homini cibus utilissimus est simplex (хо́мини ци́бус утили́ссимус эст си́мплекс) — простая еда — самая полезная.

1173. Homini diligenti semper aliud superest (хо́мини дилигэ́нти сэ́мпэр а́лиуд су́пэрэст) — старательному человеку всегда есть что делать.

1174. Homini necesse est mori (хо́мини нэце́ссэ эст мо́ри) — «человек должен умереть» (Цицерон). Другими словами: все мы смертны.

1175. Hominibus plenum, amicis vacuum (хоми́нибус пле́нум, ами́цис ва́куум) — людей полно, друзей недостает.

1176. Hominis est errare, insipientis perseverare (хо́минис эст эрра́рэ, инсипиэ́нтис пэрсэвэра́рэ) — человеку свойственно ошибаться, глупцу — упорствовать.

1177. Hominis mens discendo alitur cogitandoque (хо́минис мэнс дисце́ндо а́литур когитандо́квэ) — человеческий разум питают наука и мышление.

1178. Homo alieni juris (хо́мо алиэ́ни ю́рис) — неправомочный человек (дословно: «человек чужого права»).

1179. Homo crassa minerva (хо́мо кра́сса минэ́рва) — «человек малообразованный»(Гораций). Другими словами: неотесанный, неправомочный человек.

1180. Homo doctus in se semper divitias habet (хо́мо до́ктус ин сэ сэ́мпэр диви́циас ха́бэт) — «ученый человек всегда богат» (Федр).

1181. Homo emunctae naris (хо́мо эму́нктэ на́рис) — умный, тонкий человек (дословно: «человек с прочищенными ноздрями» (Гораций).

1182. Homo extra corpus est suum, quum irascitur (хо́мо э́кстра ко́рпус эст су́ум, кву́м ира́сцитур) — «человек вне себя находится, когда гневается» (Публилий Сир).

1183. Ното gloriam adpetens saepe a virtutis via deficit (хо́мо глёриам а́дпэтэнс сэ́пэ а вирту́тис ви́а дэ́фицит) — человек, стремящийся к славе, часто сворачивает с пути добродетели́.

1184. Homo homini amicus est (хо́мо хомини ами́кус эст) — человек человеку друг.

1185. Homo homini deus est, si suum officium sciat (хо́мо хомини дэ́ус эст, си су́ум оффи́циум сци́ат) — «человек человеку бог, если знает свои обязанности» (Статий). Другими словами: умный, тонкий человек.

1186. Homo homini lupus est (хо́мо хомини лю́пус эст) — «человек человеку волк» (Плавт).

1187. Homo improbus beatus non est (хо́мо импро́бус бэа́тус нон эст) — нечестный человек не бывает счастливым.

1188. Homo insipiens didacticus (хо́мо инси́пиэнс дида́ктикус) — человек неразумный, но поучающий.

1189. Homo locum ornat, non hominem locus (хо́мо лёкум о́рнат, нон хо́минэм лёкус) — не место красит человека, а человек место.

1190. Homo — mensura (хо́мо — мэнзу́ра) — человек — мера (всех вещей).

1191. Homo non sibi soli natus est (хо́мо нон си́би со́ли на́тус эст) — «человек рожден не только для себя одного» (Лукан).

1192. Homo non trium caunearum (хо́мо нон три́ум каунэ́арум) — мелкий, ничтожный человек (дословно: «человек, не стоящий трех фиг» (Петроний).

1193. Homo novus (хо́мо но́вус) — человек незнатного рода, сам вышедший в люди, выскочка (дословно: «новый человек»).

1194. Homo nullius coloris (хо́мо ну́ллиус колёрис) — «человек бесцветный» (Плавт). Другими словами: ни рыба ни мясо.

1195. Homo omnium horarum (хо́мо о́мниум хо́рарум) — «человек, полезный при разных житейских обстоятельствах» (Квинтилиан).

1196. Homo proponit, sed deus disponit (хо́мо пропо́нит, сэд дэ́ус диспо́нит) — «человек предполагает, а бог располагает» (Фома Кемпийский).

1197. Homo quadratus (хо́мо квадра́тус) — приятный во всех отношениях человек (дословно: «четырехугольный человек»).

1198. Homo quantum scit, tantum potest (хо́мо ква́нтум сцит, та́нтум по́тэст) — человек сколько знает, столько может.

1199. Homo saepe in ore aliud fert, aliud cogiat (хо́мо сэ́пэ ин о́рэ а́лиуд фэрт, а́лиуд ко́гиат) — «человек часто говорит одно, а думает другое» (Публилий Сир).

1200. Homo sapiens ferus (хо́мо са́пиэнс фэ́рус) — человек, впавший в звериное состояние (то есть одичавший).

1201. Homo sapiens (хо́мо са́пиэнс) — человек разумный.

1202. Homo scribendi peritus (хо́мо скрибэ́нди пэ́ритус) — «человек, опытный в писательском деле» (Квинтилиан).

1203. Homo sine litteris (хо́мо си́нэ ли́ттэрис) — необразованный человек.

1204. Homo sum humani nihil a me alienum puto (хо́мо сум хума́ни ни́хиль а мэ алиэ́нум пу́то) — «я человек, и ничто человеческое мне не чуждо» (Теренций).

1205. Homo totiens moritur, quotiens amittit suos (хо́мо то́циэнс мо́ритур, кво́циэнс ами́ттит су́ос) — «человек столько раз умирает, сколько раз теряет своих близких» (Публилий Сир).

1206. Homo unius libri (хо́мо у́ниус ли́бри) — человек, который знает основательно, но немного (дословно: «человек одной книги» (Квинтилиан).

1207. Homo urbanus (хо́мо урба́нус) — городской человек (то есть образованный, культурный человек).

1208. Homo, qui tacere nescit, nescit dicere (хо́мо, кви таце́рэ нэ́сцит, нэ́сцит ди́церэ) — человек, не умеющий молчать, не умеет и говорить.

1209. Homo, quod habet, non numerat (хо́мо, квод ха́бэт, нон ну́мэрат) — «человек не ценит того, что имеет» (Манилий).

1210. Homunculus unus e multis (хому́нкулюс у́нус э му́льтис) — «человечишко один из многих» (Цицерон). Другими словами: заурядный человек.

1211. Honesta lex est temporis necessitas (хонэ́ста лекс эст тэ́мпорис нэце́сситас) — «власть времени — закон, с которым следует считаться» (Публилий Сир).

1212. Honesta mors turpi vita potior (хонэ́ста морс ту́рпи ви́та по́циор) — «честная смерть лучше позорной жизни» (Тацит).

1213. Honesta quaedam scelera successus facit (хонэ́ста квэ́дам сце́лера сукце́ссус фа́цит) — «успех и порочные дела делает почетными» (Сенека Младший).

1214. Honesta turpitudo est pro causa bona (хонэ́ста турпиту́до эст про ка́уза бо́на) — «и срам хорош, если за доброе дело» (Публилий Сир). Другими словами: цель оправдывает средства.

1215. Honesta vita beata est (хонэ́ста ви́та бэа́та эст) — честная жизнь — счастливая жизнь.

1216. Honeste servit qui succumbit tempori (хонэ́стэ сэ́рвит кви сукку́мбит тэ́мпори) — «не стыдно подчиняться обстоятельствам» (Публилий Сир).

1217. Honeste vivere, alterum non laedere, suum tribuere (хонэ́стэ ви́вэрэ, а́льтэрум нон ле́дэрэ, су́ум трибу́эрэ) — живи честно, не делай зла другим, отдавай каждому свое.

1218. Honestus rumor alterum patrimonium est (хонэ́стус ру́мор а́льтэрум патримо́ниум эст) — «хорошая репутация заменяет наследство» (Публилий Сир).

1219. Honor est praemium virtutis (хо́нор эст пре́миум вирту́тис) — честь — награда за доблесть.

1220. Honor habet onus (хо́нор ха́бэт о́нус) — честь налагает обязанности.

1221. Honores mutant mores, sed raro in meliores (хоно́-рэс му́тант мо́рэс, сэд ра́ро ин мэлио́рэс) — почести меняют нравы, но редко в лучшую сторону.

1222. Honoris causa (хоно́рис ка́уза) — ради почета, за заслуги.

1223. Honos est onus (хо́нос эст о́нус) — почет — бремя.

1224. Horaque semper praeterita deterior subit (хора́квэ сэ́мпэр прэтэ́рита дэтэ́риор су́бит) — «всегда прошлые времена лучше» (Сенека Младший).

1225. Hordeum editur et vituperatur (хо́рдэум эди́тур эт витупэра́тур) — ячмень едят и его же хулят.

1226. Horribile dictu (хорри́биле ди́кту) — страшно сказать.

1227. Horror vacui (хо́ррор ва́куи) — боязнь пустоты.

1228. Hospes hospiti sacer (хо́спэс хо́спити са́цер) — гость — святое дело для хозяина.

1229. Hostes humani generis (хо́стэс хума́ни гэнэ́рис) — враги рода человеческого.

1230. Hosti pectus, cor amico (хо́сти пэ́ктус, кор ами́ко) — врагу — грудь, другу — сердце.

1231. Hostis honori invidia (хо́стис хоно́ри инви́диа) — зависть — враг чести.

1232. Hostium munera, non munera (хо́стиум му́нэра, нон му́нэра) — «дары врагов — не дары» (Эразм Роттердамский).

1233. Humana non sunt turpia (хума́на нон сунт ту́рпиа) — что человеческое, то не постыдно.

1234. Humanitatis optima est certatio (хуманита́тис о́птима эст церта́цио) — «самое благородное соревнование — соревнование в человечности» (Публилий Сир).

1235. Humanum est (хума́нум эст) — свойственное человеку.

1236. Humanum est errare, sed diabolicum perseverare (хума́нум эст эрра́рэ, сэд диабо́ликум пэрсэвэра́рэ) — человеку свойственно ошибаться, упорствовать в ошибке свойственно дьяволу.

1237. Humiles laborant, ubi potentes dissedent (ху́милес лябо́рант, у́би потэ́нтэс диссэ́дэнт) — простые люди страдают, когда вельможи между собой враждуют.

I

1238. Ianus clausis (я́нус кля́узис) — при закрытых дверях.

1239. Ibi bene, ubi patria (и́би бэ́нэ, у́би па́триа) — там хорошо, где отечество.

1240. Ibi deficit orbis (и́би дэ́фицит о́рбис) — там кончаются границы мира.

1241. Ibi semper victoria, ubi concordia est (и́би сэ́мпэр викто́риа, у́би конко́рдиа эст) — там победа, где согласие.

1242. Ibi ubi concordia est, ubi semper est victoria (и́би у́би конко́рдиа эст, у́би сэ́мпэр эст викто́риа) — «где согласие, там всегда и победа» (Публилий Сир). Фраза соответствует по смыслу пословице: «Дружному стаду и волк не страшен».

1243. Ibidem (иби́дэм) — там же.

1244. Ibuci grues (и́буци гру́эс) — Ивиковы журавли (из легенды о древнегреческом певце Ивике — свидетелями его убийства были журавли). Выражение передает идею о том, что всякая вина не остается неотомщенной.

1245. Id est (ид эст) — то есть.

1246. Id facere laus est, quod decet, non quod libet (ид фа́церэ ля́ус эст, квод дэ́цет, нон квод ли́бэт) — «похвально делать то, что подобает, а не то, что дозволяется» (Сенека Младший).

1247. Idea fixa (и́дэа фи́кса) — навязчивая идея, идея фикс.

1248. Idem (и́дэм) — то же самое.

1249. Idem per idem (и́дэм пэр и́дэм) — то же самое через то же самое, или определение через определяемое (ошибка логики, при которой в доказательство вводится доказываемое положение).

1250. Ignavia corpus hebetat, labor firmat; illa maturat senectutem, hic longam adulescentiam reddit (игна́виа ко́рпус хэ́бэтат, ля́бор фи́рмат; и́лля мату́рат сэнэ́ктутэм, хик лёнгам адулесце́нциам рэ́ддит) — «безделье ослабляет тело, труд — укрепляет; первое ведет к преждевременной старости, второе обеспечивает длительную молодость» (Цельс).

1251. Ignavia est jacere, dum possis surgere (игна́виа эст яце́рэ, дум по́ссис су́ргэрэ) — малодушие — лежать, если можешь подняться.

1252. Ignavis semper feriae sunt (игна́вис сэ́мпэр фэ́риэ сунт) — «ленивым всегда праздник» (Эразм Роттердамский).

1253. Ignem igne incitare (и́гнэм и́гнэ инцита́рэ) — подливать масло в огонь (дословно: «разжигать огонь огнем» (Сенека Младший).

1254. Ignes suppusitis cineri doloso (и́гнэс суппу́зитис ци́нэри долёзо) — «под предательским пеплом таится огонь» (то есть спокойствие обманчиво) (Гораций).

1255. Igni et aqua interdicere (и́гни эт а́ква интэрди́церэ) — лишить гражданства (досло́вно: «отлучить от огня и воды»).

1256. Igni et ferro (и́гни эт фэ́рро) — огнем и мечом. Выражение восходит к афоризму Гиппократа: «Чего не излечивают лекарства, излечивает железо, чего не излечивает железо, излечивает огонь».

1257. Ignibus jungere aquas (и́гнибус ю́нгэрэ а́квас) — «соединять огонь с водой» (Сенека Младший).

1258. Ignis aurum probat, miseria fortes viros (и́гнис а́урум про́бат, мизэ́риа фо́ртэс ви́рос) — «огонь испытывает золото, несчастье — сильных людей» (Сенека Младший).

1259. Ignis fatuus (и́гнис фа́туус) — блуждающий огонек (то есть призрачная надежда).

1260. Ignis, mare, mulier tria mala (и́гнис, ма́рэ, му́лиэр три́а ма́ля) — огонь, море и женщины — три бедствия.

1261. Ignoranti, quem portum petat, nullus ventus secundus est (игнора́нти, квэм по́ртум пэ́тат, ну́ллюс вэ́нтус сэку́ндус эст) — нет попутного ветра для того, кто не знает, к какому порту причалить.

1262. Ignorantia non est argumentum (игнора́нциа нон эст аргумэ́нтум) — «незнание — не довод» (Спиноза).

1263. Ignoscas aliis multa, nihil tibi (игно́скас а́лиис му́льта, ни́хиль ти́би) — другим прощай многое, себе — ничего.

1264. Ignoscito saepe alteri, nunquam tibi (игно́сцито сэ́пэ а́льтэри, ну́нквам ти́би) — «другим прощай часто, себе — никогда» (Публилий Сир).

1265. Ignoti nulla cupido (и́гноти ну́лля купи́до) — «к неизвестному нет влечения» (Овидий). Другими словами: чего не знаешь, того не желаешь.

1266. Ignoti nulla curatio morbi (и́гноти ну́лля кура́цио мо́рби) — «нельзя лечить неопознанную болезнь» (Цельс). Другими словами: что хорошо распознается, хорошо лечится.

1267. Ilias malorum (и́лиас малерум) — «илиада бедствий» (Цицерон). Другими словами: великое множество.

1268. Ille crucem sceleris pretium tulit, hic diadema (и́лле кру́цем сце́лерис прэ́циум ту́лит, хик диа́дэма) — «одному возмездием за преступление был крест, а другому — диадема» (Ювенал).

1269. Ille dolet vere, qui sine teste dolet (и́лле до́лет вэ́рэ, кви си́нэ тэ́стэ до́лет) — «истинно скорбит тот, кто скорбит без свидетелей» (Марциал).

1270. Ille non vivit, qui in perpetuo mortis metu vivit (и́лле нон ви́вит, кви ин пэрпэ́туо мо́ртис мэ́ту ви́вит) — не живет тот, кто живет в постоянном страхе смерти. Выражение имеет общий смысл с пословицей: «Лучше один раз умереть, чем всю жизнь бояться».

1271. Illotis manibus (и́ллётис ма́нибус) — без надлежащий подготовки (дословно: «с немытыми руками» (Плавт).

1272. Illud est sapere, non quod ante pedes modo est videre, sed etiam illa, quae futura sunt prospicere (и́ллюд эст са́пэрэ, нон квод а́нтэ пэ́дэс мо́до эст видэ́рэ, сэд э́циам и́лля, квэ футу́ра сунт проспи́церэ) — «быть мудрым — значит, видеть не только то, что под ногами, но и предвидеть будущее» (Теренций).

1273. Imago animi sermo est: qualis vir, tales oratio (има́го а́ними сэ́рмо эст: ква́лис вир, та́лес ора́цио) — «речь — зеркало души: каков человек, такова и речь» (Публилий Сир).

1274. Imago animi vultus est (има́го а́ними ву́льтус эст) — «лицо — зеркало души» (Цицерон).

1275. Imbrem in cribrum gerere (и́мбрэм ин кри́брум гэ́рэрэ) — «лить воду в решето» (Плавт).

1276. Immensum calcar gloria habet (иммэ́нсум ка́лькар глёриа ха́бэт) — слава — это большой стимул (дословно: «слава имеет огромную шпору» (Овидий).

1277. Immodicis brevis est aetas et rara senectus (иммо́дицис брэ́вис эст э́тас эт ра́ра сэнэ́ктус) — «у незаурядных людей век короток и старость редка» (Марциал).

1278. Impavide progrediamur (импа́видэ прогрэдиа́мур) — пойдем вперед без колебаний.

1279. Impedit ira animum, ne possit cernere verum (и́мпэдит и́ра а́нимум, нэ по́ссит це́рнэрэ ва́рум) — гнев не позволяет разуму познать правду.

1280. Imperare sibi maximum imperium est (импэра́рэ си́би ма́ксимум импэ́риум эст) — «повелевать собой — высшая власть» (Сенека Младший).

1281. Imperat aut servit collecta pecunia cuique (и́мпэрат а́ут сэ́рвит колле́кта пэку́ниа куи́квэ) — «для одних богатство — слуга, для других — господин» (Гораций).

1282. Imperatorem stantem mori oportet (импэрато́рэм ста́нтэм мо́ри опо́ртэт) — «императору надлежит умереть стоя» (Светоний). Другими словами: положение обязывает.

1283. Imperiti de artibus judicant, ut caeci de coloribus (импэ́рити дэ а́ртибус ю́дикант, ут це́ци дэ колёрибус) — невежды рассуждают об искусстве, как слепые о цветах. Другими словами: разбираться, как свинья в апельсинах.

1284. Imperitia pro culpa habetur (импэри́циа про ку́льпа хабэ́тур) — «незнание вменяется в вину» (формула римского права).

1285. Imperium in imperio (импэ́риум ин импэ́рио) — государство в государстве.

1286. Impia sub dulci melle venena latent (и́мпиа суб ду́льци мэ́лле вэ́нэна ля́тэнт) — «губительный яд скрывается под видом сладкого меда» (Овидий). Выражение передает тот же смысл, что и поговорка: «Гладка шерстка, да коготок востер».

1287. Imponit finem sapiens et rebus honestis (импо́нит фе́нэм са́пиэнс эт ра́бус хонэ́стис) — «мудрый соблюдает меру даже в достойных делах» (Ювенал).

1288. Impossibilium nulla est obligatio (импоссиби́лиум ну́лля эст облига́цио) — нет обязательства, если его предмет невозможен.

1289. Imprimatur (импри́матур) — пусть печатается.

1290. Improbus est homo, qui beneficium scit sumere et reddere nescit (и́мпробус эст хо́мо, кви бэнэфи́циум сцит су́мэрэ эт рэ́ддэрэ нэ́сцит) — «бесчестен человек, который благодеяние умеет принять, а заплатить тем же не умеет» (Плавт).

1291. In aere aedificare (ин а́эрэ эдифика́рэ) — «строить в воздухе (воздушные замки)» (то есть мечтать о несбыточном, витать в облаках) (Августин).

1292. In aere piscari, venari in mari (ин а́эрэ писка́ри, вэна́ри ин ма́ри) — «ловить рыбу в небе, охотиться в море» (Плавт).

1293. In aeternum (ин этэ́рнум) — навек, навсегда, навечно.

1294. In amore forma plus valet, quam auctoritas (ин амо́рэ фо́рма плюс ва́лет, квам аукто́ритас) — «в любви красота имеет большее значение, чем власть» (Публилий Сир).

1295. In angello cum libello (ин ангэ́ллё кум либэ́ллё) — в уголке и с книжкой (то есть уединившись за чтением).

1296. Inania verba venti ferunt (ина́ниа вэ́рба вэ́нти фэ́рунт) — «пустые речи уносят ветры» (Овидий).

1297. In aqua scribere (ин а́ква скри́бэрэ) — «писать на воде» (Катулл).

1298. In arca aperta etiam justus peccat (ин а́рка апэ́рта э́циам ю́стус па́ккат) — открытый сундук и честного в грех вводит.

1299. In arte sua quilibet rex (ин а́ртэ су́а кви́либэт рэкс) — в своем деле — каждый царь.

1300. In arte voluptas (ин а́ртэ волю́птас) — искусство доставляет радость.

1301. In articulo mortis (ин арти́кулё мо́ртис) — «в самый момент смерти» (Теренций). Другими словами: на смертном одре.

1302. In aurem utramvis otiose dormire (ин а́урэм утра́м вис оцио́зэ дорми́рэ) — «спать обоими ушами» (то есть ни о чем не заботиться).

1303. In bonam partem (ин бо́нам па́ртэм) — в хорошем смысле.

1304. In brevi (ин брэ́ви) — вкратце, в двух словах.

1305. In cadet ante senem, qui sapit ante diem (ин ка́дэт а́нтэ сэ́нэм, кви са́пит а́нтэ ди́эм) — «тот умрет раньше, чем состарится, кто прежде времени много знает». Фраза передает тот же самый смысл, что и поговорка: «Много будешь знать — скоро состаришься».

1306. In caducum parietem inclinare (ин ка́дукум пари́этэм инклина́рэ) — опираться на падающую стену (то есть иметь ненадежную опору).

1307. In camera caritatis (ин ка́мэра карита́тис) — «под сводом взаимного уважения» (то есть без свидетелей, с глазу на глаз).

1308. In carne (ин ка́рнэ) — во плоти. Так говорится о том, кто явился лично, собственной персоной.

1309. In cauda venenum (ин ка́уда вэнэ́нум) — «в хвосте — яд». С помощью этого выражения отмечают язвительный выпад в конце речи или письма.

1310. In cavea non canit luscinia (ин ка́вэа нон ка́нит люсци́ниа) — соловей в клетке не поет.

1311. Incedunt albati ad exsequias, pullati ad nuptias (и́нцедунт а́льбати ад экссэ́квиас, пу́лляти ад ну́птиас) — на похороны они идут в белой одежде, а на свадьбу — в черной, то есть делают все наоборот.

1312. Incerta pro spe non munera certa relinque (инце́рта про спэ нон му́нэра це́рта рэли́нквэ) — «из-за неопределенной надежды не оставляй верной выгоды». Фраза имеет общий смысл с поговоркой: «Лучше синица в руках, чем журавль в небе».

1313. Incertus animus dimidium sapientiae est (инце́ртус а́нимус дими́диум сапиэ́нциэ эст) — сомнение — половина мудрости.

1314. Incidere pennas alicui (инци́дэрэ пэ́ннас али́куи) — «подрезать крылья» (Цицерон). Другими словами: лишить возможности проявить себя.

1315. Incidit in foveam, quam fecit (и́нцидит ин фо́вэам, квам фэ́цит) — попал в ту же самую яму, которую вырыл другому. Фраза совпадает по смыслу с пословицей: «Не рой другому яму — сам в нее попадешь».

1316. Incidit in Scyllam, qui vult vitare Charybdim (и́нцидит ин Сци́ллям, кви вульт вита́рэ Хари́бдим) — «попадает к Сцилле тот, который хочет избежать Харибды» (Гораций).

1317. Incipit vita nova (и́нципит ви́та но́ва) — начинается новая жизнь.

1318. Incitare currentem (инцита́рэ куррэ́нтэм) — «подгонять того, кто и так уже бежит» (Цицерон).

1319. Incognito (инко́гнито) — тайно, скрывая свое настоящее имя.

1320. In commune bonum (ин комму́на бо́нум) — для общего блага.

1321. In compacto (ин компа́кто) — в сжатом виде, вкратце.

1322. In corpore (ин ко́рпорэ) — в полном составе.

1323. Incredibile dictu (инкрэди́биле ди́кту) — невероятно трудно поверить.

1324. Inde irae et lacrimae (и́ндэ и́рэ эт ля́кримэ) — «отсюда гнев и слезы» (Ювенал).

1325. In deposito (ин дэпо́зито) — на хранение.

1326. Index librorum (и́ндэкс либро́рум) — список книг.

1327. Index (и́ндэкс) — указатель, список.

1328. Indigne vivit, per quem non vivit alter (инди́гнэ ви́вит, пэр квэм нон ви́вит а́льтэр) — недостойно живет тот, кто не дает жить другим.

1329. In divitiis inopes, quod genus egestatis gravissimum est (ин диви́циис ино́пэс, квод гэ́нус эгэста́тис грави́ссимум эст) — нужда в богатстве — самый тяжкий вид нищеты.

1330. In dubio pro гео (ин ду́био про рэ́о) — в случае сомнения — в пользу обвиняемого.

1331. Industriae nil impossibile (инду́стриэ ниль импосси́биле) — для старательного нет ничего невозможного.

1332. In extenso (ин экстэ́нсо) — полностью, целиком, дословно.

1333. In extremis (ин экстрэ́мис) — в последний момент жизни, перед самой кончиной.

1334. Infandum renovare dolorem (инфа́ндум рэнова́рэ долёрэм) — ужасно вновь воскрешать боль.

1335. In favorem (ин фаво́рэм) — в пользу кого-либо, в чью-либо честь.

1336. Infelicissimum genus infortunii est fuisse felicem (инфэлици́ссимум гэ́нус инфорту́нии эст фуи́ссэ фэли́цем) — «величайшее несчастье — быть счастливым в прошлом» (Боэций).

1337. In fine (ин фи́нэ) — в конце.

1338. In folio (ин фо́лио) — в целый лист (имеется в виду самый большой формат книги).

1339. In futuro (ин футу́ро) — в будущем.

1340. Ingenio vivitur, caetera mortis erunt (ингэ́нио ви́витур, це́тэра мо́ртис э́рунт) — «живут дарованием, прочее — мертвым» (девиз на книгах шекспировской эпохи).

1341. Ingrato homine terra pejus nihil creat (и́нграто хо́минэ тэ́рра па́юс ни́хиль крэ́ат) — ничего худшего, чем неблагодарный человек, земля не рождает.

1342. In hoc signo vinces (ин хок си́гно ви́нцес) — «под этим знаком победишь». Это выражение, истоки которого в христианском предании об императоре Константине, часто используется как торговый знак.

1343. In hoc statu (ин хок ста́ту) — в таком положении.

1344. In imo pectore (ин и́мо пэкто́рэ) — в глубине души.

1345. In indefinitum (ин индэфи́нитум) — на неопределенный срок.

1346. In integrum (ин инта́грум) — в первоначальном виде.

1347. Iniqua nunquam imperia retinentur diu (ини́ква ну́нквам импэ́риа рэтина́нтур ди́у) — несправедливая власть недолговечна.

1348. Iniquissimam pacem justissimo bello anteferro (инкви́ссимам па́цем юсти́ссимо бэ́ллё антэфэ́рро) — самый несправедливый мир предпочтительнее самой справедливой войны.

1349. Iniquitates suae capiunt impium et funibus peccatorum suorum constringitur (иникви́татэс су́э ка́пиунт и́мпиум эт фу́нибус пэккато́рум суо́рум констри́нгитур) — «беззаконного уловляют собственные беззакония его, и в узах греха своего он содержится» (Библия).

1350. Iniquum est quemque ex veste aestimare (ини́квум эст квэ́мквэ экс вэ́стэ эстима́рэ) — несправедливо оценивать кого-либо по одежде.

1351. Injudicando criminosa celeritas (инъюдика́ндо кримино́за целе́ритас) — в проведении суда поспешность преступна.

1352. In jure cessio (ин ю́рэ це́ссио) — судебная уступка.

1353. Injuria realis (инъю́риа рэа́лис) — оскорбление действием.

1354. Injuria solvit amorem (инъю́риа со́львит амо́рэм) — обида разрушает любовь.

1355. Injuria verbalis (инъю́риа вэ́рбалис) — оскорбление словом.

1356. Injuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi (инъюри́арум нэ́мо обливисци́тур, бэнэфицио́рум а́утэм му́льти) — об обидах не забывает никто, о благодеяниях же — многие.

1357. Injuriarum remedium est oblivio (инъюри́арум рэмэ́диум эст обли́вио) — забвение — лекарство от несправедливостей.

1358. In labiis sapientis invenietur sapientia et virga in dorso eius qui indiget corde (ин ля́биис сапиэ́нтис инвэниэ́тур сапиэ́нциа эт ви́рга ин до́рсо э́юс кви и́ндигэт ко́рдэ) — «в устах разумного находится мудрость, но на теле глупого — розга» (Библия).

1359. In legibus salus (ин ле́гибус са́люс) — в законе спасение.

1360. In loco delicti (ин лёко дэли́кти) — на месте преступления.

1361. In loco (ин лёко) — на месте.

1362. In magnis et voluisse sat est (ин ма́гнис эт волюи́ссэ сат эст) — в великих делах достаточно и одного желания.

1363. In maxima potentia minima licentia (ин ма́ксима потэ́нциа ми́нима лице́нциа) — чем сильнее власть, тем меньше свободы.

1364. In mediam viam tutissimus ibis (ин мэ́диам ви́ам тути́ссимус и́бис) — посреди дороги ехать всего безопаснее.

1365. In medias res (ин мэ́диас рэс) — «в самую суть дела» (Гораций).

1366. In memoriam (ин мэмо́риам) — в память.

1367. In minimis maximus (ин ми́нимис ма́ксимус) — в мелочах велик.

1368. In multiloquio peccatum non deerit qui autem moderatur labia sua prudentissimus est (ин мультилёквио пэкка́тум нон дэ́эрит кви а́утэм модэ́ратур ля́биа су́а прудэнти́ссимус эст) — «при многословии не миновать греха, а сдерживающий уста свои — разумен» (Библия).

1369. In natura (ин нату́ра) — в действительности.

1370. Innocens credit omni verbo (и́нноценс крэ́дит о́мни вэ́рбо) — простодушный верит любому слову.

1371. In omnem eventum (ин о́мнэм эвэ́нтум) — на всякий случай.

1372. In omnia paratus (ин о́мниа пара́тус) — готов ко всему.

1373. In optima forma (ин о́птима фо́рма) — в наилучшем виде (то есть по всем правилам).

1374. In расе (ин па́це) — в мире, в покое.

1375. In расе leones, in proelio cervi (ин па́це лео́нэс, ин прёлио це́рви) — «во время мира — львы, в сражении — олени» (Тертуллиан).

1376. In patria natus non est propheta vocatus (ин па́триа на́тус нон эст про́фэта вока́тус) — «нет пророка в своем отечестве» (Евангелие от Иоанна).

1377. In perpetuum (ин пэрпэ́туум) — на вечные времена.

1378. In persona (ин пэрсо́на) — персонально.

1379. In pleno (ин пле́но) — в полном составе.

1380. In praesenti (ин прэзэ́нти) — в настоящее время.

1381. In praxi (ин пра́кси) — на практике.

1382. In principio creavit Deus caelum et terram (ин принци́пио крэа́вит Де́ус це́люм эт тэ́ррам) — «в начале сотворил Бог небо и землю» (Библия).

1383. In propria persona (ин про́приа пэрсо́на) — собственной персоной.

1384. In re (ин рэ) — на деле.

1385. In recto virtus (ин рэ́кто ви́ртус) — в правде добродетель.

1386. In rerum natura (ин рэ́рум нату́ра) — в природе вещей.

1387. In saecula saeculorum (ин сэ́куля сэкулёрум) — во веки веков.

1388. Insanus omnis furere credit (инса́нус о́мнис фу́рэрэ крэ́дит) — сумасшедший считает, что все остальные — безумцы.

1389. In sensu strictiori (ин сэ́нсу стрикцио́ри) — в более узком смысле.

1390. In silvam non ligna feras insanius (ин си́львам нон ли́гна фэ́рас инса́ниус) — «меньшим безумием было бы носить в лес дрова» (Гораций).

1391. In situ (ин си́ту) — в месте нахождения.

1392. In spe (ин спэ) — в надежде.

1393. Insperata accidit magis saepe quam qua speres (инспэра́та а́кцидит ма́гис сэ́пэ квам ква спэ́рэс) — неожиданное случается чаще ожидаемого.

1394. Instantia crucis (инста́нциа кру́цис) — решающее испытание.

1395. Instantia est mater doctrinae (инста́нциа эст ма́тэр доктри́нэ) — упорство — мать науки.

1396. In statu nascendi (ин ста́ту насце́нди) — в состоянии зарождения, в самом начале, в момент образования.

1397. In statu quo ante (ин ста́ту кво а́нтэ) — в прежнем состоянии.

1398. In summa (ин су́мма) — в итоге.

1399. Intelligenti pauca (интэллигэ́нти па́ука) — для понимающего достаточно и немногого.

1400. Intempestivo qui docet, ille nocet (интэмпэ́стиво кви до́цет, и́лле но́цет) — несвоевременные поучения вредят.

1401. In tempore opportuno (ин тэ́мпорэ оппо́ртуно) — в удобное время.

1402. Inter alia (и́нтэр а́лиа) — между прочим.

1403. Inter arma leges silent (и́нтэр а́рма ле́гэс си́лент) — когда говорит оружие, законы молчат.

1404. Inter bonos bene (и́нтэр бо́нос бэ́нэ) — между хорошими — все по-хорошему.

1405. Inter nos (и́нтэр нос) — между нами.

1406. Inter pares amicitia (и́нтэр па́рэс амици́циа) — дружба между равными.

1407. Inter parietes (и́нтэр пари́этэс) — в четырех стенах.

1408. Inter se (и́нтэр сэ) — между собой.

1409. Inter vepres rosae nascuntur (и́нтэр вэ́прэс ро́зэ наску́нтур) — и среди терновника растут розы.

1410. In transitu (ин тра́нзиту) — на ходу, в движении.

1411. In tyrannos (ин тира́ннос) — против тиранов.

1412. In usu (ин у́зу) — в употреблении.

1413. Inutilis quaestio solvitur silentio (ину́тилис квэ́сцио со́львитур силёнцио) — неуместный вопрос освобождается от ответа.

1414. In vas pertusum congerere (ин вас пэрту́зум конгэ́рэрэ) — дырявого кувшина не наполнишь.

1415. Invia est in medicina via sine lingua latina (и́нвиа эст ин мэдици́на ви́а си́нэ ли́нгва лати́на) — непроходим в медицине путь без латинского языка.

1416. In via juris (ин ви́а ю́рис) — законным путем.

1417. Invia virtuti nulla est via (и́нвиа ви́ртути ну́лля эст ви́а) — для доблести нет непроходимых путей.

1418. Invidia festos dies non agit (инви́диа фэ́стос ди́эс нон а́гит) — зависть праздников не соблюдает.

1419. Invidia gloriae comes (инви́диа глёриэ ко́мэс) — «зависть сопутствует славе» (Непот).

1420. Invidia plus officit subjecto quam objecto (инви́диа плюс о́ффицит субъе́кто квам объе́кто) — зависть в большей степени вредит самому завистнику, чем тому, кому завидуют.

1421. Invidus alterius macrescit rebus optimis (и́нвидус альтэ́риус макрэ́сцит рэ́бус о́птимис) — «завистник худеет, когда другому везет» (Гораций).

1422. In viis justitiae ambulo, in medio semitarum judicii (ин ви́ис юсти́циэ а́мбулё, ин мэ́дио сэми́тарум юди́ции) — «Я хожу по пути правды, по стезям правосудия» (Библия).

1423. In vili veste nemo tractat honeste (ин ви́ли вэ́стэ нэ́мо тра́ктат хонэ́стэ) — в нищенской одежде никто не выглядит благородно.

1424. In vino feritas (ин ви́но фэ́ритас) — в вине дикость. Другими словами: пьяный — что бешеный.

1425. In vino veritas (ин ви́но вэ́ритас) — «истина в вине» (Плиний). Выражение имеет тот же смысл, что и поговорка: «Что у трезвого на уме, то у пьяного на языке».

1426. In vino veritas, in aqua sanitas (ин ви́но вэ́ритас, ин а́ква са́нитас) — «истина — в вине, здоровье — в воде» (Плиний).

1427. Invita Minerva (и́нвита Минэ́рва) — «проти́в желания Минервы» (то есть без подлинного мастерства) (Гораций).

1428. In vitium ducit culpae fuga (ин ви́циум ду́цит ку́льпэ фу́га) — «желание избежать ошибки вовлекает в другую» (Гораций).

1429. In vitro (ин ви́тро) — в сосуде, в пробирке.

1430. In vivo (ин ви́во) — на живом организме.

1431. Ipsa dies quandoque parens, quandoque noverca (и́пса ди́эс квандо́квэ па́рэнс, квандо́квэ новэ́рка) — «тот же самый день иногда бывает матерью, иногда — мачехой» (Эразм Роттердамский). Смысл фразы хорошо передает выражение: «День на день не приходится».

1432. Ipsa peccandi voluntas peccatum est (и́пса пэкка́нди волю́нтас пэ́ккатум эст) — само желание грешить является прегрешением.

1433. Ipsa res monet (и́пса рэс мо́нэт) — «дело говорит само за себя» (Теренций).

1434. Ipsa scientia potestas est (и́пса сциэ́нциа потэ́стас эст) — само знание есть сила.

1435. Ipsa se velocitas implicat (и́пса сэ вэлёцитас и́мпликат) — «поспешность сама себе мешает» (Сенека Младший).

1436. Ipsa senectus morbus (и́пса сэнэ́ктус мо́рбус) — «сама старость — это болезнь» (Теренций).

1437. Ipse dixit (и́псэ ди́ксит) — «сам сказал» (то есть фраза из уст какого-нибудь непреложного авторитета).

1438. Ipse fecit (и́псэ фэ́цит) — сделал собственноручно.

1439. Ipse jubet mortis te meminisse deus (и́псэ ю́бэт мо́ртис тэ мэмини́ссэ дэ́ус) — «сам бог велит тебе помнить о смерти» (Марциал).

1440. Ipse magister dixit (и́псэ маги́стэр ди́ксит) — «сам учитель сказал» (Цицерон).

1441. Ipse morietur quia non habuit disciplinam et multitudine stultitiae suae decipietur (и́псэ мори́этур кви́а нон ха́буит дисципли́нам эт мультиту́динэ стульти́циэ су́э дэципи́этур) — «он умирает без наставления, и от множества безумия своего теряется» (Библия). Так говорят о человеке, который не послушался совета мудрого собеседника.

1442. Ipsissima verba (ипси́ссима вэ́рба) — слово в слово.

1443. Ipso facto (и́псо фа́кто) — в силу очевидного факта.

1444. Ipso jure (и́псо ю́рэ) — в силу закона.

1445. Ira furor brevis est: animam rege! (и́ра фу́рор брэ́вис эст: а́нимам рэ́гэ) — «гнев — кратковременное умоисступление: владей собой!» (Гораций).

1446. Ira odium gignit, concordia nutrit amorem (и́ра о́диум ги́гнит, конко́рдиа ну́трит амо́рэм) — «гнев порождает ненависть, согласие питает любовь» (Катон).

1447. Iracundiam qui vincit, hostem superat maximum (ираку́ндиам кви ви́нцит, хо́стам су́пэрат ма́ксимум) — «кто побеждает гнев, побеждает сильного врага» (Публилий Сир).

1448. Iratum breviter vites, inimicum diu (ира́тум брэ́витэр ви́тэс, ини́микум ди́у) — «рассерженного берегись недолго, а врага — долго» (Публилий Сир).

1449. Irreparabilium felix oblivio rerum! (иррэпараби́лиум фэ́ликс обли́вио рэ́рум) — счастлив не сожалеющий о прошедшем!

1450. Irritare crabrones (иррита́рэ кра́бронэс) — «раздразнить ос» (Плавт). Другими словами: дергать тигра за усы.

1451. I secundo omine (и сэку́ндо о́минэ) — «счастливой дороги, прощайте» (Гораций).

1452. Is fecit cui prodest (ис фэ́цит ку́и про́дэст) — сделал тот, кому выгодно.

1453. Iste homo non est unus e populo (и́стэ хо́мо нон эст у́нус э по́пулё) — «неординарный человек» (Сенека Младший).

1454. Ita diis placuit (и́та ди́ис пля́куит) — так было угодно богам.

1455. Ita fugias, ne praeter casam (и́та фу́гиас, нэ прэ́тэр ка́зам) — «беги так, чтобы не пробежать мимо своего дома» (то есть не перестарайся) (Теренций).

1456. Ita sim felix! (и́та сим фэ́ликс) — чтобы мне быть таким счастливым!

1457. Ita sunt altae stirpes stultitiae! (и́та сунт а́льтэ сти́рпэс стульти́циэ) — «сколь глубоки корни глупости!» (Цицерон).

1458. Ite ad vendentes! (и́тэ ад вэндэ́нтэс) — «идите к продавцам!» Такая надпись была над входом в библиотеку Скалигера, сделанная им для того, чтобы посетители не воровали его книги.

1459. Ite, missa est (и́тэ, ми́сса эст) — идите, все кончено.

1460. Item (и́тэм) — так же.

1461. Iustorum autem semita quasi lux splendens procedit et crescit usque ad perfectam diem (юсто́рум а́утэм сэ́мита ква́зи люкс спле́ндэнс проце́дит эт крэ́сцит у́сквэ ад пэрфэ́ктам ди́эм) — «стезя праведных — как светило лучезарное, которое более и более светлеет до полного дня» (Библия).

J

1462. Jactantius maerent, quae minus dolent (якта́нциус мэ́рэнт, квэ ми́нус до́лент) — «скорбь напоказ — небольшая скорбь» (Тацит).

1463. Jam fama nimium fecit (ям фа́ма ни́миум фэ́цит) — «уже молва лишнее прибавила» (Сенека Младший). Другими словами: «Скажешь на копейку, прибавят на рубль».

1464. Jam neminem antepones catoni (ям нэ́минэм антэпо́нэс ка́тони) — «уж выше ты не поставишь никого» (то есть выше всяческих похвал) (Цицерон).

1465. Jam proximus ardet Ucalegon (ям про́ксимус а́рдэт Ука́легон) — «уже пылает дом соседа Укалегона» (Вергилий). Смысл выражения можно передать поговоркой: «По людям пойдет, и до тебя дойдет».

1466. Jam satis superque (ям са́тис супэ́рквэ) — «уже достаточно и сверх того» (Цицерон). Иной вариант: уже больше, чем нужно.

1467. Jam veniet tacito tarda senecta pede (ям вэ́ниэт та́цито та́рда сэна́кта пэ́дэ) — «уже подходит медлительная старость тихой стопой» (Овидий).

1468. Jamque opus exegi, quod nec Jovis ira nec ignis nec poterit ferrum nec edax abolere vetustas (я́мквэ о́пус э́кзэги, квод нэк Йо́вис йра нэк йгнис нэк по́тэрит фэ́ррум нэк э́дакс аболо́рэ вэту́стас) — «уже закончил произведение, которое не сможет уничтожить ни гнев, ни огонь, ни меч Юпитера, ни опустошающая старость» (Овидий).

1469. Januis clausis (я́нуис кля́узис) — при закрытых дверях.

1470. Jejunus venter non audit verba libenter (е́юнус вэ́нтэр нон а́удит вэ́рба либэ́нтэр) — голодный живот разговоров не любит. Иной вариант: разговором сыт не будешь.

1471. Joco non serio (йо́ко нон сэ́рио) — в шутку, а не всерьез.

1472. Joco remoto (йо́ко рэмо́то) — без шуток, совсем серьезно.

1473. Jove nondum barbato (Йо́вэ но́ндум барба́то) — «когда Юпитер был еще без бороды». Иные варианты: с незапамятных времен, очень давно.

1474. Jucunda memoria est praeteritorum malorum (юку́нда мэмо́риа эст прэтэрито́рум малёрум) — «приятно воспоминание о минувших невзгодах» (Цицерон).

1475. Jucundi acti labores (юку́нди а́кти лябо́рэс) — приятен оконченный труд.

1476. Jucundissimum est amari, sed non minus amare (юкунди́ссимум эст ама́ри, сэд нон ми́нус ама́рэ) — очень приятно быть любимым, но не менее приятно любить самому.

1477. Jucundum nihil est nisi quod reficit varietas (юку́ндум ни́хиль эст ни́зи квод рэ́фицит вари́этас) — «ничто не приятно, если не освежает разнообразие» (Публилий Сир). Иными словами: свой хлеб приедается.

1478. Judex est lex loquens (ю́дэкс эст лекc лёквэнс) — судья — это говорящий закон.

1479. Judex habere debet duos sales, salem sapientiae ne sit insipidus et salem conscientiae, ne sit diabolus (ю́дэкс хабэ́рэ дэ́бэт ду́ос са́лес, са́лем сапиэ́нциэ нэ сит инси́пидус эт са́лем консциэ́нциэ, нэ сит диа́болюс) — судья должен обладать двумя свойствами: свойством мудрости, чтобы он не был глупым, и свойством совести, чтобы он не был жестоким.

1480. Judicatum solvi (юди́катум со́льви) — оправдательный приговор.

1481. Judicium Paridis (юди́циум Па́ридис) — «суд Париса» (Вергилий). Иной вариант: третейский судья.

1482. Juncta juvant (ю́нкта ю́вант) — единодушие помогает.

1483. Jungere vulpes (ю́нгэрэ ву́льпэс) — затевать бесполезное дело (дословно: «запрягать лисиц»).

1484. Junget vix tria verba miser (ю́нгэт викс три́а вэ́рба ми́зэр) — «едва три слова связывает, несчастный» (Марциал). Другими словами: двух слов сказать не может.

1485. Jurare in verba magistri (юра́рэ ин вэ́рба маги́стри) — клясться словами учителя. Иные варианты: ссылаться на авторитетное мнение, бесспорно принимать на веру.

1486. Juravi lingua, mentem injuratam gero (юра́ви ли́нгва, мэ́нтэм инъю́ратам гэ́ро) — «я клялся языком, но не мыслью» (Цицерон).

1487. Jure (ю́рэ) — по праву.

1488. Juris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere (ю́рис прэце́пта сунт хэк: хонэ́стэ ви́вэрэ, а́льтэрум нон ле́дэрэ, су́ум куи́квэ трибу́эрэ) — предписания закона сводятся к следующему: честно жить, не обвинять других и каждому воздавать по заслугам. Иной вариант: предписания закона таковы: жить честно, не обижать другого, каждому воздавать по заслугам.

1489. Jus ас fas (юс ак фас) — писаное, а также и неписаное право.

1490. Jus civile (юс ци́виле) — гражданское право.

1491. Jus commune (юс комму́нэ) — общее право.

1492. Jus criminale (юс кримина́ле) — уголовное право.

1493. Jus est ars boni et aequi (юс эст ape бо́ни эт э́кви) — право — наука о том, что хорошо и справедливо.

1494. Jus ex injuria non oritur (юс экс инъю́риа нон ори́тур) — право не может возникнуть из правонарушения.

1495. Jus gentium (юс гэ́нциум) — международное право. Иной вариант: право народов.

1496. Jus naturale (юс нату́рале) — естественное право.

1497. Jus primae noctis (юс при́мэ но́ктис) — право первой ночи (обычай, по которому феодал мог провести первую брачную ночь с невестой любого своего вассала или крепостного).

1498. Jus privatum (юс прива́тум) — частное право.

1499. Jus publicum privatorum pactis mutari non potest (юс пу́бликум привато́рум па́ктис мута́ри нон по́тает) — публичное право не может быть изменено соглашением частных лиц.

1500. Jus publicum (юс пу́бликум) — публичное право.

1501. Jus summam saepe summa malitia est (юс су́ммам сэ́па су́мма мали́циа эст) — высшее право часто есть высшее зло.

1502. Jus vitae ас necis (юс ви́тэ ак нэ́цис) — право распоряжаться жизнью и смертью.

1503. Justitia est obtemperatio scriptis legibus (юсти́циа эст обтэмпэра́цио скри́птис ле́гибус) — справедливость — это повиновение писаным законам.

1504. Justitia nemine neganda est (юсти́циа на́мина нэга́нда эст) — нельзя никому отказывать в правосудии.

1505. Justitia nihil expetit praemii (юсти́циа ни́хиль э́кспэтит прэ́мии) — справедливость не требует никакой награды.

1506. Justum et tenacem propositi virum! (ю́стум эт тэ́нацем пропо́зити ви́рум) — «кто прав и твердо к цели идет!» (Гораций).

1507. Juvat cibus post opus (ю́ват ци́бус пост о́пус) — приятна еда после труда.

1508. Juvenes plura loquuntur, senes utiliora (ю́вэнэс плю́ра лёкву́нтур, сэ́нэс утилио́ра) — молодые говорят больше, старики — полезнее.

1509. Juveni parandum, seni utendum (ю́вэни пара́ндум, сэ́ни утэ́ндум) — молодой должен готовиться, старый — пользоваться.

1510. Juvenile vitium est, regere non posse impetum (ювэ́ниле ви́циум эст, рэ́гэрэ нон по́ссэ и́мпэтум) — юношеский недостаток — не уметь сдерживать горячность.

1511. Juventus ventus (ювэ́нтус вэ́нтус) — молодость ветрена.

1512. Juxta fluvium puteum fodit (ю́кста флю́виум пу́тэум фо́дит) — «рядом с речкой колодец роет». Выражение употребляется, когда хотят указать на некий бесполезный труд.

L

1513. Labia justi considerant placita et os impiorum perversa (ля́биа ю́сти консидэ́рант пля́цита эт ос импи́орум пэрвэ́рса) — «уста праведных знают благоприятное, а уста нечестивых — развращенное» (Библия).

1514. Labia justi erudiunt plurimos qui autem indocti sunt in cordis egestate morientur (ля́биа ю́сти эру́диунт плю́римос кви а́утэм индо́кти сунт ин ко́рдис эгэста́тэ мориэ́нтур) — «уста праведного обучают многих, а глупые умирают от недостатка разума».

1515. Labor callum obducit dolori (ля́бор ка́ллюм обду́цит долёри) — «труд притупляет боль» (Цицерон). Иной вариант: труд притупляет горе.

1516. Labor corpus firmat (ля́бор ко́рпус фи́рмат) — труд укрепляет тело.

1517. Labor est etiam ipse voluptas (ля́бор эст э́циам и́псэ волю́птас) — труд уже сам по себе наслаждение.

1518. Labor et patientia omnia vincunt (ля́бор эт пациэ́нциа о́мниа ви́нкунт) — терпение и труд все побеждают. Иными словами: терпенье и труд все перетрут.

1519. Labor improbus (ля́бор и́мпробус) — упорный труд.

1520. Labor ineptiarum (ля́бор инэпци́арум) — бессмысленный труд.

1521. Labor juventuti optimum est obsonium (ля́бор ювэ́нтути о́птимум эст обсо́ниум) — «труд — наилучшая закуска для молодежи» (Вергилий).

1522. Labor non onus, sed beneficium (ля́бор нон о́нус, сэд бэнэфи́циум) — труд не бремя, а благо.

1523. Labor omnia vincit (ля́бор о́мниа ви́нцит) все побеждает труд.

1524. Labor omnia vincit improbus (ля́бор омниа ви́нцит и́мпробус) — упорный труд все преодолевает.

1525. Labor recedet, bene factum non abscedet (ля́бор рэ́цедэт, бэ́нэ фа́ктум нон а́бсцедэт) — труд кончится, но хорошо исполненная работа не пропадет. Иными словами: что посеешь, то и пожнешь.

1526. Laboremus (лябо́рэмус) — будем трудиться.

1527. Labores periunt honores (лябо́рэс пэ́риунт хоно́рэс) — труды рождают почести. Иными словами: по труду и честь.

1528. Labra id, non palatum rigat (ля́бра ид, нон па́лятум ри́гат) — «губы, но не нёбо смачивает». Иными словами: по усам текло, а в рот не попало.

1529. Lac gallinaceum (ляк галлина́цеум) — «птичье молоко». Фраза употребляется, когда хотят указать на что-то недостижимое.

1530. Lacrima Christi (ля́крима Хри́сти) — слеза Христа.

1531. Lacrima nihil citius arescit (ля́крима ни́хиль ци́циус арэ́сцит) — «ничего не сохнет быстрее слезы» (Цицерон). Иной вариант: слезы быстро сохнут.

1532. Laetus gallinacei haustum sperare (ля́ктус галлина́цеи хау́стум спэра́рэ) — надеяться хлебнуть птичьего молока. Так говорят о беспочвенных надеждах и необоснованных претензиях на что-либо.

1533. Laesa etiam repugnat ovis (ле́за э́циам рэпу́гнат о́вис) — даже овца, если у нее лопнет терпение, оказывает сопротивление.

1534. Laesus ab igne puer timet illum postea simper (ле́зус аб и́гнэ пу́эр ти́мэт и́ллюм по́стэа си́мпэр) — пострадавший от огня ребенок боится его всегда.

1535. Laetificat stultum grandis promissio multum (лети́фикат сту́льтум гра́ндис проми́ссио му́льтум) — глупца очень тешит большое обещание. Иными словами: надеяться и ждать — одураченным стать.

1536. Laetitia garrula res est (лети́циа га́рруля рэс эст) — радость словоохотлива.

1537. Laetius est, quoties magno sibi constat honestum (ле́циус эст, кво́циэс магно си́би ко́нстат хонэ́стум) — доблесть тем отраднее, чем бо́льших трудов она сама по себе стоит.

1538. Lampada cursu tibi trado (лямпа́да ку́рсу ти́би тра́до) — передаю на бегу тебе лампаду. Иными словами: передавать факел, эстафету.

1539. Lapis offensionis et petra scandali (ля́пис оффэнсио́нис эт пэ́тра ска́ндали) — камень преткновения и скала соблазна.

1540. Lapis offensionis (ля́пис оффэнсио́нис) — камень преткновения.

1541. Lapis philosophorum (ля́пис филёзофо́рум) — философский камень.

1542. Lapsus (ля́псус) — ошибка, промах.

1543. Lapsus calami (ля́псус ка́лями) — описка, ошибка в правописании.

1544. Lapsus linguae (ля́псус ли́нгвэ) — обмолвка, оговорка, ошибка в разговоре.

1545. Lapsus memoriae (ля́псус мэмо́риэ) — ошибка памяти.

1546. Larga manu (ля́рга ма́ну) — щедро, щедрой рукой. Иными словами: дать от души.

1547. Largitio fundum non habet (лярги́цио фу́ндум нон ха́бэт) — щедрость не имеет пределов.

1548. Laterem lavare (ля́тэрэм лява́рэ) — «мыть кирпич». Так говорят, когда хотят указать на напрасный труд.

1549. Latine loqui (ляти́нэ лёкви) — говорить по-латински. Фраза употребляется, когда хотят указать на то, что необходимо говорить ясно, открыто, честно, кратко и лаконично.

1550. Latinitate culinaria utitur (лятинита́тэ кулина́риа ути́тур) — пользуется «кухонной латынью». Фраза указывает на малообразованного человека с претензиями на ученость.

1551. Lato gramine sata strangulantur (ля́то гра́минэ са́та странгуля́нтур) — сорняки губят посевы.

1552. Lato sensu (ля́то сэ́нсу) — в широком смысле.

1553. Latrans stomachus (ля́транс стома́хус) — пустой желудок (дословно: «лающий желудок»). Иными словами: желудок, бурчащий от голода.

1554. Latrante uno latrat stati met alter canis (лятра́нтэ у́но ля́трат ста́ти мэт а́льтэр ка́нис) — когда лает одна собака, сразу лает и другая.

1555. Laudaberis si homo probus veris (ляуда́бэрис си хо́мо про́бус ва́рис) — тебя будут хвалить, если будешь достойным человеком.

1556. Laudamus veteres, sed nostris utimur annis (ляу́дамус вэ́тэрэс, сэд но́стрис ути́мур а́ннис) — восхваляем прошлые годы, но живем современностью.

1557. Laudat vanales qui vult extrudere merces (ля́удат ва́налес кви вульт экстру́дэрэ мэ́рцес) — «хвалит выставленных на продажу рабов тот, кто хочет их продать». Иными словами: всякий купец свой товар хвалит.

1558. Laudator temporis acti (ляуда́тор тэ́мпорис а́кти) — восхвалитель былых времен.

1559. Laudator temporis praesentis (ляуда́тор тэ́мпорис прэзэ́нтис) — восхвалитель современности.

1560. Laus alit artes (ля́ус а́лит а́ртэс) — похвала питает искусства.

1561. Laus in proprio ore sordescit (ля́ус ин про́прио о́рэ сордэ́сцит) — похвала из собственных уст неприлична.

1562. Laus magna natis obsequi parentibus (ля́ус ма́гна на́тис обсэ́кви парэ́нтибус) — велика похвала детям, слушающимся своих родителей.

1563. Laus nova nisi oritur, etiam vetus amittitur (ля́ус но́ва ни́зи ори́тур, э́циам вэ́тус ами́ттитур) — если не приходит новая сила, то исчезает прежняя.

1564. Legalitas regnorum fundamentum (лега́литас рэ́гнорум фундамэ́нтум) — законность есть основа государства.

1565. Legatus non caeditur, neque violabitur (ле́гатус нон це́дитур, нэ́квэ виоляби́тур) — посла не секут и не обижают.

1566. Lege (ле́гэ) — по закону.

1567. Lege artis (ле́гэ а́ртис) — по всем правилам искусства (дословно: «по закону мастера»).

1568. Legem brevem esse oportet (ле́гэм брэ́вэм э́ссэ опо́ртэт) — закон должен быть кратким.

1569. Leges humanae nascuntur, vivint et moriuntur (ле́гэс хума́нэ наску́нтур, ви́винт эт мориу́нтур) — законы людские рождаются, живут и умирают.

1570. Legum servi esse debemus ut liberi esse possimus (ле́гум сэ́рви э́ссэ дэ́бэмус ут ли́бэри э́ссэ по́ссимус) — мы должны быть рабами законов, чтобы могли быть свободными.

1571. Leonem mortuum etiam et catuli mordent (лео́нэм мо́ртуум э́циам эт ка́тули мо́рдэнт) — мертвого льва даже и щенята кусают.

1572. Leones non sunt papulionibus molesti (лео́нэс нон сунт папулио́нибус моле́сти) львы бабочкам не опасны.

1573. Leonina societas (лео́нина соци́этас) — «львиное содружество». Фраза указывает на такой договор, по которому один участник получает только выгоду, а второй несет все убытки.

1574. Leporem frondium crepitus terret (ле́порэм фро́ндиум крэ́питус тэ́ррэт) — заяц боится шороха листьев. Иными словами: у страха глаза велики.

1575. Lepus pro carnibus (ле́пус про ка́рнибус) — заяц за свою шкуру боится. Иными словами: дрожать за свою шкуру.

1576. Lepus tute est, pulpamentum quaeris? (ле́пус ту́тэ эст, пульпамэ́нтум квэ́рис) — «заяц еще не пойман, а ты требуешь мяса?»

1577. Levat lassitudinem et jam laboris mutatio (ле́ват лясситу́динэм эт ям лябо́рис мута́цио) — уже сама перемена труда уменьшает усталость. Иными словами: отдых должен быть в смене труда.

1578. Leve est miseriam ferre, perferre est grave (ле́ва эст мизэ́риам фэ́ррэ, пэрфэ́ррэ эст гра́вэ) — «тяжело не перенести горе, а переносить его все время» (Сенека Младший).

1579. Leve fit, quod bene fertur onus (ле́вэ фит, квод бэ́нэ фе́ртур о́нус) — «тяжесть, которую смело носят, становится легкой» (Овидий).

1580. Levis est consolatio ex miseria aliorum (ле́вис эст консоля́цио экс мизе́рна алио́рум) — легко найти утешение, если горе чужое. Иной вариант: чужое горе не болит.

1581. Levis est fortuna: cito reposcit, quae dedit (ле́вис эст форту́на: ци́то рэпо́сцит квэ де́дит) — судьба переменчива: быстро забирает то, что дала.

1582. Levis est labor omnis amanti (ле́вис эст ля́бор о́мнис ама́нти) — для влюбленного любые трудности легки.

1583. Levius fit patientia quidquid colrigere est nefas (ле́виус фит пациэ́нциа кви́дквид корри́гэрэ эст нэ́фас) — что нельзя изменить, то можно облегчить терпением.

1584. Lex aequitate gaudet; appetit perfectum; est norma recti (лекс эквита́тэ га́удэт; а́ппэтит пэрфэ́ктум; эст но́рма рэ́кти) — право наслаждаться справедливостью, стремиться к совершенству есть господство правого.

1585. Lex est ratio summa quae jubet quae sunt utilia et necessaria, et contraria prohibet (лекс эст ра́цио су́мма квэ ю́бэт квэ сунт ути́лиа эт нэцесса́риа, эт контра́рна прохи́бэт) — право есть осуществление разума, который требует тех вещей, что являются полезными и необходимыми, и запрещает обратное.

1586. Lex est tutissima cassis; sub clypeo legis nemo decipitur (лекс эст тути́ссима ка́ссис; суб кли́пэо ле́гис нэ́мо дэципи́тур) — право есть безопаснейший шлем. Иной вариант: под защитой права никто не бывает обманут.

1587. Lex et region (лекс эт рэ́гион) — закон и страна. Иными словами: каждая страна имеет свои законы.

1588. Lex neminem cogit ad impossibilia (лекс нэ́минэм ко́гит ад импоссиби́лиа) — закон ни от кого не требует невозможного.

1589. Lex nemini operatur iniquum, nemini facit injuriam (лекс нэ́мини опэ́ратур ини́квум, нэ́мини фа́цит инъю́риам) — закон никогда не учиняет несправедливости, никому не причиняет вреда.

1590. Lex non scripta (лекс нон скри́пта) — неписаный закон.

1591. Lex omnes mortales alligat (лекс о́мнэс мо́рталес а́ллигат) — закон обязателен для всех смертных.

1592. Lex prospicit non respicit (лекс про́спицит нон рэ́спицит) — закон смотрит вперед, а не назад.

1593. Lex respicit aequitatem (лекс рэ́спицит эквита́тэм) — право с уважением относится к справедливости.

1594. Lex semper dabit remedium (лекс сэ́мпэр да́бит рэмэ́диум) — закон всегда предусматривает способ защиты.

1595. Lex semper intendit quod convenit rationi (лекс сэ́мпэр интэ́ндит квод конвэ́нит рацио́ни) — закон всегда имеет в виду то, что соответствует разуму.

1596. Lex specialis derogat generali (лекс спэциа́лис дэ́рогат гэнэ́рали) — специальный закон отстраняет основной закон.

1597. Lex uno ore omnes alloquitur (лекс у́но о́рэ о́мнэс аллёквитур) — закон говорит со всеми одинаково.

1598. Lex vigilantibus, non dormientibus (лекс вигиля́нтибус, нон дормиэ́нтибус) — закон для деятельных, а не для тех, кто дремлет.

1599. Libenter homines id quod volunt credunt (либэ́нтэр хо́минэс ид квод во́люнт крэ́дунт) — охотно люди верят тому, чего желают.

1600. Liber est mutus magister (ли́бэр эст му́тус маги́стэр) — книга — немой учитель.

1601. Libera nos a malo (ли́бэра нос а ма́лё) — избави нас от зла.

1602. Liberalis de alieno (либэра́лис дэ алиэ́но) — щедрый за чужой счет.

1603. Liberalitatem effusio imitatur (либэралита́тэм эффу́зио имита́тур) — расточительность подражает щедрости.

1604. Liberis nihil carius humano generi est (ли́бэрис ни́хиль ка́риус хума́но гэнэ́ри эст) — нет ничего дороже для человеческого рода, чем дети.

1605. Libero lecto nihil est jucundius (ли́бэро ле́кто ни́хиль эст юку́ндиус) — нет ничего приятнее свободной постели.

1606. Libertas decembris (либэ́ртас дэце́мбрис) — «декабрьская свобода». Фраза указывает на время так называемых сатурналий — период, когда рабам в Риме жилось вольнее. Если говорить коротко, то афоризм синонимичен фразе: «Разгул демократии».

1607. Libertas inaestimabilis res est (либэ́ртас инэстима́билис рэс эст) — свобода — вещь бесценная.

1608. Liberum arbitrium indifferentiae (ли́бэрум арби́триум индиффэрэ́нциэ) — полная свобода выбора.

1609. Liberum veto (ли́бэрум вэ́то) свободное вето.

1610. Librum ab oculo legere (ли́брум аб о́кулё ле́гэрэ) — читать с листа. Иными словами: читать свободно, не обращаясь к словарю.

1611. Licentia poetica (лице́нциа поэ́тика) — поэтическая вольность.

1612. Licentiam des linguae, cum verum petas (лице́нциам дэс ли́нгвэ, кум вэ́рум пэ́тас) — не сдерживай языка, когда добиваешься правды.

1613. Licet ipsa vitium sit ambitio, frequenter tamen causa virtutum est (ли́цет и́пса ви́циум сит амби́цио, фрэквэ́нтэр та́мэн ка́уза вирту́тум эст) — пожалуй, честолюбие само по себе порок, но часто оно является причиной доблести.

1614. Licet sapere sine pompa, sine invidia (ли́цет са́пэрэ си́нэ по́мпа, си́нэ инви́диа) — можно быть разумным без заносчивости и зависти.

1615. Licitum sit (ли́цитум сит) — да будет дозволено.

1616. Ligna in silvis fers (ли́гна ин си́львис фэрс) — несешь дрова в лес. Иными словами: напрасно трудишься.

1617. Lingua academica (ли́нгва акадэ́мика) — академический язык. Иными словами: язык науки (терминология).

1618. Lingua dataria (ли́нгва дата́риа) — щедрый на посулы язык. Фраза указывает на человека, который много обещает, но практически ничего не делает.

1619. Lingua est hostis hominum amicusque diaboli et feminarum (ли́нгва эст хо́стис хо́минум амику́сквэ диа́боли эт фэмина́рум) — язык — враг людей и друг дьявола и женщин.

1620. Lingua lapsa verum dicti (ли́нгва ля́пса вэ́рум ди́кти) — с языка сорвалось — значит, правда.

1621. Lingua mali pars pessima servi (ли́нгва ми́ли парс пэ́ссима сэ́рви) — язык — худшая часть худшего слуги. Иными словами: язык мой — враг мой.

1622. Linguam caninam comedit (ли́нгвам кани́нам ко́мэдит) — «язык собачий съел». Иными словами: лаять, то есть говорить сверх всякой меры о всякой ерунде.

1623. Linguam tenere (ли́нгвам тэнэ́рэ) — держать язык за зубами (дословно: «держать язык»).

1624. Lis litem generat (лис ли́тэм гэ́нэрат) — ссора рождает новую ссору.

1625. Litora castis inimica puellis (ли́тора ки́стис ини́микапуэ́ллис) — «берега, враждебные чистым девам». Иными словами: злачные места.

1626. Littera docet, littera nocet (ли́ттэра до́цет, ли́ттэра но́цет) — буква учит, буква же и портит.

1627. Littera occidit, spiritus autem vivificat (ли́ттэра окци́дит, спи́ритус и́утэм вивифи́кат) — буква убивает, а дух животворит. Иными словами: следовать не букве, а духу закона.

1628. Littera scripta manet (ли́ттэра скри́пта ми́нэт) — написанное остается. Иными словами: что написано пером, того не вырубишь топором.

1629. Litterae humaniores (ли́ттэрэ хуманио́рэс) — гуманитарные науки.

1630. Litterarum radices amarae, fructus dulces sunt (литтэри́рум ри́дицес ами́рэ, фру́ктус ду́льцес сунт) — корни науки горьки, а плоды сладки.

1631. Loca tacentia (лёка таце́нциа) — мир безмолвия, то есть загробный мир.

1632. Loco citato (лёко цита́то) — в упомянутом месте.

1633. Loco dolente (лёко доле́нтэ) — болевая точка.

1634. Loco ignominiae est apud indignum dignitas (лёко игноми́ниэ эст а́пуд инди́гнум ди́гнитас) — бесчестный похвалил — вот и бесчестье.

1635. Locri bonus est odor ex re qualibet (лёкри бо́нус эст о́дор экс рэ ква́либэт) — запах прибыли приятен, от чего бы он ни исходил. Иными словами: деньги не пахнут.

1636. Locus minoris resistencia (лёкус мино́рис рэзистэ́нциа) — место наименьшего сопротивления.

1637. Locus topicus (лёкус то́пикус) — общее место.

1638. Longe fugit quisquis suos fugit (лёнгэ фу́гит кви́сквис су́ос фу́гит) — кто бежит от своих, тому долго придется бежать. Иными словами: от себя не убежишь.

1639. Longo sed proximus intervallo (лёнго сэд про́ксимус интэрва́ллё) — ближайший, но на большом расстоянии.

1640. Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla (лёнгум и́тэр эст пэр прэце́пта, брэ́вэ эт э́ффикакс пэр экзэ́мпля) — долог путь поучений, краток же и успешен на примерах. Иными словами: добрый пример лучше ста слов.

1641. Loquendum ut vulgus senciendum ut docit (лёквэ́ндум ут ву́льгус сэнциэ́ндум ут до́цит) — надо говорить так, как говорит народ, и мыслить, как мыслят ученые.

1642. Loquentiae multum, sapientiae parum (лёквэ́нциэ му́льтум, сапиэ́нциэ па́рум) — болтовни много, мудрости мало. Иными словами: много говорено, да мало сказано.

1643. Loqui ignorbit qui tacere nesciet (лёкви игно́рбит кви таце́рэ нэ́сциэт) — кто не сумеет промолчать, тот не выучится говорить.

1644. Loco laudato (лёко ляуда́то) — в названном месте.

1645. Lucerna sublata nil discriminis inter mulieres (люце́рна субля́та ниль дискри́минис и́нтэр мули́эрэс) — если убрать светильник, нет разницы между женщинами. Иными словами: ночью все кошки серы.

1646. Lucrum pudori praestat (лю́крум пуд о́ри прэ́стат) — прибыль лучше стыда. Иными словами: хоть стыдно, да сытно.

1647. Ludus animo debet gliquando dari (лю́дус а́нимо дэ́бэт гликва́ндо да́ри) — иногда следует переключать ум на развлечения.

1648. Lumen mundi (лю́мэн му́нди) — светоч мира.

1649. Luna latrantem canem non curat (лю́на лятра́нтэм ка́нем нон ку́рат) — луна не обращает внимания на лай собаки.

1650. Lupo agnum eripere (лю́по а́гнум эри́пэрэ) — вырвать у волка ягненка.

1651. Lupo ovem commisisti (лю́по о́вэм коммизи́сти) — ты доверил овцу волку.

1652. Lupum auribus tenere (лю́пум ау́рибус тэнэ́рэ) — «держать волка за уши». Иными словами: находиться в безвыходном положении.

1653. Lupus in fibula (лю́пус ин фи́буля) — легок на помине (дословно: «волк в басне»). Иными словами: «про волка речь, а он навстречь».

1654. Lupus non mordet lupum (лю́пус нон мо́рдат лю́пум) — волк волка не кусает.

1655. Lupus pilum mutat, non mentem (лю́пус пи́люм му́тат, нон ма́нтам) — волк меняет шкуру, а не состояние ума. Иными словами: «сколько волка ни корми, все в лес норовит убежать».

1656. Lusus naturae (лю́зус нату́ра) — игра природы. Иными словами: что-то необыкновенное.

1657. Lutum, nisi tunditur, non fit testa (лю́тум, ни́зи тунди́тур, нон фит та́ста) — не замесив глины, не вылепишь горшка. Иными словами: «без труда не выловишь и рыбку из пруда».

1658. Lux in tenebris (люкс ин тэна́брис) — свет во мраке.

1659. Lux veritatis (люкс вэрита́тис) — свет истины.

1660. Luxuria inopiae mater (люксу́риа ино́пиэ ма́тэр) — роскошь — мать бедности.

1661. Lyncei contemplare oculis (Ли́нцэи контэмпля́рэ о́кулис) — смотреть глазами Линкея. Иными словами: зорко смотреть.

M

1662. Macte animo! (ма́ктэ а́нимо) — мужайся!

1663. Magister bibendi (маги́стэр бибэ́нди) — мастер по части выпивки.

1664. Magister dixit (маги́стэр ди́ксит) — «так сказал учитель». Фраза употребляется, как ссылка на непререкаемый авторитет.

1665. Magistra vitae (маги́стра ви́тэ) — наставница жизни.

1666. Magna et veritas, et praevalebit (ма́гна эт вэ́ритас, эт прэва́лебит) — нет ничего превыше истины, и она восторжествует.

1667. Magni sunt, humanes tamen (ма́гни сунт, хума́нэс та́мэн) — вели́кие, но люди.

1668. Magnum ignotum (ма́гнум игно́тум) — великое неведомое.

1669. Mala fide (ма́ля фи́дэ) — неискренне, нечестно.

1670. Mala herba cito crescit (ма́ля хэ́рба ци́то крэсцит) — сорная трава растет быстро.

1671. Male facere qui vult, nunquam non causam invenit (ма́ле фа́церэ кви вульт, ну́нквам нон ка́узам инвэ́нит) — желающий навредить всегда найдет причину.

1672. Male parta cito dilabuntur memoria (ма́ле па́рта ци́то дилябу́нтур мэмо́риа) — плохо приобретенное быстро забывается.

1673. Male suada fames (ма́ле сва́да фа́мэс) — голод — дурной советник.

1674. Mali principii malus finis (ма́ли принци́пии ма́люс фи́нис) — плохому началу и плохой конец.

1675. Malitia supplet aetatem (мали́циа су́пплет эта́тэм) — каждый век имеет свои пороки.

1676. Malo cum Platone errare, quam cum aliis recte sentire (ма́лё кум Плято́нэ эрра́рэ, квам кум а́лиис рэ́ктэ сэнти́рэ) — лучше ошибаться с Платоном, чем быть правым с другими.

1677. Malum consilium consultori pessimum est (ма́люм конси́лиум консу́льтори пэ́ссимум эст) — дурной умысел оборачивается против того, кто его замыслил. Иными словами: не рой другому яму, сам в нее попадешь.

1678. Malum est consilium, quod mutari non potest (ма́люм эст конси́лиум, квод мута́ри нон по́тэст) — плохо то решение, которое нельзя изменить.

1679. Manet omnes una nox (ма́нат о́мнэс у́на нокс) — всех нас ждет одна и та же ночь.

1680. Mania grandiosa (ма́ниа грандио́за) — мания величия.

1681. Manifestum non eget probatione (манифэ́стум нон э́гэт пробацио́нэ) — очевидное не нуждается в доказательстве.

1682. Manu intrepida (ма́ну интрэ́пида) — недрогнувшей рукой.

1683. Manu propria (ма́ну про́приа) — собственной рукой.

1684. Manus manum lavat (ма́нус ма́нум ля́ват) — рука руку моет.

1685. Mare verborum gutta rerum (ма́рэ вэрбо́рум гу́тта рэ́рум) — море слов и капля дел.

1686. Margaritas ante porcos (маргари́тас а́нтэ по́ркос) — «не мечите бисер перед свиньями» (Библия).

1687. Materia tractanda (матэ́риа тракта́нда) — предмет обсуждения.

1688. Maxima egestas avaritia (ма́ксима эгэ́стас авари́циа) — скупость — наибольшая бедность.

1689. Maximis minimisque corporibus par est dolor vulneris (ма́ксимис миними́сквэ корпо́рибус пар эст ди́ле́р ву́льнэрис) — боль от раны одинакова и для больших, и для маленьких тел.

1690. Maximum remedium irae mora sunt (ма́ксимум рэмэ́диум и́рэ мо́ра сунт) — лучшее лекарство от гнева — время. Иными словами: время всё исцелит.

1691. Me judice (мэ ю́дице) — по моему́ суждению.

1692. Mea culpa, mea maxima culpa (мэ́а ку́льпа, мэ́а ма́ксима кульпа) — моя вина, моя величайшая вина. Иными словами: каюсь, грешен.

1693. Mea culpa (мэ́а ку́льпа) — по моей вине.

1694. Mea memoria (мэ́а мэмо́риа) — на моей памяти.

1695. Mea mihi conscientia plures est quam omnium sermo (мэ́а ми́хи консциэ́нциа плю́рэс эст квам о́мниум сэ́рмо) — моя совесть важнее для меня, чем все пересуды.

1696. Media et remedia (мэ́диа эт рэмэ́диа) — способы и средства.

1697. Medica mente non medicamentis (мэ́дика мэ́нтэ нон мэдикамэ́нтис) — лечи умом, а не лекарствами.

1698. Medicamenta heroica in manu imperiti sunt, ut gladius in dextra furiosi (мэдикамэ́нта хэро́ика ин ма́ну импэ́рити сунт, ут гля́диус ин дэ́кстра фурио́зи) — сильнодействующее лекарство в руке неопытного, как меч в руке безумного.

1699. Medice, cura te ipsum (мэ́дице, ку́ра тэ и́псум) — врач, исцели самого себя.

1700. Medicina fructosior ars nulla (мэдицйна фрукто́зиор арс ну́лля) — нет искусства более полезного, чем медицина.

1701. Medicus amicus et servus aegrotorum est (мэ́дикус ами́кус эт сэ́рвус эгрото́рум эст) — врач — друг и слуга больных.

1702. Medicus curat, natura sanat (мэ́дикус ку́рат, нату́ра са́нат) — врач лечит, природа исцеляет.

1703. Medicus medico amicus est (мэ́дикус мэ́дико ами́кус эст) — врач врачу — друг.

1704. Medicus nihil aliud est, quam animi consolatio (мэ́дикус ни́хиль а́лиуд эст, квам а́ними консоля́цио) — врач — не что иное, как утешение для души.

1705. Medicus philosophus est; non enim multa est inter sapientiam et medicinam differentia (мэ́дикус филёзо́фус эст; нон э́ним му́льта эст и́нтэр сапиэ́нци-ам эт мэдици́нам диффэрэ́нциа) — врач — это философ, ведь нет большой разницы между мудростью и медициной.

1706. Medio flumine quaerere aquam (мэ́дио флю́минэ квэ́рэрэ а́квам) — просить воды, находясь в реке.

1707. Mel in ore, verba in lacis, fel in corde, fraus in fractis (мэль ин брэ, вэ́рба ин ля́цис, фэль ин ко́рдэ, фра́ус ин фра́ктис) — мед на языке, на словах молоко, желчь в сердце, на деле обман.

1708. Melior est causa possidentis (мэ́лиор эст ка́уза поссидэ́нтис) — положение владеющего лучше.

1709. Meliora spero (мэлио́ра спэ́ро) — надеюсь на лучшее.

1710. Melioribus annis (мэлио́рибус а́ннис) — в лучшие времена.

1711. Melius est nomen bonum quam magnae divitiae (мэ́лиус эст но́мэн бо́нум квам ма́гнэ диви́циэ) — доброе имя лучше большого богатства.

1712. Melius est prudenter tacere, quam inaniter loqui (мэ́лиус эст прудэ́нтэр таце́рэ, квам ина́нитэр лёкви) — разумнее смолчать, чем сказать глупость.

1713. Melius est puero flere, quam sense (мэ́лиус эст пу́эpo флёрэ, квам сэ́нсэ) — лучше плакать в детстве, чем в старости.

1714. Melius non incipient, quam desinent (мэ́лиус нон инци́пиэнт, квам дэ́зинэнт) — лучше не начинать, чем останавливаться на полпути.

1715. Melius sero quam nunquam (ме́лиус се́ро квам ну́нквам) — лучше поздно, чем никогда.

1716. Memento mori (мэме́нто мо́ри) — помни о смерти.

1717. Memento patriam (мэме́нто па́триам) помни о родине.

1718. Memoria est exercenda (мэмо́риа эст экзэрце́нда) — память нужно тренировать.

1719. Memoria justi cum laudibus et nomen impiorum putrescet (мэмо́риа ю́сти кум ляу́дибус эт но́мэн импио́рум путре́сцет) — «память пра́ведника пребудет благословенна, а имя нечестивых омерзеет» (Библия).

1720. Mendacem memorem esse (мэнда́цем ме́морэм е́ссэ) — лжецу следует быть памятливым.

1721. Mendaci homini ne vera quidem dicenti credimu (ме́ндаци хо́мини нэ ве́ра кви́дэм дице́нти кре́димус) — лжецу не верят даже тогда, когда он говорит правду.

1722. Mendaci homini verum quidem dicenti credere non solemus (ме́ндаци хо́мини ве́рум кви́дэм дице́нти кре́дэрэ нон со́лемус) — лживому человеку мы не верим, даже если он говорит правду.

1723. Mendax in uno, mendax in omnibus (ме́ндакс ин у́но, ме́ндакс ин о́мнибус) — лжец в одном — лжец во всем. Иной вариант: солгавший в одном, лжет во всем.

1724. Mens sana in corpore sano (мэнс са́на ин ко́рпорэ са́но) — в здоровом теле здоровый дух.

1725. Mens vertitur cum fortuna (мэнс вэ́ртитур кум форту́на) — образ мыслей меняется с изменением положения.

1726. Mensis currentis (мэ́нсис куррэ́нтис) — текущего месяца.

1727. Mente et malleo (мэ́нтэ эт ма́ллео) — «умом и молотком» (девиз горной промышленности, геологических конгрессов).

1728. Meo voto (мэ́о во́то) — по моему мнению.

1729. Mihi desunt verba (ми́хи дэ́зунт вэ́рба) — у меня нет слов.

1730. Miles gloriosus (ми́лес глёрио́зус) — хвастливый воин.

1731. Minima de malis (ми́нима дэ ма́лис) — меньшее из двух зол.

1732. Minimum (ми́нимум) — самое малое.

1733. Minus habeo, quam speravi, sed fortasse plus speravi, quam debui (ми́нус ха́бэо, квам спэра́ви, сэд форта́ссэ плюс спэра́ви, квам дэ́буи) — я получил меньше, чем ожидал, но, возможно, я больше ожидал, чем следовало.

1734. Mirabile dictum (мира́биле ди́ктум) — достойно удивления. Иной вариант: странно сказать.

1735. Misce (ми́сце) — «смешай» (в смысле — перемешай — пишется на рецептах).

1736. Miscere utile dulci (мисце́рэ у́тиле ду́льци) — сочетать приятное с полезным.

1737. Miserabile dictum (мизэра́биле ди́ктум) — достойно сожаления.

1738. Misericordia et veritas non te deserant circumda eas gutturi tuo et describe in tabulis cordis tui (мизэрико́рдиа эт вэ́ритас нон тэ дэ́зэрант цирку́мда э́ас гу́ттури ту́о эт дэскри́бэ ин та́булис ко́рдис ту́и) — «милость и истина да не оставляют тебя: обвяжи ими шею твою, напиши их на скрижали сердца твоего» (Библия).

1739. Miseris succurrere disce (ми́зэрис сукку́ррэрэ ди́сце) — учись помогать несчастным.

1740. Mitius imperanti melius paretur (ми́циус импэра́нти мэ́лиус парэ́тур) — чем мягче приказывать, тем больше повиновения.

1741. Mixtura verborum (ми́кстура вэрбо́рум) — словесная мешанина.

1742. Modus agendi (мо́дус агэ́нди) — образ действий.

1743. Modus cogitandi (мо́дус когита́нди) — образ мышления.

1744. Modus dicendi (мо́дус дице́нди) — манера выражаться.

1745. Modus operandi (мо́дус опэра́нди) — способ действия.

1746. Modus vivendi (мо́дус вивэ́нди) — образ жизни.

1747. Mollit viros otium (мо́ллит ви́рос о́циум) — безделье делает людей слабыми.

1748. Montes auri pollicens (мо́нтэс а́ури по́ллиценс) обещать золотые горы.

1749. Morbi non eloquentia, sed remediis curantur (мо́рби нон элёквэ́нциа, сэд рэмэ́диис кура́нтур) — болезни лечатся не красноречием, а лекарствами.

1750. More majorum (мо́рэ ма́йорум) — по обычаю предков. Иными словами: как делалось в старину.

1751. Mores cuique sui fingunt fortunam (мо́рэс куи́квэ су́и фи́нгунт форту́нам) — наша судьба зависит от наших нравов.

1752. Morituri te salutant! (мориту́ри тэ салю́тант) — «идущие на смерть приветствуют тебя!»

1753. Mors immortalis (морс имморта́лис) — «бессмертная смерть». Иными словами: немеркнущая память.

1754. Mors omnia solvit (морс о́мниа со́львит) — смерть решает все проблемы.

1755. Mortem effugere nemo potest (мо́ртэм эффу́гэрэ нэ́мо по́тэст) — никто не может избежать смерти.

1756. Motu proprio (мо́ту про́прио) — по собственному побуждению. Иные варианты: по собственному почину, по своей воле.

1757. Mulier viro subdita esse debet, ijon vir mulieri (му́лиэр ви́ро су́бдита э́ссэ дэ́бэт, но́н вир мули́эри) — женщина должна повиноваться мужчине, но не мужчина женщине.

1758. Multa fidem promissa levant (му́льта фи́дэм проми́сса ле́вант) — множество обещаний подрывает доверие.

1759. Multa paucis (му́льта па́уцис) — многое в немногих словах. Иной вариант: кратко, но содержательно.

1760. Multa renascentur, quae jam cecidere (му́льта рэнасце́нтур, квэ ям цеци́дэрэ) — «многое может возродиться из того, что уже умерло» (Гораций).

1761. Multa sunt in moribus dissentanea multa, sine ratione (му́льта сунт ин мо́рибус диссэнта́нэа му́льта, си́нэ рацио́на) — в обычаях человеческих много разнообразия и много нелепостей.

1762. Multa, non multum (му́льта, нон му́льтум) — многое, но немного.

1763. Multi modii salis simul edendi sunt, ut amicitiae munus expletum sit (му́льти мо́дии са́лис си́муль эдэ́нди сунт, ут амици́циэ му́нус э́ксплетум сит) — «много мер соли вместе надо съесть, чтобы цену дружбе узнать» (Цицерон).

1764. Multi multa sciunt, nemo omnia (му́льти му́льта сци́унт, нэ́мо о́мниа) — многие знают многое, всё — никто. Иными словами: многие знают многое, но никто не знает всего.

1765. Multi pertransibunt et multiplex erit scientia (му́льти пэртра́нсибунт эт мульти́плекс э́рит сциэ́нциа) — много поколений пройдет, и разнообразна будет наука.

1766. Multi sunt vocati, pauci vero electi (му́льти сунт во́кати, па́уци вэ́ро эле́кти) — много званых, но мало избранных.

1767. Multibus ictibus deicitur quercus (му́льтибус и́ктибус дэи́цитур квэ́ркус) — «многими ударами дуб срубается». Фраза употребляется в том смысле, что за один раз дерево не срубишь.

1768. Multos timere debet, quem multi timent (му́льтос тимэ́рэ дэ́бэт, квэм му́льти ти́мэнт) — «многих должен бояться тот, кого многие боятся» (Публилий Сир). Иными словами: бойся того, кто тебя боится.

1769. Multum egerunt, qui ante non fuerunt, sed non peregerunt (му́льтум э́гэрунт, кви а́нтэ нон фу́эрунт, сэд нон пэрэ́гэрунт) — «те, кто жили до нас, многое свершили, но ничего не завершили» (Сенека Младший).

1770. Multum in parvo (му́льтум ин па́рво) — многое в малом.

1771. Multum interest utrum peccare aliquis nolit aut nesciat (му́льтум и́нтэрэст у́трум пэ́ккарэ али́квис но́лит а́ут нэ́сциат) — «большая разница не хотеть или не уметь согрешить» (Сенека Младший).

1772. Multum legendum est, non multa (му́льтум легэ́ндум эст нон му́льта) — читать следует не всё, но лучшее.

1773. Multum sibi adicit virtus lacessita (му́льтум си́би а́дицит ви́ртус ляце́ссита) — «добродетель возрастает, если ее подвергают испытаниям» (Сенека Младший). Иной вариант: испытания еще более укрепляют добродетель.

1774. Multum vinum bibere, non diu vivere (му́льтум ви́нум би́бэрэ, нон ди́у ви́вэрэ) — много вина пить — недолго жить.

1775. Multum, non multa (му́льтум нон му́льта) — многое, но не много. Фраза употребляется, когда указывают на нечто многое по значению, а не по количеству.

1776. Mundus hic est quam optimus (му́ндус хик эст квам о́птимус) — этот мир — самый лучший.

1777. Mundus universus exercet histrioniam (му́ндус унивэ́рсус экзэ́рцет хистрио́ниам) — весь мир занимается лицедейством.

1778. Mundus vult decipi, ergo decipiatur (му́ндус вульт дэ́ципи, э́рго дэципи́атур) — мир желает быть обманутым, так пусть же его обманывают.

1779. Munera, crede me, capiunt hominesque deosque (му́нэра, крэ́дэ мэ, ка́пиунт хоминэ́сквэ дэо́сквэ) — поверь мне, дары пленяют людей и богов.

1780. Mus in piso (мус ин пи́зо) — «мышь в горохе». Так говорят о положении, из которого сложно найти выход.

1781. Mus non uni fidit antro (мус нон у́ни фи́дит а́нтро) — «мышь не доверяет одной норке».

1782. Musa gloriam coronat, gloriaque musam (му́за глёриам коро́нат, глёриа́квэ му́зам) — муза венчает славу, а слава — музу.

1783. Mutantur tempora et nos mutamur in illis (мута́нтур тэ́мпора эт нос му́тамур ин и́ллис) — меняются времена, и мы меняемся с ними.

1784. Mutatis mutandis (мута́тис мута́ндис) — изменив то, что следует изменить. Иные варианты: внеся необходимые изменения; с оговорками.

1785. Mutato nomine (мута́то но́минэ) — под другим названием.

1786. Mutua defensio tutissima (му́туа дэфэ́нсио тути́ссима) — надежнее всего взаимозащита. Иными словами: чтобы хорошо защититься, нужно защищать друг друга.

1787. Mutus piscis (му́тус пи́сцис) — «немая́ рыба».

1788. Mutuum muli scabunt (му́туум му́ли ска́бунт) — «поочередно мулы чешут друг друга». Иными словами: рука руку моет.

N

1789. Nam cupide conculcatur, nimis ante metunt (нам купи́дэ конкулька́тур, ни́мис а́нтэ мэ́тунт) — охотно топчут ногами того, кого прежде очень боялись.

1790. Nam sine doctrina vita est quasi mortis imago (нам си́нэ доктри́на ви́та эст ква́зи мо́ртис има́го) — без науки жизнь — подобие смерти.

1791. Narrato refero (нарра́то рэ́фэро) — рассказываю рассказанное. Иной вариант: говорю, что слышал. Другими словами: за что купил, за то и продаю.

1792. Nascentes morimur, finisque ab origine pendet (насце́нтэс мо́римур, фини́сквэ аб ори́гинэ пэ́ндэт) — рождаясь, мы умираем, и конец обусловлен началом.

1793. Nasci in felici signo (на́сци ин фэ́лици си́гно) — родиться под счастливым знаком. Иной вариант: родиться под счастливой звездой.

1794. Nascuntur poetae, fiunt oratores (наску́нтур поэ́та, фи́унт орато́рэс) — поэтами рождаются, ораторами делаются.

1795. Natura non facit vacuum; nec lex supervacuum (нату́ра нон фа́цит ва́куум; нэк лекс супэрва́куум) — природа не терпит пустоты; закон не делает ничего лишнего.

1796. Natura abhorret vacuum (нату́ра абхо́ррэт ва́куум) — природа не терпит пустоты.

1797. Natura appetit perfectum, ita est lex (нату́ра а́ппэтит пэрфэ́ктум, и́та эст лекс) — природа стремится к совершенству, таков закон.

1798. Natura est semper invicta (нату́ра эст сэ́мпэр инви́кта) — природа всегда непобедима.

1799. Natura incipit, ars dirigit usus perficit (нату́ра и́нципит, ape ди́ригит у́зус пэ́рфицит) — природа начинает, искусство направляет, опыт совершенствует.

1800. Natura non facit saltus (нату́ра нон фа́цит са́льтус) — природа не делает скачков.

1801. Natura sanat, medicus curat morbos (нату́ра са́нат, мэ́дикус ку́рат мо́рбос) — лечит болезни врач, но излечивает природа.

1802. Naturae vis medicatrix (нату́рэ вис мэдика́трикс) целительная сила природы.

1803. Naturalia non sunt turpia (натуря́лиа нон сунт ту́рпиа) — естественное не безобразно.

1804. Ne accesseris in consilium nisi vocatus (нэ акце́ссэрис ин конси́лиум ни́зи во́катус) — не ходи в совет, не будучи приглашенным. Иными словами: не делай того, о чем тебя не просят.

1805. Ne cede malis (нэ це́дэ ма́лис) — не отступай перед несчастьями.

1806. Ne contendas adversus hominem frustra cum ipse tibi nihil mali fecerit (нэ контэ́ндас адвэ́рсус хо́минэм фру́стра кум и́псэ ти́би ни́хиль мя́ли фэ́церит) — «не ссорься с человеком без причины, когда он не сделал зла тебе» (Библия).

1807. Ne cui dolus suus, per occasionem juris civilis, contra naturalem aequitatem prosit (нэ ку́и до́люс су́ус, пэр окказио́нэм ю́рис циви́лис, ко́нтра натуря́лем эквитя́тэм про́зит) — злой умысел никому не должен пойти на пользу под предлогом права, вопреки естественной справедливости.

1808. Nec curia deficeret in justitia exhibenda (нэк ку́риа дэфи́церэт ин юсти́циа эксхибэ́нда) — не должен суд обделять кого-либо в предоставлении правосудия.

1809. Nec plus ultra (нэк плюс у́льтра) — дальше некуда. Иные варианты: крайняя степень, до крайних пределов. Иногда выражение употребляют, чтобы подчеркнуть высшую степень совершенства.

1810. Nec sibi, nec alteri (нэк си́би, нэк а́льтэри) — ни себе, ни другому. Иными словами: ни себе ни людям.

1811. Nec sutor ultra crepidam (нэк су́тор у́льтра крэ́пидам) — не суди о том, чего не знаешь.

1812. Ne declines ad dexteram et ad sinistram averte pedem tuum a malo (нэ дэкли́нэс ад дэ́кстэрам эт ад сини́страм авэ́ртэ пэ́дэм ту́ум а ма́лё) — «не уклоняйся ни направо, ни налево; удали ногу твою от зла» (Библия).

1813. Ne delecteris semitis impiorum nec tibi placeat malorum via (нэ дэлёктэрис сэ́митис импио́рум нэк ти́би пля́цеат малерум ви́а) — «не вступай на стезю нечестивых и не ходи по пути злых» (Библия).

1814. Ne differas in crastinum (нэ ди́ффэрас ин кра́стинум) — не откладывай на завтра.

1815. Nefas (нэ́фас) — несправедливость.

1816. Ne gladium tollas, mulier! (нэ гля́диум то́лляс, му́лиэр) — не берись за меч, женщина!

1817. Ne malum alienum feceris tuum gaudium (нэ ма́люм алиэ́нум фэ́церис ту́ум гау́диум) — не радуйся чужому несчастью.

1818. Nemine contradicente (нэ́минэ контрадице́нтэ) — без возражений. Иной вариант: единогласно.

1819. Neminem laedere (нэ́минэм ле́дэрэ) — никому не вреди.

1820. Neminem metuit innocens (нэ́минэм мэ́туит и́нноценс) — невиновный не боится никого.

1821. Neminem oportet esse sapientiorem legibus (нэ́минэм опортэт э́ссэ сапиэнцибрэм ле́гибус) — никто не должен быть умнее законов.

1822. Neminem pecunia divitem fecit (нэ́минэм пэку́ниа ди́витэм фэ́цит) — деньги никому не приносят счастья.

1823. Nemo amat, quos timet (нэ́мо а́мат, квос ти́мэт) — никто не любит тех, кого боится.

1824. Nemo bis puniri pro uno delicto (нэ́мо бис пуни́ри про и́но дэли́кто) — никто не должен дважды наказываться за одно преступление.

1825. Ne moliaris amico tuo malum cum ille in te habeat fiduciam (нэ молиа́рис ами́ко ту́о ма́люм кум и́лле ин тэ ха́бэат фиду́циам) — «не замышляй против ближнего твоего зла, когда он без опасения живет с тобою» (Библия).

1826. Nemo liber est, qui corpori servit (нэ́мо ли́бэр эст, кви ко́рпори сэ́рвит) — тот невольник, кто раб своего тела.

1827. Nemo mortalium omnibus horis sapis (нэ́мо морта́лиум о́мнибус хо́рис са́пис) — никто не бывает мудрым всегда.

1828. Nemo nascitur doctus (нэ́мо на́сцитур до́ктус) — никто не рождается ученым.

1829. Nemo nascitur sapiens, sed fit (нэ́мо на́сцитур са́пиэнс, сэд фит) — мудрыми не рождаются, ими становятся.

1830. Nemo potest regere, nisi patiens (нэ́мо по́тэст рэ́гэрэ, ни́зи па́циэнс) — не набраться ума без терпения.

1831. Nemo sapiens nisi patiens (нэ́мо са́пиэнс ни́зи па́циэнс) — никто не мудр, если не терпелив.

1832. Nemo sine vitiis est (не́мо си́нэ ви́циис эст) — никто не лишен пороков.

1833. Nemo tenetur se ipsum accusare (не́мо тэне́тур сэ и́псум аккуза́рэ) — никто не обязан сам себя обвинять.

1834. Ne noceas, si juvare non potes (нэ но́цэс, си юва́рэ нон по́тэс) — не вреди, если не можешь помочь. Иными словами: не вреди больному лишним лечением.

1835. Ne quid nimis (нэ квид ни́мис) — не нарушай меры. Иной вариант: ничего слишком.

1836. Nervus rerum (не́рвус ре́рум) — главное дело. Иной вариант: важнейшее средство.

1837. Ne sis sapiens apud temet ipsum time Dominum et recede a malo (нэ сис са́пиэнс а́пуд те́мэт и́псум ти́мэ До́минум эт рэце́дэ а ма́лё) — «не будь мудрецом в глазах твоих; бойся Господа и удаляйся от зла» (Библия).

1838. Ne sit vitiosus sermo nutricibus (нэ сит вицио́зус се́рмо нутри́цибус) — не должно быть пороков в речи тех, кто воспитывает.

1839. Nes quisquam melior medicus, quam fidus amicus (нэс кви́сквам ме́лиор ме́дикус, квам фи́дус ами́кус) — нет лучшего врача, чем верный друг.

1840. Nescit vox missa reverti (не́сцит вокс ми́сса рэве́рти) — сказанное слово не возвращается.

1841. Ne tentas aut perfice (нэ те́нтас а́ут пэрфи́це) — не пытайся или оставь.

1842. Ne varietur (нэ вари́этур) — изменению не подлежит.

1843. Nigra in candida vertere (ни́гра ин ка́ндида вэ́ртэрэ) — превращать черное в белое.

1844. Nihil (ни́хиль) — ничто.

1845. Nihil aeque sanitatem impedit, quam remediorum crebra mutatio (ни́хиль э́квэ санита́тэм и́мпэдит, квам рэмэдио́рум крэ́бра мута́цио) — ничто так не мешает здоровью, как частая смена лекарств.

1846. Nihil agendi dies est longus (ни́хиль агэ́нди ди́эс эст ленгус) — долог день для ничего не делающего.

1847. Nihil agendo male agere discimus (ни́хиль агэ́ндо ма́ле агэ́рэ дисци́мус) — ничего не делая, мы учимся делать плохое.

1848. Nihil aliud curo, quam ut bene vivam (ни́хиль а́лиуд ку́ро, квам ут бэ́нэ ви́вам) — ни о чем так не забочусь, как прожить достойно.

1849. Nihil est ab omni parte beatum (ни́хиль эст аб о́мни па́ртэ бэа́тум) — нет ничего благополучного во всех отношениях. Иной вариант: полного благополучия нет.

1850. Nihil est difficile volenti (ни́хиль эст диффи́циле воле́нти) — ничто не трудно для желающего.

1851. Nihil est hominis animo jucundius quam discere (ни́хиль эст хо́минис а́нимо юку́ндиус квам ди́сцерэ) — нет ничего более приятного для человека, как учение (познание).

1852. Nihil est in religione, quod non fuerit in vita (ни́хиль эст ин рэлигио́нэ, квод нон фу́эрит ин ви́та) — нет ничего в религии, чего не было бы в жизни.

1853. Nihil est incertus vulgo (ни́хиль эст инце́ртус ву́ль го) — нет ничего более непостоянного, чем толпа.

1854. Nihil est jucundius lectulo domestico (ни́хиль эст юку́ндиус лёктулё домэ́стико) — нет ничего милее домашнего очага.

1855. Nihil est pejus amico falso (ни́хиль эст пэ́юс ами́ко фа́льсо) — ничего нет хуже ложного друга.

1856. Nihil fit sine ratione sufficienti (ни́хиль фит си́нэ рацио́нэ суффициэ́нти) — ничего не должно делаться без достаточного основания.

1857. Nihil habeo, nihil curo (ни́хиль ха́бэо, ни́хиль ку́ро) — ничего не имею, ни о чем не забочусь.

1858. Nihil humani (ни́хиль хума́ни) — ничто человеческое. Сокращенный вариант фразы: «Ничто человеческое мне не чуждо».

1859. Nihil novi (ни́хиль но́ви) — ничего нового.

1860. Nihil semper suo statu manet (ни́хиль сэ́мпэр су́о ста́ту ма́нэ́т) — ничто не остается постоянно в своем состоянии.

1861. Nil actum credens, dum quid superesset agendum (ниль а́ктум крэ́дэнс, дум квид супэрэ́ссэт агэ́ндум) — если осталось еще что-либо доделать, считай, что ничего не сделано.

1862. Nil admirari (ниль адмира́ри) — ничему не удивляться.

1863. Nil adsuetudine maius (ниль адсвэту́динэ ма́иус) — нет ничего сильнее привычки.

1864. Nil de nihilo fit (ниль дэ ни́хилё фит) — ничто не возникает из ничего.

1865. Nil desperandum (ниль дэспэра́ндум) — никогда не отчаивайся.

1866. Nil mortalibus arduum est (ниль морта́либус а́рдуум эст) — нет ничего недосягаемого.

1867. Nil nisi bene (ниль ни́зи бэ́нэ) — ничего, кроме хорошего.

1868. Nil permanet sub sole (ниль пэ́рманэт суб со́ле) — ничто не вечно под солнцем.

1869. Nil sine magno vita labore dedit mortalibus (ниль си́нэ ма́гно ви́та лябо́рэ дэ́дит морта́либус) — жизнь ничего не дает без упорного труда.

1870. Nil volenti difficile est (ниль во́ленти диффи́циле эст) — при желании все преодолимо.

1871. Nimium altercando veritas amittitur (ни́миум альтэрка́ндо вэ́ритас ами́ттитур) — в чрезмерном споре теряется истина.

1872. Nimium ne crede colori (ни́миум нэ крэ́дэ колёри) — не слишком полагайся на внешний вид.

1873. Nisi utile est quod facimus stulta est gloria (ни́зи у́тиле эст квод фа́цимус сту́льта эст глёриа) — неразумно рвение, если бесполезно то, что мы делаем.

1874. Nitinur in vetitum semper, cupimusque negate (ни́тинур ин вэ́титум сэ́мпэр, купиму́сквэ нэга́тэ) — мы всегда стремимся к запретному и желаем недозволенного.

1875. Nolens volens (но́ленс во́ленс) — волей-неволей, хочешь не хочешь.

1876. Noli arguere derisorem ne oderit te argue sapientem et diliget te (но́ли аргу́эрэ дэризо́рэм нэ о́дарит тэ а́ргуэ сапиэ́нтэм эт ди́лигэт тэ) — «не обличай кощунника, чтобы он не возненавидел тебя; обличай мудрого, и он возлюбит тебя» (Библия).

1877. Noli me tangere (но́ли мэ та́нгэрэ) — не тронь меня.

1878. Noli nocere (но́ли ноце́рэ) — не навреди.

1879. Noli prohibere benefacere eum qui potest si vales et ipse benefac (но́ли прохибэ́рэ бэнэфа́церэ э́ум кви по́тэет си ва́лес эт и́псэ бэ́нэфак) — «не отказывай в благодеянии нуждающемуся, когда рука твоя в силе сделать его» (Библия).

1880. Nomen est omen (но́мэн эст о́ман) — дословно: «имя — это знаменье». Иными словами: имя говорит само за себя.

1881. Nomen nescio (но́мэн нэ́сцио) — некое лицо.

1882. Nomina sunt odiosa (но́мина сунт одио́за) — имена ненавистны. Иными словами: не будем называть имен.

1883. Nomine et re (но́минэ эт рэ) — на словах и на деле.

1884. Non aliter vives in solitudine, aliter in foro (нон а́литэр ви́вэс ин солиту́динэ, а́литэр ин фо́ро) — будь одинаков и наедине, и на людях.

1885. Non annumerare verba sed appendere (нон аннумэ́рарэ вэ́рба сэд аплэ́ндэрэ) — слова следует не считать, а взвешивать.

1886. Non bene pro toto libertas venditur auro (нон бэ́нэ про то́то либэ́ртас вэ́ндитур а́уро) — позорно продавать свободу за золото.

1887. Non bis in idem (нон бис ин и́дэм) — дважды за одно и то же нельзя наказывать.

1888. Non compos mentis (нон ко́мпос мэ́нтис) — не в здравом уме.

1889. Non culpabilis (нон кульпа́билис) — невиновный.

1890. Non curator, qui curat (нон кура́тор, кви ку́рат) — не вылечивается тот, кого одолевают заботы.

1891. Non de ponte cadit, qui cum sapientia vadit (нон дэ по́нтэ ка́дит, кви кум сапиэ́нциа ва́дит) — не падает с моста тот, кто умно ходит.

1892. Nondum adesse fatalem horam (но́ндум адэ́ссэ фата́лем хо́рам) — еще не наступило роковое время.

1893. Non esse cupidum pecunia est, non esse emacem vectigal est (нон э́ссэ ку́пидум пэку́ниа эст, нон э́ссэ э́мацем вэкти́галь эст) — не быть жадным — уже богатство, не быть расточительным — доход.

1894. Non est census supersalutis corporis (нон эст це́нсус супэрсалю́тис ко́рпорис) — нет ничего ценнее здоровья.

1895. Non est culpa vini, sed culpa bibentis (нон эст ку́льпа ви́ни, сэд ку́льпа бибэ́нтис) — виновато не вино, а пьющие.

1896. Non est fumus absque igne (нон эст фу́мус а́бсквэ и́гнэ) — нет дыма без огня.

1897. Non est regula quin fallat (нон эст рэ́гуля квин фа́ллят) — нет правила без исключения.

1898. Non exemplis sed legibus judicandum est (нон экзэ́мплис сэд ле́гибус юдика́ндум эст) — нужно судить на основании не примеров, а законов.

1899. Non fiunt poetae, nascuntur (нон фи́унт поэ́та, наску́нтур) — поэтами не становятся, а рождаются.

1900. Non foliis, sed fructu arborem aestima (нон фо́лиис, сэд фру́кту а́рборэм э́стима) — оценивай дерево по плоду, а не по листьям.

1901. Non genus virum ornat, generi vir fortis loco (нон гэ́нус ви́рум о́рнат, гэ́нэри вир фо́ртис лёко) — не происхождение украшает человека, а человек происхождение.

1902. Non habet eventus sordida praeda bonos (нон ха́бэт эвэ́нтус со́рдида прэ́да бо́нос) — нечестно приобретенное теряется попусту.

1903. Non in loco ridere pergrave est malum (нон ин лёко ридэ́рэ пэргра́вэ эст ма́люм) — смеяться не вовремя — очень большой порок.

1904. Non in omnes omnia conveniunt (нон ин о́мнэс о́мниа конвэ́ниунт) — не все подходит всем.

1905. Non liquet (нон ли́квэт) — не ясно.

1906. Non multa, sed multum (нон му́льта, сэд му́льтум) — не много по количеству, но много по значению.

1907. Non numeranda, sed ponderanda argumenta (нон нумэра́нда, сэд пондэра́нда аргумэ́нта) — ценно не количество, а качество доказательств.

1908. Non omne est aurum, quod splendet (нон о́мнэ эст а́урум, квод спле́ндэт) — не всё золото, что блестит.

1909. Non omne quod licet honestum est (нон омнэ квод ли́цет хонэ́стум эст) — не всё дозволенное достойно уважения.

1910. Non omnia passum omnes (нон о́мниа па́ссум о́мнэс) — не всякий всё может.

1911. Non omnia possumus omnes (нон о́мниа по́ссумус о́мнэс) — не все мы на всё способны.

1912. Non omnis error stultitia est (нон о́мнис э́ррор стульто́циа эст) — не всякая ошибка глупость.

1913. Non omnis error stultitia est dicenda (нон о́мнис э́ррор стульти́циа эст дице́нда) — не каждую ошибку следует называть глупостью.

1914. Non omnis moriar (нон о́мнис мо́риар) — не весь я умру.

1915. Non possumus (нон по́ссумус) — «не можем» (употребляется как формула категорического отказа).

1916. Non proderunt thesauri impietatis justitia vero liberabit a morte (нон продэ́рурт тэза́ури импиэта́тис юсти́циа вэ́ро либэ́рабит а мо́ртэ) — «не доставляют пользы сокровища неправедные, правда же избавляет от смерти» (Библия).

1917. Non progredi est regredi (нон про́грэди эст рэ́грэди) — не идти вперед — значит идти назад. Иные варианты: если не идешь вперед, то идешь назад, не продвигаться — значит отступать.

1918. Non quaerit aeger medicum eloquentem, sed sanantem (нон квэ́рит э́гэр мэ́дикум элёквэ́нтэм, сэд сана́нтэм) — больной ищет не красноречия врача, а целителя.

1919. Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est (нон кви па́рум ха́бэт, сэд кви плюс ку́пит, па́упэр эст) — бедняк не тот, кто меньше имеет, а тот, кто большего хочет.

1920. Non rebus me, sed mihi submittere conor (нон рэ́бус мэ, сэд ми́хи субмйттэрэ ко́нор) — подчиняй вещи себе, а не себя вещам.

1921. Non refert quam multos, sed quam bonos habeas (нон рэ́фэрт квам му́льтос, сэд квам бо́нос ха́бэас) — важно, не сколько у тебя книг, а сколь они хороши.

1922. Non scolae, sed vitae discimus (нон ско́ле, сэд ви́тэ ди́сцимус) — не для школы, но для жизни учимся.

1923. Non semper errar fama (нон сэ́мпэр э́ррар фа́ма) — не всегда ошибается молва.

1924. Non solus (нон со́люс) — не одинок.

1925. Non sum qualis eram (нон сум ква́лис э́рам) — уж не тот я, каким был.

1926. Non tam praeclarum est scire latine, quam turpe nescire (нон там прэкля́рум эст сци́рэ ляти́нэ, квам ту́рпэ нэсци́рэ) — «знание латыни не настолько достойно хвалы, как ее незнание достойно позора» (Цицерон).

1927. Non tutae sunt cum regibus facetiae (нон ту́тэ сунт кум рэ́гибус фаце́циэ) — шутки с царями небезопасны.

1928. Non verbis sed actis (нон вэ́рбис сэд а́ктис) — не на словах, а на деле.

1929. Non, si male nunc, et olim erit (нон, си ма́ле нунк, эт о́лим э́рит) — сейчас плохо, но не всегда же так будет.

1930. Nosce te ipsum (но́сце тэ и́псум) — познай самого себя.

1931. Noscitur a sociis (но́сцитур а со́циис) — узнаешь человека по его товарищам.

1932. Nota bene (но́та бэ́нэ) — обрати внимание. Дословно: «хорошо заметь».

1933. Novarum rerum cupidus (но́варум рэ́рум ку́пидус) — страстно жаждущий нового.

1934. Novos amicos dum paras, veteres cole (но́вое ами́кос дум па́рас, вэ́тэрэс ко́ле) — новых друзей приобретай, а старых не забывай.

1935. Novus rex, nova lex (но́вус рэкс, но́ва лекс) — новый царь, новый закон.

1936. Nox cogitationum mater (нокс когитацио́нум ма́тэр) — ночь — мать мыслей.

1937. Nox fert consilium (нокс фэрт конси́лиум) — ночь приносит совет.

1938. Nuces relinquere (ну́цес рэли́нквэрэ) — «оставить орех». Так говорят, когда хотят указать на то, что пора выйти из детского возраста.

1939. Nucleum qui vult esse e nuce, frangit nucem (ну́клеум кви вульт э́ссэ э ну́це, фра́нгит ну́цем) — «кто хочет съесть ядро, пусть разобьет орех» (Плавт).

1940. Nuda veritas (ну́да вэ́ритас) — голая правда.

1941. Nudis verbis (ну́дис вэ́рбис) — голословно.

1942. Nudo vestimenta detrahere (ну́до вэстимэ́нта дэтра́хэрэ) — снять одежду с голого. Иными словами: отнять последнюю рубашку или обобрать до нитки.

1943. Nudus quasi recens utero matris editus (ну́дус ква́зи рэ́ценс у́тэро ма́трис э́дитус) — голый, как из чрева матери. Иными словами: в чем мать родила.

1944. Nulla aetas ad discendum sera (ну́лля э́тас ад дисце́ндум сэ́ра) — учиться никогда не поздно.

1945. Nulla candidorum virorum utilitas (ну́лля кандидо́рум виро́рум ути́литас) — нет пользы от белоручек.

1946. Nulla dies sine linea (ну́лля ди́эс си́нэ ли́нэа) — «ни одного дня без строчки» (Плиний Старший).

1947. Nulla fere causa est, in qua non femina litem moverit (ну́лля фэ́рэ ка́уза эст, ин ква нон фэ́мина ли́тэм мо́вэрит) — нет такого дела, в котором не затеяла бы спор женщина.

1948. Nulla regula sine exceptione (ну́лля рэ́гуля си́нэ эксцепцио́нэ) — нет правила без исключения.

1949. Nulla regula sine exceptione, sed exceptio non impedit regulam (ну́лля рэ́гуля си́нэ эксцепцио́нэ, сэд эксце́пцио нон и́мпэдит рэ́гулям) — нет правила без исключения, но исключение не мешает правилу.

1950. Nulla tempestas magna perdurat (ну́лля тэмпэ́стас ма́гна пэ́рдурат) — большая буря не бывает продолжительной.

1951. Nulla, quae multos amicos recipit, angusta est domus (ну́лля, квэ му́льтос ами́кос рэ́ципит, ангу́ста эст до́мус) — никогда не бывает тесным дом, принимающий много друзей. Иными словами: в тесноте, да не в обиде.

1952. Nullae sunt amicitiae, nisi amoris acerbae (ну́лле сунт амици́циэ, ни́зи амо́рис аце́рбэ) — нет вражды более злобной, чем та, которую порождает любовь.

1953. Nulli imponas, quod ipse non possis pati (ну́лли импо́нас, квод и́псэ нон по́ссис па́ти) — никому не нравится то, что сам не можешь терпеть.

1954. Nulli mortalium injuriare suae parvae videntur (ну́лли морта́лиум инъюри́арэ су́э па́рвэ вида́нтур) — никому из людей его собственная беда не кажется малой.

1955. Nulli tacuisse nocet, nocet esse locutum (ну́лли такуи́ссэ но́цет, но́цет а́ссэ лёкутум) — никому не повредит, что он промолчал, но может повредить то, что он сказал.

1956. Nullis amor est sanabilis herbis (ну́ллис а́мор эст сана́билис ха́рбис) — нет лекарства от любви.

1957. Nullius boni sine socio jucunda possessio est (ну́ллиус бо́ни си́нэ со́цио юку́нда поссэ́ссио эст) — без товарища никакое счастье не приносит радости.

1958. Nullius sensum, si prodest, temneris unquam (ну́ллиус сэ́нсум, си про́дэст, тэ́мнэрис у́нквам) — ничьим советом, если он полезен, не пренебрегай.

1959. Nullo numero homo (ну́ллё ну́мэро хо́мо) никчемный человек.

1960. Nullum crimen nulla poena sine lege (ну́ллюм кри́мэн ну́лля по́эна си́нэ ле́гэ) — никакого преступления, никакого наказания, если они не предусмотрены законом.

1961. Nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit (ну́ллюм ма́гнум ингэ́ниум си́нэ ми́кстура дэмэ́нциэ фу́ит) — ни один великий ум не был без примеси безумия.

1962. Nullum malum sine aliquo bono (ну́ллюм ма́люм си́нэ али́кво бо́но) — нет такого плохого, в чем бы не было хоть капли хорошего. Иными словами: нет худа без добра.

1963. Nullum periculum sine periculo vincitur (ну́ллюм пэри́кулюм си́нэ пэри́кулё ви́нцитур) — никакая опасность не преодолевается без риска.

1964. Nullum verum infert falsum (ну́ллюм вэ́рум и́нфэрт фа́льсум) — никакая истина не ведет ко лжи.

1965. Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit (ну́ллюс эст ли́бэр там ма́люс, ут нон али́ква па́ртэ про́зит) — нет такой плохой книги, которая была бы совершенно бесполезной.

1966. Nullus est locus domestica sede jucundior (ну́ллюс эст лёкус домэ́стика сэ́дэ юку́ндиор) — нет места милее родного дома.

1967. Nummis praestat carere quam amicis (ну́ммис прэ́стат каро́рэ квам ами́цис) — лучше быть без денег, чем без друзей.

1968. Numquid abscondere potest homo ignem in sinu suo ut vestimenta illius non ardeat (ну́мквид абско́ндэрэ по́тэст хо́мо и́гнэм ин си́ну су́о ут вэстимэ́нта и́ллиус нон а́рдэат) — «может ли кто взять себе огонь в пазуху, чтобы не прогорело платье его?» (Библия).

1969. Nunc aut nunquam (нунк а́ут ну́нквам) — теперь или никогда.

1970. Nunc ergo fili audi me et ne recedas a verbis oris mei (нунк а́рго фи́ли а́уди мэ эт нэ рэце́дас а вэ́рбис о́рис мэ́и) — «итак, дети, слушайте меня и не отступайте от слов уст моих» (Библия).

1971. Nunc et in saecula (нунк эт ин сэ́куля) — ныне и навеки.

1972. Nunc plaudite! (нунк пляу́дитэ) — теперь аплодируйте!

1973. Nunc tuum ferrum in igni est (нунк ту́ум фэ́ррум ин и́гни эст) — «именно сейчас твое железо в огне». Иными словами: куй железо, пока горячо.

1974. Nunquam periculum sine periculo vincitur (ну́нквам пэри́кулюм си́нэ пэри́кулё ви́нцитур) — никогда опасность не преодолевается без риска.

1975. Nunquam petrorsum, semper ingrediendum (ну́нквам пэтро́рсум, сэ́мпэр ингрэдиа́ндум) — ни шагу назад, всегда вперед.

1976. Nunquam secura est prava conscientia (ну́нквам сэку́pa эст пра́ва консциэ́нциа) — нечистая совесть никогда не бывает безопасной.

1977. Nunquam vir aequus dives evasit cito (ну́нквам вир э́квус ди́вэс эва́зит ци́то) — честный человек никогда быстро не богатеет.

1978. Nuptias non concubitus, sed consensus facit (ну́пциас нон конку́битус, сэд консэ́нсус фа́цит) — супружество есть не сожительство, а согласие.

1979. Nusquam est qui ubique est (ну́сквам эст кви уби́квэ эст) — кто везде, тот нигде.

1980. Nusquam nec malum malo, пес vulnus curatur vulnere (ну́сквам нэк ма́люм ма́лё, нэк ву́льнус ку́ратур ву́льнэрэ) — зло не лечат злом, а рану — раной.

1981. Nutritur vento, vento restinguitur ignis (нутри́тур вэ́нто, вэ́нто рэстингви́тур и́гнис) — огонь ветром поддерживается, от ветра и гаснет.

О

1982. Obiter dictum (о́битэр ди́ктум) — сказанное мимоходом.

1983. Oboedientia est legis essential (обёдиэ́нциа эст ле́гис эссэ́нциал) — послушание есть сущность права.

1984. Oboedientia mater felicitates (оббдиэ́нциа ма́тэр фэлицита́тэс) — послушание — мать счастья.

1985. Obscura persona (обску́ра пэрсо́на) — темная, сомнительная личность.

1986. Obscurum per obscurius (обску́рум пэр обску́риус) — «неясное еще более неясным». Фраза употребляется, когда что-то непонятное пытаются объяснить еще более непонятным.

1987. Obsequium amicos, veritas odium parit (обсэ́квиум ами́кос, вэ́ритас о́диум па́рит) — «уступчивость создает друзей, а правда рождает ненависть» (Теренций).

1988. Obvigilate! (обвигиля́тэ) — будьте бдительны!

1989. Occasio aegre offertur, facile amittitur (окка́зио э́грэ оффэ́ртур, фа́циле амитти́тур) — удобный случай редко представляется, но легко теряется.

1990. Occasio facit furem (окка́зио фа́цит фу́рэм) — случай делает человека вором.

1991. Occasio receptus difficilis habet (окка́зио рэце́птус диффи́цилис ха́бэт) — упущенный случай редко повторяется.

1992. Occurrunt homines, nequeunt occurrere montes (окку́ррунт хо́минэс, на́квэунт окку́ррэрэ мо́нтэс) — люди встречаются, горы не могут встретиться. Иными словами: гора с горой не сходятся, а человек с человеком сойтись сможет.

1993. Oculis magis quam auribus credimus (о́кулис ма́гис квам ау́рибус крэ́димус) — глазам мы верим больше, чем ушам.

1994. Oculis non manibus! (о́кулис нон ма́нибус) — для глаз, не для рук! Иными словами: руками не трогать!

1995. Oculos habent et non videbunt (о́кулёс ха́бэнт эт нон видэ́бунт) — есть у них глаза, но не увидят. Иными словами: смотрят и не видят.

1996. Oculus vitae sapientia (о́кулюс ви́тэ сапиэ́нциа) — мудрость — это глаз жизни.

1997. Oderint dum metuant (о́дэринт дум мэту́ант) — «пусть ненавидят, лишь бы боялись» (согласно легенде, это были любимые слова и тактика императора Калигулы).

1998. Oderint dum probent (о́дэринт дум про́бэнт) — пусть ненавидят, лишь бы поддерживали.

1999. О diem praeclarum! (о ди́эм прэкля́рум) — о славный день!

2000. Odi profanum vulgus et arceo (о́ди профа́нум ву́льгус эт а́рцео) — презираю и гоню прочь невежественную толпу.

2001. Odit cane pejus et angue (о́дит ка́нэ пэ́юс эт а́нгвэ) — в своей ненависти он хуже собаки и змеи.

2002. Odium generis humani (о́диум гэнэ́рис хума́ни) — ненависть к роду человеческому.

2003. Odium suscitat rixas et universa delicta operit caritas (о́диум су́сцитат ри́ксас эт унивэ́рса дэли́кта о́пэрит ка́ритас) — «ненависть возбуждает раздоры, но любовь покрывает все грехи» (Библия).

2004. О fallacem hominum spem! (о фалля́цем хо́минум спэм) — о обманчивая человеческая надежда!

2005. Officium medici est, ut toto, ut celeriter, ut jucunde sanet (оффи́циум мэ́дици эст, ут то́то, ут целэ́ритэр, ут юку́ндэ са́нэт) — долг врача лечить безопасно, быстро, приятно.

2006. Officium ne collocaris in invitum (оффи́циум нэ коллёкарис ин и́нвитум) — не навязывай услуг против воли.

2007. О imitatores, servum pecus! (о имитато́рэс, сэ́рвум пэ́кус) — о подражатели, рабское стадо!

2008. Oleum addere camino (о́леум а́ддэрэ ка́мино) — подливать масло в огонь (дословно: «подливать масло в печь»).

2009. Oleum et operam perdere (о́леум эт о́пэрам пэ́рдэрэ) — потерять даром масло и труд. Иными словами: напрасно трудиться, терять время даром.

2010. О me, miseram! (о мэ, ми́зэрам) — о я, несчастный!

2011. Omen bonum (о́мэн бо́нум) — хорошее предзнаменование.

2012. Omen faustum (о́мэн фа́устум) — счастливое предзнаменование.

2013. О miratores! (о мирато́рэс) — о поклонники!

2014. Omne exit in fumo (о́мнэ э́кзит ин фу́мо) — все пошло дымом. Иными словами: все пошло прахом.

2015. Omne futurum incertum (о́мнэ футу́рум инце́ртум) — будущее всегда неопределенно.

2016. Omne ignotum pro magnifico est (о́мнэ игно́тум про магни́фико эст) — все неизвестное представляется величественным.

2017. Omne initium difficile est (о́мнэ ини́циум диффи́циле эст) — всякое начало трудно.

2018. Omne jus hominum causa constitutum (о́мнэ юс хо́минум ка́уза консти́тутум) — всякое право установлено ради людей.

2019. Omne malum nascens facile opprimitur (о́мнэ ма́люм на́сценс фа́циле оппри́митур) — всякое зло легко подавить в зародыше.

2020. Omne nimium nocet (о́мнэ ни́миум но́цет) — все излишнее вредит.

2021. Omne novum carum, vilescit cotidianum (о́мнэ но́вум ка́рум, виле́сцит котиди́анум) — новое дорого, а повседневное приедается.

2022. Omne verum omni vero consonat (о́мнэ вэ́рум о́мни вэ́ро ко́нсонат) — все истины согласны одна с другой.

2023. Omne vitium semper habet patrocinium (о́мнэ ви́циум сэ́мпэр ха́бэт патроци́ниум) — любой порок находит себе оправдание.

2024. Omne vivum ex ovo (о́мнэ ви́вум экс о́во) — все живое вышло из яйца.

2025. Omnem naturam conservatricem esse sui (о́мнэм нату́рам консэрва́трицэм э́ссэ су́и) — вся природа стремится к самосохранению.

2026. Omnes et singulos (о́мнэс эт си́нгулёс) — вместе и по отдельности.

2027. Omnes hi sunt ejusdem farinae (о́мнэс хи сунт эю́сдэм фа́ринэ) — все они из одной и той же муки. Иными словами: сделаны из одного теста.

2028. Omnes homines agunt histrionem (о́мнэс хо́минэс а́гунт хистро́нэм) — все люди — актеры на сцене жизни.

2029. Omnes in eo, quod sciunt, satis eloquentes sunt (о́мнэс ин э́о, квод сци́унт, са́тис элёквэ́нтэс сунт) — все достаточно красноречивы в том, что знают.

2030. Omnes mortales sese laudari optant (о́мнэс мбрталес сэ́зэ ляуда́ри о́птант) — каждый человек хочет, чтобы его хвалили.

2031. Omnes quantum potest juva (о́мнэс ква́нтум по́тэст ю́ва) — всем, сколько можешь, помогай.

2032. Omnes una manet nox (о́мнэс у́на ма́нат нокс) — всех ожидает одна ночь.

2033. Omnes vulnerat, ultima necat (о́мнэс ву́льнэрат, у́льтима нэ́кат) — каждый час ранит, последний — убивает.

2034. Omni casu (о́мни ка́зу) — во всех случаях.

2035. Omni custodia serva cor tuum quia ex ipso vita procedit (о́мни кусто́диа са́рва кор ту́ум кви́а экс и́псо ви́та про́цедит) — «больше всего хранимого храни сердце твое, потому что из него источники жизни» (Библия).

2036. Omnia fert aetas animum quoque (о́мниа фэрт э́тас а́нимум кво́квэ) — годы уносят все, даже память.

2037. Omnia homini, dum vivit, speranda sunt (о́мниа хо́мини, дум ви́вит, спэра́нда сунт) — пока человек жив, он должен надеяться.

2038. Omnia mea mecum porto (о́мниа мэ́а мэ́кум по́рто) — «все свое ношу с собой» (Биант).

2039. Omnia moderata aeterna (о́мниа модэра́та этэ́рна) — все умеренное долговечно.

2040. Omnia mors aequat (о́мниа морс э́кват) — для смерти все равны.

2041. Omnia munda mundis (о́мниа му́нда му́ндис) — для чистых все чисто.

2042. Omnia mutantur, nihil interit (о́мниа мута́нтур, ни́хиль и́нтэрит) — все изменяется, ничто не исчезает.

2043. Omnia mutantur, nos et mutamur in illis (о́мниа мута́нтур, нос эт му́тамур ин и́ллис) — все меняется, и мы меняемся.

2044. Omnia non pariter rerum sunt omnibus apta (о́мниа нон па́ритэр рэ́рум сунт о́мнибус а́пта) — не всем одно и то же одинаково полезно.

2045. Omnia orta cadunt (о́мниа о́рта ка́дунт) — все, что возникло, гибнет.

2046. Omnia praeclara rara (о́мниа прэкля́ра ра́ра) — все прекрасное редко.

2047. Omnia rerum principia parva sunt (о́мниа рэ́рум принци́пиа па́рва сунт) — все начинается с малого.

2048. Omnia sine reservatione mentali (о́мниа си́нэ рэзэрвацио́нэ мэ́нтали) — всё без мысленной оговорки. Иными словами: без задней мысли.

2049. Omnia tempus revelat (о́мниа тэ́мпус рэ́вэлят) — время разоблачает все.

2050. Omnia vanitas (о́мниа ва́нитас) — все суета.

2051. Omnia vincit amor, et nos cedamus amori (о́мниа ви́нцит а́мор, эт нос цеда́мус амо́ри) — все побеждает любовь, и мы покоряемся любви.

2052. Omnibus hominibus moriendum est (о́мнибус хоми́нибус мориэ́ндум эст) — все люди смертны.

2053. Omnibus rebus (о́мнибус рэ́бус) — обо всем.

2054. Omnis ars imitatio est naturae (о́мнис ape имита́цио эст нату́рэ) — всякое искусство есть подражание природе.

2055. Omnis disciplina memoria constat frustraque docemur, si quidquid audivimus praeterfluat (о́мнис дисципли́на мэмо́риа ко́нстат фрустра́квэ до́цемур, си кви́дквид ауди́вимус прэтэ́рфлюат) — всякое обучение основано на памяти, и напрасно мы учим, если забываем то, что услышали.

2056. Omnium consensu (о́мниум консэ́нсу) — с общего согласия. Иной вариант: по общему согласию.

2057. Omnium malorum stultitia est mater (о́мниум малёрум стульти́циа эст ма́тэр) — глупость — мать всех бед.

2058. Omnium profecto artium medicina nobilissima (о́мниум профэ́кто а́ртиум мэдици́на нобили́ссима) — из всех наук, безусловно, медицина — самая благородная.

2059. Omnium quidem renim primordia sunt dura (о́мниум кви́дэм рэ́рум примо́рдиа сунт ду́ра) — всякое начало трудно.

2060. Omnium rerum vicissitudo est (о́мниум рэ́рум вицисситу́до эст) — все подлежит изменению.

2061. О nomen dulce libertas! (о но́мэн ду́льце либэ́ртас) — о сладкое слово — свобода!

2062. Onus dedocendi gravius est, quam docendi (о́нус дэдоце́нди гра́виус эст, квам доце́нди) — отучить человека от чего-либо — труд более тяжелый, чем научить.

2063. Onus probandi (о́нус проба́нди) — бремя доказательства.

2064. Opera et studio (о́пэра эт сту́дио) — трудом и старанием.

2065. Opera manus demonstrant (о́пэра ма́нус дэмо́нстрант) — по произведению можно узнать художника.

2066. Operae officiales (о́пэрэ оффициа́лес) — служебные дела.

2067. Operae pretium est (о́пэрэ прэ́циум эст) — дело стоит труда. Иными словами: игра стоит свеч.

2068. Operta quae fuere, aperte sunt (опэ́рта квэ фу́эрэ, апэ́ртэ сунт) — что было тайным, стало явным. Иной вариант: нет ничего тайного, что не стало бы явным.

2069. О pessimum periculum, quod opertum latet (о пэ́ссимум пэри́кулюм, квод опэ́ртум ля́тэт) — страшней всего скрытая опасность. Иной вариант: самой страшной является скрытая опасность.

2070. Opinionem capere (опинио́нэм ка́пэрэ) — снискать себе славу.

2071. Oportet vivere (опо́ртэт ви́вэрэ) — надо жить.

2072. Optima fide (о́птима фи́дэ) — с полным доверием.

2073. Optima legum interpres consuetudo (оптима ле́гум интэ́рпрэс консуэту́до) — лучший толкователь законов — обычай.

2074. Optimum medicamentum quies est (о́птимум мэдикамэ́нтум кви́эс эст) — покой — наилучшее лекарство.

2075. Optimus mundus (о́птимус му́ндус) — лучший из миров.

2076. Opus justi ad vitam fructus impii ad peccatum (о́пус ю́сти ад ви́там фру́ктус и́мпии ад пэ́ккатум) — «труды праведного — к жизни, успех нечестивого — ко греху» (Библия).

2077. О quantum est in rebus inane! (о ква́нтум эст ин рэ́бус ина́нэ) — о сколько в делах пустого!

2078. Ora et labora (о́ра эт лябо́ра) — молись и трудись.

2079. Ora rotundo (о́ра роту́ндо) — во весь голос.

2080. Ore uno (о́рэ у́но) — единогласно.

2081. О, sancta simplicitas! (о, са́нкта симпли́цитас) — «о, святая простота!» (восклицание‘приписываемое Яну Гусу).

2082. Os justi parturiet sapientiam lingua pravorum peribit (ос ю́сти парту́риэт сапиэ́нциам ли́нгва право́рум пэ́рибит) — «уста праведника источают мудрость, а язык зловредный отсечется» (Библия).

2083. О tempora, о mores! (о тэ́мпора, о мо́рэс) — «о времена, о нравы!» (Цицерон).

2084. Otia dant vitia (о́циа дант ви́циа) — праздность рождает порок.

2085. Otium cum dignitate (о́циум кум дигнита́тэ) — отдых с достоинством. Иными словами: почетный отдых.

2086. Otium post negotium (о́циум пост нэго́циум) — отдых после труда.

2087. Otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura (оциум си́нэ ли́ттэрис морс эст эт хо́минис ви́ви сэпу́льтура) — досуг без книги — это смерть и погребение заживо.

P

2088. Pabulum animi (па́булюм а́ними) — пища души.

2089. Pacta servanda sunt (па́кта сэрва́нда сунт) — договоры следует выполнять. Иными словами: уговор дороже денег.

2090. Panem et circences! (па́нэм эт цирце́нцес) — «хлеба и зрелищ!»(основные требования римской толпы в эпоху империи, отражавшие примитивность и убогость народного сознания, погрязшего в материальном мире).

2091. Panem quotidianum (па́нэм квотидиа́нум) — хлеб насущный.

2092. Parcus discordat avaro (па́ркус диско́рдат а́варо) — бережливый — не значит скупой.

2093. Par in parem non habet jurisdictionem (пар ин па́рам нон ха́бэт юрисдикцио́нэм) — равный среди равных не имеет юрисдикции.

2094. Par praemium labori (пар прэ́миум лябо́ри) — соответственно труду и вознаграждение.

2095. Pars pro toto (парс про то́то) — часть вместо целого.

2096. Pars sanitatis velle sanari fuit (парс санита́тис вэ́лле сана́ри фу́ит) — желание выздороветь уже есть часть выздоровления.

2097. Particeps criminis (па́ртицепс кри́минис) — соучастник преступления.

2098. Parva domus, magna quies (па́рва до́мус, ма́гна кви́эс) — малое жилище — великий покой.

2099. Parva domus, parva cura (па́рва до́мус, па́рва ку́ра) — малое хозяйство — малая забота.

2100. Parva leves capiunt animos (па́рва ле́вэс ка́пиунт а́нимос) — мелочи прельщают легкомысленных.

2101. Parva saepe scintilla contempta magnUm excitat incendium (па́рва сэ́пэ сцинти́лля контэ́мпта ма́гнум э́ксцитат инце́ндиум) — часто маленькая искра вызывает большой пожар.

2102. Parvo contentus (па́рво контэ́нтус) — довольствуясь малым.

2103. Passim (пе́ссим) — повсюду. Иной вариант: в различных местах.

2104. Pater familias (па́тэр фами́лиас) — отец семейства. Иными словами: глава семьи.

2105. Patientia patitur omnia (пациэ́нциа пе́титур о́мниа) — терпение все переносит.

2106. Patriae fumus igne alieno luculentior (па́триэ фу́мус и́гнэ алиэ́но люкуле́нциор) — дым отечества ярче огня чужбины.

2107. Pauca sed bona (па́ука сэд бо́на) — мало, но хорошо.

2108. Paucis verbis (па́уцис вэ́рбис) — в немногих словах.

2109. Paulatim summa petuntur (пау́лятим су́мма пэту́нтур) — не сразу достигаются вершины.

2110. Paululum dormies, paululum dormitabis, paululum conseres manus ut dormias, et veniet tibi quasi viator egestas et pauperies quasi vir armatus (пау́люлюм до́рмиэс, пау́люлюм дорми́табис, пау́люлюм ко́нсэрэс ме́нус ут до́рмиас, эт вэ́ниэт ти́би кве́зи ви́атор эгэ́стас эт паупэ́риэс кве́зи вир а́рматус) — «немного поспишь, немного подремлешь, немного, сложив руки, полежишь, и придет, как прохожий, бедность твоя и нужда твоя, как разбойник» (Библия).

2111. Paupertas non est probrum (паупа́ртас нон эст про́брум) — бедность — не порок.

2112. Рах (пакс) — мир.

2113. Pax hominibus bonae voluntatis (пакс хоми́нибус бо́на волюнта́тис) — мир людям доброй воли.

2114. Pax optima rerum (пакс о́птима ра́рум) — самое ценное — мир.

2115. Pax quaerenda est (пакс квэрэ́нда эст) — мира нужно добиваться.

2116. Pax tecum (пакс тэ́кум) — мир с тобой.

2117. Pax vobiscum! (пакс воби́скум) — мир вам!

2118. Pecunia est ancilla, si scis uti; si nescis, domina (пэку́ниа эст анци́лля, си сцис у́ти; си нэ́сцис, до́мина) — умеешь пользоваться деньгами — они служат тебе, а если нет — ты им.

2119. Pedibus timor addit alas (пэ́дибус ти́мор а́ддит а́ляс) — страх придает ногам силы.

2120. Pelle sub agnina latitat mens saepe lupina (пэ́лле суб а́гнина ля́титат мэнс са́па лю́пина) — под шкурой ягненка часто скрывается нрав волка.

2121. Per aspera ad astra (пэр а́спэра ад а́стра) — через тернии к звездам.

2122. Per aversionem (пэр авэрсио́нэм) — ради отвлечения.

2123. Per crucem ad lucem (пэр кру́цем ад лю́цем) — через страдания к свету.

2124. Pereat mundus et fiat justitia (пэ́рэат му́ндус эт фи́ат юсти́ция) — пусть погибнет мир, но да свершится правосудие.

2125. Per exclusionem (пэр эксклюзио́нэм) — в виде исключения.

2126. Per expressum (пэр экспрэ́ссум) — дословно. Иной вариант: буквально.

2127. Perfer et obdura (пэ́рфэр эт о́бдура) — терпи и крепись.

2128. Perfice te! (пэ́рфицэ тэ) — совершенствуй себя!

2129. Periculum est in mora (пэри́кулюм эст ин мо́ра) — опасность в промедлении.

2130. Perigrinatio est vita (пэригрина́цио эст ви́та) — жизнь — это странствие.

2131. Per omne fas et nefas (пэр о́мнэ фас эт нэ́фас) — всеми дозволенными и недозволенными средствами. Иными словами: всеми правдами и неправдами.

2132. Perpetuum mobile (пэрпэ́туум мо́биле) — вечное движение. Иной вариант: вечный двигатель.

2,133. Per procura (пэр проку́ра) — по доверенности.

2134. Per risum multum debes cognoscere stultum (пэр ри́зум му́льтум дэ́бэс когно́сцерэ сту́льтум) — по частому смеху ты должен узнать глупца.

2135. Per secreta vota (пэр сэ́крэта во́та) — закрытым голосованием.

2136. Persona grata (пэрсо́на гра́та) — желательная личность. Иными словами: лицо, пользующееся доверием.

2137. Persona ingrata (пэрсо́на ингра́та) — нежелательная особа.

2138. Persona sacrosancta (пэрсо́на сакроса́нкта) — священная особа.

2139. Persona suspecta (пэрсо́на суспэ́кта) — подозрительная личность.

2140. Personaliter (пэрсона́литэр) — лично.

2141. Per tacitum consensum (пэр та́цитум консэ́нсум) — по молчаливому согласию.

2142. Per terras, per coelestas, per arem, per maria (пэр тэ́ррас, пэр цо́ле́стас, пэр а́рэм, пэр ма́риа) — через земли, через небеса, через пустыни и моря.

2143. Per usum (пэр у́зум) — на практике.

2144. Pia desiderata (пи́а дэзидэра́та) — заветные мечты.

2145. Pia desideria (пи́а дэзидэ́риа) — благие намерения.

2146. Pia fraus (пи́а фра́ус) — благочестивая ложь.

2147. Pigritia mater vitiorum (пигри́циа ма́тэр вици́орум) — праздность — мать пороков.

2148. Plenus venter non student libenter (плёнус вэ́нтэр нон сту́дэнт либэ́нтэр) — сытое брюхо к учению глухо.

2149. Plerique ubi aliis maledicunt, faciunt convicium sibi (плери́квэ у́би а́лиис маледи́кунт, фа́циунт конви́циум си́би) — злословя, люди чернят самих себя.

2150. Plures crapula quam gladius (плю́рэс кра́пуля квам гля́диус) — пьянство губит сильнее меча.

2151. Pluris est ocultus testis unus, quam auriti decem (плю́рис эст оку́льтус тэ́стис у́нус, квам ау́рити дэ́цем) — лучше один раз увидеть, чем десять раз услышать.

2152. Plus exempla quam peccata nocent (плюс экзэ́мпля квам пэ́кката но́цент) — плохие примеры хуже ошибок.

2153. Plus peccat auctor quam actor (плюс пэ́ккат ау́ктор квам а́ктор) — подстрекатель виновен более, чем исполнитель.

2154. Plus sonat, quam valet (плюс со́нат, квам ва́лет) — больше звона, чем смысла.

2155. Plus stricto mendax offendit lingua mucrone (плюс стри́кто мэ́ндакс оффэ́ндит ли́нгва мукро́нэ) — язык лгуна сильнее обнаженного кинжала.

2156. Plusve minusve (плю́свэ мину́свэ) — более-менее.

2157. Poena constituitur in emendationem hominum (пёна конституи́тур ин эмэндацио́нэм хо́минум) — наказание должно исправлять людей.

2158. Poena potius molliendae quam exasperandae sunt (пёна по́циус моллиэ́ндэ квам экзаспэра́ндэ сунт) — наказание следует смягчать, а не усиливать.

2159. Pompa mortis magis terret quam mors ipsa (по́мпа мо́ртис ма́гис тэ́ррэт квам морс и́пса) — больше самой смерти устрашает то, что ее сопровождает.

2160. Possum falli ut homo (по́ссум фа́лли ут хо́мо) — как человек, я могу ошибаться.

2161. Post factum nullum consilium (пост фа́ктум ну́ллюм конси́лиум) — после случившегося не нужен совет.

2162. Post factum (пост фа́ктум) — после события. Иной вариант: после совершившегося факта.

2163. Post hoc, non est propter hoc (пост хок, нон эст про́птэр хок) — после этого не значит вследствие этого.

2164. Post hominum memoriam (пост хо́минум мэмо́риам) — с незапамятных времен.

2165. Post nubila sol (пост ну́биля соль) — после туч — солнце.

2166. Post scriptum (пост скри́птум) — после написанного (для обозначения приписки к письму). Часто употребляется в сокращенной форме — Р. S.

2167. Post tenebras lux (пост тэнэ́брас люкс) — после мрака — свет.

2168. Postumus (по́стумус) — самый последний.

2169. Potior visa est periculosa libertas quieto servitio (по́циор ви́за эст пэрикулёза либэ́ртас кви́это сэрви́цио) — свобода в опасности лучше рабства в покое.

2170. Praemonitus praemunitus (прэмо́нитус прэму́нитус) — кто предупрежден, тот вооружен.

2171. Praesente medico nihil nocet (прэзэ́нтэ мэ́дико ни́хиль но́цет) — в присутствии врача ничто не вредно.

2172. Praesentia minuit famam (прэзэ́нциа мйнуит фа́мам) — присутствие уменьшает славу.

2173. Praestat aliquid superesse quam deesse (прэ́стат али́квид супэрэ́ссэ квам дээ́ссэ) — лучше пусть останется, чем не хватит.

2174. Praestat cum dignitate cadere quam cum ignominia vivere (прэ́стат кум дигнита́тэ ка́дэрэ квам кум игноми́ниа ви́вэрэ) — лучше погибнуть с честью, чем жить в бесчестье.

2175. Praeterita mutare non possumus (прэтэ́рита мута́рэ нон по́ссумус) — мы не можем изменить прошлого.

2176. Praeterita omittamus (прэтэ́рита оми́ттамус) — давайте не будем говорить о прошлом.

2177. Praevenire melius est, quam praeveniri (прэвэ́нирэ мэ́лиус эст, квам прэвэ́нири) — лучше самому опередить, чем опередят тебя.

2178. Prima facie (при́ма фа́циэ) — на первый взгляд.

2179. Primum agere (при́мум а́гэрэ) — прежде всего действовать.

2180. Primum discere, deinde docere (при́мум ди́сцерэ, дэ́индэ доце́рэ) — сначала учиться, потом учить.

2181. Primum non nocere (при́мум нон ноце́рэ) — прежде всего не вредить.

2182. Primum non nocere, seu noli nocere, seu cave ne laedas (при́мум нон ноце́рэ, сэ́у но́ли ноце́рэ, сэ́у ка́вэ нэ ле́дас) — прежде всего не навреди, или бойся, чтобы не навредить.

2183. Primum vivere (при́мум ви́вэрэ) — прежде всего жить.

2184. Primus clamor atque impetus rem decernit (при́мус кля́мор а́тквэ и́мпэтус рэм дэце́рнит) — первый натиск и первые крики решают дело.

2185. Primus inter pares (при́мус и́нтэр па́рэс) — первый среди равных.

2186. Principes mortales, respublica aeterna (при́нципэс морта́лес, респу́блика этэ́рна) — правители смертны, государство вечно.

2187. Principiis obsta! (принци́пиис о́бста) — противодействуй началам!

2188. Principium contradictionis (принци́пиум контрадикцио́нис) — закон противоречия.

2189. Principium dimidium totius (принци́пиум дими́диум то́тиус) — начало — половина всего.

2190. Principium et fons (принци́пиум эт фонс) — начало и источник.

2191. Principium sapientiae posside sapientiam et in omni possessione tua adquire prudentiam (принци́пиум сапиэ́нциэ по́ссидэ сапиэ́нциам эт ин о́мни поссэссио́нэ ту́а а́дквирэ прудэ́нциам) — «главное — мудрость: приобретай мудрость, и всем имением твоим приобретай разум» (Библия).

2192. Prius quam exaudis, ne judices (при́ус квам экза́удис, нэ ю́дицес) — не суди, не выслушав.

2193. Prius quam incipias, consulto opus est (при́ус квам инци́пиас, консу́льто о́пус эст) — прежде чем начать, обдумай.

2194. Prius vitiis laboravimus, nunc legibus (при́ус ви́циис лябора́вимус, нунк ле́гибус) — раньше мы были обременены пороками, теперь — законами.

2195. Privata publicis postpone! (прива́та пу́блицис постпо́нэ) — предпочитай общественное личному!

2196. Privatim (прива́тим) — частным образом.

2197. Pro aris et focis certamen (про а́рис эт фо́цис церта́мэн) — «за алтари и очаги сраженье». Иными словами: сражаться за самое важное, самое дорогое и святое.

2198. Probatum est (проба́тум эст) — одобрено.

2199. Pro bono publico (про бо́но пу́блико) — ради общего блага. Иной вариант: для общей пользы.

2200. Proceras deicit arbores procella vehemens (про́цеpac дэ́ицит а́рборэс проце́лля вэ́хэмэнс) — сильная буря валит даже высокие деревья.

2201. Procul dubio (про́куль ду́био) — без сомнения.

2202. Procul negotiis (про́куль нэго́циис) — вдали от суеты.

2203. Pro die (про ди́э) — на день.

2204. Pro dosi (про до́зи) — на один прием.

2205. Pro et contra (про эт ко́нтра) — за и против.

2206. Pro forma (про фо́рма) — ради формы. Иными словами: для видимости, формально.

2207. Pro memoria (про мэмо́риа) — для памяти. Иными словами: в память о чем-либо.

2208. Pro mundi beneficio (про му́нди бэнэфи́цио) — на благо мира.

2209. Pro patria et libertate (про па́триа эт либэрта́тэ) — за отечество и свободу.

2210. Propera pedem! (про́пэра пэ́дэм) — торопись!

2211. Propter invidiam (про́птэр инви́диам) — из зависти.

2212. Propter necessitatem (про́птэр нэцессита́тэм) — вследствие необходимости.

2213. Pro re nata (про рэ на́та) — согласно обстоятельствам.

2214. Pro tanto (про та́нто) — пропорционально.

2215. Pro tempore (про тэ́мпорэ) — вовремя. Иной вариант: своевременно.

2216. Pro ut de lege (про ут дэ ле́гэ) — законным путем.

2217. Pudorem alienum qui eripuit, perdit suum (пу́дорэм алиэ́нум кви эри́пуит, пэ́рдит су́ум) — кто отнимает у другого чувство стыда, теряет свое.

2218. Pugnis et calcibus, unguibus et rostro (пу́гнис эт ка́льцибус, у́нгвибус эт ро́стро) — кулаками и ногами, когтями и клювом. Фраза употребляется, когда хотят указать на то, что необходимо защищаться всем, чем только можно.

2219. Pulchre sedens melius agens (пу́льхрэ сэ́дэнс мэ́лиyc а́генс) — семь раз отмерь, один раз отрежь.

2220. Pulchrorum etiam autumnus pulcher est (пульхро́рум э́циам ауту́мнус пу́льхэр ест) — у прекрасных (людей) — даже осень прекрасна.

2221. Pulsate et aperietur vobis (пу́льсатэ эт апэри́этур во́бис) — стучите, и вам откроют.

2222. Pulverem oculis offundere (пу́львэрэм о́кулис оффу́ндэрэ) — пыль в глаза пускать.

2223. Punctum quaestionis (пу́нктум квэстио́нис) — суть вопроса.

2224. Punctum saliens (пу́нктум са́лиэнс) — важный пункт. Иные варианты: важное обстоятельство, самое важное.

2225. Puris omnia pura (пу́рис о́мниа пу́ра) — для чистых все чисто.

Q

2226. Qua bene coepisti, sic bene semper cas (ква бэ́нэ цёпи́сти, сик бэ́нэ сэ́мпэр кас) — продолжай успешно идти по той дороге, на которой хорошо начал свой путь.

2227. Quadrigae meae decurrerunt (ква́дригэ мэ́э дэку́ррэрунт) — «колесницы мои пронеслись». Иными словами: прошла молодость.

2228. Quae fuerunt vicia, mores sunt (квэ фу́эрунт ви́циа, мо́рэс сунт) — что было пороками, теперь стало нравами. Иными словами: что было порочным, теперь считается нравственным.

2229. Quae fuit durum pati, meminisse dulce est (квэ фу́ит ду́рум па́ти, мемини́ссэ ду́льце эст) — что было трудно выстрадать, о том приятно вспомнить.

2230. Quae mala cum multis patimur leviora videntur (квэ ма́ля кум му́льтис па́тимур левио́ра видэ́нтур) — легче кажутся те несчастья, которые переносим вместе с другими.

2231. Quae mala sunt pulchra, ea pulchra videntur amanti (квэ ма́ля сунт пу́льхра, э́а пу́льхра видэ́нтур ама́нти) — что менее всего прекрасно, кажется прекрасным любящему. Иными словами: не то хорошо, что хорошо, а то хорошо, что нравится.

2232. Quae medicamenta non sanat, ferrum sanat; quae ferrum non sanat, ignis sanat, quae vero ignis non sanat, insanabilia reputari oportet (квэ мэдикамэ́нта нон са́нат, фэ́ррум са́нат; квэ фэ́ррум нон са́нат, и́гнис са́нат квэ вэ́ро и́гнис нон са́нат, инсанаби́лиа рэпу́тари опо́ртэт) — что не излечивают лекарства, то лечит железо, что железо не излечивает, то лечит огонь, что даже огонь не лечит, то следует признать неизлечимым.

2233. Quae non posuisti, ne tollas! (квэ нон посуи́сти, нэ то́лляс) — чего не положил, того не бери!

2234. Quae sunt caesaris caesari (квэ сунт це́зарис це́зари) — кесарево — кесарю.

2235. Quaelibet vulpes caudam suam laudat (квэ́либэт ву́льпэс ка́удам су́ам ля́удат) — всякая лисица свой хвост хвалит. Другими словами: всяк свое хвалит.

2236. Quaerite et inveniete (квэ́ритэ эт инвэниэ́тэ) — ищите и обрящете.

2237. Quaestio vixata (квэ́стио ви́ксата) — мучительный вопрос.

2238. Quale opus est, tale est praemium (ква́ле о́пус эст, та́ле эст прэ́миум) — каков труд, таково и вознаграждение.

2239. Quam semel errare, melius terve rogare (квам сэ́мэль эрра́рэ, мэ́лиус тэ́рвэ рога́рэ) — лучше три раза спросить, чем один раз ошибиться.

2240. Quanta patimur (ква́нта па́тимур) — сколько претерпеваем.

2241. Quantum est quod nescimus! (ква́нтуй эст квод нэ́сцимус) — сколько мы еще не знаем!

2242. Quantum in me fuit (ква́нтум ин мэ фу́ит) — я сделал лучшее, на что способен.

2243. Quantum satis (ква́нтум са́тис) — сколько нужно. Иными словами: вдоволь.

2244. Quare seduceris fili mi ab aliena et foveris sinu alterius? (ква́рэ сэду́церис фи́ли ми аб алиэ́на эт фовэ́рис си́ну альтэ́риус) — «и для чего тебе, сын мой, увлекаться постороннею и обнимать груди чужой?».

2245. Quasi per risum stultus operatur scelus sapientia autem est viro prudentia (ква́зи пэр ри́зум сту́льтуе опэратур сцелюс сапиэнциа аутэм эст виро прудэ́нциа) — «для глупого преступное деяние как бы забава, а человеку разумному свойственна мудрость» (Библия).

2246. Quem medicamenta non sanant, natura sanat (квэм мэдикамэ́нта нон са́нант, нату́ра са́нат) — если не лечат лекарства, вылечит природа.

2247. Qui ambulat simpliciter ambulat confidenter qui autem depravat vias suas manifestus erit (кви а́мбулят симпли́цитэр а́мбулят конфидэ́нтэр кви а́утэм дэпра́ват ви́ас су́ас манифэ́стус э́рит) — «кто ходит в непорочности, тот ходит безопасно; а кто извращает пути свои, тот будет наказан» (Библия).

2248. Qui aures habet, audiat (кви а́урэс ха́бэт, ау́диат) — имеющий уши да услышит.

2249. Qui autem adulter est propter cordis inopiam perdet animam suam (кви а́утэм аду́льтэр эст про́птэр ко́рдис ино́пиам пэ́рдэт а́нимам су́ам) — «кто же прелюбодействует с женщиною, у того нет ума; тот губит душу свою, кто делает это» (Библия).

2250. Qui autem me audierit absque terrore requiescet et abundantia perfruetur malorum timore sublato (кви а́утэм мэ ауди́эрит а́бсквэ тэрро́рэ рэквиэ́сцет эт абунда́нциа пэрфру́этур малерум тимо́рэ су́блято) — «слушающий меня будет жить безопасно и спокойно, не страшась зла» (Библия).

2251. Qui bibit immodice vina, venena bibit (кви би́бит иммо́дице ви́на, вэнэ́на би́бит) — кто неумеренно пьет вино — пьет яд.

2252. Qui congregat in messe filius sapiens est qui autem stertit aestate filius confusionis (кви ко́нгрэгат ин мэ́ссэ фи́лиус са́пиэнс эст кви а́утэм стэ́ртит эста́тэ фи́лиус конфузио́нис) — «собирающий во время лета — сын разумный, спящий же во время жатвы — сын беспутный» (Библия).

2253. Qui erudit derisorem ipse sibi facit injuriam et qui arguit impium generat maculam sibi (кви э́рудит дэризо́рэм и́псэ си́би фа́цит инъю́риам эт кви а́ргвит и́мпиум гэ́нэрат ма́кулям си́би) — «поучающий кощунника наживет себе бесславие, и обличающий нечестивого — пятно себе» (Библия).

2254. Qui gladio ferit, gladio perit (кви гля́дио фэ́рит, гля́дио пэ́рит) — кто придет с мечом, тот от меча и погибнет.

2255. Qui multum habet, plus cupit (кви му́льтум ха́бэт, плюс ку́пит) — имеющий многое хочет еще большего.

2256. Qui nescit tacere, nescit et loqui (кви нэ́сцит таце́рэ, нэ́сцит эт лёкви) — кто не умеет молчать, не умеет и разговаривать.

2257. Qui nimis propere, minus prospere (кви ни́мис пропэ́рэ, ми́нус проспэ́рэ) — кто слишком спешит, тот терпит неудачу.

2258. Qui nimium probat, nihil probat (кви ни́миум про́бат, ни́хиль про́бат) — кто доказывает слишком много, тот ничего не доказывает.

2259. Qui nimium properat, serus absolvit (кви ни́миум пропэ́рат, сэ́рус абсо́львит) — кто слишком спешит, тот позже завершит.

2260. Qui non laborat, non manducet (кви нон лябо́рат, нон ма́ндуцет) — кто не работает, тот не ест.

2261. Qui non nobiscum, adversus nos est (кви нон ноби́скум, адвэ́рсус нос эст) — кто не с нами, тот против нас.

2262. Qui non proficit, deficit (кви нон про́фицит, до́фицит) — кто не движется вперед, тот отстает.

2263. Qui parcit nocentibus innocentes punit (кви па́рцит ноце́нтибус инноце́нтэс пу́нит) — щадящий виновных наказывает невиновных.

2264. Qui potest capere capiat (кви по́тает ка́пэрэ ка́пиат) — кто может решать, пусть решает.

2265. Qui potest consilium fugere, sapere idem potest (кви по́тает конси́лиум фу́гэрэ, са́пэрэ и́дам по́тает) — умный тот, кто может обойтись без совета.

2266. Qui pro quo (кви про кво) — одно вместо другого. Иными словами: путаница.

2267. Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperietur (кви квэ́рит, инвэ́ниэт, пульса́нти апэриэ́тур) — кто ищет — тот найдет, кто стучится — тому откроют.

2268. Qui scribit, bis legis (кви скри́бит, бис лёгис) — кто пишет, тот дважды читает.

2269. Qui seminat mala, metet mаlа (кви сэ́минат ма́ля, мэ́тэт ма́ля) — кто сеет зло, тот зло и пожнет.

2270. Qui sibi semitam non sapiunt, alteri non monstrant viam (кви си́би со́митам нон сапи́унт, а́льтэри нон мо́нстрант ви́ам) — кто себе тропу не проложит, тот никому не укажет путь.

2271. Qui sine peccato est? (кви си́нэ пэ́ккато эст) — кто без греха?

2272. Qui tacet consentire videtur (кви та́цет консэнти́рэ видо́тур) — кто молчит, тот рассматривается как согласившийся. Иными словами: молчание — знак согласия.

2273. Qui ventum seminat, turbinem metet (кви во́нтум сэ́минат, ту́рбинам мэ́тэт) — кто сеет ветер, тот пожнет бурю.

2274. Qui vult decipi, decipiatur (кви вульт дэ́ципи, дэципи́атур) — желающий быть обманутым да будет обманут.

2275. Quia Dominus dat sapientiam et ex ore ejus scientia et prudentia (кви́а До́минус дат сапиэ́нциам эт экс о́ре э́юс сциэ́нциа эт прудэ́нциа) — «господь дает мудрость; из уст Его — знание и разум» (Библия).

2276. Quibuscumque viis (квибуску́мквэ ви́ис) — какими бы то ни было путями. Иными словами: любыми путями.

2277. Quid brevi fortes jaculamur aevo multa? (квид брэ́ви фо́ртэс яку́лямур э́во му́льта) — к чему нам в быстротечной жизни домогаться столь многого?

2278. Quid potui, feci (квид по́туи, фэ́ци) — что мог, я сделал.

2279. Quidquid agis, prudenter agas et respice finem (кви́дквид а́гис, прудэ́нтэр а́гас эт рэ́спице фи́нэм) — что ни делаешь, делай разумно и предвидя конец. Иной вариант: что бы ты ни делал, делай разумно и имей в виду результат.

2280. Quidquid latet apparebit (кви́дквид ля́тэт аппа́рэбит) — тайное становится явным.

2281. Quidquid praecipies, esto brevis (кви́дквид прэци́пиэс, э́сто брэ́вис) — чему бы ты ни учил, будь краток.

2282. Quidquid vides, currit cum tempore (кви́дквид ви́дэс, ку́ррит кум тэ́мпорэ) — все изменяется со временем.

2283. Quilibet fortunae suae faber (кви́либэт форту́нэ су́э фа́бэр) — каждый сам кузнец своего счастья.

2284. Quis custodiet ipsos custodes? (квис кусто́диэт и́псос ку́стодэс) — кто же будет сторожить самих сторожей?

2285. Quis hominum sine vitiis? (квис хо́минум си́нэ ви́циис) — кто из людей родился без пороков?

2286. Quisque suos patimur manes (кви́сквэ су́ос па́тимур ма́нэс) — каждый несет свою кару.

2287. Quivis praesumitur bonus donec probetur contrarium (кви́вис прэзу́митур бо́нус до́нэк пробэ́тур контра́риум) — каждый предполагается честным, пока не доказано обратное.

2288. Quo plus lucet luna, magis latrat milessus (кво плюс лю́цет лю́на, ма́гис ля́трат миле́ссус) — «чем светлее луна, тем больше лает дворняжка». Иными словами: где счастье, там и зависть.

2289. Quo quisque sapientior est, eo solet esse modestior (кво кви́сквэ сапиэ́нциор эст, э́о со́лет э́ссэ модэ́стиор) — чем умнее человек, тем он обычно скромнее.

2290. Quo se fortuna, eo dem se et favor inclinat hominum (кво сэ форту́на, э́о дэм сэ эт фа́вор и́нклинат хо́минум) — кому благоприятствует судьба, тому благоприятствуют и люди.

2291. Quo semel est imbuta recens, servabit odorem testa diu (кво сэ́мэль эст и́мбута рэ́ценс, сэрва́бит одо́рэм тэ́ста ди́у) — чем вначале сосуд пропитан, тем он долго будет отдавать.

2292. Quo timoris minus est, eo minus ferme periculi est (кво ти́морис ми́нус эст, э́о ми́нус фэ́рмэ пэри́кули эст) — чем меньше страх, тем меньше опасность.

2293. Quo vadis? (кво ва́дис) — «камо грядеши?» Иными словами: куда идешь?

2294. Quod cito fit, cito perit (квод ци́то фит, ци́то пэ́рит) — что скоро делается, то скоро и гибнет.

2295. Quod dubitas, ne feceris! (квод ду́битас, нэ фэ́церис) — сомневаешься — не делай!

2296. Quod erat demonstrandum (квод э́рат дэмонстра́ндум) — что и требовалось доказать.

2297. Quod erat faciendum (квод э́рат фациэ́ндум) — что и следовало сделать.

2298. Quod hodie non est, id cras erit (квод хо́диэ нон эст, ид крас э́рит) — чего нет сегодня, будет завтра.

2299. Quod in corde sobrii, id in ore ebrii (квод ин ко́рдэ со́брии, ид ин о́рэ э́брии) — что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.

2300. Quod licet Jovi, non licet bovi (квод ли́цет Йо́ви, нон ли́цет бо́ви) — «что позволено Юпитеру, не позволено быку» (так говорят о безосновательных претензиях на что-либо).

2301. Quod nego (квод нэ́го) — отнюдь нет.

2302. Quod non est in actis, non est in mundo (квод нон эст ин а́ктис, нон эст ин му́ндо) — чего нет в документах, того нет и на свете.

2303. Quod non habet principium, non habet finem (квод нон ха́бэт принци́пиум, нон ха́бэт фи́нэм) — то, что не имеет начала, не имеет конца.

2304. Quod non licet feminis, aeque non licet viris (квод нон ли́цет фэ́минис, э́квэ нон ли́цет ви́рис) — что не позволено женщинам, не позволено и мужчинам.

2305. Quod non licet, acrius urit (квод нон ли́цет, а́криус у́рит) — недозволенное притягивает сильнее.

2306. Quod nova testa capit, in vetera sapit (квод но́ва тэ́ста ка́пит, ин вэ́тэра са́пит) — что в новый горшок наливают, тем он в старости и пахнет.

2307. Quod periit, periit (квод пэ́риит, пэ́риит) — что прошло, то прошло.

2308. Quod probe notandum (квод про́ба нота́ндум) — что следует хорошо заметить.

2309. Quod quisquis norit in hoc se exerceat (квод кви́сквис но́рит ин хок сэ экзэ́рцеат) — пусть каждый занимается тем, в чем он разбирается.

2310. Quod satis est, cui contingit, nil amplius optet (квод са́тис эст, ку́и конти́нгит, ниль а́мплиус о́птэт) — у кого есть достаточно, не надо искать большего. Иными словами: от добра добра не ищут.

2311. Quod satis est, plus quam satis est (квод са́тис эст, плюс квам са́тис эст) — чего достаточно, того уже слишком.

2312. Quod scripsi, scripsi (квод скри́пси, скри́пси) — что я написал, то и останется написанным. Иными словами: написанное пером не вырубишь топором.

2313. Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris (квод ти́би фи́эри нон вис, а́льтэри нэ фэце́рис) — чего не желаешь себе, не делай другому. Иными словами: не рой другому яму — сам в нее попадешь.

2314. Quod timeas citius quam quod speres evenit (квод ти́мэас ци́тиус квам квод спэ́рэс э́вэнит) — то, чего опасаешься, приходит быстрее, чем то, на что надеешься.

2315. Quod timet impius veniet super eum desiderium suum justis dabitur (квод ти́мэт и́мпиус вэ́ниэт су́пэр э́ум дэзидэ́риум су́ум ю́стис да́битур) — «чего страшится нечестивый, то и постигнет его, а желание праведников исполнится» (Библия).

2316. Quod tollere velles (квод толле́рэ вэ́ллес) — что следует вычеркнуть.

2317. Quod uni dixeris, omnibus dixeris (квод у́ни ди́ксэрис, о́мнибус ди́ксэрис) — что сказано одному — сказано всем.

2318. Quod cunque aliquis ob tutelam corporis sui fecerit jure id fecisse videtur (квод ку́нквэ али́квис об ту́тэлям ко́рпорис су́и фэ́церит ю́рэ ид фэци́ссэ видэ́тур) — все, что человек делает для защиты самого себя, считается сделанным законно.

2319. Quominus est murmur, plerumque est altior unda (кво́минус эст му́рмур, плеру́мквэ эст а́льциор у́нда) — где меньший шум, там обычно глубже вода.

2320. Quomodo fabula, sic vita: non quam diu, sed quam bene acta sit refert (кво́модо фа́буля, сик ви́та; нон квам ди́у, сэд квам бэ́нэ а́кта сит рэ́фэрт) — жизнь, как пьеса в театре: важно не то, сколько она длится, а насколько хорошо сыграна.

2321. Quos diligit, castigat (квос ди́лигит, ка́стигат) — кого любит, тех и наказывает.

2322. Quos ego! (квос э́го) — я вас!

2323. Quos verba non sanant, carcer sanat, quos carcer non sanant, virgae sanant (квос вэ́рба нон са́нант, ка́рцэр са́нат, квос ка́рцэр нон са́нат, ви́ргэ са́нант) — кого слова не исцеляют, исцеляет карцер, кого карцер не исцеляет, исцеляют розги.

2324. Quot capita, tot sensus (квот ка́пита, тот сэ́нсус) — сколько голов, столько умов. Иными словами: сколько людей, столько мнений.

2325. Quot servi, tot hostes (квот сэ́рви, тот хо́стэс) — сколько рабов, столько врагов.

2326. Quovis modo (кво́вис мо́до) — во что бы то ни стало.

2327. Quum sis mortalis, quae sunt mortalia, cura (квум сис морта́лис, квэ сунт морта́лиа, ку́ра) — так как ты смертен, позаботься о делах человеческих.

R

2328. Radices litterarum amarae sunt, fructus dulces (paдицес литтэра́рум ама́рэ сунт, фру́ктус ду́льцес) — корни наук горьки, плоды сладки.

2329. Radix malorum est cupiditas (ра́дикс малерум эст купи́дитас) — жадность есть источник всего зла.

2330. Rana in paludem ex aureo resilit throno (ра́на ин па́людэм экс ау́рэо рэ́зилит тро́но) — лягушка и с золотого трона в болото скачет.

2331. Ranae regem petentes (ра́нэ рэ́гэм пэтэ́нтэс) — «лягушки, просящие царя» (так говорят о людях, которые все время чем-то недовольны).

2332. Rape, congere, aufer, posside: relinquendum est (ра́пэ, ко́нгэрэ, а́уфэр, по́ссидэ: рэлинквэ́ндум эст) — грабь, хватай, копи, владей, но все это все равно придется оставить. Иными словами: ничего материального с собой на тот свет не заберешь.

2333. Rapiamus, amici, occasionem de die (рапи́амус, ами́ци, окказио́нэм дэ ди́э) — используем, друзья, благосклонный к нам случай.

2334. Rara avis in terris nigroque simillima cygno (pа́pa а́вис ин тэ́ррис нигро́квэ сими́ллима си́гно) — редкая птица на земле подобна черному лебедю.

2335. Rara avis (ра́ра а́вис) — редкая птица. Иными словами: белая ворона.

2336. Raras fecit mixturas cum sapientia forma (pа́paс фэ́цит ми́кстурас кум сапиэ́нциа фо́рма) — красота редко сочетается с мудростью.

2337. Rarum esse oportet, quod diu carum velis (ра́рум э́ссэ опо́ртэт, квод ди́у ка́рум вэ́лис) — должно быть редким то, что ты хочешь, чтобы долго оставалось дорогим.

2338. Re in secunda tollere animos, in mala demittere (рэ ин сэку́нда то́ллерэ а́нимос, ин ме́ля дэми́ттэрэ) — вознесись душой в счастье и смирись в беде.

2339. Re succumbere non oportebat verbis gloriantem (рэ сукку́мбэрэ нон опо́ртэбат вэ́рбис глёрие́нтэм) — не следовало сдаваться на деле, если на словах был героем.

2340. Re, non verbis (рэ, нон вэ́рбис) — делом, а не словами.

2341. Rebus dictantibus (рэ́бус дикте́нтибус) — под диктовку вещей.

2342. Rebus in adversis animam amittere noli, spem retine (рэ́бус ин адвэ́рсис а́нимам ами́ттэрэ но́ли, спэм рэ́тинэ) — в беде не падай духом, не теряй надежды.

2343. Rebus in adversis melius sperare memento (рэ́бус ин адвэ́рсис мэ́лиус спэре́рэ мэмэ́нто) — в несчастье надейся на лучшее.

2344. Recoctus senex (рэко́ктус сэ́нэкс) — «тертый старик». Иными словами: стреляный воробей.

2345. Recte facti fecisse merces est (рэ́ктэ фа́кти фэци́ссэ мэ́рцес эст) — наградой за доброе дело служит его завершение.

2346. Recto tono (рэ́кто то́но) — спокойным голосом.

2347. Rectus in curia (рэ́ктус ин ку́риа) — тверд в вере.

2348. Redde, quod debes (ра́ддэ, квод дэ́бэс) — отдай, что должен.

2349. Reddere oleo tranquilliorem (рэ́ддэрэ о́лео транквиллио́рэм) — «сделать спокойнее масла». Иными словами: тише воды, ниже травы.

2350. Reductio ad absurdum (рэду́кцио ад абсу́рдум) — доведение до нелепости. Иной вариант: сведение к абсурду.

2351. Refert, quam quis bene vivat, quam diu non refert (рэ́фэрт, квам квис бэ́нэ ви́ват, квам ди́у нон рэ́фэрт) — важно, что хорошо жил, не важно как долго.

2352. Reformatio in pejus (рэформа́цио ин па́юс) — изменение к худшему.

2353. Regina probationum (рэги́на пробаци́о́нум) — царица доказательств.

2354. Regis voluntas suprema lex (рэ́гис волю́нтас су́прэма лекс) — воля монарха есть высший закон.

2355. Regula juris (рэ́гуля ю́рис) — правовая норма.

2356. Rei nulli prodest mora nisi iracundiae (рэ́й ну́лли про́даст мо́ра ни́зи ираку́ндиэ) — лишь в гневе нам полезно промедление.

2357. Relata referro (рэ́лята рэфэ́рро) — рассказываю рассказанное. Иными словами: передаю услышанное.

2358. Rem acu tetigisti (рэм а́ку тэтиги́сти) — «иголкой коснулся дела». Иными словами: попасть в самую точку (в суть дела).

2359. Rem cum cura age (рэм кум ку́ра а́гэ) — веди дело заботливо.

2360. Rem facias: rem si possis recte; si non quocumque modo rem (рэм фа́циас: рэм си по́ссис ре́ктэ; си нон квоку́мквэ мо́до рэм) — наживайся честно, если можешь, а если нет, то любым способом.

2361. Rem verba sequentur (рэм ве́рба сэкве́нтур) — за словом — дело.

2362. Remigio veloque (рэми́гио вэлёквэ) — «веслом и парусом». Иными словами: изо всех сил.

2363. Remotis testibus (ре́мотис те́стибус) — без свидетелей.

2364. Remove a te os pravum et detrahentia labia sint procul a te (ре́мовэ а тэ ос пра́вум эт дэтрахе́нциа ля́биа синт про́куль а тэ) — «отвергни от себя лживость уст, и лукавство языка удали от себя» (Библия).

2365. Remum ducat, qui nihil didicit (ре́мум ду́кат, кви ни́хиль ди́дицит) — «пусть занимается греблей тот, кто ничему не научился» (так говорят о людях, которые из-за своей необразованности способны выполнять только самую простую, примитивную работу).

2366. Repetitio est mater studiorum (рэпэти́цио эст ма́тэр студио́рум) — повторение — мать учения.

2367. Reprehensio calumnia vacare debet (рэпрэхэ́нсио калю́мниа вака́рэ дэ́бэт) — критика должна быть свободной от клеветы.

2368. Requiescat in расе! (рэквиэ́скат ин па́цэ) — пусть покоится в мире! Иными словами: мир праху его!

2369. Rerum cognoscere causas (рэ́рум когно́сцерэ ка́узас) — познавать причины вещей.

2370. Rerum natura nullam nobis dedit cognitionem finium (рэ́рум нату́ра ну́ллям но́бис дэ́дит когницио́нэм фи́ниум) — самой природой не дано нам познать пределы вещей.

2371. Rerum novarum studium (рэ́рум нова́рум сту́диум) — стремление к новизне.

2372. Rerum raritas pretium facit (рэ́рум ра́ритас прэ́циум фа́цит) — редкость вещей повышает их стоимость.

2373. Res amicos invenit (рэс ами́кос инвэ́нит) — успех находит друзей (так говорят о том, что когда человек прославится, у него тут же появляется много «друзей», для которые важна слава, а не сам человек; которые дружат исключительно из меркантильных целей).

2374. Res est magna tacere (рэс эст ма́гна таце́рэ) — великое дело — молчать.

2375. Res in tantum intellegitur, in quantum amatur (рэс ин та́нтум интэлле́гитур, ин ква́нтум ама́тур) — дело настолько понимают, насколько любят.

2376. Res ipsa loquitur (рэс и́пса лёквитур) — дело говорит само за себя.

2377. Res judicata (рэс юдика́та) — решенное дело.

2378. Res loquentur nobis tacentibus (рэс лёквэ́нтур но́бис таце́нтибус) — пусть мы молчим, однако дела наши говорят. Иной вариант: факты красноречивее слов.

2379. Res omnis aetatis (рэс о́мнис эта́тис) — дело всей жизни.

2380. Res sacra miser (рэс са́кра ми́зэр) — несчастный свят.

2381. Res semel admissa reprimi non potest (рэс сэ́мэль адми́сса рэ́прими нон по́тэст) — начатое дело не может быть остановлено.

2382. Res tua agitur (рэс ту́а а́гитур) — речь о тебе.

2383. Reservatio mentalis (рэзэрва́цио мэнта́лис) — мысленная оговорка. Иные варианты: не высказанное вслух, неискренность.

2384. Respice finem (рэ́спице фи́нэм) — предусматривай конец.

2385. Respicit Dominus vias hominis et omnes gressus illius considerat (рэ́спицит До́минус ви́ас хо́минис эт о́мнэс грэ́ссус и́ллиус конси́дэрат) — «пред очами Господа пути человека, и Он измеряет все стези его» (Библия).

2386. Respue, quod non es (рэ́спуэ, квод нон эс) — отбрось то, что не есть ты. Иными словами: будь естественным, будь самим собой.

2387. Restitutio ad integrum (рэститу́цио ад интэ́грум) — полное восстановление.

2388. Restitutio in integrum (рэститу́цио ин интэ́грум) — возвращение в первоначальное состояние.

2389. Restrictive et conditionaliter (рэстри́ктивэ эт кондициона́литэр) — ограничительно и условно.

2390. Reti ventos venari (рэ́ти вэ́нтос вэна́ри) — «сетью ловить ветер». Так говорят о бессмысленном занятии.

2391. Rex est lex vivens (рэкс эст лекс ви́вэнс) — король есть живое право.

2392. Rex nunquam moritur! (рэкс ну́нквам мо́ритур) — король никогда не умирает!

2393. Rideamus! (ридэа́мус) — будем смеяться!

2394. Ridendo castigat mores (ридэ́ндо ка́стигат мо́рэс) — смехом исправляют нравы.

2395. Ridendo dicere severum (ридэ́ндо ди́церэ сэ́вэрум) — смеясь, говорить о серьезном.

2396. Ridens verum dicere (ри́дэнс вэ́рум ди́церэ) — смеясь, говорить правду.

2397. Ridiculum arci fortius est melius magnas plerumque secat res (риди́кулюм а́рци фо́рциус эст мэ́лиус ма́гнас плеру́мквэ сэ́кат рэс) — часто острая и меткая шутка лучше и верней решает важные дела, чем суровые и резкие слова.

2398. Risu emorior (ри́зу эмо́риор) — умираю от смеха.

2399. Risu inepto res ineptior nulla est (ри́зу инэ́пто рэс инэ́птиор ну́лля эст) — нет ничего глупее глупого смеха. Иной вариант: нет ничего более неуместного, чем неуместный смех.

2400. Risum teneatis, amici? (ри́зум тэнэа́тис, ами́ци) — удержитесь ли от смеха, друзья?

2401. Rixari de asini umbra (рикса́ри дэ а́зини у́мбра) — спорить из-за тени осла. Так говорят о споре по незначительному поводу.

2402. Roma aeterna (Ро́ма этэ́рна) — вечный Рим.

2403. Roma locuta, causa finita (Ро́ма лёкута, ка́уза фи́нита) — Рим высказался, дело закончено.

2404. Rota Fortunae (ро́та Форту́на) — ко́лесо Фортуны.

2405. Rota plaustri male uncta stridet (ро́та пляу́стри ма́ле у́нкта стри́дэт) — плохо смазанное колесо телеги скрипит. Иными словами: не подмажешь — не поедешь.

2406. Rubiconem transire (Рубико́ном тра́нсирэ) — перейти Рубикон. Иными словами: сделать решительный шаг.

2407. Rumor publicus (ру́мор пу́бликус) — общественное мнение. Иными словами: молва.

2408. Rumpere invidia (ру́мпэрэ инви́диа) — лопнуть от зависти.

S

2409. Sacrae ruinae (са́крэ руи́нэ) — священные руины.

2410. Sacrilegia minuta puniuntur, magna in triumphis feruntur (сакриле́гиа мину́та пуниу́нтур, ма́гна ин триу́мфис фэру́нтур) — «мелкие преступления караю́тся, а большие прославляются» (Сенека Младший).

2411. Saeculorum novus nascitur ordo (сэкулерум но́вус на́сцитур о́рдо) — время рождает новый порядок.

2412. Saepe est sub pallio sordido sapientia (сэ́пэ эст суб па́ллио со́рдидо сапиэ́нциа) — часто под грязным рубищем скрывается мудрость.

2413. Saepe mora est melior (сэ́пэ мо́ра эст мэ́лиор) — часто промедление полезно.

2414. Saepe nihil inimicus homini, quam sibi ipse (сэ́пэ ни́хиль ини́микус хо́мини, квам си́би и́псэ) — часто у человека нет иного врага, кроме самого себя.

2415. Saepe summa ingenia in occulto latent (сэ́пэ су́мма ингэ́ниа ин окку́льто ля́тэнт) — часто большие таланты скрыты.

2416. Saepe tacens vocem verbaque vultus habet (сэ́пэ та́ценс во́цем вэрба́квэ ву́льтус ха́бэт) — часто лицо молчащего имеет и голос, и слова.

2417. Sagitta interdum resiliens percuit dirigentem (caги́тта интэ́рдум рэзи́лиэнс пэ́ркуит диригэ́нтэм) — иногда отраженная стрела убивает выпустившего ее.

2418. Salus patriae suprema lex (са́люс па́триэ супрэ́ма лекс) — благо отечества — высший закон.

2419. Salus populi suprema lex esto (са́люс по́пули супрэ́ма лекс э́сто) — благо народа — высший закон.

2420. Salus rei publicae suprema lex (са́люс рэ́и пу́блице супрэ́ма лекс) — благо государства — высший закон.

2421. Salutis gratia (салю́тис гра́циа) — для безопасности.

2422. Salva res ast (са́льва рэс аст) — все в порядке.

2423. Salvavi animam meam (сальва́ви а́нимам мэ́ам) — я спас свою душу.

2424. Salve! (са́львэ) — здравствуй!

2425. Salve, maris stella (са́львэ, ма́рис стэ́лля) — привет тебе, звезда моря.

2426. Salvo honore (са́льво хоно́рэ) — без вреда для чести.

2427. Sancta sanctorum (са́нкта санкто́рум) — святая святых.

2428. Sancta simplicitas (са́нкта симпли́цитас) — святая простота.

2429. Sapere aude! (са́пэрэ а́удэ) — дерзай быть мудрым! Другой вариант: решись на мудрость.

2430. Sapiens animus numquam tumet (са́пиэнс а́нимус ну́мквам ту́мэт) — умный никогда не зазнается.

2431. Sapiens bonum fert modice, fortiter malum (са́пиэнс бо́нум фэрт мо́дице, фо́ртитэр ма́люм) — мудрый переносит счастье сдержанно, а несчастье — мужественно.

2432. Sapiens corde praecepta suscipiet stultus caeditur labiis (са́пиэнс ко́рдэ прэцэ́пта сусци́пиэт сту́льтус це́дитур ля́биис) — «мудрый сердцем принимает заповеди, а глупый устами преткнется» (Библия).

2433. Sapiens dominabitur astris (са́пиэнс домина́битур а́стрис) — мудрый будет властвовать над звездами.

2434. Sapiens est mutare consilium (са́пиэнс эст мута́рэ конси́лиум) — умный не стыдится изменить свое мнение.

2435. Sapiens ipse fingit fortunam sibi (са́пиэнс и́псэ фи́нгит форту́нам си́би) — мудрый сам создает собственное счастье.

2436. Sapiens nil affirmat, quod non probet (са́пиэнс ниль аффи́рмат, квод нон про́бэт) — умный ничего не утверждает без доказательств.

2437. Sapiens semper beatus est (са́пиэнс са́мпэр бэа́тус эст) — мудрец всегда счастлив.

2438. Sapientes abscondunt scientiam os autem stulti confusioni proximum est (сапиэ́нтэс абско́ндунт сциэ́нциам ос а́утэм сту́льти конфузио́ни про́ксимум эст) — «мудрые сберегают знание, но уста глупого — близкая погибель» (Библия).

2439. Sapienti sat (сапиэ́нти сат) — разумному достаточно. Иными словами: умный поймет.

2440. Sapientia felicitas (сапиэ́нциа фэли́цитас) — мудрость — это счастье.

2441. Sapientia vino obumbratur (сапиэ́нциа ви́но обу́мбратур) — ум помрачается вином.

2442. Satis eloquentiae, sapientiae parum (са́тис элёквэ́нциэ, сапиэ́нциэ па́рум) — красноречия достаточно, мудрости мало.

2443. Satis superque (са́тис супэ́рквэ) — более чем достаточно.

2444. Satis verborum! (са́тис вэрбо́рум) — довольно слов!

2445. Satius est sero te quam numquam discere (са́циус эст сэ́ро тэ квам ну́мквам ди́сцерэ) — лучше учиться поздно, чем никогда.

2446. Satius est supervacua discere quam nihil (са́циус эст супэрва́куа ди́сцерэ квам ни́хиль) — лучше изучить лишнее, чем ничего не изучить.

2447. Satur venter non studet libenter (са́тур вэ́нтэр нон сту́дэт либэ́нтэр) — сытое брюхо к учению глухо.

2448. Scelere velandum est scelus (сце́лерэ вэля́ндум эст сце́люс) — покрывать злодейство — это тоже злодейство.

2449. Schola vitae (схо́ля ви́тэ) — школа жизни.

2450. Scientia difficilis sed fructuosa (сциэ́нциа диффи́цилис сэд фруктуо́за) — наука трудна, но плодотворна.

2451. Scientia est potencia (сциэ́нциа эст потэ́нциа) — знание — сила.

2452. Scientia nihil est quam veritatis imago (сциэ́нциа ни́хиль эст квам вэрита́тис има́го) — знание есть отражение истины.

2453. Scientia vincere tenebras (сциэ́нциа ви́нцэрэ тэнэ́брас) — знанием побеждать тьму.

2454. Scientia vinces (сциэ́нциа ви́нцэс) — знание победит.

2455. Scio me nihil scire (сци́о мэ ни́хиль сци́рэ) — «я знаю, что ничего не знаю» (Сократ).

2456. Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem (сци́рэ ле́гэс нон хок эст вэ́рба э́рум тэнэ́рэ, сэд вим ак потэста́тэм) — знание законов не в том, чтобы помнить их слова, а в том, чтобы понимать их смысл.

2457. Scopae recentiores semper meliores (ско́пэ рэценцио́рэс сэ́мпэр мэлио́рэс) — новые метлы всегда лучше.

2458. Scripta manet in saecula saeculorum (скри́пта ма́нат ин сэ́куля сэкулёрум) — написанное останется во веки веков.

2459. Secreto amicos admone, lauda palam (сэкрэ́то ами́кос а́дмонэ, ля́уда па́лям) — брани друзей наедине, а хвали публично.

2460. Secundum normam legis (сэку́ндум но́рмам ле́гис) — в соответствии с нормами права.

2461. Sed semel insanivimus omnes (сэд сэ́мэль инсани́вимус о́мнэс) — однажды мы все бываем безумны.

2462. Seditio civium hostium est occasio (сэди́цио ци́виум хо́стиум эст окка́зио) — несогласие граждан удобно для врагов.

2463. Semper avarus eget (сэ́мпэр ава́рус э́гэт) — скупой всегда нуждается.

2464. Semper fidelis (сэ́мпэр фидэ́лис) — всегда верный.

2465. Semper idem (сэ́мпэр и́дэм) — всегда одно и то же.

2466. Semper in motu (сэ́мпэр ин мо́ту) — всегда в движении. Иной вариант: вечное движение.

2467. Semper paratus (сэ́мпэр пара́тус) — всегда готов.

2468. Semper percutiatur leo vorans (сэ́мпэр пэркуци́атур ле́о во́ранс) — пусть лев пожирающий всегда будет поражаем.

2469. Semper virens (сэ́мпэр ви́рэнс) — вечная юность.

2470. Senectus insanabilis morbus est (сэнэ́ктус инсана́билис мо́рбус эст) — старость — это неизлечимая болезнь.

2471. Senex (сэ́нэкс) — старина.

2472. Seni desunt vires, juveni scientiae (сэ́ни дэ́зунт ви́рэс, ю́вэни сциэ́нциэ) — старику не хватает сил, юноше — знаний.

2473. Senior (сэ́ниор) — старший.

2474. Sensus veris (сэ́нсус вэ́рис) — чувство весны.

2475. Sensus (сэ́нсус) — ощущение. Иной вариант: чувство.

2476. Sequi debet potentia justitiam, non praecedere (сэ́кви дэ́бэт потэ́нциа юсти́циам, нон прэце́дэрэ) — сила должна следовать за правосудием, а не предшествовать ему.

2477. Sera nunquam est ad bonos mores via (сэ́ра ну́нквам эст ад бо́нос мо́рэс ви́а) — никогда не поздно начать честную жизнь.

2478. Sera parsimonia in fundo est (сэ́ра парсимо́ниа ин фу́ндо эст) — поздно беречь, коль видно дно.

2479. Sereno quoque coelo aliquando tonat (сэрэ́но кво́квэ цёло аликва́ндо то́нат) — и в ясном небе бывает гром.

2480. Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis (сэ́рмо да́тур ку́нктис, а́ними сапиэ́нциа па́уцис) — язык дан всем, мудрость — немногим.

2481. Sermo est imago animi (сэ́рмо эст има́го а́ними) — речь — образ души.

2482. Sermone eo uti debemus, qui innatus est nobis (сэрмо́нэ э́о у́ти дэ́бэмус, кви и́ннатус эст но́бис) — говорить следует на том языке, который является для нас врожденным.

2483. Sero venientibus ossa (сэ́ро вэниэ́нтибус о́сса) — опоздавшему — кости. Иной вариант: поздно приходящим — кости. Другими словами, кто не успел, тот не съел.

2484. Sero! (сэ́ро) — слишком поздно!

2485. Serva me, servabo te (сэ́рва мэ, сэрва́бо тэ) — ты — мне, я — тебе. Иной вариант: выручи меня, и я выручу тебя.

2486. Servitus est postremum malorum omnium (сэ́рвитус эст по́стрэмум малёрум о́мниум) — неволя — наибольшее из всех несчастий.

2487. Linguam mendacem, manus effundentes, innoxium sanguinem, cor machinans cogitationes pessimas pedes veloces ad currendum in malum, proferentem mendacia testem fallacem et eum qui seminat inter fratres discordias (ли́нгвам мэнда́цем, ми́нус эффундэ́нтэс, инно́ксиум сангви́нам, кор ми́хинанс когитацио́нэс пэ́ссимас пэ́дэс вэ́лёцес ад куррэ́ндум ин ми́люм, профэрэ́нтэм мэнди́циа тэ́стэм фи́лляцем эт э́ум кви сэ́минат и́нтэр фри́трэс диско́рдиас) — «язык лживый и руки, проливающие кровь невинную, сердце, кующее злые замыслы, ноги, быстро бегущие к злодейству, лжесвидетель, наговаривающий ложь и сеющий раздор между братьями» (Библия).

2488. Sibi bene facit, qui bene facit amico (си́би бэ́нэ фи́цит кви бэ́нэ фи́цит ами́ко) — себе делает хорошо тот, кто делает хорошо другим.

2489. Sic! (сик) — так!

2490. Sic dicta (сик ди́кта) — так сказать.

2491. Sic et simpliciter (сик эт симпли́цитэр) — именно так.

2492. Sic fata voluerunt (сик фи́та волю́эрунт) — так угодно судьбе.

2493. Sic itur ad astra (сик и́тур ад а́стра) — так идут к звездам.

2494. Sic transit gloria mundi (сик тра́нзит глёриа му́нди) — так проходит земная слава.

2495. Sic transit tempus (сик тра́нзит тэ́мпус) — так проходит время.

2496. Sic vita truditur (сик ви́та тру́дитур) — такова жизнь.

2497. Sic volo, sic jubeo, sit pro ratione voluntas (сик во́лё, сик ю́бэо, сит про рацио́на волю́нтас) — так я хочу, так я велю, пусть доводом будет моя воля.

2498. Si etiam omnes, ego non (си э́циам о́мнэс, эго нон) — даже если все, я — нет. Иными словами, если все одобряют, я все равно против.

2499. Si finis bonus, laudabile totum (си фи́нне бо́нус, ляуда́биле то́тум) — при хорошем конце похвально и все дело.

2500. Si forte (си фо́ртэ) — если повезет.

2501. Signum temporis (си́гнум тэ́мпорис) — знамение времени.

2502. Si judicas, cognosce (си ю́дикас, когно́сце) — если судишь, сначала пойми.

2503. Sile et spera (си́ле эт спэ́ра) — молчи и надейся.

2504. Silendo nemo peccat (силе́ндо но́мо по́ккат) — кто молчит, тот не грешит.

2505. Silentium videtur confession (силе́нциум видо́тур, конфо́ссион) — молчание равносильно признанию. Иной вариант: молчать — значит соглашаться.

2506. Silentium (силе́нциум) — молчание. Иной вариант: безмолвие.

2507. Si melius quid habes, acresse vel imperium fer (си мэ́лиус квид ха́бэс, акрэ́ссэ вэль импэ́риум фэр) — имеешь — поделись, не имеешь — бери, что дают.

2508. Similia similibus curantur (сими́лиа сими́либус кура́нтур) — подобное лечится подобным.

2509. Similia similibus destruuntur (сими́лиа сими́либус дэструу́нтур) — подобное разрушается подобным.

2510. Similis simili gaudet (си́милис си́мили га́удэт) — подобный подобному радуется.

2511. Simplex sigillum veri (си́мплекс сиги́ллюм вэ́ри) — простота — признак искренности.

2512. Simul consilium cum re amisisti? (си́муль конси́лиум кум рэ амизи́сти) — «неужели с деньгами ты потерял рассудок?»

2513. Simulans amicum inimicus inimicissimus (си́мулянс ами́кум ини́микус инимици́ссимус) — самый опасный враг тот, кто притворяется другом.

2514. Simulat se morbo laborare (си́мулят сэ мо́рбо лябора́рэ) — он прикинулся больным.

2515. Sine amicitia vita nulla est (си́нэ амици́циа ви́та ну́лля эст) — без дружбы нет жизни.

2516. Sine anno (си́нэ а́нно) — без указания года.

2517. Sine cura (си́нэ ку́ра) — без забот. Так называют престижную или высокооплачиваемую должность, не требующую особенных трудов.

2518. Sine die (си́нэ ди́э) — без даты.

2519. Sine doctrina vita quasi mortis imago (си́нэ доктри́на ви́та ква́зи мо́ртис има́го) — без науки жизнь подобна смерти.

2520. Sine dubia (си́нэ ду́биа) — вне сомнения.

2521. Sine ira et studio (си́нэ и́ра эт сту́дио) — «без гнева и пристрастия» (Тацит). Говоря коротко: объективно, без предвзятого мнения.

2522. Sine labore non erit panis in ore (си́нэ лябо́рэ нон э́рит па́нис ин о́рэ) — «без труда не будет хлеба во рту».

2523. Sine loco (си́нэ лёко) — без указания места.

2524. Sine metu mortis (си́нэ мэ́ту мо́ртис) — без страха смерти.

2525. Sine mora (си́нэ мо́ра) — без задержки. Иной вариант: без промедления.

2526. Sine prece, sine pretio, sine poculo (си́нэ прэ́це, си́нэ прэ́цио, си́нэ по́кулё) — без просьбы, без подкупа, без попойки.

2527. Sine reservatione mentali (си́нэ рэзэрвацио́нэ мэ́нтали) — без задней мысли.

2528. Si non, non! (си нон, нон) — если нет, то нет!

2529. Sint ut sunt, aut non sint (синт ут сунт, а́ут нон синт) — пусть будут так, как есть, или пусть не будут вовсе.

2530. Si quesiveris invenies (си квэзи́вэрис инва́ниэс) — ищи и обрящешь.

2531. Si quid movendum est, move (си квид мовэ́ндум эст, мо́вэ) — если что-либо нужно подвинуть, двигай.

2532. Si quis dat mannois, ne quere in dentibus annos (си квис дат ма́нноис, нэ квэ́рэ ин дэ́нтибус а́ннос) — дареному коню в зубы не смотрят.

2533. Si satis commemini (си са́тис коммэ́мини) — если память мне не изменяет.

2534. Si tacuisses, philosophus masisses (си такуи́ссэс, филёзо́фус мази́ссэс) — если бы ты промолчал, то сошел бы за философа.

2535. Sit tibi terra levis (сит ти́би тэ́рра ле́вис) — пусть будет тебе легка земля. Иными словами: пусть земля тебе будет пухом.

2536. Sit ut est (сит ут эст) — пусть останется как есть.

2537. Sit venia verbo (сит вэ́ниа вэ́рбо) — пусть будет это слово принято снисходительно. Иные варианты: да простится мне это выражение; с позволения сказать.

2538. Sitis urit fauces (си́тис у́рит фа́уцес) — горло горит от жажды.

2539. Si vera narretis, non opus sit testibus (си вэ́ра на́ррэтис, нон о́пус сит тэ́стибус) — если говорите правду, свидетели не нужны.

2540. Si vis amari, ama (си вис ама́ри, а́ма) — хочешь быть любимым — люби.

2541. Si vis pacem, para bellum (си вис па́цэм, па́ра бэ́ллюм) — если хочешь мира, готовься к войне.

2542. Si vis pacem, para pacem! (си вис па́цем, па́ра па́цем) — хочешь мира — готовь мир!

2543. Si vis vincere, disce pati (си вис ви́нцерэ, ди́сце па́ти) — хочешь побеждать — учись терпению.

2544. Si vivis Romae, romano vivito more (си ви́вис Ро́мэ, рома́но ви́вито мо́рэ) — если живешь в Риме, живи в согласии с римекими обычаями. Иными словами: со своим уставом в чужой монастырь не ходят.

2545. Sol lucet omnibus (соль лю́цет о́мнибус) — солнце светит всем.

2546. Sola virtute armatus (со́ля вирту́тэ арма́тус) — одной лишь доблестью вооруженный.

2547. Solitudinem faciunt, pacem appellant (солиту́динэм фа́циунт, па́цем аппэ́ллянт) — они создают пустыню и называют это миром.

2548. Somni, cibi, potus, venus omnia moderata sint (со́мни, ци́би, по́тус, вэ́нус о́мниа модэра́та синт) — сон, еда, питье, любовь — в меру.

2549. Spe vivimus (спэ ви́вимус) — живем надеждой.

2550. Specie (спэ́циэ) — по виду.

2551. Species decipit (спэ́циэс дэ́ципит) — внешность обманчива.

2552. Species facti (спэ́циэс фа́кти) — обстоятельства дела.

2553. Spem pretio non emo (спэм прэ́цио нон э́мо) — за надежду денег не плачу.

2554. Sperare contra spem (спэра́рэ ко́нтра спэм) — без надежды надеяться.

2555. Spero meliora (спо́ро мэлио́ра) — надеюсь на лучшее.

2556. Spero, sic moriar, ut mortuus non erubescam (спэ́ро, сик мо́риар, ут мо́ртуус нон эрубо́скам) — надеюсь, я так умру, что мертвый не постыжусь.

2557. Spes est ultimum adversarium rerum solatium (спэс эст у́льтимум адвэрса́риум ро́рум соля́циум) — надежда — последнее утешение в несчастье.

2558. Spes reconvalescendi (спэс рэконвалесце́нди) — надежда на выздоровление.

2559. Spes sibi quisque (спэс си́би кви́сквэ) — каждый верит в себя.

2560. Spes ultima (спэс у́льтима) — последняя надежда.

2561. Spiritus ubi vult spirat (спи́ритус у́би вульт спи́рат) — дух дышит, где хочет.

2562. Sponte sua, sine lege (спо́нтэ су́а, си́нэ ле́гэ) — добровольно, без принуждения.

2563. Spoponderis pro amico tuo defixisti apud extraneum manum tuam, inlaqueatus es verbis oris tui et captus propriis sermonibus (спопо́ндэрис про ами́ко ту́о дэфикси́сти а́пуд экстра́нэум ма́нум ту́ам, инлякво́атус эс во́рбис о́рис ту́и эт ка́птус про́приис сэрмо́нибус) — «если ты поручился за ближнего твоего и дал руку твою за другого, ты опутал себя словами уст твоих, пойман словами уст твоих» (Библия).

2564. Statim atque instanter (ста́тим а́тквэ инста́нтэр) — тотчас и немедленно.

2565. Status in statu (ста́тус ин ста́ту) — государство в государстве.

2566. Status naturalis (ста́тус нату́ралис) — естественное состояние.

2567. Status praesens (ста́тус прэ́зэнс) — настоящее положение.

2568. Status quo (ста́тус кво) — существующее положение.

2569. Status quo ante (ста́тус кво а́нтэ) — в прежнем состоянии. Иной вариант: в том же состоянии, что и раньше.

2570. S tatus quo ante bellum (ста́тус кво а́нтэ ба́ллюм) — положение, существовавшее до войны.

2571. Status rerum (ста́тус рэ́рум) — положение дел.

2572. Stultorum infinitus est numerus! (сту́льторум инфи́нитус эст ну́мэрус) — число дураков бесконечно!

2573. Sua cuique fortuna in manu est (су́а куи́квэ форту́на ин ма́ну эст) — собственное счастье у каждого в руках.

2574. Sua sponte (су́а спо́нтэ) — сам собой. Иной вариант: по своей воле.

2575. Sua sunt cuique vitia (су́а сунт куи́квэ ви́циа) — каждый имеет свои недостатки.

2576. Suae quisque fortunae faber est (су́э кви́сквэ форту́на фа́бэр эст) — каждый сам кузнец своего счастья.

2577. Suavis laborum est praetorium memoria (су́авис лябо́рум эст прэто́риум мэмо́риа) — приятно вспомнить о былых трудах.

2578. Suaviter in modo, fortiter in re (суа́витэр ин мо́до, фо́ртитэр ин рэ) — будь мягким в обхождении, но твердым в достижении цели.

2579. Sub conditione (суб кондицио́нэ) — при условии.

2580. Subdore et sanguine (су́бдорэ эт са́нгвина) — потом и кровью.

2581. Sub ferula (суб фэ́руля) — из-под палки.

2582. Sub fide nobili (суб фи́дэ но́били) — под честное слово.

2583. Sublata causa tollitur effectus (су́блята ка́уза то́ллитур эффэ́ктус) — с устранением причины устраняется и следствие.

2584. Sublata causa, tollitur morbus (су́блята ка́уза, то́ллитур мо́рбус) — с устранением причины устраняется болезнь.

2585. Sub rosa dicta tacenda (суб ро́за ди́кта таце́нда) — сказанное по секрету не подлежит разглашению (дословно: «сказанное под розой умалчивается»).

2586. Sub specie aeternitatis (суб спэ́циэ этэрнита́тис) — с точки зрения вечности.

2587. Sub specie utilitatis (суб спэциэ утилита́тис) — с точки зрения пользы.

2588. Sub sua propria specie (суб су́а про́приа спэ́циэ) — под особым углом зрения.

2589. Sufficit (су́ффицит) — достаточно.

2590. Sui generis (су́и гэ́нэрис) — своего рода. Иной вариант: своеобразный.

2591. Sum totus vester (сум то́тус вэ́стэр) — я весь ваш.

2592. Summa cum pietate (су́мма кум пиэта́тэ) — «с величайшим уважением» (формула посвящения какого-либо произведения какому-либо человеку).

2593. Summa summarum (су́мма сумма́рум) — «сумма сумм». Иными словами: конечный итог.

2594. Summa virtus (су́мма ви́ртус) — высшая доблесть.

2595. Summam nec metuas diem, пес optes (су́ммам нэк мэ́туас ди́эм, нэк о́птэс) — не страшись последнего дня, но и не призывай его.

2596. Summum bonum (су́ммум бо́нум) — высшее благо.

2597. Summum bonum medicinae sanitas (су́ммум бо́нум мадици́нэ са́нитас) высшее благо медицины — здоровье.

2598. Sunt delicta quibus ignossive velimus (сунт дэли́кта кви́бус игно́ссивэ вэ́лимус) — некоторые проступки желательно не замечать.

2599. Suo periculo (су́о пэри́кулё) — на свой страх и риск.

2600. Suo tempore (су́о тэ́мпорэ) — в свое время.

2601. Super omnia veritas (су́пэр о́мниа вэ́ритас) — выше всего истина. Иной вариант: истина превыше всего.

2602. Super vacuus inter sanos medicus (су́пэр ва́куус и́нтэр са́нос мэ́дикус) — между здоровыми врач лишний. Иной вариант: здоровому врач не нужен.

2603. Suppressio veri (суппра́ссио вэ́ри) — сокрытие истины.

2604. Supra nos fortuna negotia curat (су́пра нос форту́на нэго́циа ку́рат) — минуя нас, судьба вершит дела.

2605. Supremum vale (су́прэмум ва́ле) — последнее прости.

2606. Surge et age! (су́ргэ эт а́гэ) — поднимись и действуй! Иными словами: встань и действуй.

2607. Sursum corda! (су́рсум ко́рда) — выше голову!

2608. Sus Minerva docet (сус Минэ́рва до́цет) — «свинья учит Минерву». Иными словами: невежда поучает сведущего.

2609. Sustine et abstine (су́стинэ эт а́бстинэ) — выдерживай и воздерживайся.

2610. Suum cuique (су́ум куи́квэ) — каждому свое.

2611. Suum cuique mos (су́ум куи́квэ мос) — у каждого свой нрав.

2612. Suum cuique placet (су́ум куи́квэ пля́цет) — каждому нравится свое.

2613. Suum cuique pulchrum (су́ум куи́квэ пу́льхрум) — каждому свое мило.

2614. Suum cuique rei tempus (су́ум куи́квэ рэ́и тэ́мпус) — каждому делу свое время.

T

2615. Tabescere dolore ас miseria (табэ́сцерэ долерэ ас мизэ́риа) — таять от горя и беды. Иными словами: сохнуть от горя.

2616. Tabula rasa (та́буля ра́за) — чистая доска.

2617. Тасе, sed memento! (та́цэ, сэд мэмэ́нто) — молчи, но помни!

2618. Taceamus! (тацеа́мус) — помолчим!

2619. Taceat de Achillo qui non est Homerus (та́цеат дэ Ахи́ллё кви нон эст Хомэ́рус) — «пусть молчит об Ахилле тот, кто не равен Гомеру». Иными словами: о великих героях пусть пишут только великие поэты.

2620. Tacent, satis laudant (та́цент, са́тис ля́удант) — молчать уже само по себе похвально.

2621. Tacet sed loquitur (та́цет сэд лёквитур) — молчанием говорит.

2622. Tacita loquitor (та́цита лёквитор) — немые разговоры. Иными словами: красноречивое молчание.

2623. Tacito consensu (та́цито консэ́нсу) — с молчаливого согласия.

2624. Taciturnitas stulpo homini pro sapientia est (тациту́рнитас сту́льпо хо́мини про сапиэ́нциа эст) — «молчание для глупца — замена мудрости» (Публилий Сир).

2625. Tacitus consensus (та́цитус консэ́нсус) — молчаливое согласие.

2626. Taedium vitae (тэ́диум ви́тэ) — отвращение к жизни.

2627. Talis quails (та́лис ква́лис) — такой, какой есть.

2628. Tam fatuus, ut etiam regnare posit (там фа́туус, ут э́циам рэгна́рэ по́зит) — такой дурак, что даже не может быть царем.

2629. Tam in toga, quam in sago (там ин то́га, квам ин са́го) — «как в тоге, так и в военном плаще». Иными словами: талантливый человек, талантлив во всем.

2630. Tamdiu discendum est, quamdiu vivis (та́мдиу дисце́ндум эст, ква́мдиу ви́вис) — сколько живешь, столько и учись.

2631. Tamquam truncus stat (та́мквам тру́нкус стат) — стоит как пень.

2632. Tandem aliquando (та́ндэм аликва́ндо) — наконец-то.

2633. Tanta vis probitatis est, ut eam etiam in hoste diligamus (та́нта вис пробита́тис эст, ут э́ам э́циам ин хо́стэ дилига́мус) — неподкупность такова, что мы ее ценим даже у врага.

2634. Tantali supplicia (Та́нтали суппли́циа) — Танталовы муки. Фраза употребляется, когда хотят указать на страдания из-за неудовлетворенных желаний.

2635. Tanto brevius omne tempus, quanto felicius est (та́нto брэ́виус о́мнэ тэ́мпус, ква́нто фэли́циус эст) — тем быстрее летит время, чем оно счастливее. Иными словами: счастливые часов не наблюдают.

2636. Tantum doluerunt, quantum doloribus se inseruerunt (та́нтум долю́эрунт, ква́нтум долерибус сэ инсэру́эрунт) — страдают настолько, насколько поддаются страданиям.

2637. Tantum mendaciorum, quantum vix una navis vehat (та́нтум мэндацио́рум, ква́нтум викс у́на на́вис вэ́хат) — «столько лжи, что на одном корабле едва ли свезешь».

2638. Tantum possumus, quantum scimus (та́нтум по́ссумус, ква́нтум сци́мус) — мы можем столько, сколько мы знаем.

2639. Tardiora sunt remedia quam mala (тардио́ра сунт рэмэ́диа квам ма́ля) — лечение идет медленнее, чем болезнь.

2640. Taurum tollet, qui vitulum sustulerit (та́урум то́ллет, кви ви́тулюм сусту́лерит) — «быка украдет тот, кто теленка стащит». Иными словами: кто украл один раз, украдет и во второй.

2641. Те hominem esse memento (тэ хо́минэм э́ссэ мэмэ́нто) — помни, что ты только человек.

2642. Те tua, me delectant mea (тэ ту́а, мэ дэле́ктант мэ́а) — тебе приятно твое, мне — мое. Иными словами: о вкусах не спорят.

2643. Temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis (тэмэ́ритас эст флёрэ́нтис эта́тис, прудэ́нциа сэнэсце́нтис) — легкомыслие свойственно молодости, рассудительность — старости.

2644. Temperantia est custos vitae (тэмпэра́нциа эст ку́стос ви́тэ) — умеренность — страж жизни.

2645. Tempora mutantur et leges mutantur in illis (тэ́мпора мута́нтур эт ле́гэс мута́нтур ин и́ллис) — времена меняются и законы тоже.

2646. Tempora mutantur, et nos mutamur in illis (тэ́мпора мута́нтур, эт нос мута́мур ин и́ллис) — времена меняются, и мы меняемся с ними.

2647. Tempore et loco (тэ́мпорэ эт лёко) — в свое время и на своем месте.

2648. Tempore felici multi numerantur amici (тэ́мпорэ фэли́ци му́льти нумэра́нтур ами́ци) — в счастливые времена бывает много друзей.

2649. Tempore quaedam magna fiunt, non summa (тэ́мпорэ квэ́дам ма́гна фи́унт, нон су́мма) — высоко ценится не столько результат, сколько своевременность его.

2650. Tempori cedere id est necessitati parere (тэ́мпори це́дэрэ ид эст нэцессита́ти парэ́рэ) — действовать в зависимости от обстоятельств значит подчиняться необходимости.

2651. Tempori cedere semper sapientis est habitum (тэ́мпори це́дэрэ сэ́мпэр сапиэ́нтис эст ха́битум) — действовать в зависимости от обстоятельств всегда было признаком ума человека.

2652. Tempori parce (тэ́мпори па́рце) — береги время.

2653. Temporis filia veritas (тэ́мпорис фи́лиа вэ́ритас) — истина — дочь времени. Иными словами: время все расставит по местам.

2654. Tempus edax rerum (тэ́мпус э́дакс рэ́рум) всепожирающее время.

2655. Tempus est optimus magister vitae (тэ́мпус эст о́птимус маги́стэр ви́тэ) — время — наилучший учитель жизни.

2656. Tempus fugit (тэ́мпус фу́гит) — время летит.

2657. Tempus fugit, aeternitas manet (тэ́мпус фу́гит, этэ́рнитас ма́нат) — время летит, вечность остается неизменной.

2658. Tempus omnia revelat (тэ́мпус омниа рэ́вэлят) — время все выявляет. Иными словами: нет ничего тайного, что не стало бы явным.

2659. Tempus vulnera sanat (тэ́мпус ву́льнэра са́нат) — время лечит раны. Иной вариант: время — лучший лекарь.

2660. Tendere de fumo ad flammam (тэ́ндэрэ дэ фу́мо ад фля́ммам) — из дыма в пламя попасть. Иными словами: из огня да в полымя.

2661. Tene disciplinam ne dimittas eam custodi illam quia ipsa est vita tua (тэ́нэ дисципли́нам нэ дими́ттас э́ам кусто́ди и́ллям кви́а и́пса эст ви́та ту́а) — «крепко держись наставления, не оставляй, храни его, потому что оно — жизнь твоя» (Библия).

2662. Teneas tuis te (тэ́нэас ту́ис тэ) — держись своих.

2663. Tentanda omnia (тэнта́нда о́мниа) — надо все испробовать.

2664. Terra incognita (тэ́рра инко́гнита) — неведомая земля. Иной вариант: неизведанная страна. Так говорят о «белом пятне» в географическом смысле, то есть о неисследованной территории.

2665. Terra ubi leones (тэ́рра у́би лео́нэс) — земля, где есть львы. Иными словами: опасный участок, опасная зона.

2666. Terrae filius (тэ́ррэ фи́лиус) — дитя природы.

2667. Tertium non datur (тэ́рциум нон да́тур) — третьего не дано.

2668. Tertium quid (тэ́рциум квид) — нечто третье. Иной вариант: кто-то третий.

2669. Tertius gaudens (тэ́рциус га́удэнс) — «третий радующийся». Так говорят о человеке, извлекающем пользу из борьбы двух противников.

2670. Testimonium maturitatis (тэстимо́ниум матурита́тис) — свидетельство зрелости.

2671. Testis unus testis nullus (тэ́стис у́нус тэ́стис ну́ллюс) — один свидетель — не свидетель.

2672. Testitudinem Pegasso comparas (тэститу́динэм Пэгассо ко́мпарас) — ты сравниваешь Пегаса с черепахой.

2673. Tibi et igni (ти́би эт и́гни) — «тебе и огню». Иными словами: после прочтения сожги (то есть нечто секретное, доверяемое только тебе).

2674. Tibi gratias (ти́би гра́циас) — по твоей милости.

2675. Timeo danaos et dona ferentes (тимэо́ данао́с эт до́на фэрэ́нтэс) — «бойтесь данайцев, дары приносящих». Фраза связана с легендой о троянском коне.

2676. Timeo hominem unius libri (тимэо́ хо́минэм у́ниус ли́бри) — «боюсь человека одной книги». Так говорят о человеке, который малообразован, но считает свое невежество самым правильным.

2677. Timere fidem oculorum (тимэ́рэ фи́дэм окулёрум) — бояться поверить собственным глазам. Иной вариант: не верь глазам своим.

2678. Timor Domini principium scientiae sapientiam (ти́мор До́мини принци́пиум сциэ́нциэ сапиэ́нциам) — «начало мудрости — страх Господень» (Библия).

2679. Tolle moras, semper nocuit differre paratis (то́лле мо́рас, сэ́мпэр но́куит диффэ́ррэ пара́тис) — избегай медлительности, всегда вредно откладывать.

2680. Tota re perspecta (то́та рэ пэрспэ́кта) — приняв всё во внимание.

2681. Totis viribus (то́тис вйрибус) — изо всех сил.

2682. Totum detegit stomachum (то́тум дэ́тэгит стома́хум) — раскрывает свою душу. Иной вариант: изливает душу.

2683. Totus mundus agit histrionem (то́тус му́ндус а́гит хистрио́нэм) — весь мир играет комедию.

2684. Totus tuus (тотус ту́ус) — весь твой.

2685. Tradidit mundum disputationibus (тра́дидит му́ндум диспутацио́нибус) — споры погубили мир.

2686. Tragoedias in nugis agere (трагёдиас ин ну́гис а́гэрэ) — трагедию из пустяков разыгрывать. Иными словами: делать из мухи слона.

2687. Trahit sua quenque voluptas (тра́хит су́а квэ́нквэ волю́птас) — каждого влечет своя страсть.

2688. Tranquillas etiam naufragus horret aquas (транкви́лляс а́циам нау́фрагус хо́ррэт а́квас) — потерпевший кораблекрушение и тихой воды страшится. Иными словами: обжегшись на молоке, дуют на воду.

2689. Transeat a me calix iste! (тра́нзэат а мэ ка́ликс и́стэ) — да минует меня чаша сия!

2690. Tria verba non potest jungere (три́а вэ́рба нон по́тэст ю́нгэрэ) — трех слов связать не может.

2691. Tria vitanda sunt: odium, invidia, contemptus (три́а вита́ндасунт: о́диум, инви́диа, контэ́мптус) — трех вещей нужно избегать: ненависти, зависти и презрения.

2692. Tribus verbis (три́бус вэ́рбис) — в трех словах. Иными словами: кратко.

2693. Tristis est anima mea (три́стис эст а́нима ма́а) — печальна душа моя.

2694. Trita via omnium titissima (три́та ви́а о́мниум тити́ссима) — торная (протоптанная) дорога — самая безопасная.

2695. Trita via recedere periculosum (три́та ви́а рэце́дэрэ пэрикулезум) — опасно отступать от проторенной дороги.

2696. Truditur dies die (тру́дитур ди́эс ди́э) — день спешит за днем.

2697. Tu ne cede malis, sed contra audientior ito! (ту нэ сэ́дэ ма́лис, сэд ко́нтра аудиэ́нциор и́то) — не покоряйся беде, а смело иди ей навстречу!

2698. Tu viperam sub ala nutricas (ту ви́пэрам суб а́ля ну́трикас) — «ты вскормил змею на груди». Иными словами: пригреть змею на груди.

2699. Tuo commodo (ту́о ко́ммодо) — по твоему усмотрению.

2700. Turpe est aliud loqui, aliud sentire (ту́рпэ эст а́лиуд лёкви, а́лиуд сэнти́рэ) — стыдно говорить одно, а думать другое.

2701. Turpia corrumpunt teneras spectacula mentes (ту́рпиа корру́мпунт тэ́нэрас спэкта́куля мэ́нтэс) — непристойные зрелища портят молодые души.

2702. Turpis avis proprium quae foedat srecore nidum (ту́рпис а́вис про́приум квэ фо́эдат срэ́корэ ни́дум) — ничтожна та птица, которая пометом свое гнездо марает.

2703. Turpis fuga mortis est omni morte pejor (ту́рпис фу́га мо́ртис эст о́мни мо́ртэ пэ́йор) — позорное бегство от смерти хуже любой смерти.

2704. Turris eburnean (ту́ррис эбу́рнэан) — «башня из слоновой кости». Так говорят об убежище, в котором можно укрыться от действительности.

2705. Tute hoc intristi, tibi omne est exedendum (ту́та хок интри́сти, ти́би о́мнэ эст экзэдэ́ндум) — ты это заварил — ты и расхлебывай.

2706. Tuto, cito, jucunde (ту́то, ци́то, юку́ндэ) — безопасно, быстро, приятно.

U

2707. Uberrima fides (убэ́ррима фи́дэс) — самым честным образом.

2708. Ubi amici, ibi opes (у́би ами́ци, и́би о́пэс) — где друзья, там богатство. Иными словами: не имей сто рублей, а имей сто друзей.

2709. Ubi bene, ibi patria (у́би бэ́нэ, и́би па́триа) — где хорошо, там и родина.

2710. Ubi caput, ibi et caetera membra (у́би ка́пут, и́би эт це́тэра мэ́мбра) — куда голова, туда и остальные члены.

2711. Ubi concordia, ibi victoria (у́би конко́рдиа, и́би викто́риа) — где согласие, там победа.

2712. Ubi emilementum, ibi onus (у́би эмилемэ́нтум, и́би о́нус) — где выгода, там и бремя.

2713. Ubi est confessio, ibi est remissio (у́би эст конфэ́ссио, и́би эст рэми́ссио) — где есть признание вины, там есть и извинение.

2714. Ubi facta loquuntur, non opus est verbis (у́би фа́кта лёкву́нтур, нон о́пус эст вэ́рбис) — где говорят факты, нет надобности в словах.

2715. Ubi jus incertum, ibi nullum (у́би юс инце́ртум, и́би ну́ллюм) — если закон неопределенен — закона нет.

2716. Ubi jus, ibi remedium (у́би юс, и́бирэмэ́диум) — где закон, там и защита.

2717. Ubi mei, ibi fel (у́би мэль, и́би фэль) — где мед, там и желчь. Иными словами: нет добра без худа.

2718. Ubi nil vales, ibi nihil velis (у́би ниль ва́лес, и́би ни́хиль вэ́лис) — там, где ты ни на что не способен, ты не должен ничего хотеть.

2719. Ubi pus, ibi evacua (у́би пус, и́би эва́куа) — где гной, там и очищай.

2720. Ubi rerum testimonia adsunt, quid opus est verbis? (у́би рэ́ру́м тэстимо́ниа а́дсунт, квид о́пус эст вэ́рбис) — где дело говорит само за себя, к чему слова?

2721. Ubi uber, ibi tuber (у́би у́бэр, и́би ту́бэр) — где богатство, там и хлопоты.

2722. Ubi vinci necesse est, expedit cedere (у́би ви́нци нэ-це́ссэ эст, э́кспэдит це́дэрэ) — где неизбежно поражение, лучше уступить.

2723. Ubi vita, ibi poesis (у́би ви́та, и́би поэ́зис) где жизнь — там поэзия.

2724. Ubicunque dulce est, ibi et acidum invenies (убику́нквэ ду́льце эст, и́би эт а́цидум инвэ́ниэс) — всюду, где есть сладкое, найдешь и кислое.

2725. Ulcera ad levem factum condolescunt (у́льцера ад ле́вэм фа́ктум кондоле́скунт) — раны болят даже от легкого прикосновения к ним.

2726. Ulcera animi sananda magis, quam corporis (у́льцера а́ними сана́нда ма́гис, квам ко́рпорис) — душевные раны лечатся труднее телесных.

2727. Ulcus tangere (у́лькус та́нгэрэ) — дотронуться до язвы. Иными словами: сыпать соль на рану.

2728. Ultima forsan (у́льтима фо́рсан) — последняя возможность.

2729. Ultima multis (у́льтима му́льтис) — для многих последний. Выражение употребляется в том смысле, что текущая минута для многих людей на Земле является последним мигом их жизни.

2730. Ultima ratio (у́льтима ра́цио) — последний довод.

2731. Ultima voluntas (у́льтима волю́нтас) — последняя воля.

2732. Ultimam cogita! (у́льтимам ко́гита) — думай о последнем часе!

2733. Ultimum refigium (у́льтимум рэфи́гиум) — последнее прибежище.

2734. Ultimum terminus (у́льтимум тэ́рминус) — крайний срок.

2735. Ultra posse nemo obligatio est (у́льтра по́ссэ нэ́мо облига́цио эст) — никто не обязан делать сверх возможного.

2736. Ultra vires (у́льтра ви́рэс) — сверх сил. Иные варианты: с превышением полномочий, за пределами сил.

2737. Una domus non alit duos canes (у́на до́мус нон а́лит ду́ос ка́нэс) — в одном доме не держат двух собак.

2738. Una hirundo non facit ver (у́на хиру́ндо нон фа́цит вэр) — одна ласточка не делает весны.

2739. Una mercede duas res assequi (у́на мэ́рцедэ ду́ас рэс ассэ́кви) — за одну цену приобрести две вещи. Иными словами: одним выстрелом убить двух зайцев.

2740. Una salus victis nullam sperare salutem (у́на са́люс ви́ктис ну́ллям спэра́рэ салютам) — одно спасение для побежденных — не надеяться на спасение.

2741. Una virtus, nulla virtus (у́на ви́ртус, ну́лля ви́ртус) — одно достоинство — значит ни одного достоинства.

2742. Una voce (у́на во́це) — единогласно.

2743. Unde habeat quaerit nemo, sufficit habere (и́ндэ ха́бэат квэ́рит нэ́мо, су́ффицит хабэ́рэ) — никто не спрашивает, где взял, достаточно того, что он имеет.

2744. Unde venis et quo vadis? (у́ндэ вэ́нис эт кво ва́дис) — откуда идешь и куда направляешься?

2745. Unguibus et rostro (у́нгвибус эт ро́стро) — клювом и когтями. Иными словами: защищаться всеми возможными средствами.

2746. Unius assis aestimo (у́ниус а́ссис э́стимо) — ни во что не ставлю.

2747. Uno animo (у́но а́нимо) — единодушно.

2748. Uno crine trahitur voluntarius (у́но кри́нэ тра́хитур волюнта́риус) — «добровольца тянут одним волоском». Иными словами: когда есть желание, не нужно принуждать.

2749. Uno spiritu et pari vice (у́но спи́риту эт па́ри ви́це) — единодушно и единогласно.

2750. Unum castigabis, centum emendabis (у́нум касти́габис, це́нтум эмэ́ндабис) — одного накажешь, сотню исправишь.

2751. Unum et idem (у́нум эт и́дэм) — одно и то же.

2752. Unum habemus os et duas aures, ut minus dicamus et plus audiamus (у́нум ха́бэмус ос эт ду́ас а́урэс, ут ми́нус ди́камус эт плюс ауди́амус) — мы имеем один рот и два уха, чтобы меньше говорить и больше слушать.

2753. Unum, sed leonem (у́нум, сэд лео́нэм) — «одного, но льва». Иными словами: пусть один, но зато самый лучший.

2754. Unus dies gradus est vitae (у́нус ди́эс гра́дус эст ви́тэ) — один день — ступенька в лестнице жизни.

2755. Unus multorum (у́нус мульто́рум) — один из многих. Так говорят об обычном, заурядном человеке.

2756. Unus pro omnibus et omnes pro uno (у́нус про о́мнибус эт о́мнэс про у́но) — один за всех и все за одного.

2757. Unusquisque sua noverit ire via (унускви́сквэ су́а новэ́рит и́рэ ви́а) — пусть каждый идет своим путем.

2758. Urbes constituit aetas, hora dissolvit (у́рбэс консти́туит э́тас, хо́ра диссо́львит) — города создаются столетиями, а разрушаются в один час.

2759. Urbi et orbi (у́рби эт о́рби) — ко всеобщему сведению. Дословно: «городу и миру».

2760. Usquequo piger dormis quando consurges ex somno tuo? (усква́кво пи́гэр до́рмис ква́ндо консу́ргэс экс со́ммо ту́о) — «доколе ты, ленивец, будешь спать, когда ты встанешь от сна твоего?» (Библия).

2761. Usus est optimus magister (у́зус эст о́птимус маги́стэр) — опыт — лучший учитель.

2762. Usus fructus (у́зус фру́ктус) — право пользования.

2763. Usus practicus (у́зус пра́ктикус) — практическая необходимость.

2764. Usus tyrannus (у́зус тира́ннус) — обычай — это тиран.

2765. Ut ambules in via bona et calles justorum custodias, qui enim recti sunt habitabunt in terra et simplices permanebunt in ea, impii vero de terra perdentur et qui inique agunt auferentur ex ea (ут а́мбулес ин ви́а бо́на эт ка́ллес юсто́рум кусто́д нас, кви э́ним рэ́кти сунт хабита́бунт ин тэ́рра эт си́мплицес пэрма́нэбунт ин э́а, и́мпии вэ́ро дэ тэ́рра пэрдэ́нтур эт кви ини́квэ а́гунт ауфэрэ́нтур экс э́а) — «посему ходи путем добрых и держись стезей праведников, потому что праведные будут жить на Земле, и непорочные пребудут на ней; а беззаконные будут истреблены с Земли, и вероломные искоренены из нее» (Библия).

2766. Ut amaris, ama (ут а́марис, а́ма) — люби, чтобы тебя любили.

2767. Ut amaris, amabilis esto (ут а́марис, ама́билис эсто) — чтобы тебя любили, будь достойным любви.

2768. Ut desint vires, tamen est laudanda volundas (ут дэ́зинт ви́рэс, та́мэн эст ляуда́нда волю́ндас) — пусть недостаточно сил, однако усердие достойно похвалы.

2769. Utere et abutere (у́тэрэ эт абу́тэрэ) — пользуйся и используй.

2770. Utere temporibus, propere nam cuncta senescent (у́тэрэ тэмпо́рибус, про́пэрэ нам ку́нкта сэнэ́сцет) — времени зря не теряй, ибо все быстро стареет.

2771. Ut frangilis glacies interit ira mora (ут фра́нгилис гля́циэс и́нтэрит и́ра мо́ра) — «как хрупкий лед, гнев проходит, если переждать».

2772. Ut homines sunt, ita morem gerax (ут хо́минэс сунт, и́та мо́рэм гэ́ракс) — как люди, так и ты веди себя.

2773. Uti tuo damno cognoscas (у́ти ту́о да́мно когно́скас) — учись на своей беде.

2774. Uti, non abuti (у́ти, нон абу́ти) — употреблять, но не злоупотреблять.

2775. Utile dulci miscere (у́тиле ду́льци мисце́рэ) — соединять приятное с полезным.

2776. Utile non debet per inutile vitiari (у́тиле нон дэ́бэт пэр ину́тиле вици́ари) — правильное не следует искажать посредством неправильного.

2777. Utiliter nemo servit duobus heris (ути́литэр нэ́мо сэ́рвит ду́обус хэ́рис) — никто не может с пользой служить двум хозяевам.

2778. Utitur manu sinistra (у́титур ма́ну сини́стра) — «действует левой рукой». Иными словами: нечист на руку.

2779. Ut pictura poesis (ут пи́ктура поэ́зис) — поэзия — та же живопись.

2780. Ut quisque est doctissimus, ita est modestissimus (ут кви́сквэ эст докти́ссимус, и́та эст модэсти́ссимус) — кто умнее, тот скромнее.

2781. Ut quisque est vir optimus, ita dificillime esse alios improbos suspicatur (ут кви́сквэ эст вир о́птимус, и́та дифици́ллимэ э́ссэ а́лиос и́мпробос суспика́тур) — «чем лучше человек, тем труднее ему подозревать других в бесчестии» (Цицерон).

2782. Ut salutas, ita salutaberis (ут салю́тас, и́та салюта́бэрис) — как приветствуешь ты, так будут приветствовать и тебя. Иными словами: как аукнется, так и откликнется.

2783. Ut sementem feceris, ita et metes (ут сэмэ́нтэм фэ́церис, и́та эт мэ́тэс) — что посеешь, то и пожнешь.

2784. Ut supra (ут су́пра) — как сказано выше.

2785. Utrumque paratus (утру́мквэ пара́тус) — готов для любого дела.

2786. Utrumque vitium est et omnibus credere, et nulli (утру́мквэ ви́циум эст эт о́мнибус крэ́дэрэ, эт ну́лли) — и то и другое плохо: и верить всем, и никому не верить.

2787. Uxoris probrum ultimus, qui resciat, est maritus (у́ксорис про́брум у́льтимус, кви рэ́сциат, эст ма́ритус) — последним узнает о прегрешении жены ее муж.

V

2788. Vacua vasa plurimum sonat (ва́куа ва́за плю́римум со́нат) — «пустая посуда громко звенит». Иными словами: чем меньше человек знает, тем он больше разговаривает и учит.

2789. Vacuum horrendum (ва́куум хоррэ́ндум) наводящая ужас пустота.

2790. Vade ad formicam о piger et considera vias ejus et disce sapientiam (ва́дэ ад фо́рмикам о пи́гэр эт конси́дэра ви́ас э́юс эт ди́сце сапиэ́нциам) — «пойди к муравью, ленивец, посмотри на действия его и будь мудрым» (Библия).

2791. Vade in расе! (ва́дэ ин па́це) — ступай с миром! Фраза обычно употребляется относительно человека, которому отпустили грехи.

2792. Vade mecum! (ва́дэ мэ́кум) — пойдем со мной!

2793. Vade retro! (ва́дэ рэ́тро) — уйди от меня!

2794. Vae soli (вэ со́ли) — плохо быть одному. Другой вариант: горе одинокому.

2795. Vae victis! (вэ ви́ктис) — горе побежденным!

2796. Vae victoribus! (вэ викто́рибус) — горе победителям!

2797. Vale! (ва́ле) — прощай!

2798. Vale et me amare perge (ва́ле эт мэ ама́рэ пэ́ргэ) — будь здоров и не забывай обо мне.

2799. Vale et memor sis mei (ва́ле эт мэ́мор сис мэ́и) — прощай и помни обо мне.

2800. Vale et mihi faveas (ва́ле эт мэ́хи фа́вэас) — будь здоров и благосклонен ко мне.

2801. Valeant, curae! (вале́ант, ку́рэ) — прощайте, заботы!

2802. Valete et plaudite! (вале́тэ эт пляуди́тэ) — прощайте и хлопайте!

2803. Valetudo bonum optimum (валету́до бо́нум о́птимум) — здоровье — наибольшее из благ.

2804. Vana est sapientia nostra (ва́на эст сапиэ́нциа но́стра) — бесполезна наша мудрость.

2805. Vana sine viribus ira (ва́на си́нэ ви́рибус и́ра) — гнев без силы тщетен.

2806. Vanitas vanitatum (ва́нитас ванита́тум) — суета сует.

2807. Vanitas vanitatum est omnia vanitas (ва́нитас ванита́тум эст о́мниа ва́нитас) — суета сует и всяческая суета. Иной вариант: суета сует, все суета.

2808. Variatio delectate (вариа́цио дэле́ктатэ) — разнообразие радует.

2809. Varium et mutabile semper femina (ва́риум эт мута́биле сэ́мпэр фэ́мина) — женщина всегда изменчива и непостоянна.

2810. Vas pertusum (вас пэрту́зум) — «дырявый сосуд». Так говорят о человеке с плохой памятью.

2811. Vaticinia post eventum (ватици́ниа пост эво́нтум) — предсказание задним числом.

2812. Vel muscas metuit praetervolantes (вэль му́скас мэ́туит прэтэрволя́нтэс) — он боится даже мухи, пролетающей мимо.

2813. Vel sapientissimus errare potest (вэль сапиэнти́ссимус эрра́рэ по́тэст) — и самый мудрый может ошибаться.

2814. Vela fatis dare (ва́ля фа́тис да́рэ) — «отдать паруса судьбе». Другие варианты: покориться судьбе, плыть по течению.

2815. Velle non discitur (ва́лле нон ди́сцитур) — нельзя научиться хотеть.

2816. Velociter faciliter (вэлёцитэр фаци́литэр) — быстро — значит легко.

2817. Velox consilium sequitur poenitentia (вэ́лёкс конси́лиум са́квитур по́нита́нциа) — за поспешным решением следует раскаяние.

2818. Veluti persona (ва́лути пэрсо́на) — как скотина.

2819. Vena vitae os justi et os impiorum operiet iniquitatem (ва́на ви́тэ ос ю́сти эт ос импио́рум опэ́риэт иниквита́тэм) — «уста праведника — источник жизни, уста же беззаконных заградит насилие» (Библия).

2820. Venatum ducere invitas canes (вэна́тум ду́церэ и́нвитас ка́нэс) — «насильно вести собак на охоту». Иными словами: поступать с кем-либо по своему произволу.

2821. Vendere fumum (вэ́ндэрэ фу́мум) — напускать туман.

2822. Venena dantur melle sublita (вэнэ́на да́нтур мэ́лле су́блита) — «яд дают, обмазанный медом».

2823. Veni, vidi, vici(вэ́ни, ви́ди, ви́ци) — «пришел, увидел, победил» (Юлий Цезарь).

2824. Venienti occurrite morbo (вэниэ́нти окку́рритэ мо́рбо) — предупреждай приближающуюся болезнь. Иными словами: торопись лечить болезнь вовремя.

2825. Venire alicui sub dentem (вэни́рэ али́куи суб дэ́нтэм) — попасться кому-то на зуб.

2826. Venit morbus eques, suevit abire pedes (вэ́нит мо́рбус э́квэс, су́эвит аби́рэ пэ́дэс) — болезнь наступает верхом на коне, а отступает пешком.

2827. Venter caret auribus (вэ́нтэр ка́рэт ау́рибус) — «у живота нет ушей». Фраза аналогична высказываниям: «Словами сыт не будешь» или «Баснями соловья не кормят».

2828. Venter optimum horologium (вэ́нтэр о́птимум хоролёгиум) — желудок — самые точные часы.

2829. Venter praecepta non audit (вэ́нтэр прэце́пта нон а́удит) — желудок не слышит наставлений.

2830. Ventis loqueris (вэ́нтис лёквэрис) — говоришь напрасно.

2831. Ventrem nimis replere nocet (вэ́нтрэм ни́мис ро́плерэ но́цет) — чрезмерно наполнять желудок вредно.

2832. Ver ex anno tollere (вэр экс а́нно то́ллерэ) — лишить год весны.

2833. Ver hiemem sequitur post triste serenum (вэр хи́эмэм сэ́квитур пост три́стэ сэрэ́нум) — после зимы идет весна, после печали — радость.

2834. Vera ornamenta matronarum pudicitia, non vestes (вэ́ра орнамэ́нта матрона́рум пудици́циа, нон вэ́стэс) — лучшее украшение женщины — не одежда, а скромность.

2835. Verae amititiae sempiternae sunt (вэ́рэ амити́циэ сэмпитэ́рнэ сунт) — истинная дружба вечна.

2836. Verba conferre ad compendium (вэ́рба конфэ́ррэ ад компэ́ндиум) — сказать в немногих словах.

2837. Verba cutem non laniant (вэ́рба ку́тэм нон ляни́ант) — «слова не разрывают кожу».

2838. Verba dare in ventos (вэ́рба да́рэ ин вэ́нтос) — «говорить на ветер». Иным словами — говорить попусту.

2839. Verba docent, exempla trahunt (вэ́рба до́цент, экзэ́мпля тра́хунт) — слова наставляют, примеры ведут.

2840. Verba et voces praetereaque nihil (вэ́рба эт во́цес прэтэрэ́аквэ ни́хиль) — слова и голоса и более ничего.

2841. Verba facere mortuo (вэ́рба фа́церэ мо́ртуо)— «обращаться к мертвецу». Иными словами: обращаться к человеку, который закрыт для мудрости.

2842. Verba magistri (вэ́рба маги́стри) — слова учителя.

2843. Verba movent, exempla trahunt (вэ́рба мо́вэнт, экзэ́мпля тра́хунт) — слова волнуют, примеры увлекают.

2844. Verba non sunt verbera (вэ́рба нон сунт вэ́рбэра) — слова — не побои.

2845. Verba veritatis (вэ́рба вэрита́тис) — откровенное мнение.

2846. Verba volant, scripta manent (вэ́рба во́лянт, скри́пта ма́нэнт) — слова улетают, написанное остается. Иными словами: что написано пером, то не вырубишь топором.

2847. Verbatim (вэрба́тим) — слово в слово.

2848. Verbatim et literatim (вэрба́тим эт литэра́тим) — дословно и буквально.

2849. Verbi gratia (вэ́рби гра́циа) — также красиво.

2850. Verbis aut factis (вэ́рбис а́ут фа́ктис) — на словах и на деле.

2851. Verbis et nummis utendum est (вэ́рбис эт ну́ммис утэ́ндум эст) — словами и деньгами нужно пользоваться бережливо.

2852. Verbis pugnas, non re (вэ́рбис пу́гнас, нон рэ) — ты сражаешься словом, а не делом.

2853. Verbo in verbum (вэ́рбо ин вэ́рбум) — слово за словом.

2854. Verbo premere (вэ́рбо прэ́мэрэ) — поймать на слове.

2855. Verbo tenus (вэ́рбо тэ́нус) — только на словах.

2856. Verbum movet, exemplum trahit (вэ́рбум мо́вэт, экзэ́мплюм тра́хит) — слово волнует, пример увлекает.

2857. Verbum nobile debet esse stabile (вэ́рбум но́биле дэ́бэт э́ссэ ста́биле) — слово чести должно быть твердым.

2858. Verbum nobile (вэ́рбум но́биле) — честное слово.

2859. Vere scire est per causas scire (вэ́рэ сци́рэ эст пэр ка́узас сци́рэ) — подлинное знание в познании причины.

2860. Verecundia inutilis viro egenti (вэрэку́ндиа ину́тилис ви́ро эгэ́нти) — стыдливость непригодна для нуждающегося.

2861. Verisimile mentiens (вэриси́миле мэ́нтиэнс) — правдоподобно лгущий. Иными словами: врет и глазом не моргнет.

2862. Veritas in medio est (вэ́ритас ин мэ́дио эст) — истина находится посередине.

2863. Veritas magis amicitiae (вэ́ритас ма́гис амици́циэ) — истина выше дружбы.

2864. Veritas nimis saepe laborat exstinguitur numquam (вэ́ритас ни́мис сэ́пэ лябо́рат экссти́нгвитур ну́мквам) — правда часто бывает беспомощной, но никогда не гибнет.

2865. Veritas odit moras (вэ́ритас о́дит мо́рас) — истина не терпит отсрочек.

2866. Veritas odium parit, obsequium amicos (вэ́ритас о́диум па́рит, обсэ́квиум ами́кос) — откровенность создает врагов, а лесть — друзей.

2867. Veritas odium parit (вэ́ритас о́диум па́рит) — правда ненависть родит. Иными словами: правда глаза колет.

2868. Veritas premitur, non opprimitur (вэ́ритас прэ́митур, нон оппри́митур) — истину можно преследовать, но нельзя задушить.

2869. Veritas se ipsa defendit (вэ́ритас сэ и́пса дэфэ́ндит) — «истина сама себя защищает» (Цицерон).

2870. Veritas simplex oratio est (вэ́ритас си́мплекс ора́цио эст) — правдивая речь проста.

2871. Veritas una, error multiplex (вэ́ритас у́на, э́ррор мульти́плекс) — истина едина, а заблуждение многообразно.

2872. Veritas veritatum (вэ́ритас вэрита́тум) — истина из истин.

2873. Veritas vincit (вэ́ритас ви́нцит) — истина побеждает.

2874. Veritatem dies aperit (вэрита́тэм ди́эс апэ́рит) — время обнаруживает правду. Иными словами: время все расставит по местам.

2875. Vero verius (вэ́ро вэ́риус) — правдивей правды.

2876. Versi pellem frugi convenit esse hominem quod pectus sapit (вэ́рси пэ́ллем фру́ги ко́нвэнит э́ссэ хо́минэм квод пэ́ктус са́пит) — «умный человек должен уметь менять свою кожу». Иной вариант: умный человек должен уметь приспосабливаться к обстоятельствам.

2877. Versutior est quam rota figularis (вэрсу́циор эст квам ро́та фигуля́рис) — «увертливее гончарного круга».

2878. Vertere in fumum et cinerum (вэ́ртэрэ ин фу́мум эт ци́нэрум) — превратить в дым и пепел.

2879. Verum amicum pecunia non parabis (вэ́рум ами́кум пэку́ниа нон па́рабис) — настоящего друга не приобретешь за деньги.

2880. Verum index sui et falsi (вэ́рум и́ндэкс су́и эт фа́льси) — «истина — пробный камень самой себя и лжи» (Спиноза).

2881. Verum plus uno esse non potest (вэ́рум плюс у́но э́ссэ нон по́тэст) — больше одной истины быть не может. Иными словами: мнений много, а истина одна.

2882. Verus amicus amici nunquam obliviscitur (вэ́рус ами́кус ами́ци ну́нквам обливи́сцитур) — истинный друг никогда не забывает друга.

2883. Vestigia semper adora (вэсти́гиа сэ́мпэр а́дора) — всегда благоговей перед следами прошлого.

2884. Vestis splendet, venter stridet (вэ́стис спле́ндэт, вэ́нтэр стри́дэт) — одежда блестит, а живот бурчит.

2885. Vestis virum reddit (вэ́стис ви́рум рэ́ддит) — одежда делает человека. Иными словами: по одежке встречают.

2886. Veterem ferendo injuriam, invitas novam (вэ́тэрэм фэрэ́ндо инъю́риам, и́нвитас но́вам) — вспоминая обиду, вызываешь новую. Иными словами: кто старое помянет, тому глаз вон.

2887. Veteriimus homini optimus amicus est (вэтэри́имус хо́мини о́птимус ами́кус эст) — самый старый друг — самый лучший. Иными словами: старый друг лучше новых двух.

2888. Veto (вэ́то) — запреща́ю. Фраза обычно так и употребляется: «налагать вето», то есть запрет.

2889. Vetus amor non sentit rubiginem (вэ́тус а́мор нон сэ́нтит руби́гинэм) — старая любовь не ржавеет.

2890. Via dolorosa (ви́а долёро́за) — путь страданий. Иной вариант: крестный путь.

2891. Via impiorum tenebrosa nesciunt ubi corruant (ви́а импио́рум тэнэбро́за нэ́сциунт у́би ко́рруант) — «путь беззаконных — как тьма; они не знают, обо что споткнутся» (Библия).

2892. Via lactea (ви́а ля́ктэа) — млечный путь.

2893. Via sacra (ви́а са́кра) — святой путь.

2894. Via scientiarum (ви́а сциэнциа́рум) — путь к знаниям. Иной вариант: дорога знаний.

2895. Via trita via tuta (ви́а три́та ви́а ту́та) — проторенный путь безопасен.

2896. Via vitae custodienti disciplinam qui autem increpationes relinquit errat (ви́а ви́тэ кустодиэ́нти дисципли́нам кви а́утэм инкрэпацио́нэс рэли́нквит э́ррат) — «кто хранит наставление, тот на пути к жизни; а отвергающий обличение — блуждает» (Библия).

2897. Via vitae (ви́а ви́тэ) — жизненный путь. Иной вариант: дорога жизни.

2898. Viam sapientiae monstravi tibi duxi te per semitas aequitatis (ви́ам сапиэ́нциэ монстра́ви ти́би ду́кси тэ пэр сэ́митас эквита́тис) — «я указываю тебе путь мудрости, веду тебя по стезям прямым» (Библия).

2899. Vice versa (ви́це вэ́рса) — в обратном направлении.

2900. Vicinum pecus grandius uber habet (ви́цинум пэ́кус гра́ндиус у́бэр ха́бэт) — «у соседней коровы вымя кажется крупнее».

2901. Vicinus bonus ingens bonum (ви́цинус бо́нус и́нгэнс бо́нум) — хороший сосед — большое благо.

2902. Vicinus malus ingens malum (ви́цинус ма́люс и́нгэнс ма́люм) — плохой сосед — большое несчастье.

2903. Victoria concordia gignitur (викто́ри́а конко́рдиа ги́гнитур) — победа рождается согласием.

2904. Victoria nulla est, quam quae confessos animo quoque subjugat hostes (викто́риа ну́лля эст, квам квэ конфэ́ссос а́нимо кво́квэ су́бъюгат хо́стэс) — настоящая победа только та, когда сами враги признают себя побежденными.

2905. Videas, quid agas (ви́дэас, квид а́гас) — думай о том, что делаешь.

2906. Videte et applaudite! (ви́дэтэ эт аппляу́дитэ) — смотрите и рукоплещите!

2907. Vile donum viles gratia (ви́ле до́нум ви́лес гра́циа) — малый подарок — малая благодарность.

2908. Vile est quod licet (ви́ле эст квод ли́цет) — мало ценится то, что легкодоступно.

2909. Vim vi repellere licet (вим ви рэпэ́ллерэ ли́цэт) — силу можно отражать силой.

2910. Vincere aut mori! (ви́нцерэ а́ут мо́ри) — победить или умереть!

2911. Vincere et victoria uti non idem est (ви́нцерэ эт викто́риа у́ти нон и́дэм эст) — побеждать и пользоваться победой — это не одно и то же.

2912. Vincit malos pertinax bonitas (ви́нцит ма́лёс пэ́ртинакс бо́нитас) — настойчивая доброта одерживает верх над злыми людьми.

2913. Vincula da linguae vel tibi vincla dabit (ви́нкуля да ли́нгва вэль ти́би ви́нкля да́бит) — свяжи язык, иначе он тебя свяжет. Иными словами: молчи, не говори себе во вред.

2914. Vinculum matrimonii (ви́нкулюм матримо́нии) — узы брака.

2915. Vincuntur molli pectora dura prece (винку́нтур мо́лли пэ́ктора ду́ра прэ́це) — даже жестокие сердца побеждают ласковые просьбы.

2916. Vino vendibili non opus est suspensa hedera (ви́но вэнди́били нон о́пус эст суспэ́нса хэ́дэра) — вину, имеющему сбыт, украшения не надо. Иными словами: хороший товар сам себя хвалит (то есть не нуждается в рекламе).

2917. Vinum verba ministrant (ви́нум вэ́рба мини́странт) — вино развязывает язык. Иными словами: что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.

2918. Violenta nemo imperia continuit diu (виоле́нта нэ́мо импэ́риа конти́нуит ди́у) — никто не удерживал долго жестокую власть.

2919. Viperam sub ala nutricare (ви́пэрам суб а́ля нутрика́рэ) — «отогреть змею под крылом».

2920. Vir antiquae rupis (вир анти́ква ру́пис) — человек старой закалки.

2921. Vir bonus semper tiro (вир бо́нус сэ́мпэр ти́ро) — порядочный человек — всегда простак. Иными словами: порядочного человека легко провести.

2922. Vir excelso animo (вир эксце́льсо а́нимо) — человек возвышенной души.

2923. Vir magna vi (вир ма́гна ви) — человек большой силы.

2924. Vir magni ingenii (вир ма́гни ингэ́нии) — человек большого ума.

2925. Vires solvuntur (ви́рэс сольву́нтур) — силы кончаются.

2926. Vires unitae agunt (ви́рэс у́нитэ а́гунт) — силы действуют совместно.

2927. Viribus unitis (ви́рибус уни́тис) — соединенными усилиями.

2928. Viribus unitis res parvae crescent (ви́рибус уни́тис рэс па́рвэ крэ́сцент) — с объединением усилий растут и малые дела.

2929. Virtus actuosa (ви́ртус актуо́за) — добродетель деятельна.

2930. Virtus imitatione digna est, non invidia (ви́ртус имитацио́нэ ди́гна эст, нон инви́диа) — доблесть заслуживает подражания, а не зависти.

2931. Virtus in medio (ви́ртус ин мэ́дио) — «добродетель посередине». Имеется в виду, что добродетель на ходится между двумя противоположными пороками. Иными словами: «золотая середина».

2932. Virtus nihil expetit praemii (ви́ртус ни́хиль э́кспэтит прэ́мии) — доблесть не ищет наград.

2933. Virtus nobilitat (ви́ртус ноби́литат) — честность облагораживает.

2934. Virtus post nummos (ви́ртус пост ну́ммос) — добродетель после денег.

2935. Virtus sola homines beatos reddit (ви́ртус со́ля хо́минэс бэа́тос рэ́ддит) — только честность делает людей счастливыми.

2936. Virtus suo aere censetur (ви́ртус су́о э́рэ це́нсэтур) — ценность добродетели в ней самой.

2937. Virtute decet, non sanguine niti (ви́ртутэ дэ́цет, нон са́нгвинэ ни́ти) — достоинствами, а не кровью следует отличаться.

2938. Virtute et constantia (ви́ртутэ эт конста́нциа) — доблестью и постоянством.

2939. Virtute quod non possis, blanditia auferas (ви́ртутэ квод нон по́ссис, блянди́циа ау́фэрас) — чего не можешь добиться доблестью, достигнешь лестью.

2940. Virtutem incolumem odimus, sublatam ex oculis quaerimus invidi (вирту́тэм инко́люмэм о́димус, су́блятам экс о́кулис квэ́римус инви́ди) — «ненавидим добродетель здравствующую, с завистью ищем исчезнувшую с глаз». Иными словами: что имеем — не храним, потерявши — плачем.

2941. Virtutem primam esse puta compescere linguam (вирту́тэм при́мам э́ссэ пу́та компэ́сцерэ ли́нгвам) — считай первой добродетелью умение сдерживать язык. Иными словами: молчание — золото.

2942. Virtutis fortuna comes (вирту́тис форту́на ко́мэс) — спутник мужества — счастье. Иными словами: смелому бог помогает.

2943. Vis consilii expers mole ruit sua (вис конси́лии э́кспэрс мо́ле ру́ит су́а) — сила, лишенная разума, гибнет сама собой.

2944. Vis impotentiae (вис импотэ́нциэ) — сила бессилия.

2945. Vis inertiae (вис инэ́рциэ) — сила инерции.

2946. Vis legibus est inimical (вис ле́гибус эст ини́микал) — насилие есть враг права.

2947. Vis recte vivere? Quis non? (вис рэ́ктэ ви́вэрэ? Квис нон) — ты хочешь хорошо жить? А кто не хочет?

2948. Vis vi repellitur (вис ви рэпэ́ллитур) — насилие отражается силой.

2949. Vis vitalis (вис вита́лис) — жизненная сила.

2950. Vita brevis, ars longa (ви́та брэ́вис, арс лёнга) — жизнь коротка, искусство вечно.

2951. Vita contemplative (ви́та контэмпля́тивэ) — созерцательная жизнь.

2952. Vita est nibis aliena magistra (ви́та эст ни́бис алиэ́на маги́стра) — чужая жизнь является для нас наставницей.

2953. Vita incerta, mors certissima (ви́та инце́рта, морс церти́ссима) — жизнь неверна, но смерть как нельзя более достоверна.

2954. Vita nostra brevis est (ви́та но́стра брэ́вис эст) — наша жизнь коротка.

2955. Vita scholae (ви́та схо́ле) — жизнь школы.

2956. Vita sine libertatem nihil est (ви́та си́нэ либэрта́тэм ни́хиль эст) — без свободы нет жизни.

2957. Vita sine litteris mors est (ви́та си́нэ ли́ттэрис морс эст) — жизнь без науки — смерть.

2958. Vita somnium breve (ви́та со́мниум брэ́вэ) — жизнь — это краткий сон.

2959. Vitae brevis est cursus, gloria sempiternus (ви́тэ брэ́вис эст ку́рсус, глёриа сэмпитэ́рнус) — жизнь коротка, но слава долговечна.

2960. Vitae sal amicitia est (ви́тэ саль амици́циа эст) — дружба — соль жизни.

2961. Vitae, non scholae discimus (ви́тэ, нон схоле ди́сцимус) — для жизни, а не для школы учимся.

2962. Vitam extendere factis (ви́там экстэ́ндэрэ фа́ктис) — продлить жизнь делами.

2963. Vitam impendere vero (ви́там импэ́ндэрэ вэ́ро) — отдать жизнь за правду. Другой вариант: жизнь правде посвящать.

2964. Vitam regit fortuna, non sapientia (ви́там рэ́гит форту́на, нон сапиэ́нциа) — жизнью управляет не мудрость, а везение.

2965. Vitia amicae amatorem decipiunt (ви́циа ами́це амато́рэм дэци́пиунт) — недостатки подруги ускользают от внимания влюбленного.

2966. Vitia sine praeceptore discuntur (ви́циа си́нэ прэцепто́рэ диску́нтур) — плохим поступкам учимся без учителя.

2967. Vitiis sine nemo nascitur (ви́циис си́нэ нэ́мо на́сцитур) — никто не рождается без пороков.

2968. Vitiosum est ubique, quod nimium est (вицио́зум эст уби́квэ, квод ни́миум эст) — все лишнее вредно.

2969. Vivas, ut possis, quando ne quis ut velis (ви́вас, ут по́ссис, ква́ндо нэ квис ут вэ́лис) — живи как можешь, раз нельзя как хочется.

2970. Vive ut vivas (ви́вэ ут ви́вас) — живи, чтобы жить.

2971. Vive valeque (ви́вэ вале́квэ) — живи и здравствуй.

2972. Vivere est militare (ви́вэрэ эст милита́рэ) — жить — значит бороться.

2973. Vivere in diem (ви́вэрэ ин ди́эм) — жить одним днем.

2974. Vivere memento (ви́вэрэ мэмэ́нто) — помни о жизни.

2975. Vivit post funera virtus (ви́вит пост фу́нэра ви́ртус) — добродетель переживет смерть.

2976. Vix orimur, morimur (викс о́римур, мо́римур) — едва рождаемся, как уже умираем.

2977. Vixi et quem dederat cursum fortuna peregi (ви́кси эт квэм дэ́дэрат ку́рсум форту́на пэ́рэги) — я прожил жизнь и прошел путь, который предназначила мне судьба.

2978. Vixit (ви́ксит) — жил. Так говорят о человеке, который умер.

2979. Vocatus atque non vocatus deus aderit (во́катус а́тквэ нон во́катус дэ́ус а́дэрит) — зовешь ты или не зовешь бога, он все равно придет. Иными словами: от своей судьбы не уйдешь.

2980. Volam pedis ostedere (во́лям пэ́дис остэ́дэрэ) — «пятку показать». Иными словами: удирать так, что только пятки сверкают.

2981. Volens nolens (во́ленс но́ленс) — волей-неволей. Иной вариант: хочешь не хочешь.

2982. Volenten bovem ducito (воле́нтэм бо́вэм ду́цито) — «ведите вола, желающего трудиться». Иными словами: пользуйтесь услугами тех, кто делает это охотно.

2983. Volo, non valeo (во́лё, нон ва́лео) — хочу, но не могу.

2984. Voluntas est superior intellectu (волю́нтас эст супэ́риор интэлле́кту) — воля стоит над мышлением.

2985. Voluntas populi suprema lex (волю́нтас по́пули су́прэма лекс) — воля народа — высший закон.

2986. Voluntas, e difficili data dulcissima est (волю́нтас, э диффи́цили да́та дульци́ссима эст) — удовлетворение, добытое с трудом — самое приятное.

2987. Voluntatem potius quam verba considerari oportet (волюнта́тэм по́циус квам вэ́рба консидэ́рари опо́ртэт) — следует больше обращать внимания на намерения, чем на слова.

2988. Votum separatum (во́тум сэпара́тум) — особое мнение.

2989. Vox audita latet, littera scripta manet (вокс ау́дита ля́тэт, ли́ттэра скри́пта ма́нэт) — сказанное слово исчезает, написанная буква остается.

2990. Vox clamantis in deserto (вокс кляма́нтис ин дэзэ́рто) — «глас вопиющего в пустыне».

2991. Vox emissa volat; litera scripta manet (вокс эми́сca во́лят; ли́ттэра скри́пта ма́нэт) — сказанное улетучивается, написанное остается.

2992. Vox populi — vox dei (вокс по́пули — воке дэ́и) — глас народа — глас божий.

2993. Vox unius, vox nullius (вокс у́ниус, вокс ну́ллиус) — один голос — все равно что ни одного голоса.

2994. Vox, vox, praeterea nihil (вокс, вокс, прэтэ́рэа ни́хиль) — слова, слова и ничего больше.

2995. Vulgo (ву́льго) — в просторечии, обыкновенно.

2996. Vulgus hominum amat decipi (ву́льгус хо́минум а́мат дэ́ципи) — толпа любит быть обманутой.

2997. Vulpes pilum mutat, non mores (ву́льпэс пи́люм му́тат, нон мо́рэс) — «лиса меняет шерсть, но не нрав».

2998. Vulpinari cum vulpe adversus vulpem (вульпина́ри кум ву́льпэ адвэ́рсус ву́льпэм) — «хитрить лисой против лисицы».

2999. Vultu an natura sapiens sis, multut interest (ву́льту ан нату́ра са́пиэнс сис, му́льтут и́нтэрэст) — есть разница, кто с виду, а кто по сути мудр.

3000. Vultus est index animi (ву́льтус эст и́ндэкс а́ними) — лицо — зеркало души.

Ссылки

[1] Изменение звучания гласного звука о в корне слова: произносится как звук, средний между о и ё.

[2] Илион — другое название Трои.

[3] Линкей, рулевой на корабле аргонавтов, был известен своей зоркостью.

[4] Похожее выражение встречается у Александра Солженицына: «Умного много, хорошего мало».

Источник — Корнеев Алексей. 3000 латинских крылатых выражений.

  • A capite
    ad calcem. С
    ног
    до
    головы.

  • A casu ad casum. От случая
    к случаю.

  • A contrario. От противного
    (доказывать).

  • A limine.
    С
    порога.

  • A maximis
    ad minima. От
    большого к малому.

  • A posteriori. Исходя из
    опыта.

  • A priori. Заранее, без
    проверки.

  • A probis
    probari, ab improbis improbari aequa laus est. Одинаково
    почетны и похвала достойных людей и
    осуждение недостойных.

  • Ab abusu
    ad usum non valet consequentia. Злоупотребление
    не довод против употребления.

  • Ab alteri
    expectes, alteri quod feceris. Жди
    от другого того, что ты сделал ему сам.

  • Ab equis ad asinos. Из коня
    в ослы (пойти на понижение).

  • Ab
    exterioribus ad interiora. От
    внешнего
    к
    внутреннему.

  • Ab
    imo
    pectore.
    От души, с полной искренностью.

  • Ab
    incunabulis. С
    колыбели.

  • Ab initio.
    С
    возникновения.

  • Ab
    origine.
    С самого начала.

  • Ab ovo
    usque ad mala. С
    начала до конца.

  • Ab uno disce omnes. По
    одному суди о других.

  • Absentum
    laedit, qui cum ebrio litigat. Кто
    спорит с пьяным, тот воюет с тенью.

  • Absit invidia. Да не
    будет зависти и злобы.

  • Absit invidia verbo. Пусть
    сказанное не вызовет неприязни.

  • Absit omen! Да не
    послужит это дурной приметой!

  • Absque omni exceptione. Без
    всякого исключения.

  • Abstractum pro concreto.
    Абстрактное вместо конкретного.

  • Acceptissima
    semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit. Милее
    всего те подарки, что дарит дорогой нам
    человек.

  • Accidit in
    puncto, quod non speratur in anno. В
    один миг случается то, на что не надеешься
    и годами.

  • Acta diurna. Происшествия
    дня, хроника.

  • Actis
    testantibus. По
    документам.

  • Actum
    est,
    ilicet.
    Дело закончено, можно расходиться.

  • Actum ne agas. С чем
    покончено, к тому не возвращайся.

  • Ad acta. В
    архив.

  • Ad
    aeternam
    rei
    memoriam.
    На вечную память о деле.

  • Ad augusta
    per angusta. К
    высокому
    через
    трудное.

  • Ad
    captandum benevolentiam. Для
    снискания
    расположения.

  • Ad
    cogitandum et agendum homo natus. Для
    мысли и деяния рожден человек.

  • Ad
    disputandum. Для
    обсуждения.

  • Ad
    exemplum. По
    образцу.

  • Ad extra. До крайней
    степени.

  • Ad
    fontes.
    К источникам, оригиналам.

  • Ad futurun
    memoriam. На
    долгую
    память.

  • Ad
    gloriam. Во
    славу.

  • Ad
    impossibilia
    nemo
    obligatur.
    К невозможному никого не обязывают.

  • Ad
    infinitum. До
    бесконечности.

  • Ad
    libitum.
    По желанию, по усмотрению.

  • Ad
    litteram.
    Дословно, буквально.

  • Ad meliora
    tempora. До
    лучших
    времен.

  • Ad
    memorandum. Для
    памяти.

  • Ad modum.
    По
    образцу.

  • Ad
    multos
    annos.
    На многие годы.

  • Ad
    narrandum, non ad probandum. Для
    рассказывания, а не для доказывания.

  • Ad notam.
    К
    сведению.

  • Ad notata.
    Примечание.

  • Ad patres. К праотцам
    (отправиться), умереть.

  • Ad
    poenitendum properat, cito qui judicat. Быстрое
    решение таит в себе быстрое раскаяние.

  • Ad
    referendum. К
    докладу.

  • Ad
    rem.
    По существу дела.

  • Ad
    rem
    nihil
    facit.
    К делу не относится.

  • Ad turpia nemo obligatur. К
    постыдному никого не принуждают.

  • Ad unum omnes. Все до
    одного.

  • Ad usum.
    Для
    употребления.

  • Ad
    usum
    proprium.
    Для личного пользования.

  • Ad utrumque paratus. Готов
    к тому и другому.

  • Ad
    verbum.
    Слово в слово.

  • Ad
    virtutem via ardua est. К
    мужеству дорога терниста.

  • Ad vocem. К слову
    (заметить).

  • Adhibenda
    est in jocando moderatio. В
    шутках следует знать меру.

  • Aditum
    nocendi perfido praestat fides. Доверие,
    оказанное вероломному, дает ему
    возможность вредить.

  • Adversa fortuna. При
    неблагоприятных обстоятельствах.

  • Aequo
    animo. Равнодушно,
    терпеливо.

  • Aestas non
    semper durabit: condite nidos. Лето
    не вечно: вейте гнезда.

  • Aetate
    fruere, mobili cursu fugit. Пользуйся
    жизнью, она так быстротечна.

  • Aeterna
    nox. Вечная
    ночь.

  • Agnosco
    veteris vestigia flammae. Узнаю
    следы
    былого
    пламени.

  • Alias. Иначе,
    по-другому.

  • Aliena
    vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt. Чужие
    грехи у нас на глазах, а свои за спиной.

  • Alienos
    agros irrigas, tuis sitientibus. Орошаешь
    чужие поля, а твои стоят сухими.

  • Aliis
    inserviendo consumor. Служа
    другим,
    сгораю.

  • Aliis ne
    feceris, quod tibi fieri non vis. Не
    делай другим того, чего не желаешь себе.

  • Alit lectio ingenium. Чтение
    обогащает разум.

  • Aliud ex alio malum. Одно
    зло вытекает из другого.

  • Alma mater. Питающая
    мать (уважительно об учебном заведении).

  • Alter ego.
    Второе
    «я».

  • Altissima
    quaeque flumina minimo sono labuntur. Наиболее
    глубокие реки текут с наименьшим шумом.

  • Amantes
    amentes. Влюбленные-безумцы.

  • Amantium
    irae amoris integratio. Гнев
    влюбленных
    — это
    возобновление
    любви.

  • Amat
    victoria curam. Победа
    любит
    терпение.

  • Ambo
    meliores. Оба
    хороши.

  • Amicitia
    inter pocula contracta plerumque vitrea est. Дружба,
    заключенная за рюмкой, хрупка, как
    стекло.

  • Amicitia
    nisi inter bonos esse non potest. Дружба
    может быть только между хорошими людьми.

  • Amicitia
    semper prodest, amor et nocet. Дружба
    всегда полезна, а любовь может и
    навредить.

  • Amicitiam natura ipsa
    peperit. Дружбу создала сама природа.

  • Amicos res
    secundae parant, adversae probant. Счастье
    дает друзей, несчастье испытывает их.

  • Amicum
    laedere ne joco quidem licet. Не
    обижай друга даже шуткой.

  • Amicum
    perdere est damnorum maximum. Потеря
    друга — наибольшая потеря.

  • Amicus
    Plato, sed magis amica veritas. Платон
    мне друг, но истина дороже.

  • Amicus
    certus in re incerta cernitur. Настоящий
    друг познается в беде.

  • Amicus
    cognoscitur amore, more, ore, re. Друг
    познается по любви, нраву, лицу, деянию.

  • Amittit
    merito proprium, qui alienum appetit. Свое
    добро теряет тот, кто желает чужое.

  • Amor
    caecus. Любовь
    слепа.

  • Amor et
    tussis non celatur. Любовь
    и кашель не скрыть.

  • Amor
    magister optimus. Любовь
    — лучший
    учитель.

  • Amor non
    est medicabilis herbis. Нет
    от любви лекарства.

  • Amor omnibus idem. В любви
    все одинаковы.

  • Amor patriae. Любовь к
    родине.

  • Amor vincit omnia. Любовь
    все побеждает.

  • Amor, ut
    lacrima, ab oculo oritur, in cor cadit. Любовь,
    как слеза — из глаз рождается, на сердце
    падает.

  • Animos
    labor nutrit. Труд
    — пища
    для
    ума.

  • Animus
    aequus optimum est aerumnae condimentum. Равновесие
    духа — надежное средство от печали.

  • Anni
    currentis. Сего
    года.

  • Annum
    novum bonum felicem faustum fortunatumque! Пусть
    сопутствуют новому году счастье, успех
    и благополучие!

  • Ante
    annum.
    В прошлом году.

  • Ante
    faciem
    populi.
    У всех на виду.

  • Ante
    victoriam ne canas triumhum. Не
    кричи о триумфе до победы.

  • Antiqua,
    quae nunc sunt, fuerunt olim nova. И
    нынешнее старое было когда-то новым.

  • Antiquus amor cancer est.
    Старая любовь возвращается.

  • Aperto libro. Без
    подготовки, с листа.

  • Aquila non
    captat muscas. Орел
    не
    ловит
    мух.

  • Arcus
    nimium tensus rumpitur. Слишком
    натянутая
    струна
    лопается.

  • Argumentum a contrario.
    Доказательство от противного.

  • Argumentum ad ignorantiam.
    Довод, рассчитанный на неосведомленность
    собеседника.

  • Argumentum
    ad misericordiam. Аргумент
    к
    милосердию
    (т.е.
    рассчитанный на жалость).

  • Argumentum
    ad
    oculos.
    Наглядное доказательство.

  • Argumentum
    ad verecundiam. Обращение
    к
    совести.

  • Argumentum
    argentarium. Денежный
    довод;
    взятка;
    подкуп.

  • Argumentum
    baculinum.
    Палочный довод; доказательство с помощью
    насилия.

  • Astra
    inclinant, non necessitant. Звезды
    склоняют,
    а
    не
    принуждают.

  • Audentes
    fortuna
    juvat.
    Смелым покровительствует удача.

  • Audi multa, loquere pauca.
    Слушай много, говори мало.

  • Audi, vide, sile. Слушай,
    смотри, молчи.

  • Audiatur
    et
    altera
    pars.
    Следует выслушать и другую сторону.

  • Audire
    disce, si nescis loqui. Учись
    слушать, если не умеешь говорить.

  • Aurea
    mediocritas. Золотая
    середина.

  • Auri
    sacra
    fames!
    О, проклятая жажда золота!

  • Ausculta
    et perpende. Слушай
    и разумей.

  • Aut bene, aut nihil. Или
    хорошо, или ничего.

  • Aut cum
    scuto, aut in scuto. Со
    щитом или на щите.

  • Aut non
    tentaris, aut perfice. Или
    не берись, или доводи до конца.

  • Aut viam
    inveniam, aut faciam. Или
    найду дорогу, или проложу ее сам.

  • Aut vincere, aut mori. Или
    победить, или умереть.

  • Avarus
    animus nullo satiatur lucro. Скупого
    не насытят никакие богатства.

  • Barba
    philosophum non facit. Борода
    не
    делает
    философом.

  • Beata
    solitudo. Благословенное
    одиночество.

  • Beate
    vivere est honeste vivere. Жить
    счастливо — значит жить красиво.

  • Beati
    pacifici. Блаженны
    миротворцы.

  • Beati
    pauperes spiritu. Блаженны
    нищие
    духом.

  • Beatus
    ille, qui procul negotiis. Блажен
    тот, кто вдали от дел.

  • Bellum
    frigidum. Холодная
    война.

  • Bene
    dignoscitur,
    bene
    curatur.
    Хорошо распознается — хорошо вылечивается.

  • Bene
    placito.
    По доброй воле.

  • Bene
    vertat!
    Успехов
    тебе!

  • Bene
    vincit, qui se vincit in victoria. Дважды
    побеждает тот, кто властвует над собой.

  • Beneficia non obtruduntur.
    Благодеяний не навязывают.

  • Beneficia
    plura recipit, qui scit reddere. Вдвойне
    получает тот, кто умеет благодарить.

  • Bis ad
    eundem lapidem offendere. Дважды
    споткнуться о тот же камень.

  • Bis dat,
    qui cito dat. Дважды
    дает тот, кто дает быстро.

  • Bis pueri senes. Старики
    — второй раз дети.

  • Bona causa triumphat. Доброе
    дело побеждает.

  • Bona fama
    divitiis est potior. Добрая
    слава лучше богатства.

  • Bona fide. Добросовестно,
    доверчиво.

  • Bona mente. С добрыми
    намерениями.

  • Bona
    opinio hominum tutior pecunio est. Хорошее
    мнение людей надежнее денег.

  • Bona
    valetudo melior est quam maximae divitiae. Хорошее
    здоровье лучше самого большого богатства.

  • Bona venia vestra. С вашего
    позволения.

  • Bonis avibus. В добрый
    час.

  • Bono ingenio me esse ornatum,
    quam multo auro mavoloЛучшее украшение — приятный
    характер, а не гора золота.

  • Bono
    sensu.
    В хорошем смысле.

  • Bonorum
    vita vacua est metu. Жизнь
    честных (людей) свободна от страха.

  • Bonos
    mores corrumpunt congressus mali. Плохие
    связи портят хорошие нравы.

  • Bonum ad
    virum cito moritur iracundia. У
    хорошего человека гнев проходит быстро.

  • Bonum
    initium est dimidium facti. Хорошее
    начало — половина дела.

  • Calamitate doctus sum. Горе
    меня
    научило.

  • Calvitium
    non est vitium sed prudentiae indicium. Лысина
    не порок, а свидетельство мудрости.

  • Cancrum recta ingredi doces.
    Учить рака ходить вперед (т.е. напрасный
    труд).

  • Capienda
    rebus in malis praeceps via est. В
    беде следует принимать опасные решения.

  • Carpe
    diem. Лови
    день.

  • Castis
    omnia
    casta.
    Чистым (людям) все кажется чистым.

  • Causa causarum. Причина
    причин (главная причина).

  • Causa
    finita est. Вопрос
    решен.

  • Cave illum
    semper, qui tibi imposuit semel. Остерегайся
    того, кто обманул тебя хотя бы однажды.

  • Cave ne cadas. Берегись,
    чтобы не упасть.

  • Cave tibi
    a cano muto et aqua silente. Берегись
    тихого пса и спокойной воды.

  • Cave, quid
    dicas, quando et cui. Смотри,
    что говоришь, когда и кому.

  • Cavete a falsis amicis.
    Опасайтесь фальшивых друзей.

  • Cedo
    majori. Уступай
    старшему.

  • Cessante
    causa
    cessat
    effectus.
    С устранением причины исчезает и
    следствие.

  • Cetera desiderantur. Об
    остальном остается желать.

  • Ceteris paribus. При
    прочих равных условиях.

  • Charta non erubescit. Бумага
    не краснеет.

  • Circulus
    vitiosus. Порочный
    круг.

  • Cogitationes
    posteriores saepe sunt meliores. Более
    поздние мысли часто лучше.

  • Cogitationis
    poenam
    nemo
    patitur.
    Никто не наказуем за мысли.

  • Cogito, ergo sum. Я мыслю,
    следовательно существую.

  • Cognosce te ipsum. Познай
    самого себя.

  • Concordia
    res
    parvae
    crescunt.
    Согласием возвеличиваются и малые
    дела.

  • Conditio
    sine qua non. Непременное
    условие.

  • Conscia
    mens recti famae mendacia ridet. Чистая
    совесть смеется над ложными слухами.

  • Consensu
    omnium.
    С общего согласия.

  • Consideratio
    naturae. Созерцание
    природы.

  • Consuetudinis
    magna vis est. Велика
    сила
    привычки.

  • Consuetudo
    est altera natura. Привычка
    — вторая
    натура.

  • Consultor
    homini tempus utilissimus. Время
    — лучший
    советчик.

  • Consummatum
    est!
    Свершилось!

  • Contra
    bonos
    mores.
    Безнравственно.

  • Contraria
    contrariis
    curantur.
    Противоположное лечится противоположным.

  • Copia
    ciborum subtilitas animi impeditur. Избыток
    пищи мешает тонкости ума.

  • Copia
    verborum. Многословие.

  • Corrige
    praetertum, praesens rege, cerne futurum. Анализируй
    прошлое, руководи настоящим, предусматривай
    будущее.

  • Corruptio optimi pessima.
    Совращение доброго — наибольший грех.

  • Crede
    experto. Верь
    опытному.

  • Credo
    quia
    verum.
    Верю, ибо это истина.

  • Credo ut intelligam. Верую,
    чтобы познать.

  • Credula res amor est. Любовь
    склонна к доверчивости.

  • Crescentem pecuniam sequitur
    cura. С богатством растут и заботы.

  • Crescit
    amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit. Растет
    любовь к деньгам по мере того, как растет
    само богатство.

  • Crudelitatis
    mater avaritia est. Жадность
    — мать
    жестокости.

  • Cui
    prodest?. Кому
    выгодно?.

  • Cuique
    proprius attributus error est. Каждый
    человек имеет какой-либо недостаток.

  • Cuivis
    dolori remedium est patientia. Терпение
    — лекарство от любых страданий.

  • Cujus regio, ejus religio.
    Чья область, того и религия.

  • Culpa
    lata. Грубая
    ошибка.

  • Cum bonis
    bonus eris, cum malis perverteris. С
    хорошими людьми будешь хорошим, с
    плохими — испортишься.

  • Cum
    feriunt unum, non unum fulmina terrent. Молния
    поражает одного, а пугает многих.

  • Cum grano
    salis. Иронически.

  • Cum sancto
    spiritu. Со
    святым
    духом.

  • Cuneus
    cuneum trudit. Клин
    клином
    вышибают.

  • Cupido
    atque ira consultores pessimi. Страсть
    и гнев — наихудшие советчики.

  • Curae
    leves loquuntur, ingentes stupent. Малые
    печали говорят, большие — безмолвны.

  • Curriculum
    vitae. Жизненный
    путь.

  • Custos
    morum. Блюститель
    нравственности.

  • Da locum melioribus! Уступи
    место лучшим!

  • Damnant
    quod
    non
    intelligunt.
    Осуждают то, чего не понимают.

  • Dant gaudea vires. Радость
    прибавляет силы.

  • De auditu.
    По
    слухам.

  • De caelo
    in caenum. С
    неба
    в
    грязь.

  • De duobus
    malis minus est semper eligendum. Из
    двух зол выбирай меньшее.

  • De
    gustibus non est disputandum. О
    вкусах
    не
    спорят.

  • De lingua
    stulta veniunt incommoda multa. Глупый
    язык доставляет много неприятностей.

  • De mortuis
    aut bene, aut nihil. О
    мертвых или молчи, или говори хорошее.

  • De mortuis
    et absentibus nihil nisi bene. О
    мертвых или отсутствующих ничего, кроме
    хорошего.

  • De nocte consilium. Ночь
    приносит совет.

  • De
    principiis non est disputandum. О
    принципах не спорят.

  • De proprio motu. Из
    собственного побуждения.

  • De visu. Воочию,
    глазами очевидца.

  • Debes, ergo potes. Ты
    должен, значит можешь.

  • Deceptio visus. Оптический
    обман.

  • Decipimur
    specie
    recti.
    Видимость совершенства обманчива.

  • Decipit
    frons prima multos. Внешность
    обманчива.

  • Deliberando
    discitur sapientia. Мудрости
    учатся
    размышлением.

  • Deliberandum
    est diu, quod statuendum est semel. Обдумывай
    долго, решай один раз.

  • Delicias
    habet omne suas et gaudia tempus. Всякое
    время имеет свои удовольствия и радости.

  • Delirium
    tremens. Белая
    горячка.

  • Delphinum
    natare doces. Учишь
    дельфина
    плавать.

  • Desidia
    est initium omnium vitiorum. Безделье
    — начало всех пороков.

  • Desipere in loco.
    Безумствовать там, где это уместно.

  • Despice
    divitias, si vis animo esse beatus! Если
    хочешь быть счастливым — презирай
    богатство!

  • Destruam et aedificabo.
    Разрушу и воздвигну.

  • Desunt
    inopiae multa, avaritiae omnia. Бедным
    не хватает многого, алчным — всего.

  • Dicere non est facere.
    Сказать — еще не значит сделать.

  • Dictis facta respondeant.
    Пусть дела соответствуют словам.

  • Dicto die. В назначенный
    день.

  • Dictum
    factum. Сказано
    — сделано.

  • Diligentia
    in omnibus rebus valet. Усердие
    необходимо во всех делах.

  • Dives est,
    qui sapiens est. Тот
    богат, кто мудр.

  • Divide
    et
    impera.
    Разделяй
    и
    властвуй.

  • Divitiae
    et honores incerta et caduca sunt. Богатство
    и почести неустойчивы и преходящи.

  • Dixi et animam levavi. Я
    сказал и тем облегчил душу.

  • Docendo
    discimus. Уча,
    учимся.

  • Doctrina
    multiplex, veritas una. Учений
    много, истина одна.

  • Doctus nemo nascitur. Ученым
    не рождаются.

  • Domus propria domus optima.
    Свой дом — лучший дом.

  • Donec eris
    felix, multos numerabis amicos. Пока
    ты удачлив, у тебя много друзей.

  • Dubia plus torquet mala.
    Неизвестность тревожит больше самой
    беды.

  • Dubitatio
    ad veritatem pervenimus. Путь
    к
    истине
    — через
    сомнения.

  • Ducunt
    volentem fata, nolentem trahunt. Желающего
    судьба ведет, нежелающего — тащит.

  • Dulce
    domum. Сладостно
    домой.

  • Dulce et
    decorum est pro patria mori. Отрадна
    и почетна смерть за родину.

  • Dulce
    laudari a laudato viro. Приятна
    похвала от того, кто сам ее достоин.

  • Dulcia non
    novit, qui non gustavat amara. Тот
    не знает сладкого, кто не испытал
    горького.

  • Dum spiro spero. Пока
    дышу-надеюсь.

  • Dum vivimus vivamus. Давайте
    жить, пока живется.

  • Duos qui
    lepores sequitur, neutrum capit. Кто
    гонится за двумя зайцами, не поймает
    ни одного.

  • Dura lex, sed lex. Суров
    закон, но это закон.

  • Dura
    necessitas. Жестокая
    необходимость.

  • E
    cantu
    dignoscitur
    avis.
    Птица узнается по пению.

  • E
    fructu
    arbor
    cognoscitur.
    По плоду узнают и дерево.

  • Edimus ut
    vivamus, non vivimus ut edamus. Мы
    едим, чтобы жить, а не живем, чтобы есть.

  • Ego nihil
    timeo, quia nihil habeo. Я
    ничего не боюсь, потому что ничего не
    имею.

  • Emas non
    quod opus est, sed quod necesse est. Покупай
    не то, что нужно, а то, что необходимо.

  • Eo
    benefaciendo.
    Иду, творя добро.

  • Eo
    ipso.
    Тем самым.

  • Eo rus. Еду в деревню.

  • Eo,
    quocumque pedes ferunt. Иду,
    куда
    несут
    ноги.

  • Eripitur
    persona,
    manet
    res.
    Человек погибает, дело остается.

  • Errando
    discimus.
    Ошибки
    учат.

  • Errare
    humanum
    est.
    Человеку свойственно ошибаться.

  • Esse quam vederi. Быть, а
    не казаться.

  • Est
    foculus proprius multo pretiosior auro. Домашний
    очаг намного ценнее золота.

  • Est haec
    natura mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
    Ничто так
    более не желанно, чем то, что утеряно.

  • Est modus
    in rebus. Есть
    мера
    в
    вещах.

  • Est quodam
    prodire tenus, si non datur ultra. Если
    не дается далекое, возьми то, что под
    рукой.

  • Et cetera (etc.). И так
    далее.

  • Et fumus patriae dulcis. И
    дым отечества сладок.

  • Etiam post
    malam segetem serendum est. И
    после плохого урожая надо сеять.

  • Etiam
    sanato vulnere cicatrix manet. И
    зажившие раны оставляют рубцы.

  • Ex aequo.
    Поровну.

  • Ex animo.
    От
    души.

  • Ex
    arena
    funiculum
    nectis.
    Плести веревку из песка.

  • Ex auditu. На
    слух.

  • Ex duobus
    malis minus est deligendum. Из
    двух зол выбирать меньшее.

  • Ex fontibus. По
    первоисточникам.

  • Ex gratia. Из
    любезности.

  • Ex
    industria
    privata.
    По собственной инициативе.

  • Ex minimis
    seminibus nascuntur ingentia. И
    малое семя рождает большое дерево.

  • Ex more.
    По
    обычаям.

  • Ex
    necessitate. По
    необходимости.

  • Ex nihilo nihil. Из ничего
    ничего (не получится).

  • Ex
    officio. По
    обязанности.

  • Ex ore
    parvulorum veritas. Из
    уст
    младенцев
    — истина.

  • Ex providentia majorum. По
    завету предков.

  • Ex tempore. Без
    подготовки, экспромтом.

  • Ex voto. По
    обещанию.

  • Exceptio
    probat
    regulam.
    Исключение подтверждает правило.

  • Excitare fluctus in simpulo.
    Поднять бурю в стакане воды.

  • Exempla
    docent. Примеры
    учат.

  • Exempli
    causa. Например.

  • Exempli
    gratia (e.g.). Например.

  • Exercitatio
    optimus est magister. Практика
    — лучший
    учитель.

  • Exitus letalis. Смертельный
    исход.

  • Experto credite. Верьте
    опыту.

  • Extempore.
    Наспех;
    быстро.

  • Extremis
    malis, extrema remedia. Особым
    случаям
    — особые
    меры.

  • Faber est
    suae quisquie fortunae. Каждый
    кузнец своей судьбы.

  • Fabricando fit faber. Мастер
    создается трудом.

  • Fac et spera. Действуй
    и надейся.

  • Fac simile. Сделай
    подобное.

  • Facile
    dictu,
    difficile
    factu.
    Легко сказать, трудно сделать.

  • Facile
    omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus. Когда
    здоровы, мы легко даем советы больным.

  • Facilius
    est apta dissolvere, quam dissipata connectere. Легче
    разделить связанное, чем соединить
    разделенное.

  • Facilius
    est plus facere, quam idem. Легче
    сделать больше, чем то же самое.

  • Facta
    loquuntur. Факты
    кричат.

  • Facta
    notoria. Общеизвестные
    факты.

  • Facta sunt
    verbis difficiliora. Легче
    сказать,
    чем
    сделать.

  • Facta, non verba! Дел, а
    не слов!

  • Factum est factum. Что
    сделано, то сделано.

  • Facundus
    est error, cum simplex sit veritas. Ложь
    — красноречива, правда — проста.

  • Fallaces
    sunt rerum species. Внешний
    вид
    обманчив.

  • Falsus in
    uno, falsus in omnibus. Фальшь
    в одном — фальшь во всем.

  • Fama
    clamosa. Громкая
    слава.

  • Fama
    crescit
    eundo.
    Молва растет на ходу.

  • Fama nihil est celerius. Нет
    ничего быстрее молвы.

  • Fama volat. Молва
    летает.

  • Famam
    curant multi, pauci conscientiam. Многие
    заботятся о славе, но немногие — о
    совести.

  • Fastidium est quies. Скука
    — отдохновение души.

  • Fata viam invenient. От
    судьбы не уйти.

  • Fatum est
    series causarum. Судьба
    — это
    ряд
    причин.

  • Febris
    erotica. Любовная
    лихорадка.

  • Feci quod
    potui, faciant meliora potentes. Я
    сделал все, что мог, кто может, пусть
    сделает лучше.

  • Fecundi
    calices quem non fecere disertum! Кого
    не делали красноречивым полные кубки!

  • Felicitas
    humana numquam in eodem statu permanet. Человеческое
    счастье не бывает постоянным.

  • Felicitas multa habet amicos.
    У счастья много друзей.

  • Ferae
    naturae. Дикий
    нрав.

  • Feriunt
    summos
    fulgura
    montes.
    Молнии попадают в самые высокие горы.

  • Ferro
    ignique. Огнем
    и
    мечом.

  • Ferro
    nocentius
    aurum.
    Золото преступнее железа.

  • Fervet opus. Работа
    кипит.

  • Festina lente. Торопись
    медленно.

  • Festinatio
    tarda
    est.
    Торопливость задерживает.

  • Festinationis
    comites sunt error et poenitentia. Спутники
    поспешности — ошибка и раскаяние.

  • Fiat lux! Да будет
    свет!

  • Fiat! Да
    будет!

  • Fide,
    sed
    cui,
    vide.
    Доверяй, но смотри кому.

  • Finis coronat opus. Конец
    — всему делу венец.

  • Finis
    sanctificat media. Цель
    оправдывает средства.

  • Flamma
    fumo
    est
    proxima.
    Где дым, там и огонь.

  • Fons et
    origo. Первоисточник.

  • Fontes
    ipsi
    sitiunt.
    Даже источники испытывают жажду.

  • Fortes fortuna adjuvat.
    Смелым судьба помогает.

  • Fortis
    imaginatio
    generat
    casum.
    Сильное воображение рождает событие.

  • Fortiter
    malum qui patitur, idem post potitur bonum. Кто
    мужественно переносит горе, тот
    добивается счастья.

  • Fortuna
    caeca est. Судьба
    слепа.

  • Frons
    animi janua. Лицо
    — дверь
    души.

  • Fugaces
    labuntur
    anni!
    Скользят быстротечные годы!

  • Furor scribendi. Рвение
    к писательству.

  • Futura
    sunt in manibus deorum. Будущее
    в руках богов.

  • Gaudium in
    litteris est. Утешение
    в
    науках.

  • Generosi
    animi et magnifici est juvare et prodesse. Свойство
    благородного и великодушного — помогать
    и приносить пользу.

  • Generosus animos labor
    nutrit. Труд питает благородные сердца.

  • Gens una sumus. Мы одно
    племя.

  • Grata
    superveniet, quae non sperabitur, hora. Приятное
    мгновение, которого не ждешь.

  • Gratia gratiam parit.
    Благодарность рождает благодарность.

  • Gratiora
    sunt, quae pluris emuntur. Милее
    то, что труднее досталось.

  • Gratis. Даром.

  • Graviora manet. Трудности
    впереди.

  • Graviores
    et difficiliores animi sunt morbi, quam corporis. Болезни
    души тяжелее и труднее, чем болезни
    тела.

  • Gravissimi
    sunt morsus irritatae necessitatis. Укусы
    разъяренной необходимости наиболее
    опасны.

  • Gravissimum
    est imperium consuetudinis. Сила
    привычки
    очень
    устойчива.

  • Grosso
    modo.
    В общих чертах.

  • Gustus
    legibus
    non
    subjacet.
    Вкус не подчиняется законам.

  • Gutta
    cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo. Капля
    долбит камень не силой, а частым падением.

  • Habeat
    sibi.
    Пусть себе владеет.

  • Habent
    sua
    fata
    libelli.
    Книги имеют свою судьбу.

  • Haec habui, quae dixi. Что
    имел, то сказал.

  • Haec hactenus. На сей
    раз достаточно.

  • Haud semper errat fama. Молва
    не всегда ошибается.

  • Haurit
    aquam cribro, qui discere vult sine libro. Тот
    воду черпает решетом, кто хочет учиться
    без книги.

  • Hic et nunc! Здесь и
    сейчас!

  • Hoc erat in fatis. Так
    суждено судьбой.

  • Hoc erat
    in more majorum. Таков
    обычай предков.

  • Hoc
    est
    in
    votis.
    Это
    мое
    желание.

  • Hoc est
    vivere bis, vita posse priore frui. Уметь
    наслаждаться — значит жить дважды.

  • Hoc fac et vinces. Сделай
    это, и ты победишь.

  • Hoc mense (h.m.). В этом
    месяце.

  • Hoc tibi proderit olim. Это
    когда-нибудь будет тебе на пользу.

  • Hodie Caesar, cras nihil.
    Сегодня Цезарь, завтра ничто.

  • Hominem ex
    operibus ejus cognoscere. Человека
    узнают по его делам.

  • Hominem
    quaero. Ищу
    человека.

  • Hominem,
    te
    esse
    memento.
    Помни, что ты человек.

  • Homines caecos reddit
    cupiditas. Страсть делает людей слепыми.

  • Homines
    nihil agendo discunt male agere. Ничего
    не делая, люди учатся делать дурное.

  • Homines,
    quo plura habent, eo cupiunt ampliora. Чем
    больше люди имеют, тем больше жаждут
    иметь.

  • Homini
    cibus utilissimus est simplex. Простая
    еда
    — самая
    полезная.

  • Hominis
    est errare, insipientis perseverare. Человеку
    свойственно ошибаться, глупцу —
    упорствовать.

  • Hominis
    mens discendo alitur cogitandoque. Человеческий
    разум питают наука и мышление.

  • Homo
    doctus in se semper divitias habet. Ученый
    человек всегда богат.

  • Homo homini amicus est.
    Человек человеку друг.

  • Homo homini lupus est.
    Человек человеку волк.

  • Homo
    improbus beatus non est. Нечестный
    человек не бывает счастливым.

  • Homo locum
    ornat, non hominem locus. Не
    место красит человека, а человек место.

  • Homo
    omnium
    horarum.
    Надежный человек.

  • Homo sum,
    humani nihil a me alienum puto. Я
    человек, и ничто человеческое мне не
    чуждо.

  • Homo
    totiens moritur, quotiens amittit suos. Человек
    столько раз умирает, сколько теряет
    своих близких.

  • Homo, qui
    tacere nescit, nescit dicere. Человек,
    не умеющий молчать, не умеет и говорить.

  • Honesta vita beata est.
    Честная жизнь — счастливая жизнь.

  • Honeste
    vivere, alterum non laedere, suum tribuere. Живи
    честно, де делай зла другим, отдавай
    каждому свое.

  • Honestus
    rumor alterum patrimonium est. Хорошая
    репутация заменяет наследство.

  • Honores
    mutant mores, sed raro in meliores. Почести
    меняют нравы, но редко в лучшую сторону.

  • Honoris
    causa. Ради
    почета.

  • Honos est
    onus. Почет
    — бремя.

  • Horribile
    dictu.
    Страшно сказать!

  • Horror
    vacui. Боязнь
    пустоты.

  • Hospes
    hospiti
    sacer.
    Гость — святое дело для хозяина.

  • Hostis
    honori invidia. Зависть
    — враг
    чести.

  • Humana
    non
    sunt
    turpia.
    Что человеческое, то не постыдно.

  • Humanum est. Свойственно
    человеку.

  • Ibi bene, ubi patria. Там
    хорошо, где отечество.

  • Ibi semper
    victoria, ubi concordia est. Там
    победа, где согласие.

  • Ibidem (сокращ. ibid.).
    Там же.

  • Id est
    (сокращ.
    i.e.). То
    есть.

  • Idea fixa. Навязчивая
    идея.

  • Idem (сокращ. id.). То
    же самое.

  • Ignavia
    est jacere, dum possis surgere. Малодушие
    — лежать, если можешь подняться.

  • Ignoranti,
    quem portum petat, nullus ventus secundus est. Нет
    попутного ветра для того, кто не знает,
    к какому порту причалить.

  • Ignorantia
    non est argumentum. Невежество
    — не
    аргумент.

  • Ignoscas
    aliis multa, nihil tibi. Другим
    прощай многое, себе — ничего.

  • Ignoscito
    saepe alteri, nunquam tibi. Другим
    прощай,
    себе
    — никогда.

  • Ille dolet
    vere, qui sine teste dolet. Истинно
    скорбит тот, кто скорбит без свидетелей.

  • Impavide progrediamur. Пойдем
    вперед без колебаний.

  • Impedit
    ira animum, ne possit cernere verum. Гнев
    не позволяет разуму познать правду.

  • Imperare
    sibi maximum imperium est. Повелевать
    собою
    — величайшая
    власть.

  • Imperat
    aut servit collecta pecunia cuique. Для
    одних богатство — слуга, для других —
    господин.

  • Imprimatur. Пусть
    печатается.

  • In aeternum. Навек,
    навсегда.

  • In bonam partem. В хорошем
    смысле.

  • In commune
    bonum. Для
    общего
    блага.

  • In
    compacto.
    В сжатом виде; вкратце.

  • In corpore. В полном
    составе.

  • In
    divitiis inopes, quod genus egestatis gravissimum est. Нужда
    в богатстве — самый тяжкий вид нищеты.

  • In futuro.
    В
    будущем.

  • In
    imo
    pectore.
    В глубине души.

  • In indefinitum. На
    неопределенный срок.

  • In integrum. В
    первоначальном виде.

  • In legibus salus. В законе
    спасение.

  • In magnis
    et voluisse sat est. В
    великих делах достаточно и одного
    желания.

  • In medias
    res. В
    самую
    суть.

  • In minimis
    maximus. В
    мелочах
    велик.

  • In
    omnem
    eventum.
    На всякий случай.

  • In
    omnia
    paratus.
    Готов ко всему.

  • In optima
    forma. В
    лучшем
    виде.

  • In pace
    leones, in proelio cervi. В
    мирное время — львы, в сражении — олени.

  • In patria
    natus non est propheta vocatus. Нет
    пророка в своем отечестве.

  • In perpetuum. На вечные
    времена.

  • In
    persona. Персонально.

  • In
    pleno.
    В полном составе.

  • In praesenti. В настоящее
    время.

  • In praxi. На
    практике.

  • In propria
    persona. Собственной
    персоной.

  • In
    recto
    virtus.
    В правде добродетель.

  • In saecula saeculorum. Во
    веки веков.

  • In spe. В
    надежде.

  • In tempore
    opportuno. В
    удобное
    время.

  • In vas
    pertusum congerere. Дырявого
    кувшина
    не
    наполнишь.

  • In
    vino
    veritas.
    Истина
    в
    вине.

  • Incertus
    animus dimidium sapientiae est. Сомнение
    — половина мудрости.

  • Incipit vita nova. Начинается
    новая жизнь.

  • Incognito.
    Тайно.

  • Indigne
    vivit, per quem non vivit alter. Недостойно
    живет тот, кто не дает жить другим.

  • Industriae nil impossibile.
    Для старательного нет ничего невозможного.

  • Ingrato
    homine terra pejus nihil creat. Ничего
    худшего, чем неблагодарный человек,
    земля не рождает.

  • Iniqua
    nunquam imperia retinentur diu. Несправедливая
    власть
    недолговечна.

  • Iniquissimam
    pacem justissimo bello anteferro. Самый
    несправедливый мир предпочтительнее
    самой справедливой войны.

  • Iniquum
    est quemque ex veste aestimare. Несправедливо
    оценивать кого-либо по одежде.

  • Injuria
    realis. Оскорбление
    действием.

  • Injuria
    solvit amorem. Обида
    разрушает
    любовь.

  • Injuria verbalis. Оскорбление
    словом.

  • Injuriarum
    nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi. Об
    обидах не забывает никто, о благодеяниях
    же — многие.

  • Injuriarum remedium est
    oblivio. Забвение — лекарство от
    несправедливостей.

  • Innocens credit omni verbo.
    Простодушный верит любому слову.

  • Insanus omnis furere credit.
    Сумасшедший считает, что все остальные
    — безумцы.

  • Insperata
    accidit magis saepe quam qua speres. Неожиданное
    случается чаще ожидаемого.

  • Instantia crucis. Решающее
    испытание.

  • Instantia
    est mater doctrinae. Упорство
    — мать
    науки.

  • Intelligenti pauca. Для
    понимающего достаточно и немногого.

  • Intempestivq
    qui docet, ille nocet. Несвоевременные
    поучения вредят.

  • Inter alia
    (сокращ.
    int.al.). Между
    прочим.

  • Inter
    bonos
    bene.
    Между хорошими — все по-хорошему.

  • Inter nos.
    Между
    нами.

  • Inter
    pares amicitia. Дружба
    между
    равными.

  • Inter se. Между
    собой.

  • Inter
    vepres
    rosae
    nascuntur.
    И среди терновника растут розы.

  • Inutilis
    quaestio
    solvitur
    silentio.
    Неуместный вопрос освобождается от
    ответа.

  • Invidia
    festos dies non agit. Зависть
    праздников не соблюдает.

  • Ipsae res verba rapiunt. Дело
    говорит само за себя.

  • Ipse fecit. Сделал
    собственноручно.

  • Ipsissima verba. Слово в
    слово.

  • Ira
    furor
    brevis
    est.
    Гнев — это кратковременное помешательство.

  • Ira odium
    gignit, concordia nutrit amorem. Гнев
    порождает ненависть, согласие вскармливает
    любовь.

  • Irreparabilium felix oblivio
    rerum! Счастлив не сожалеющий о прошедшем!

  • Ite, missa est. Идите,
    все кончено.

  • Jactantius
    maerent, quae minus dolent. Скорбь
    напоказ — небольшая скорбь.

  • Januis clausis. При
    закрытых дверях.

  • Jucunda
    memoria est praeteritorum malorum. Приятно
    воспоминание о минувших невзгодах.

  • Jucundi acti labores. Приятен
    оконченный труд.

  • Juncta juvant. Единодушие
    помогает.

  • Jus gentium. Международное
    право.

  • Jus summam
    saepe summa malitia est. Высшее
    право часто есть высшее зло.

  • Justitia nihil expetit
    praemii. Справедливость не требует никакой
    награды.

  • Juvenes
    plura loquuntur, senes utiliora. Молодые
    говорят больше, старки — полезнее.

  • Juventus
    ventus. Молодость
    ветрена.

  • Labor
    callum obducit dolori. Труд
    притупляет
    боль.

  • Labor et
    patientia omnia vincunt. Терпение
    и труд все побеждают.

  • Labor
    ineptiarum. Бессмысленный
    труд.

  • Labor non
    onus, sed beneficium. Труд
    не бремя, а благо.

  • Labor omnia vincit improbus.
    Упорный труд все преодолевает.

  • Laboremus.
    Будем
    трудиться.

  • Lac
    gallinaceum. Птичье
    молоко.

  • Laetitia
    garrula res est. Радость
    словоохотлива.

  • Lapsus
    calami.
    Описка.

  • Lapsus
    linguae. Обмолвка.

  • Lapsus
    memoriae. Ошибка
    памяти.

  • Larga
    manu. Щедро.

  • Largitio
    fundum
    non
    habet.
    Щедрость не имеет пределов.

  • Lato sensu. В широком
    смысле.

  • Laudator
    temporis acti. Восхвалитель
    былых
    времен.

  • Laudator
    temporis praesentis. Восхвалитель
    современности.

  • Laus
    propria
    sordet.
    Похвала в свою пользу непристойна.

  • Levius fit patientia quidquid
    corrigere est nefas Что нельзя изменить, то можно
    облегчить терпением.

  • Libera nos
    a malo. Избави
    нас
    от
    зла.

  • Liberum
    arbitrium indifferentiae. Полная
    свобода
    выбора.

  • Litterarum
    radices amarae, fructus dulces sunt. Корни
    науки горьки, плоды — сладки.

  • Locus minoris resistentiae.
    Место наименьшено сопротивления.

  • Longum
    iter est per praecepta, breve et efficax per exempla. Долог
    путь поучений, краток же и успешен на
    примерах.

  • Lucri
    bonus est odor ex re qualibet. Запах
    прибыли приятен, от чего бы он ни исходил.

  • Lumen
    mundi. Светоч
    мира.

  • Luna
    latrantem canem non curat. Луна
    не обращает внимания на лай собаки.

  • Lupus
    pilum mutat, non mentem. Волк
    меняет шкуру, а не душу.

  • Lusus
    naturae. Игра
    природы.

  • Lux
    in
    tenebris.
    Свет во мраке.

  • Lux veritatis. Свет
    истины.

  • Luxuria
    inopiae mater. Роскошь
    — мать
    бедность.

  • Macte animo! Мужайся!

  • Magister bibendi. Мастер
    по части выпивки.

  • Magna est
    veritas et praevalebit. Велика
    истина, и она восторжествует.

  • Magni
    sunt, humanes tamen. Великие,
    но
    люди.

  • Magnum
    ignotum. Великое
    неведомое.

  • Mala fide. Неискренне,
    нечестно.

  • Mala herba cito crescit.
    Сорная трава растет быстро.

  • Male
    facere qui vult, nunquam non causam invenit. Желающий
    навредить всегда найдет причину.

  • Malesuada fames. Голод —
    дурной советник.

  • Mali principii malus finis.
    Плохому началу и плохой конец.

  • Malitia supplet aetatem.
    Каждый век имеет свои пороки.

  • Malo cum
    Platone errare, quam cum aliis recte sentire. Лучше
    ошибаться с Платоном, чем быть правым
    с другими.

  • Malum
    consilium consultori pessimum est. Дурной
    умысел оборачивается против того, кто
    его замыслил.

  • Malum est
    consilium, quod mutari non potest. Плохо
    то решение, которое нельзя изменить.

  • Manet omnes una nox. Всех
    нас ждет одна и та же ночь.

  • Mania
    grandiosa. Мания
    величия.

  • Manifestum
    non
    eget
    probatione.
    Очевидное не нуждается в доказательстве.

  • Manu
    intrepida. Недрогнувшей
    рукой.

  • Manu
    propria. Собственной
    рукой.

  • Manus
    manum lavat. Рука
    руку
    моет.

  • Mare
    verborum gutta rerum. Море
    слов
    — капля
    дел.

  • Materia
    tractanda.
    Предмет обсуждения.

  • Maxima
    egestas
    avaritia.
    Скупость — наибольшая бедность.

  • Maximis
    minimisque corporibus par est dolor vulneris. Боль
    от раны одинакова и для больших, и для
    маленьких тел.

  • Maximum
    remedium irae mora sunt. Лучшее
    лекарство от гнева — время.

  • Me judice. По моему
    суждению.

  • Mea culpa.
    Моя
    вина.

  • Mea
    memoria.
    На моей памяти.

  • Mea mihi
    conscientia plures est quam omnium sermo. Моя
    совесть важнее мне, чем все пересуды.

  • Medice, cura te ipsum. Врач,
    исцелись сам.

  • Medicus curat, natura sanat.
    Врач лечит-природа исцеляет.

  • Medio flumine quaerere aquam.
    Просить воды находясь в реке.

  • Melioribus
    annis.
    В лучшие времена.

  • Melius est
    nomen bonum, quam magnae divitiae. Лучше
    честное имя, чем большое богатство.

  • Melius est
    prudenter tacere, quam inaniter loqui. Разумнее
    смолчать, чем сказать глупость.

  • Melius est
    puero flere, quam senes. Лучше
    плакать в детстве, чем в старости.

  • Melius non
    incipient, quam desinent. Лучше
    не начинать, чем останавливаться на
    полпути.

  • Memento mori. Помни о
    смерти!

  • Memento
    patriam. Помни
    о
    родине.

  • Memoria
    est
    exercenda.
    Память нужно тренировать.

  • Mendaci
    homini ne vera quidem dicenti credimus. Лжецу
    не верят даже тогда, когда он говорит
    правду.

  • Mendax in
    uno, mendax in omnibus. Единожды
    солгавший, всегда лжет.

  • Mens sana
    in corpore sano. В
    здоровом теле здоровый дух.

  • Mens vertitur cum fortuna.
    Образ мыслей меняется с изменением
    положения.

  • Meo voto. По моему
    мнению.

  • Mihi desunt verba. У меня
    нет слов.

  • Miles
    gloriosus. Хвастливый
    воин.

  • Minima
    de
    malis.
    Из двух зол меньшее (выбирать).

  • Minus
    habeo, quam speravi, sed fortasse plus speravi, quam debui. Я
    получил меньше, чем ожидал, но, возможно,
    я больше ожидал, чем следовало.

  • Mixtura verborum. Словесная
    мешанина.

  • Modus cogitandi. Образ
    мышления.

  • Modus dicendi. Манера
    выражаться.

  • Modus
    operandi. Способ
    действия.

  • Modus
    vivendi. Образ
    жизни.

  • Mollit
    viros
    otium.
    Безделье делает людей слабыми.

  • Montes auri pollicens.
    Обещать
    золотые
    горы.

  • Mores
    cuique sui fingunt fortunam. Наша
    судьба зависит от наших нравов.

  • Mors
    immortalis. Бессмертная
    смерть.

  • Multi
    multa sciunt, nemo omnia. Многие
    знают многое, но никто не знает всего.

  • Multi sunt
    vocati, pauci vero electi. Много
    званых, но мало избранных.

  • Multos
    timere debet, quem multi timent. Многих
    должен бояться тот, кого многие боятся.

  • Multum
    legendum est, non multa. Читать
    следует не все, но лучшее.

  • Multum
    sibi adicit virtus lacessita. Добродетель
    возрастает, если ее подвергают испытаниям.

  • Multum
    vinum bibere, non diu vivere. Много
    пить вина, недолго жить.

  • Mundus hic
    est quam optimus. Этот
    мир
    самый
    лучший.

  • Mutantur
    tempora et nos mutamur in illis. Меняются
    времена, и мы меняемся с ними.

  • Mutatis mutandis. С
    оговорками; изменив то, что надо изменить.

  • Nascentes
    morimur, finisque ab origine pendet. Рождаясь,
    мы умираем, и конец обусловлен началом.

  • Natura abhorret vacuum.
    Природа не терпит пустоты.

  • Natura est semper invicta.
    Природа всегда непобедима.

  • Natura non facit saltus.
    Природа не делает скачков.

  • Naturae vis medicatrix.
    Целительная сила природы.

  • Naturalia non sunt turpia.
    Естественное не безобразно.

  • Ne
    accesseris in consilium nisi vocatus. Не
    ходи в совет, не будучи приглашенным.

  • Ne cede malis. Не отступай
    перед несчастьями.

  • Ne differas in crastinum. Не
    откладывай на завтра.

  • Ne malum
    alienum feceris tuum gaudium. Не
    радуйся чужому несчастью.

  • Ne quid nimis. Ничего
    лишнего.

  • Ne sit
    vitiosus sermo nutricibus. Не
    должно быть пороков в речи тех, кто
    воспитывает.

  • Ne varietur. Изменению
    не подлежит.

  • Nec plus ultra. Дальше
    некуда.

  • Nec sibi, nec alteri. Ни
    себе, ни другому.

  • Nemine
    contradicente. Единогласно.

  • Neminem
    laedere.
    Никому не вреди.

  • Neminem metuit innocens.
    Невиновный не боится никого.

  • Neminem pecunia divitem
    fecit. Деньги никому не приносят счастья.

  • Nemo amat, quos timet. Никто
    не любит тех, кого боится.

  • Nemo liber
    est, qui corpori servit. Тот
    невольник, кто раб своего тела.

  • Nemo
    mortalium omnibus horis sapis. Никто
    не бывает мудрым всегда.

  • Nemo
    nascitur sapiens, sed fit. Мудрым
    не рождаются, им становятся.

  • Nemo
    potest regere, nisi patiens. Не
    набраться ума без терпения.

  • Nemo sine vitiis est. Никто
    не лишен пороков.

  • Nescit vox missa reverti.
    Сказанное слово не возвращается.

  • Nihil
    agendi dies est longus. Долог
    день для ничего не делающего.

  • Nihil
    agendo male agere discimus. Ничего
    не делая, мы учимся делать плохое.

  • Nihil
    aliud curo, quam ut bene vivam. Ни
    о чем так не забочусь, как прожить
    достойно.

  • Nihil est difficile volenti.
    Ничто не трудно для желающего.

  • Nihil est
    in religione, quod non fuerit in vita. Нет
    ничего в религии, чего не было бы в
    жизни.

  • Nihil est incertus vulgo. Нет
    ничего более непостоянного, чем толпа.

  • Nihil est
    jucundius lectulo domestico. Нет
    ничего милее домашнего очага.

  • Nihil est
    pejus amico falso. Ничего
    нет хуже ложного друга.

  • Nihil habeo, nihil curo.
    Ничего не имею — ни о чем не забочусь.

  • Nil actum
    credens, dum quid superesset agendum. Если
    осталось еще что-либо доделать, считай,
    что ничего не сделано.

  • Nil de nihilo fit. Ничто
    не возникает из ничего.

  • Nil
    desperandum.
    Никогда не отчаивайся.

  • Nil
    mortalibus
    arduum
    est.
    Нет ничего недосягаемого.

  • Nil nisi bene. Ничего,
    кроме хорошего.

  • Nil permanet sub sole. Ничто
    не вечно под солнцем.

  • Nil sine
    magno vita labore dedit mortalibus. Жизнь
    ничего не дает без упорного труда.

  • Nil volenti difficile est.
    При желании все преодолимо.

  • Nimium altercando veritas
    amittitur. В чрезмерном споре теряется
    истина.

  • Nimium ne crede colori. Не
    слишком полагайся на внешний вид.

  • Nisi utile
    est quod facimus stulta est gloria. Неразумно
    рвение, если бесполезно то, что мы
    делаем.

  • Nolens
    volens. Волей-неволей.

  • Noli
    nocere. Не
    навреди.

  • Nomen est omen. Имя
    говорит само за себя.

  • Nomina sunt odiosa. Об
    именах лучше умолчать.

  • Nomine et re. На словах
    и на деле.

  • Non aliter
    vives in solitudine, aliter in foro. Будь
    одинаков и наедине, и на людях.

  • Non
    annumerare verba sed appendere. Слова
    следует не считать, а взвешивать.

  • Non bene
    pro toto libertas venditur auro. Позорно
    продавать свободу за золото.

  • Non bis in idem. Не дважды
    за одно и то же.

  • Non compos
    mentis. Не
    в
    здравом
    уме.

  • Non de
    ponte cadit, qui cum sapientia vadit. Не
    падает с моста тот, кто умно ходит.

  • Non esse
    cupidum pecunia est, non esse emacem vectigal est. Не
    быть жадным — уже богатство, не быть
    расточительным — доход.

  • Non est
    culpa vini, sed culpa bibentis. Виновато
    не вино, а пьющие.

  • Non est
    fumus absque igne. Нет
    дыма
    без
    огня.

  • Non
    foliis, sed fructu arborem aestima. Оценивай
    дерево по плоду, а не по листьям.

  • Non genus
    virum ornat, generi vir fortis loco. Не
    происхождение украшает человека, а
    человек происхождение.

  • Non habet
    eventus sordida praeda bonos. Нечестно
    приобретенное теряется попусту.

  • Non in
    loco ridere pergrave est malum. Смеяться
    не вовремя — очень большой порок.

  • Non in
    omnes omnia conveniunt. Не
    все подходит всем.

  • Non multum, sed multa. Не
    много, но многое.

  • Non
    numeranda, sed ponderanda argumenta. Ценно
    не количество, а качество доказательств.

  • Non omne
    est aurum, quod splendet. Не
    все золото, что блестит.

  • Non omne
    quod licet honestum est. Не
    все дозволенное достойно уважения.

  • Non omnia possumus omnes. Не
    все мы на все способны.

  • Non omnis
    error stultitia est dicenda. Не
    каждую ошибку следует называть глупостью.

  • Non omnis moriar. Не весь
    я умру.

  • Non progredi est regredi. Не
    продвигаться — значит отступать.

  • Non qui
    parum habet, sed qui plus cupit, pauper est. Бедняк
    не тот, кто меньше имеет, а тот, кто
    большего хочет.

  • Non rebus
    me, sed mihi submittere conor. Подчиняй
    вещи себе, а не себя вещам.

  • Non scholae, vitae discimus.
    Мы учимся не для школы, но для жизни.

  • Non semper errar fama. Не
    всегда ошибается молва.

  • Non sum qualis eram. Уж не
    тот я, каким был.

  • Non tutae
    sunt cum regibus facetiae. Шутки
    с царями небезопасны.

  • Non verbis sed actis. Не на
    словах, а на деле.

  • Non, si
    male nunc, et olim erit. Если
    плохо сейчас — не всегда же так будет.

  • Nondum adesse fatalem horam.
    Еще не наступило роковое время.

  • Noscitur a sociis. Узнаешь
    человека по его товарищам.

  • Nota bene.
    Обрати
    внимание.

  • Novarum
    rerum
    cupidus.
    Страстно жаждущий нового.

  • Novos
    amicos dum paras, veteres cole. Новых
    друзей приобретай, а старых не забывай.

  • Novus rex.nova lex. Новый
    царь, новый закон.

  • Nox
    cogitationum mater. Ночь
    — мать
    мыслей.

  • Nox
    fert
    consilium.
    Ночь приносит совет.

  • Nudis verbis. Голословно.

  • Nulla
    aetas ad discendum sera. Учиться
    никогда не поздно.

  • Nulla dies sine linia. Ни
    дня
    без
    строчки.

  • Nulla fere
    causa est, in qua non femina litem moverit. Нет
    такого дела, в котором не затеяла бы
    спор женщина.

  • Nulla
    regula sine exceptione, sed exceptio non impedit regulam. Нет
    правила без исключения, но исключение
    не мешает правилу.

  • Nulla tempestas magna
    perdurat. Большая буря не бывает продолжительной.

  • Nullis
    amor est sanabilis herbis. Нет
    лекарства
    от
    любви.

  • Nullum
    malum sine aliquo bono. Нет
    худа
    без
    добра.

  • Nullum
    periculum sine periculo vincitur. Никакая
    опасность не преодолевается без риска.

  • Nullum verum infert falsum.
    Никакая истина не ведет ко лжи.

  • Nullus est
    liber tam malus, ut non aliqua parte prosit. Нет
    такой плохой книги, которая была бы
    совершенно бесполезной.

  • Nummis
    praestat carere quam amicis. Лучше
    быть без денег, чем без друзей.

  • Nunc aut nunquam. Теперь
    или никогда.

  • Nunc et in
    saecula. Ныне
    и
    навеки.

  • Nusquam
    est qui ubique est. Кто
    везде,
    тот
    нигде.

  • Nusquam
    nec malum malo, nec vulnus curatur vulnere. Зло
    не лечат злом, а рану раной.

  • Nutritur
    vento, vento restinguitur ignis. Огонь
    ветром поддерживается, от ветра и
    гаснет.

  • O
    diem praeclarum! О славный день!

  • O
    fallacem hominum spem. О обманчивая человеческая
    надежда.

  • O
    miratores! О
    поклонники!

  • O
    nomen
    dulce
    libertas!
    О сладкое слово свобода!

  • O pessimum
    periculum, quod opertum latet. Страшней
    всего скрытая опасность.

  • O quantum
    est in rebus inane! О
    сколько в делах пустого!

  • O sancta
    simplicitas.
    О святая простота!

  • O
    tempora,
    o
    mores!
    О времена, о нравы!

  • Obiter dictum. Сказанное
    мимоходом.

  • Obscurum per obscurius.
    Неясное еще более неясным (объяснять).

  • Occasio
    aegre offertur, facile amittitur. Удобный
    случай редко представляется, но легко
    теряется.

  • Oculis non manibus. Для
    глаз, не для рук!

  • Omen bonum. Счастливое
    предзнаменование.

  • Omne exit in fumo. Все
    пошло
    дымом.

  • Omne
    ignotum
    pro
    magnifico.
    Все неизвестное кажется великим.

  • Omne initium difficile est.
    Всякое начало трудно.

  • Omne nimium nocet. Всякое
    излишество вредит.

  • Omne verum
    omni vero consonat. Все
    истины согласны одна с другой.

  • Omne
    vitium semper habet patrocinium. Любой
    порок находит себе оправдание.

  • Omnes quantum potest juva.
    Всем, сколько можешь, помогай.

  • Omnes salvos volo. Желаю
    всем здоровья.

  • Omnes una manet nox. Всех
    ожидает одна ночь.

  • Omni casu. Во всех
    случаях.

  • Omnia fert
    aetas animum quoque. Годы
    уносят все, даже память.

  • Omnia mea mecum porto. Все
    свое ношу с собой.

  • Omnia moderata aeterna. Все
    умеренное долговечно.

  • Omnia mors aequat. Для
    смерти все равны.

  • Omnia mutantur, nihil
    interit. Все меняется, ничего не пропадает.

  • Omnia
    mutantur, nos et mutamur in illis. Все
    меняется, и мы меняемся.

  • Omnia non
    pariter rerum sunt omnibus apta. Не
    всем одно и то же одинаково полезно.

  • Omnia praeclara rara. Все
    прекрасное редко.

  • Omnia tempus revelat. Время
    разоблачает все.

  • Omnia
    vanitas. Все
    суета.

  • Omnia
    vincit amor, et nos cedamus amori. Все
    побеждает любовь, и мы покоряемся любви.

  • Omnibus
    rebus. Обо
    всем.

  • Omnis
    comparatio claudicat. Всякое
    сравнение
    хромает.

  • Omnis
    imitatio
    ficta
    est.
    Всякое подражание неестественно.

  • Omnium rerum vicissitudo est.
    Все подлежит изменению.

  • Opera et studio. Трудом
    и старанием.

  • Operae officiales. Служебные
    дела.

  • Oportet vevere. Надо
    жить.

  • Optima
    fide.
    С полным доверием.

  • Optimum
    medicamentum quies est. Лучшее
    лекарство
    — покой.

  • Optimus mundus. Лучший
    из миров.

  • Otia dant vitia. Праздность
    рождает порок.

  • Otium post
    negotium. Отдых
    после
    дела.

  • Otium sine
    litteris mors est et hominis vivi sepultura. Досуг
    без книги — это смерть и погребение
    заживо.

  • Pabulum
    animi. Пища
    души.

  • Pacta
    sunt
    servanda.
    Договоры должны соблюдаться.

  • Par praemium labori.
    Соответственно труду и вознограждение.

  • Parcus discordat avaro.
    Бережливый — не значит скупой.

  • Pars pro toto. Часть
    вместо целого.

  • Pars
    sanitatis velle sanari fuit. Желание
    выздороветь — часть выздоровления.

  • Parva domus, magna quies.
    Малое жилище — великий покой.

  • Parva domus, parva cura.
    Малое хозяйство — малая забота.

  • Parva leves capiunt animos.
    Мелочи прельщают легкомысленных.

  • Parva
    saepe scintilla contempta magnum excitat incendium. Часто
    маленькая искра вызывает большой пожар.

  • Patientia patitur omnia.
    Терпение все побеждает.

  • Patriae
    fumus igne alieno luculentior. Дым
    отечества ярче огня чужбины.

  • Pauca sed bona. Мало, но
    хорошо.

  • Paucis verbis. В немногих
    словах.

  • Paulatim summa petuntur. Не
    сразу достигаются вершины.

  • Paupertas
    non est probrum. Бедность
    не
    порок.

  • Pax
    optima
    rerum.
    Самое ценное — мир.

  • Pax tecum. Мир с тобой.

  • Pax vobiscum. Мир с вами.

  • Pecunia
    est ancilla, si scis uti;si nescis, domina. Умеешь
    пользоваться деньгами — они служат
    тебе, а если нет — ты им.

  • Pedibus
    timor addit alas. Страх
    придает
    ногам
    силы.

  • Pelle sub
    agnina latitat mens saepe lupina. Под
    шкурой ягненка часто скрывается нрав
    волка.

  • Per aspera
    ad astra. Через
    тернии
    — к
    звездам.

  • Per crucem ad lucem. Через
    страдания к свету.

  • Per
    exclusionem.
    В виде исключения.

  • Per
    expressum. Дословно;
    буквально.

  • Per
    fas
    et
    nefas.
    Правдами и неправдами.

  • Per procura. По
    доверенности.

  • Per risum
    multum cognoscimus stultum. По
    частому смеху узнаем глупца.

  • Per secreta vota. Закрытым
    голосованием.

  • Per tacitum consensum. По
    молчаливому согласию.

  • Per usum.
    На
    практике.

  • Perfer
    et
    obdura.
    Терпи и крепись.

  • Perfice te! Совершенствуй
    себя!

  • Periculum
    est
    in
    mora.
    Опасность в промедлении.

  • Perigrinatio est vita. Жизнь
    — это странствие.

  • Perpetuum mobile. Вечный
    двигатель.

  • Persona grata. Желательная
    особа.

  • Persona
    ingrata. Нежелательная
    особа.

  • Persona
    sacrosancta. Священная
    особа.

  • Persona suspecta.
    Подозрительная личность.

  • Pia
    desideria. Благие
    пожелания.

  • Pia fraus.
    Благочестивая
    ложь.

  • Pigritia
    mater
    vitiorum.
    Праздность — мать пороков.

  • Plerique
    ubi aliis maledicunt, faciunt convicium sibi. Злословя,
    люди чернят самих себя.

  • Plures
    crapula
    quam
    gladius.
    Пьянство губит сильнее меча.

  • Pluris est
    ocultus testis unus, quam auriti decem. Лучше
    один раз увидеть, чем десять раз услышать.

  • Plus
    exempla quam peccata nocent. Плохие
    примеры хуже ошибок.

  • Plus sonat, quam valet.
    Больше звона, чем смысла.

  • Plus
    stricto mendax offendit lingua mucrone. Язык
    лгуна сильнее обнаженного меча.

  • Plusve
    minusve. Более-менее.

  • Pompa
    mortis magis terret quam mors ipsa. Больше
    самой смерти устрашает то, что ее
    сопровождает.

  • Possum falli ut homo. Как
    человек я могу ошибаться.

  • Post factum. После
    совершившегося (факта).

  • Post hoc,
    non est propter hoc. После
    этого не значит, что вследствие этого.

  • Post
    hominum memoriam. С
    незапамятных
    времен.

  • Post
    mortem medicina. После
    смерти медицина.

  • Post
    nubila sol. После
    туч
    — солнце.

  • Post
    scriptum.
    Постскриптум, приписка к письму.

  • Post tenebras lux. После
    мрака свет.

  • Postumus. Самый
    последний.

  • Potior
    visa est periculosa libertas quieto servitio. Свобода
    в опасности лучше рабства в покое.

  • Potius sere, quam numquam.
    Лучше поздно, чем никогда.

  • Praemonitus praemunitus. Кто
    предупрежден, тот вооружен.

  • Praesentia minuit famam.
    Присутствие уменьшает славу.

  • Praestat
    aliquid superesse quam deesse. Лучше
    пусть останется, чем не хватит.

  • Praestat
    cum dignitate cadere quam cum ignominia vivere. Лучше
    погибнуть с честью, чем жить в бесчестьи.

  • Praeterita mutare non
    possumus. Мы не можем изменить прошлого.

  • Praeterita omittamus. Давайте
    не будем говорить о прошлом.

  • Praevenire
    melius est, quam praeveniri. Лучше
    опередить, чем опередят тебя.

  • Presente medico nihil nocet.
    В присутствии врача ничего не вредно.

  • Prima
    facie.
    На первый взгляд.

  • Primum
    discere,
    deinde
    docere.
    Сначала учиться, потом учить.

  • Primum non nocere. Прежде
    всего — не вредить.

  • Primum vivere. Прежде
    всего — жить.

  • Primus
    clamor atque impetus rem decernit. Первый
    натиск и первые крики решают дело.

  • Primus
    inter pares. Первый
    среди
    равных.

  • Principes
    mortales, respublica aeterna. Правители
    смертны,
    государство
    вечно.

  • Principium contradictionis.
    Закон противоречия.

  • Principium dimidium totius.
    Начало — половина всего.

  • Prius quam
    exaudis, ne judices. Не
    суди,
    не
    выслушав.

  • Prius quam
    incipias, consulto opus est. Прежде
    чем начать, обдумай.

  • Privata publicis postpone!
    Предпочитай общественное личному!

  • Privatim.
    Частным
    образом.

  • Pro bono
    publico. Для
    общей пользы.

  • Pro domo sua. В своих
    интересах.

  • Pro et contra. За и
    против.

  • Pro forma. Ради
    формы.

  • Pro mundi
    beneficio. На
    благо
    мира.

  • Pro
    patria
    et
    libertate.
    За отечество и свободу.

  • Pro re nata. Согласно
    обстоятельствам.

  • Pro tanto. Пропорционально.

  • Pro tempore. Вовремя;
    своевременно.

  • Probatum est. Одобрено.

  • Proceras
    deicit arbores procella vehemens. Сильная
    буря валит даже высокие деревья.

  • Procul
    dubio. Без
    сомнения.

  • Procul ex
    oculis, procul ex mente. С
    глаз долой — из головы вон.

  • Procul
    negotiis.
    Вдали от суеты.

  • Pulsate
    et
    aperietur
    vobis.
    Стучите, и вам откроют.

  • Punctum
    quaestionis. Суть
    вопроса.

  • QUi gladio
    ferit, gladio perit. Кто
    придет с мечом — от меча и погибнет.

  • Quae
    fuerunt vicia, mores sunt. Что
    было пороками, теперь нравы.

  • Quae non
    posuisti, ne tollas! Чего
    не положил, того не бери!

  • Quaerite
    et inveniete. Ищите
    и
    обрящите.

  • Quaestio
    vixata. Мучительный
    вопрос.

  • Quale opus
    est, tale est praemium. Каков
    труд, таково и вознаграждение.

  • Quam semel
    errare, melius terve rogare. Лучше
    три раза спросить, чем один раз ошибиться.

  • Quanta patimur. Сколько
    претерпеваем.

  • Quantum satis. Вдоволь.

  • Quem
    medicamenta non sanant, natura sanat. Если
    не лечат лекарства, вылечит природа.

  • Qui multum
    habet, plus cupit. Имеющий
    многое хочет еще большего.

  • Qui nescit
    tacere, nescit et loqui. Кто
    не умеет молчать, не умеет и разговаривать.

  • Qui nimis
    propere, minus prospere. Кто
    слишком спешит, тот терпит неудачу.

  • Qui nimium
    properat, serus absolvit. Кто
    слишком спешит, тот позже завершит.

  • Qui nimium
    probat, nihil probat. Кто
    доказывает слишком много, тот ничего
    не доказывает.

  • Qui non
    nobiscum, adversus nos est. Кто
    не с нами, тот против нас.

  • Qui non proficit, deficit.
    Кто не движется вперед, тот отстает.

  • Qui potest capere capiat. Кто
    может решать, пусть решает.

  • Qui potest
    consilium fugere, sapere idem potest. Умный
    тот, кто может обойтись без совета.

  • Qui pro
    quo. Путаница.

  • Qui quae
    vult dicit, quae non vult audiet. Кто
    говорит, что хочет, услышит, чего и не
    хочет.

  • Qui
    quaerit, inveniet, pulsanti aperietur. Кто
    ищет, тот найдет, кто стучится, тому
    откроют.

  • Qui scribit, bis legit. Кто
    записывает, дважды читает.

  • Qui
    seminat mala, metet mala. Кто
    сеет зло, тот зло и пожнет.

  • Qui sibi
    semitam non sapiunt, alteri non monstrant viam. Кто
    себе тропу не проложит, тот никому не
    укажет путь.

  • Qui sine
    peccato est. Кто
    без
    греха.

  • Qui ventum
    seminat, turbinem metet. Кто
    сеет ветер, тот пожнет бурю.

  • Quibuscumque
    viis.
    Любыми путями.

  • Quid
    potui,
    feci.
    Что мог, я сделал.

  • Quidquid
    agis, prudenter agas et respice finem. Что
    бы ты ни делал, делай разумно и имей в
    виду результат.

  • Quidquid latet apparebit.
    Тайное становится явным.

  • Quidquid praecipies, esto
    brevis. Чему бы ты ни учил, будь краток.

  • Quidquid
    vides, currit cum tempore. Все
    изменяется со временем.

  • Quisque suos patimur manes.
    Каждый несет свою кару.

  • Quo
    quisque est doctor, eo est modestior. Насколько
    человек образован — настолько он скромен.

  • Quo
    timoris minus est, eo minus ferme periculi est. Чем
    меньше страх, тем меньше опасность.

  • Quo
    vadis?. Куда
    идешь?.

  • Quod cito
    fit, cito perit. Что
    скоро делается, то скоро и гибнет.

  • Quod dubitas, ne feceris!
    Сомневаешься — не делай!

  • Quod erat
    demonstrandum (q.e.d.). Что
    и требовалось доказать.

  • Quod erat faciendum. Что и
    следовало сделать.

  • Quod hodie
    non est, id cras erit. Чего
    нет сегодня, будет завтра.

  • Quod in
    corde sobrii, id in ore ebrii. Что
    у трезвого на уме, то у пьяного на языке.

  • Quod nego.
    Отнюдь
    нет.

  • Quod non
    est in actis, non est in mundo. Чего
    нет в документах, того нет и на свете.

  • Quod non
    licet feminis, aeque non licet viris. Что
    не позволено женщинам, так же не позволено
    мужчинам.

  • Quod non
    licet, acrius urit. Недозволенное
    притягивает сильнее.

  • Quod probe notandum. Что
    следует хорошо заметить.

  • Quod satis
    est, plus quam satis est. Чего
    досточно, того уже слишком.

  • Quod tibi
    fieri non vis, alteri ne feceris. Не
    делай другому того, чего не желаешь
    себе.

  • Quod tollere velles. Что
    следует вычеркнуть.

  • Quod uni
    dixeris, omnibus dixeris. Сказать
    одному — значит сказать всем.

  • Quos ego!
    Я
    вас!

  • Quot
    capita,
    tot
    sensus.
    Сколько голов — столько умов.

  • Quot homines tot sententiae.
    Сколько людей, столько и мнений.

  • Quovis modo. Во что бы
    то ни стало.

  • Radices
    litterarum amarae sunt, fructus dulces. Корни
    наук горьки, плоды сладки.

  • Rara avis.
    Редкая
    птица.

  • Re
    succumbere non oportebat verbis gloriantem. Не
    следовало сдаваться на деле, если на
    словах был героем.

  • Re, non verbis. Делом, а
    не словами.

  • Rebus
    dictantibus.
    Под диктовку вещей.

  • Rebus in
    adversis melius sperare memento. В
    несчастье надейся на лучшее.

  • Recte
    facti fecisse merces est. Наградой
    за доброе дело служит его свершение.

  • Recto tono. Спокойным
    голосом.

  • Redde, quod debes. Отдай,
    что должен.

  • Reductio ad absurdum.
    Доведение до нелепости.

  • Rem verba sequentur. За
    словом — дело.

  • Repetitio
    est mater studiorum. Повторение
    — мать
    учения.

  • Reprehensio calumnia vacare
    debet. Критика должна быть свободной от
    клеветы.

  • Rerum cognoscere causas.
    Познавать причины вещей.

  • Rerum
    natura nullam nobis dedit cognitionem finium. Самой
    природой не дано нам познать пределы
    вещей.

  • Rerum novarum studium.
    Стремление к новизне.

  • Res ipsa loquitur. Дело
    само говорит.

  • Res omnis aetatis. Дело
    всей жизни.

  • Res tua agitur. Речь о
    тебе.

  • Restitutio
    ad integrum. Полное
    восстановление.

  • Reti
    ventos
    venari.
    Сетью ловить ветер.

  • Ridendo
    dicere
    severum.
    Смеясь говорить о серьезном.

  • Risu emorior. Умираю от
    смеха.

  • Risu
    inepto res ineptior nulla est. Нет
    ничего глупее глупого смеха.

  • Sacrae
    ruinae. Священные
    руины.

  • Saeculi
    vitia,
    non
    hominis.
    Недостатки века, а не человека.

  • Saeculorum novus nascitur
    ordo. Время рождает новый порядок.

  • Saepe est
    sub pallio sordido sapientia. Часто
    под грязным рубищем скрывается мудрость.

  • Saepe mora est melior. Часто
    промедление полезно.

  • Saepe
    summa ingenia in occulto latent. Часто
    большие
    таланты
    скрыты.

  • Sagitta
    interdum resiliens percuit dirigentem. Иногда
    отраженная стрела убивает выпустившего
    ее.

  • Salus patriae suprema lex.
    Благо отечества — высший закон.

  • Salus populi suprema lex.
    Благо народа — высший закон.

  • Salutis
    gratia. Для
    безопасности.

  • Salvavi
    animam meam. Я
    спас
    свою
    душу.

  • Salve! Здравствуй!

  • Salvo honore. Без вреда
    для чести.

  • Sancta
    sanctorum. Святая
    святых.

  • Sapere
    aude.
    Решись на мудрость.

  • Sapiens
    animus
    numquam
    tumet.
    Умный никогда не зазнается.

  • Sapiens
    bonum fert modice, fortiter malum. Мудрый
    переносит счастье сдержанно, а несчастье
    — мужественно.

  • Sapiens dominabitur astris.
    Мудрый будет властвовать над звездами.

  • Sapiens est mutare consilium.
    Умный не стыдится изменить свое мнение.

  • Sapiens
    ipse fingit fortunam sibi. Мудрый
    сам создает собственное счастье.

  • Sapiens
    nil affirmat, quod non probet. Умный
    ничего не утверждает без доказательств.

  • Sapiens
    semper beatus est. Мудрец
    всегда
    счастлив.

  • Sapienti
    sat.
    Для мудрого достаточно.

  • Sapientia
    felicitas.
    Мудрость — это счастье.

  • Sapientia vino obumbratur. Ум
    помрачается вином.

  • Satis eloquentiae, sapientiae
    parum. Красноречия достаточно, мудрости
    мало.

  • Satis superque. Более
    чем достаточно.

  • Satis
    verborum. Довольно
    слов.

  • Satius est
    sero te quam numquam discere. Лучше
    учиться поздно, чем никогда.

  • Satius est
    supervacua discere quam nihil. Лучше
    изучить лишнее, чем ничего не изучить.

  • Satur
    venter non studet libenter. Сытое
    брюхо к учению глухо.

  • Scientia
    difficilis sed fructuosa. Наука
    трудна,
    но
    плодотворна.

  • Scientia
    nihil est quam veritatis imago. Знание
    есть отражение истины.

  • Scientia potentia est. Знание
    — это сила.

  • Scientia vinces. Знание
    победит.

  • Scio me nihil scire. Я знаю,
    что ничего не знаю.

  • Scopae
    recentiores semper meliores. Новые
    метлы
    всегда
    лучше.

  • Scripta
    manent in saecula saeculorum. Написанное
    останется во веки веков.

  • Secreto
    amicos admone, lauda palam. Брани
    друзей наедине, а хвали публично.

  • Seditio
    civium hostium est occasio. Несогласие
    граждан удобно для врагов.

  • Semper avarus eget. Скупой
    всегда нуждается.

  • Semper
    fidelis. Всегда
    верный.

  • Semper
    idem.
    Всегда одно и то же.

  • Semper in motu. Вечно в
    движении.

  • Semper
    paratus. Всегда
    готов.

  • Seni
    desunt vires, juveni — scientiae. Старику
    не хватает сил, юноше — знаний.

  • Sera
    nunquam est ad bonos mores via. Никогда
    не поздно начать честную жизнь.

  • Sera
    parsimonia in fundo est. Поздно
    беречь, коль видно дно.

  • Sereno
    quoque coelo aliquando tonat. И
    в ясном небе бывает гром.

  • Sermo
    datur cunctis, animi sapientia paucis. Язык
    дан всем, мудрость — немногим.

  • Sermo est
    imago animi. Речь
    — образ
    души.

  • Sermone eo
    uti debemus, qui innatus est nobis. Говорить
    следует на том языке, который является
    для нас врожденным.

  • Sero
    venientibus ossa. Опоздавшему
    — кости.

  • Serva me,
    servabo te. Выручи
    меня
    — я
    выручу
    тебя.

  • Servitus
    est postremum malorum omnium. Неволя
    — наибольшее из всех несчастий.

  • Si etiam
    omnes, ego non. Даже
    если все, я — нет.

  • Si finis
    bonus, laudabile totum. При
    хорошем конце похвально и все дело.

  • Si melius
    quid habes, acresse vel imperium fer. Имеешь
    — поделись, не имеешь — бери, что дают.

  • Si
    quesiveris invenies. Ищи
    и
    обрящешь.

  • Si quid
    movendum est, move. Если
    что-либо нужно подвинуть, двигай.

  • Si vis amari, ama. Хочешь
    быть любимым — люби.

  • Si vis
    pacem, para pacem! Хочешь
    мира
    — готовь
    мир!

  • Si vis
    vincere, disce pati. Хочешь
    побеждать
    — учись
    терпению.

  • Sibi bene
    facit, qui bene facit amico. Себе
    делает хорошо тот, кто делает хорошо
    другим.

  • Sic et simpliciter. Так, и
    именно так.

  • Sic fata voluerunt. Так
    угодно судьбе.

  • Sic itur
    ad astra. Так
    идут
    к
    звездам.

  • Sic
    transit
    gloria
    mundi.
    Так проходит мирская слава.

  • Sic transit tempus. Так
    проходит время.

  • Signum temporis. Знамение
    времени.

  • Sile et spera. Молчи и
    надейся.

  • Silendo nemo peccat. Кто
    молчит, тот не грешит.

  • Silentium videtur confessio.
    Молчит — значит соглашается.

  • Simila similibus curantur.
    Подобное лечится подобным.

  • Similia similibus
    destruuntur. Подобное разрушается подобным.

  • Simplex sigillum veri.
    Простота — признак искренности.

  • Simul
    consilium cum re amisisti?. Неужели
    с деньгами ты потерял рассудок?.

  • Simulans amicum inimicus
    inimicissimus. Самый опасный враг тот, кто
    притворяется другом.

  • Sine
    amicitia vita nulla est. Без
    дружбы нет жизни.

  • Sine
    die.
    Без
    даты.

  • Sine
    doctrina vita quasi mortis imago. Без
    науки жизнь подобна смерти.

  • Sine ira et studio. Без
    гнева и пристрастия.

  • Sine
    labore non erit panis in ore. Без
    труда не будет хлеба во рту.

  • Sine metu
    mortis. Без
    страха
    смерти.

  • Sine mora.
    Без
    задержки.

  • Sine
    reservatione mentali. Без
    задней
    мысли.

  • Sint ut
    sunt, aut non sint. Пусть
    будут так, как есть, или пусть не будут
    вовсе.

  • Sit ut est. Пусть
    останется как есть.

  • Sol lucet omnibus. Солнце
    светит для всех.

  • Sola virtute armatus. Одной
    лишь доблестю вооруженный.

  • Somni,
    cibi, potus, venus omnia moderata sint. Сон,
    еда, питье, любовь — в меру.

  • Spe
    vivimus. Живем
    надеждой.

  • Species
    decipit. Внешность
    обманчива.

  • Species facti. Обстоятельства
    дела.

  • Sperare contra spem. Без
    надежды надеяться.

  • Spero
    meliora.
    Надеюсь на лучшее.

  • Spero, sic
    moriar, ut mortuus non erubescam. Надеюсь,
    я так умру, что мертвый не постыжусь.

  • Spes est
    ultimum adversarium rerum solatium. Надежда
    — последнее утешение в несчастье.

  • Spes sibi quisque. Каждый
    верит в себя.

  • Sponte sua, sine lege.
    Добровольно, без принуждения.

  • Status naturalis.
    Естественное состояние.

  • Status quo. Существующее
    положение.

  • Status
    rerum. Положение
    дел.

  • Sua cuique
    fortuna in manu est. Собственное
    счастье у каждого в руках.

  • Sua sponte. Сам собой,
    по своей воле.

  • Sua sunt cuique vitia. Каждый
    имеет свои недостатки.

  • Suae
    quisque fortunae faber est. Каждый
    кузнец
    своего
    счастья.

  • Suavis
    laborum est praetorium memoria. Приятно
    вспомнить о былых трудах.

  • Suaviter
    in modo, fortiter in re. Будь
    мягким в обхождении, но твердым в
    достижении цели.

  • Sub
    conditione. При
    условии.

  • Sub
    fide
    nobili.
    Под честное слово.

  • Sub rosa. Секретно.

  • Sub
    rosa
    dicta
    tacenda.
    Сказанное по секрету не подлежит
    разглашению.

  • Sub specie aeternitatis. С
    точки зрения вечности.

  • Sub specie utilitatis. С
    точки зрения пользы.

  • Sub sua propria specie. Под
    особым углом зрения.

  • Subdore et sanguine. Потом
    и кровью.

  • Sublata causa tollitur
    effectus. С устранением причины устраняется
    и следствие.

  • Sublata causa, tollitur
    morbus. С устранением причины устраняется
    болезнь.

  • Sufficit.
    Достаточно.

  • Sum totus
    vester. Я весь
    ваш.

  • Summa cum pietate. С
    величайшим уважением.

  • Summa summarum. В конце
    концов.

  • Summa virtus. Высшая
    доблесть.

  • Summam nec
    metuas diem, nec optes. Не
    страшись последнего дня, но и не призывай
    его.

  • Summum
    bonum. Высшее
    благо.

  • Sunt
    certi
    denique
    fines.
    Всему, однако, существуют границы.

  • Sunt
    delicta quibus ignovisse velimus. Некоторые
    проступки желательно не замечать.

  • Suo periculo. На свой
    страх и риск.

  • Super omnia veritas. Выше
    всего истина.

  • Suppressio
    veri. Сокрытие
    истины.

  • Surge
    et
    age.
    Встань и действуй.

  • Sustine et abstine. Выдержи
    и воздержись.

  • Suum cuique mos. У каждого
    свой нрав.

  • Suum cuique placet. Каждому
    нравится свое.

  • Tace, sed
    memento! Молчи,
    но
    помни!

  • Taceamus!
    Помолчим!

  • Tacent,
    satis laudant. Молчат
    — уже
    похвально.

  • Tacet
    sed
    loquitur.
    Молчанием говорит.

  • Tacito
    consensu.
    С молчаливого согласия.

  • Taedium vitae. Отвращение
    к жизни.

  • Talis qualis. Такой,
    какой есть.

  • Tamdiu
    discendum est, quamdiu vivis. Сколько
    живешь, столько и учись.

  • Tandem aliquando. Наконец-то.

  • Tanta vis probitatis est, ut
    eam etiam in hoste diligamusСила неподкупности
    такова, что мы ее ценим даже у врага.

  • Tantum doluerunt, quantum
    doloribus se inseruerunt Страдают настолько,
    насколько поддаются страданиям.

  • Tantum possumus, quantum
    scimus. Столько можем, сколько знаем.

  • Tantum
    scimus, quantum memoria tenemus. Столько
    знаем, сколько в памяти удерживаем.

  • Te tua, me
    delectant mea. Тебе
    приятно твое, мне — мое.

  • Temperantia
    est custos vitae. Умеренность
    — страж
    жизни.

  • Tempora
    mutantur et nos mutamur in illis. Времена
    меняются, и мы меняемся с ними.

  • Tempore et loco. В свое
    время и на своем месте.

  • Tempore
    felici multi numerantur amici. В
    счастливые времена бывает много друзей.

  • Tempori
    parce! Береги
    время!

  • Temporis
    filia veritas. Истина
    — дочь
    времени.

  • Tempus
    edax rerum. Всепоглощающее
    время.

  • Tempus fugit. Время
    летит.

  • Teneas
    tuis
    te.
    Держись своих.

  • Tentanda
    omnia.
    Надо все испробовать.

  • Terra
    incognita. Неведомая
    страна.

  • Terrae
    filius. Дитя
    природы.

  • Tertium
    non
    datur.
    Третьего не дано.

  • Testimonium
    maturitatis. Свидетельство
    зрелости.

  • Tibi
    et
    igni.
    Тебе и огню (прочти и сожги).

  • Tibi
    gratias.
    По твоей милости.

  • Timeo
    hominem
    unius
    libri.
    Боюсь человека одной книги.

  • Totis
    viribus. Всеми
    силами.

  • Tractu
    temporis.
    С течением времени.

  • Tranquillas
    etiam naufragus horret aquas. Потерпевший
    кораблекрушение боится спокойной воды.

  • Transeat a
    me calix iste! Да
    минует меня чаша сия!

  • Tribus
    verbis.
    В трех словах.

  • Tristis
    est anima mea. Печальна
    душа
    моя.

  • Trita
    via
    recedere
    periculosum.
    Опасно отступать от проторенной дороги.

  • Truditur dies die. День
    спешит за днем.

  • Tu ne cede
    malis, sed contra audentior ito! Не
    покоряйся беде, а смело иди ей навстречу!

  • Tu quoque, Brute! И ты,
    Брут!

  • Tuo
    commodo.
    По твоему усмотрению.

  • Turpe est
    aliud loqui, aliud sentire. Стыдно
    говорить одно, а думать другое.

  • Turpia
    corrumpunt teneras spectacula mentes. Непристойные
    зрелища портят молодые души.

  • Turpis
    fuga mortis est omni morte pejor. Позорное
    бегство от смерти хуже любой смерти.

  • Uberrima fides. Самым
    честным образом.

  • Ubi amici, ibi opes. Где
    друзья, там и богатство.

  • Ubi concordia, ibi victoria.
    Где согласие, там и победа.

  • Ubi emolumentum, ibi onus.
    Где выгода, там и бремя.

  • Ubi jus, ibi remedium. Где
    закон, там и защита.

  • Ubi rerum
    testimonia adsunt, quid opus est verbis? Где
    дело говорит само за себя, к чему слова?.

  • Ubi uber, ibi tuber. Где
    богатство, там и хлопоты.

  • Ulcera
    animi sananda magis, quam corporis. Душевные
    раны лечатся труднее телесных.

  • Ultima forsan. Последняя
    возможность.

  • Ultima ratio. Последний
    довод.

  • Ultimum
    refugium.
    Последнее убежище.

  • Ultimum
    terminus. Крайний
    срок.

  • Ultra
    posse
    nemo
    obligatur.
    Никто не обязан сверх невозможного.

  • Ultra vires. За пределами
    сил.

  • Umbram suam timet. Боится
    собственной тени.

  • Una
    hirundo non facit ver. Одна
    ласточка не делает весны.

  • Una salus
    victis nullam sperare salutem. Одно
    спасение для побежденных — не надеяться
    на спасение.

  • Una virtus, nulla virtus.
    Одно достоинство — значит ни одного
    достоинства.

  • Una voce.
    Единогласно.

  • Unde venis
    et quo vadis?. Откуда
    идешь и куда направляешься?.

  • Uno animo.
    Единодушно.

  • Unum
    habemus os et duas aures, ut minus dicamus et plus audiamus. Мы
    имеем один рот и два уха, чтобы меньше
    говорить и больше слушать.

  • Unus pro
    omnibus et omnes pro uno. Один
    за всех и все за одного.

  • Unusquisque
    sua noverit ire via. Пусть
    каждый идет своим путем.

  • Urbes
    constituit aetas, hora dissolvit. Города
    создаются столетиями, а разрушаются в
    один час.

  • Usus est
    magister optimus. Практика
    — лучший
    учитель.

  • Usus
    fructus. Право
    пользования.

  • Usus practicus. Практическая
    необходимость.

  • Usus
    tyrannus. Обычай
    — деспот.

  • Ut
    ameris,
    amabilis
    esto.
    Чтобы тебя любили, будь достойным любви.

  • Ut desint
    vires, tamen est laudanda voluntas. Пусть
    не хватит сил, но похвально само желание.

  • Ut salutas, ita salutaberis.
    Как поздороваешься, так тебе и ответят.

  • Ut
    sementem feceris, ita metes. Как
    посеешь, так и пожнешь.

  • Ut
    supra
    (u.s.).
    Как сказано выше.

  • Utere et abutere. Пользуйся
    и используй.

  • Uti, non abuti. Употреблять,
    но не злоупотреблять.

  • Utile dulci. Приятное
    с полезным.

  • Utile dulci miscere. Совмещай
    полезное с приятным.

  • Utile non
    debet per inutile vitiari. Правильное
    не следует искажать посредством
    неправильного.

  • Utrumque paratus. Готов
    для любого дела.

  • Utrumque
    vitium est — et omnibus credere, et nulli. И
    то и другое плохо: и верить всем, и никому
    не верить.

  • Vacua vasa plurimum sonant.
    Пустая посуда громко звенит.

  • Vacuum horrendum. Наводящая
    ужас пустота.

  • Vae soli. Горе одинокому.

  • Vae victis. Горе
    побежденным.

  • Vae
    victoribus.
    Горе победителям.

  • Vale et me
    ama. Прощай
    и
    люби
    меня.

  • Vale et
    memor sis mei. Прощай
    и помни обо мне.

  • Vale! Прощай!

  • Valeant curae! Прощайте,
    заботы!

  • Valetudo bonum optimum.
    Здоровье — наибольшее из благ.

  • Vana est sapientia nostra.
    Бесполезна наша мудрость.

  • Vanitas
    vanitatum. Суета
    сует.

  • Variatio
    delectat. Разнообразие
    радует.

  • Varium et
    mutabile semper femina. Женщина
    всегда изменчива и непостоянна.

  • Vaticinia post eventum.
    Предсказание задним числом.

  • Vel sapientissimus errare
    potest. И самый мудрый может ошибаться.

  • Velle non discitur. Нельзя
    научиться хотеть.

  • Velox consilium sequitur
    poenitentia. За поспешным решением следует
    раскаяние.

  • Veni, vidi, vici. Пришел,
    увидел, победил.

  • Venienti occurrite morbo.
    Торопитесь лечить болезнь вовремя.

  • Ventis
    loqueris. Говоришь
    напрасно.

  • Ver hiemem
    sequitur, sequitur post triste serenum. После
    зимы — весна, после печали — радость.

  • Vera
    ornamenta matronarum pudicitia, non vestes. Лучшее
    украшение женщины не одежда, а скромность.

  • Verba
    veritatis.
    Прямое, откровенное мнение.

  • Verba
    volant,
    scripta
    manent.
    Слова летучи, письмена живучи.

  • Verbatim.
    Слово
    в
    слово.

  • Verbatim
    et
    litteratim.
    Дословно и буквально.

  • Verbi gratia. Например.

  • Verbo in verbum. Слово
    за словом.

  • Verbum
    nobile. Честное
    слово.

  • Vere scire
    est per causas scire. Подлинное
    знание — в познании причины.

  • Veritas in medio est. Истина
    находится посредине.

  • Veritas
    nimis saepe laborat, exstinguitur numquam. Истина
    часто бывает безпомощной, не никогда
    не гибнет.

  • Veritas
    odium parit, obsequium amicos. Откровенность
    создает врагов, а лесть — друзей.

  • Veritas
    simplex oratio est. Правдивая
    речь
    проста.

  • Veritas una, error multiplex.
    Истина едина — заблуждение многообразно.

  • Veritas
    veritatum. Истина
    из
    истин.

  • Veritas
    vincit. Истина
    побеждает.

  • Veritatem
    dies
    aperit.
    Время обнаруживает правду.

  • Veritatis
    simplex oratio. Речь
    истины
    проста.

  • Verum
    amicum pecunia non parabis. Настоящего
    друга не приобретешь за деньги.

  • Verum plus
    uno esse non potest. Больше
    одной истины быть не может.

  • Vestigia semper adora. Всегда
    благоговей перед следами прошлого.

  • Vetus amor
    non sentit rubiginem. Старая
    любовь не ржавеет.

  • Via
    lactea.
    Млечный путь.

  • Via
    sacra.
    Святой путь.

  • Via trita via tuta.
    Проторенный путь безопасен.

  • Vice
    versa. Наоборот.

  • Vicinus
    bonus ingens bonum. Хороший
    сосед
    — большое
    благо.

  • Videas, quid agas. Думай
    о том, что делаешь.

  • Videte et applaudite!
    Смотрите и рукоплещите!

  • Vile est quod licet. Мало
    ценится то, что легко доступно.

  • Vincere aut mori. Победить
    или умереть.

  • Vincula da
    linguae vel tibi vincla dabit. Свяжи
    язык, иначе он тебя свяжет.

  • Vinculum
    matrimonii. Узы
    брака.

  • Vinum
    locutum
    est.
    Говорило вино.

  • Viribus unitis. Соединенными
    силами.

  • Viribus
    unitis res parvae crescunt. С
    объединением усилий растут и малые
    дела.

  • Virtus
    actuosa. Добродетель
    деятельна.

  • Virtus
    nihil expetit praemii. Доблесть
    не
    ищет
    наград.

  • Virtus nobilitat. Честность
    облагораживает.

  • Virtus post nummos.
    Добродетель после денег.

  • Virtus
    sola homines beatos reddit. Только
    честность делает людей счастливыми.

  • Vis
    impotentiae. Сила
    бессилия.

  • Vis
    inertiae. Сила
    инерции.

  • Vis
    medicatrix
    naturae.
    Целительная сила природы.

  • Vis vi repellitur. Насилие
    отражается силой.

  • Vis
    vitalis.
    Жизненная
    сила.

  • Vita
    brevis,
    ars
    longa.
    Жизнь коротка, искусство вечно.

  • Vita contemplativa.
    Созерцательная
    жизнь.

  • Vita sine
    libertate nihil. Без
    свободы
    нет
    жизни.

  • Vita sine
    litteris mors est. Жизнь
    без книги мертва.

  • Vita somnium breve. Жизнь
    — это краткий сон.

  • Vitae, non scholae discimus.
    Для жизни, не для школы учимся.

  • Vitam
    extendere factis. Продлить
    жизнь
    делами.

  • Vitam
    impendere vero. Посвяти
    жизнь
    истине.

  • Vitiis
    sine
    nemo
    nascitur.
    Никто не рождается без пороков.

  • Vive ut vivas. Живи,
    чтобы жить.

  • Vive valeque. Живи и
    здравствуй.

  • Vivere est cogitare. Жить
    — значит мыслить.

  • Vivere in
    diem. Жить
    одним
    днем.

  • Vivit
    post
    funera
    virtus.
    Добродетель. переживет смерть.

  • Volens nolens. Волей-неволей.

  • Volo, non valeo. Хочу, но
    не могу.

  • Voluntas
    est superior intellectu. Воля
    стоит
    над
    мышлением.

  • Voluntas,
    e difficili data dulcissima est. Удовлетворение,
    добытое с трудом, — самое приятное.

  • Voluntatem
    potius quam verba considerari oportet. Следует
    больше обращать внимания на намерения,
    чем на слова.

  • Votum
    separatum. Особое
    мнение.

  • Vox
    clamantis in deserto. Глас
    вопиющего
    в
    пустыне.

  • Vox
    unius,
    vox
    nullius.
    Один голос — ни одного голоса.

  • Vox, vox, praeterea nihil.
    Слова, слова и ничего больше.

  • Vulpes
    pilum mutat, non mores. Лиса
    меняет шерсть, но не нрав.

  • Vultus est
    index animi. Лицо
    — зеркало
    души.

  • Латинский язык — это язык, на котором можно говорить о чем угодно, и всегда при этом звучать как-то особенно умно и возвышенно. Если вам доводилось изучать его, вряд ли это было самое светлое и веселое время в вашей жизни, но в любом случае оно было полезным. Но если вам не довелось изучать такой предмет, тогда ловите топ самых знаменитых латинских изречений. Запомните хотя бы несколько из них, и тогда, удачно ввернув одну-две фразы в разговор, вы прослывете очень интеллигентным и начитанным человеком. Красивые цитаты на латинском с переводом собраны в этой подборке нашего сайта.

    Non progredi est regredi — Не продвигаться вперед – значит идти назад.

    Alma mater — Мать-кормилица — с почтением о своем высшем учебном заведении.

    Vincere aut mori. — Или победить, или умереть.

    Homines quo plura habent, eo cupiunt ampliora — Чем больше люди имеют, тем больше желают иметь.

    Aquila muscas non captat — Орёл не ловит мух — Большому кораблю — большое плавание.

    Mollit viros otium — Безделье делает людей слабыми.

    Gaudeamus igitur — Так давайте веселиться.

    A priori — Независимо от опыта, заранее.

    Aestas non semper durabit: condite nidos — Лето не вечно: вейте гнезда.

    Gloria victoribus — Слава победителям.

    Asinus asinorum in saecula saeculorum — Осёл из ослов во веки веков.

    Acceptissima semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit — Милее всего те подарки, что дарит дорогой нам человек.

    Per risum multum debes cognoscere stultum — По частому смеху ты должен узнать глупца.

    Amicus Plato, sed magis amica veritas — Платон мне друг, но истина дороже.

    Bonum ad virum cito moritur iracundia — У хорошего человека гнев проходит быстро.

    Homines non odi, sed ejus vitia — Не человека ненавижу, а его пороки.

    Audaces fortuna juvat — Счастье сопутствует смелым.

    Juventus ventus — Молодость ветрена.

    Sola mater amanda est et pater honestandus est — Любви достойна только мать, уважения отец.

    Ars longa, vita brevis — Долог путь к мастерству, а жизнь коротка.

    Non foliis, sed fructu arborem aestima — Оценивай дерево по плоду, а не по листьям.

    Victoria nulla est, Quam quae confessos animo quoque subjugat hostes — Настоящая победа только та, когда сами враги признают себя побежденными.

    Homo locum ornat, non hominem locus — Не место красит человека, а человек место.

    Divide et impera — Разделяй и властвуй.

    Amor tussisque non celantur — Любовь и кашель не скроешь.

    Vive ut vivas — Живи, чтобы жить.

    Heu conscienta animi gravis est servitus — Хуже рабства угрызенья совести.

    Fecundi calices quem non fecere disertum! — Кого не делали красноречивым полные кубки!

    Lupus non mordet lupum — Волк не укусит волка.

    Festinationis comites sunt error et poenitentia — Спутники поспешности — ошибка и раскаяние.

    Ira initium insaniae est — Гнев начало безумия.

    Aquilam volare doces — Ты учишь орла летать.

    Bono ingenio me esse ornatum, quam multo auro mavolo. Лучшее украшение — приятный характер, а не гора золота.

    Perigrinatio est vita — Жизнь — это странствие.

    Alterutrum — Иное прочее.

    Audire disce, si nescis loqui — Учись слушать, если не умеешь говорить.

    Fortunam citius reperis, quam retineas — Счастье легче найти, чем сохранить.

    Corruptio optimi pessima — Совращение доброго — наибольший грех.

    Heu quam est timendus qui mori tutus putat! — Тот страшен, кто за благо почитает смерть!

    Audi vidi sili — Слушай смотри и молчи.

    Absit invidia — Да не будет зависти и злобы.

    Hoc est vivere bis, vita posse priore frui — Уметь наслаждаться прожитой жизнью — значит жить дважды.

    Bis dat, qui cito dat — Дважды даёт тот, кто даёт быстро.

    Honestus rumor alterum patrimonium est — Хорошая репутация заменяет наследство.

    Mea vita et anima es — Ты моя жизнь и душа.

    Cogito, ergo sum — Думать, значит жить.

    Cupido atque ira consultores pessimi — Страсть и гнев — наихудшие советчики.

    Fructus temporum — Плод времени.

    Consensus omnium — Согласие всех, всеобщее согласие.

    Mendaci homini ne vera quidem dicenti credimus — Лжецу не верят даже тогда, когда он говорит правду.

    Gutta cavat lapidem — Капля точит камень.

    Consuetudo est altera natura — Привычка — вторая натура.

    Omnia vincit amor, et nos cedamus amori — Все побеждает любовь, и мы покоряемся любви.

    Fors omnia versas — Слепой случай меняет все (воля слепого случая).

    Nemo sine vitiis est — Никто не лишен пороков.

    De gustibus non disputandum est — О вкусах не спорят.

    In magnis et voluisse sat est — В великих делах достаточно и одного желания.

    Fortunam suam quisque parat — Свою судьбу каждый находит сам.

    Mores cuique sui fingunt fortunam — Наша судьба зависит от наших нравов.

    Jucundissimus est amari, sed non minus amare — Очень приятно быть любимым, но не менее приятно любить самому.

    Contra spem spero — Без надежды надеюсь.

    Est foculus proprius multo pretiosior auro — Домашний очаг намного ценнее золота.

    Hominis est errare — Человеку свойственно ошибаться.

    Cogitationes poenam nemo patitur — Никто не несет наказания за мысли.

    Gutta cavat lapidem — Капля точит камень.

    Sapiens dominabitur astris — Мудрый будет властвовать над звездами.

    Aut viam inveniam, aut faciam — Или найду дорогу, или проложу ее сам.

    Cuique suum — Каждому свое.

    Flamma fumo est proxima — Где дым, там и огонь.

    Non ignara mali, miseris succurrere disco — Познав несчастье, я научился помогать страдальцам.

    Cogito, ergo sum — Я мыслю, следовательно, я существую.

    Febris erotica — Любовная лихорадка.

    Pecunia non olet — Деньги не пахнут.

    De gustibus non est disputandum — О вкусах не спорят.

    Spes est ultimum adversarium rerum solatium. Надежда — последнее утешение в несчастье.

    Optimum medicamentum quies est — Лучшее лекарство покой.

    Docendo discimus — Обучая учимся.

    Nemo potest regere, nisi patiens — Не набраться ума без терпения.

    Nunquam retrorsum, semper ingrediendum — Ни шагу назад, всегда вперед.

    Demine olescrepante — Соглашением.

    Deliberando discitur sapientia — Мудрости учатся размышлением.

    Melius est nomen bonum quam magnae divitiae — Доброе имя лучше большого богатства.

    Dum spiro, spero — Пока дышу, надеюсь.

    Qui nescit tacere, nescit et loqui — Кто не умеет молчать, не умеет и разговаривать.

    Etiam innocentes cogit mentiri dolor — Боль заставляет лгать даже невинных.

    Doctrina multiplex, veritas una — Учений много, истина одна.

    Fontes ipsi sitiunt. Даже источники испытывают жажду.

    Non est fumus absque igne — Нет дыма без огня.

    Denique sit quod vis simplex dum taxat et unum — Знай же, художник, что нужны во всем простота и единство.

    Virtus sola homines beatos reddit — Только честность делает людей счастливыми.

    Suum cuique — Каждому свое.

    Vita somnium breve. Жизнь — это краткий сон.

    Dolus an virtus quis in hoste requirat? — Кто станет разбирать между хитростью и доблестью, имея дело с врагом?

    De lingua stulta incommoda multa — Из-за глупого языка много неприятностей.

    In divitiis inopes, quod genus egestatis gravissimum est — Нужда в богатстве — самый тяжкий вид нищеты.

    Mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo — Совесть моя мне важнее, чем все пересуды.

    Debellare superbos — Подавлять гордыню, непокорных.

    Mundus hic est quam optimus — Этот мир самый лучший.

    Lupus pilum mutat, non mentem — Волк меняет шерсть, а не натуру.

    Dictum factum — Сказано — сделано.

    Humana non sunt turpia — Что человеческое, то не постыдно.

    Qui tacet – consentire videtur — Кто молчит, тот рассматривается как согласившийся.

    Edimus, ut vivamus; non vivimus, ut edamus ! — Мы едим, для того чтобы жить, но мы не живём для того, чтобы есть.

    Etiam post malam segetem serendum est — И после плохого урожая надо сеять.

    Scio me nihil scire — Я знаю, что ничего не знаю.

    Elephantum ex musca facis — Ты делаешь из мухи слона.

    Eo benefaciendo — Иду, творя добро.

    In pace — В мире, в покое.

    Еrrаrе humanum est — Человеку свойственно ошибаться.

    Dubitatio ad veritatem pervenimus — Путь к истине — через сомнения.

    Ducunt volentem fata, nolentem trahunt — Желающего идти судьба ведет, нежелающего – влачит.

    Est modus in rebus — Всему есть мера.

    Astra inclinant, non necessitant — Звезды склоняют, а не принуждают.

    Fuge, late, tace — Беги, таись, молчи.

    Eruditio aspera optima est — Строгое обучение — самое хорошее.

    Ignoranti, quem portum petat, nullus ventus secundus est — Нет попутного ветра для того, кто не знает, к какому порту причалить.

    Audi, multa, loquere pauca — Слушай много, говори мало.

    Est quaedam flere voluptas — В слезах есть что-то от наслаждения.

    Dulcia non novit, qui non gustavat amara — Тот не знает сладкого, кто не испытал горького.

    Nolite dicere, si nescitis — Не говорите, если не знаете.

    Ex voto — По обещанию; по обету.

    Qui nimium properat, serius ab solvit — Кто слишком спешит, тот позже завершит.

    Flagrante delicto — На месте преступления, с поличным.

    Domus propria domus optima — Свой дом — лучший дом.

    Persona grata — Желательная личность или лицо пользующееся доверием.

    Lux in tenebris — Свет во мраке.

    Tantum possumus, quantum scimus — Столько можем, сколько знаем.

    Faciam ut mei memineris — Сделаю так, чтобы ты обо мне помнил!

    Vultus est index animi — Лицо — зеркало души.

    Per fas et nefas — Всеми правдами и неправдами.

    Mea mihi conscientia plures est quam omnium sermo — Моя совесть важнее мне, чем все пересуды.

    Jactantius maerent, quae minus dolent — Выставляют напоказ свою скорбь больше всего те, кто меньше скорбит.

    Fecit — Сделал, исполнил.

    Urbes constituit aetas, hora dissolvit — Города создаются столетиями, а разрушаются в один час.

    Omne ignotum pro magnifico est — Все неизвестное представляется величественным.

    Felix qui potuit rerum cognoscere causas — Счастлив тот, кто смог узнать причины вещей.

    Fatum est series causarum — Судьба — это ряд причин.

    Educa te ipsum! — Воспитай самого себя!

    Fames artium magistra — Голод — учитель искусств.

    Sol lucet omnibus — Солнце светит для всех.

    Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus — Когда мы здоровы, то легко даем больным хорошие советы.

    Finis coronat opus — Конец венчает дело.

    Accidit in puncto, quod non speratur in anno — В один миг случается то, на что не надеешься и годами.

    Veni, vidi, vici — Пришел, увидел, победил.

    Facta sunt verbis difficiliora — Факты важнее слов.

    Unum habemus os et duas aures, ut minus dicamus et plus audiamus — Мы имеем один рот и два уха, чтобы меньше говорить и больше слушать.

    Quae nocent — docent — Что вредит, то учит.

    Vulpes pilum mutat, non mores — Лиса меняет шерсть, но не нрав.

    Quae fuerant vitia, mores sunt — Что было пороками, теперь нравы.

    Gaudeamus igitur, juvenes dum sumus — Возвеселимся же, пока мы молоды.
    Tristis est anima mea. Печальна душа моя.

    Omnia vincit amor et nos cedamus amori — Все побеждает любовь, и мы покоряемся любви.

    Наес fac ut felix vivas — Так поступайте, чтобы жить счастливо.

    Magni sunt, humanes tamen — Великие, но люди.

    Ex nihilo nihil fit — Из ничего ничто не происходит.

    Honores mutant mores — Почести изменяют нравы.

    Beate vivere est honeste vivere — Жить счастливо — значит жить красиво.

    Qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa sit omnis — Если чувства не будут истинны, то и весь наш разум окажется ложным.

    Hoc est in votis — Вот чего я хочу.

    Omnia fert aetas animum quoque — Годы уносят все, даже память.

    In vino veritas, in aqua sanitas — Истина в вине, в воде здоровье.

    Homo sum, humani nihil a me alienum puto — Я — человек, и ничто человеческое мне не чуждо.

    Maximis minimisque corporibus par est dolor vulneris — Боль от раны одинакова и для больших, и для маленьких тел.

    Fugit irrevocabile tempus — Бежит невозвратное время.

    Homo liber — Свободный человек.

    Fortis imaginatio generat casum — Сильное воображение рождает событие.

    Certum voto pete finem — Ставь себе лишь ясные цели (достижимые).

    Homo res sacra — Человек — вещь священная.

    Homines caecos reddit cupiditas — Страсть делает людей слепыми.

    Injuriam facilius facias guam feras — Легко обидеть, тяжелее вытерпеть.

    Historia est magistra vitae — История — наставница жизни.

    Injuria solvit amorem — Обида разрушает любовь.

    Ira furor brevis est — Гнев есть кратковременное умоисступление.

    Inter vepres rosae nascuntur — И среди терновника растут розы.

    Mendax in uno, mendax in omnibus — Солгавший в одном лжет во всем.

    Sua cuique fortuna in manu est — Своя судьба у каждого в руках.

    Vox clamantis in deserto — Глас вопиющего в пустыне.

    Adversa fortuna — Злой рок.

    Ignoti nulla cupido — О чем не знают, того и не желают.

    Manet omnes una nox — Всех нас ждет одна и та же ночь.

    Aetate fruere, mobili cursu fugit — Пользуйся жизнью, она так быстротечна.

    In hac spe vivo — Этой надеждой живу.

    Jus summum saepe summa malitia est — Высшее право часто есть высшее зло.

    Amicos res secundae parant, adversae probant — Друзей создаeт счастье, несчастье испытывает их.

    Juravi lingua, mentem injuratam gero — Я клялся языком, но не мыслью.
    Gratia gratiam parit — Благодарность рождает благодарность.

    Aliis inserviendo consumor — Служа другим расточаю себя.

    Jus vitae ас necis — Право распоряжения жизнью и смертью.

    Ad impossibilia nemo obligatur — К невозможному никого не обязывают.

    Conscientia mille testes — Совесть – тысяча свидетелей.

    Concordia res parvae crescunt — Согласием возвеличиваются и малые дела.

    Abiens, abi! — Уходя, уходи!

    Leonem mortuum et catuli mordent — Мёртвого льва и щенки кусают.

    Magna est veritas et praevalebit — Велика истина, и она восторжествует.

    Respue quod non es — Отбрось то, что не есть ты.

    Labor omnia vincit — Труд побеждает всё.

    Nox cogitationum mater — Ночь — мать мыслей.

    Quomodo fabula, sic vita: non quam diu, sed quam bene acta sit refert — Жизнь — как пьеса в театре: важно не то, сколько она длится, а насколько хорошо сыграна.

    Locus minoris resistentiae — Место наименьшего сопротивления.

    Vacuum horrendum — Наводящая ужас пустота.

    Edite, bibite, post mortem nulla voluptas! — Ешьте, пейте, после смерти нет никакого наслаждения!

    Lapsus linguae — Оговорка.

    Ver hiemem sequitur, sequitur post triste serenum — После зимы — весна, после печали — радость.

    Omnes vulnerant, ultima necat — Каждый час ранит, последний – убивает.

    Littera scripta manet — Написанное остается.

    O nomen dulce libertas! О сладкое слово свобода!

    Fama volat — Слухами земля полнится.

    Amantium irae amoris integratio — Гнев влюбленных — это возобновление любви.

    Amor omnia vincit — Все побеждает любовь.

    Magna res est amor — Великое дело — любовь.

    Ingrato homine terra pejus nihil creat — Ничего худшего, чем неблагодарный человек, земля не рождает.

    Consultor homini tempus utilissimus — Время — самый полезный советчик человеку.

    Malo mori quam foedari — Лучше смерть, чем бесчестье.

    Scientia difficilis sed fructuosa — Наука трудна, но плодотворна.

    Ex ungua leonem cognoscimus, ex auribus asinum — Льва узнаем по когтям, а осла — по ушам.

    Malum necessarium — necessarium — Неизбежное зло — неминуемо.

    Ut ameris, amabilis esto — Чтобы тебя любили, будь достойным любви.

    Facta sunt potentiora verbis — Поступки сильнее слов.

    Modus vivendi — Образ жизни.

    Nascentes morimur, finisque ab origine pendet — Рождаясь, мы умираем, и конец обусловлен началом.

    Inter parietes — В четырех cтенах.

    Mutatis mutandis — Изменив то, что следовало изменить.

    Manus manum lavat — Рука руку моет.

    Morbida facta pecus totum corrumpit ovile — Паршивая овца всё стадо портит.

    Paulatim summa petuntur — Не сразу достигаются вершины.

    Per aspera ad astra — Через тернии к звездам.

    Memento quod es homo — Помни, что ты человек.

    Homines, quo plura habent, eo cupiunt ampliora — Чем больше люди имеют, тем больше жаждут иметь.

    Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare — Каждому человеку свойственно ошибаться, но только глупцу свойственно упорствовать в ошибке.

    Me quoque fata regunt — Я тоже подчиняюсь року.

    Melius est puero flere, quam senes — Лучше плакать в детстве, чем в старости.

    Tanta vis probitatis est, ut eam etiam in hoste diligamus — Сила честности такова, что ее мы ценим даже у врага.

    Mala herba cito crescit — Плохая трава быстро растет = дурной пример заразителен.

    Vivit post funera virtus — Добродетель. переживет смерть.

    Aut caesar, aut nihil — Или Цезарь, или ничто.

    Ne cede malis — Не падай духом в несчастье.

    Eripitur persona, manet res — Человек погибает, дело остается.

    Nulla dies sine linea — Ни дня без занятий.

    Multum vinum bibere, non diu vivere — Много пить вина, недолго жить.

    Castigo te non quod odio habeam, sed quod amem — Наказываю тебя не потому, что ненавижу, а потому, что люблю.

    Non scholae, sed vitae discimus — Учимся не для школы, а для жизни.

    Impedit ira animum, ne possit cernere verum — Гнев не позволяет разуму познать правду.

    Amor etiam deos tangit — Любви подвержены даже боги.

    Nomina si nescis, perit cognitio rerum — Если не знаешь названий, теряется название вещей.

    Despice divitias, si vis animo esse beatus! — Если хочешь быть счастливым — презирай богатство!

    Incedo per ignes — Шествую среди огня.

    Nil inultum remanebit — Ничто не останется неотмщенным.

    Proceras deicit arbores procella vehemens -. Сильная буря валит даже высокие деревья.

    Sequere Deum — Следовать воле Божьей.

    Nota bene — Обрати внимание.

    Ex minimis seminibus nascuntur ingentia — И малое семя рождает большое дерево.

    Incertus animus dimidium sapientiae est — Сомнение — половина мудрости.

    Noli me tangere — Не тронь меня.

    Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis — Язык дан всем, мудрость — немногим.

    Esse oportet ut vivas, non vivere ut edas — Надо есть, чтобы жить, а не жить, чтобы есть.

    Multi sunt vocati, pauci vero electi — Много званых, но мало избранных.

    In vino veritas — Истина в вине.

    Nomen est omen — Имя — знамение, имя само за себя говорит.

    Maximum remedium irae mora sunt — Лучшее лекарство от гнева — время.

    Ex malis eligere minima — Из зол избирать наименьшее.

    Nemo patriam, quia magna est, amat, sed quia sua — Никто не любит свое отечество за то, что оно большое, а за то, что оно свое.

    Nihil est jucundius lectulo domestico — Нет ничего милее домашнего очага.

    Optimi consiliarii mortui — Лучшие советники – мертвые.

    Ne quid nimis — Ничего слишком.

    Habent sua fata libelli — Книги имеют свою судьбу.

    Ex ungue leonem — По когтям можно узнать льва.

    Non progredi est regredi — Не идти вперед, значит — идти назад.

    Melius est nomen bonum, quam magnae divitiae — Лучше честное имя, чем большое богатство.

    Vivere est vincere — Жить значит побеждать.

    Nulla aetas ad discendum sera — Учиться никогда не поздно.

    Nullis amor est sanabilis herbis — Нет лекарства от любви.

    Vivere est agere — Жить значит действовать.

    Nemo judex in causa sua — Никто не судья в собственном деле.

    Iniquissimam pacem justissimo bello anteferro — Самый несправедливый мир предпочтительнее самой справедливой войны.

    Feci quod potui, faciant meliora potentes — Я сделал все, что мог, кто может, пусть сделает лучше.

    Nomina sunt odiosa — Имена ненавистны, об именах лучше не говорить.

    Feminae naturam regere desperare est otium — Надумав женский нрав смирить, простись с покоем!

    Otium post negotium — Отдых после работы — Кончил дело — гуляй смело.

    Dum spiro, amo atque credo — Пока дышу, люблю и верю.

    O sancta simplicitas — О, святая простота!

    Calamitas virtutis occasio — Бедствие – пробный камень доблести.

    O tempora, o mores! — О времена, о нравы!

    Omnes homines agunt histrionem — Все люди — актеры на сцене жизни.

    Oderint, dum metuant — Пусть ненавидят, лишь бы боялись.

    Lucri bonus est odor ex re qualibet — Запах прибыли приятен, от чего бы он ни исходил.

    Omnia vanitas — Все — суета!

    Factum est factum — Что сделано, то сделано — Факт есть факт.

    Opera et studio — Трудом и старанием.

    Ignoscito saepe alteri, nunquam tibi — Другим прощай часто, себе – никогда.

    Omne initium difficile — Всякое начало трудное.

    Tempora mutantur et nos mutamur in illis — Времена меняются, и мы меняемся с ними.

    Parvo est natura contenta — Природа довольствуется малым.

    Tarde venientibus ossa — Кто поздно приходит – тому кости.

    Plurimum habet, qui minimum cupit — Имеет больше всего тот, кто меньше всего желает.

    Imago animi vultus est — Лицо — зеркало души.

    Pisces natare oportet — Рыбе надо плавать.

    Homo hominis amicus est — Человек человеку друг.

    Potius sero quam nunquam — Лучше поздно, чем никогда.

    Homines, dum docent, discunt — Люди, уча, учатся.

    Procul negotiis — Прочь неприятности.

    Mors nescit legem, tollit cum paupere regem — Смерть не знает закона, забирает и царя, и бедняка.

    Pro et contra — За и против.

    Quod cito fit, cito perit — Что скоро делается, скоро и разваливается.

    Finis vitae, sed non amoris — Кончается жизнь, но не любовь.

    Panem et circenses — Хлеба и зрелищ!

    Fidelis et forfis — Верный и смелый.

    Pigritia mater omnium vitiorum — лень — Мать всех пороков.

    Fide, sed cui fidas, vide — Будь бдительным; доверяй, но смотри, кому доверяешь.

    Post factum — После свершившегося.

    Experientia est optima magistra — Опыт лучший учитель.

    Post scriptum (P.S.) — После написанного.

    Verae amicitiae sempiternae sunt — Истинная дружба вечна.

    Potius sero, quam nunquam — Лучше поздно, чем никогда.

    Damant, quod non intelegunt — Осуждают, потому что не понимают.

    Qui tacet, consentit — Тот кто молчит, соглашается.

    Descensus averno facilis est — Легок путь в ад.

    Qui quaerit, reperit — Кто ищет, тот находит.

    Viva vox alit plenius — Живая речь питает обильнее.

    Qui sine peccato est — Кто без греха.

    Vivamus atque amemus — Будем жить и любить.

    Quod licet Jovi, non licet bovi — Что позволяется Юпитеру, то не позволяется быку.

    De mortuis aut bene, aut nihil — О мертвых или хорошо, или ничего.

    Quod principi placuit, legis habet vigorem — Что угодно повелителю, то имеет силу закона.

    Ad pulchritudinem ego excitata sum, elegantia spiro et artem efflo — Я пробуждена к красоте, дышу изяществом и излучаю искусство.

    Quot homines, tot sententiae — Сколько людей, столько и мнений.

    Deus ipse se fecit — Бог создал себя сам.

    Radices litterarum amarae sunt, fructus dulces — Корни наук горькие, а плоды сладкие.

    Aequam memento rebus in arduis servare mentem — Старайся сохранить присутствие духа и в затруднительных обстоятельствах.

    Requiescit in pace — Покоится с миром. Recipe. — Принимай.

    Primus inter pares — Первый среди равных.

    Ridemur, si pigri sumus — Мы осмеяны, если ленивы.

    Gustus legibus non subiacet — Вкус не подчиняется законам.

    Scientia est potentia. (Scientia potentia est) — Знание — сила.

    Semper mors subest — Cмерть всегда рядом.

    Sapere aude — Дерзай знать.

    Dum spiro, spero! — Пока дышу, надеюсь!

    Homines amplius oculis, quam auribus credunt — Люди верят больше глазам, чем ушам.

    Sine ira et studio — Без чувства и пристрастия.

    Benefacta male locata malefacta arbitror — Благодеяния, оказанные недостойному, я считаю злодеяниями.

    Fortes fortuna adjuvat — Смелым судьба помогает.

    Sero venientibus ossa — Поздно приходящим достаются кости.

    Audi, vide, sile — Слушай, смотри и молчи.

    Similis simili gaudet — Подобный радуется подобному.

    Omnia, quae volo, adipiscar — Добиваюсь всего, чего хочу.

    Supremum vale — Последнее прости.

    Omnia mors aequat — Смерть все равняет.

    Trahit sua quemque voluptas — Каждого влечет его страсть.

    Fama clamosa — Громкая слава.

    Tu ne cede malis, sed contra audentior ito — Не покоряйся беде, но смело иди ей навстречу.

    Igne natura renovatur integra — Огнем природа возобновляется вся.

    Tabula rasa — Чистая доска.

    In me omnis spes mihi est — Вся моя надежда на самого себя.

    Mens sana in corpore sano — В здоровом теле здоровый дух.

    Tertium non datur — Третьего не дано.

    Varietas delectat — Разнообразие доставляет удовольствие.

    Te hominem esse memento — Помни, что ты человек.

    Naturalia non sunt turpia — Естественное не позорно.

    Una hirundo non facit ver — Одна ласточка не делает весны.

    In venere semper certat dolor et gaudium — В любви всегда состязаются боль и радость.

    Ubi bene, ibi patria — Где хорошо, там и родина.

    Nusquam sunt, qui ubique sunt — Нигде нет тех, кто везде.

    Unam in armis salutem — Единственное спасение — в борьбе.

    Vi veri veniversum vivus vici — Я силой истины при жизни завоевал вселенную.

    Usus magister est optimus — опыт — Наилучший учитель.

    Quo quisque sapientior est, eo solet esse modestior — Чем умнее человек, тем он обычно скромнее.

    Viperam sub ala nutricare — Отогреть змею под крылом = пригреть змею за пазухой.

    Si vis pacem, para bellum — Если хочешь мира, готовься к войне.

    Vita brevis est, ars longa. — Жизнь коротка, искусство вечно.

    Sed semel insanivimus omnes — Однажды мы все бываем безумны.

    Vale et me ama — Прощай и люби меня.

    Infelicissimum genus infortunii est fuisse felicem — Величайшее несчастье — быть счастливым в прошлом.

    In vitium ducit culpae fuga — Желание избежать ошибки вовлекает в другую.

    Virginity is a luxury — Девственность — роскошь.

    Tertium non datur — Третьего не дано.

    Vita sene libertate nlhil — Жизнь без свободы — ничто.

    Quid quisque vitet, nunquam homini satis cautum est in horas — Никто не может знать, когда какой беречься опасности.

    Volens nolens — Волей — неволей.

    Mors omnia solvit — Смерть решает все проблемы.

    Vivere militare est (Vivere est militare ) — Жить — значит бороться.

    Memento mori — Помни о смерти.

    Via dolorosa — Путь страданий.

    Memento quia pulvis est — Помни, что ты прах.

    Vivere militare est — Жить, значит бороться.

    In aeternum — Навеки, навсегда.

    Faber est suae quisque fortunae — Каждый кузнец своей судьбы.

    In pace leones, in proelio cervi — Во время мира – львы, в сражении – олени.

    Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur — Наиболее глубокие реки текут с наименьшим шумом.

    Inter arma silent leges — Когда гремит оружие, законы молчат.

    Vera ornamenta matronarum pudicitia, non vestes — Лучшее украшение женщины не одежда, а скромность.

    Nitinur in vetitum semper, cupimusque negata — Мы всегда стремимся к запретному и желаем недозволенного.

    Inter vepres rosae nascuntur — И среди терновника растут розы.

    Corrige praeteritum, praesens rege, cerne futurum — Исправляй прошлое, руководи настоящим, предусматривай будущее.

    Melius est prudenter tacere, quam inaniter loqui — Разумнее смолчать, чем сказать глупость.

    Oderint dum metuant — Пусть ненавидят, лишь бы боялись.

    Facundus est error, cum simplex sit veritas — Ложь — красноречива, правда — проста.

    Cum vitia present, passat qui recte facit — Когда пороки процветают, страдает тот, кто честно живет.

    Ad poenitendum properat, cito qui judicat — Быстрое решение таит в себе быстрое раскаяние.

    Leve fit, quod bene fertur onus — Груз становится легким, когда несешь его с покорностью.

    Corrige praetertum, praesens rege, cerne futurum — Анализируй прошлое, руководи настоящим, предусматривай будущее.

    Tu ne cede malis, sed contra audentior ito! — Не покоряйся беде, а смело иди ей навстречу!

    Et fumus patriae dulcis. — И дым отечества сладок.

    Esse quam videri — Быть, а не казаться.

    Libera nos a malo — Избави нас от зла.

    Felix, qui quod amat, defendere fortiter audet — Счастлив, кто смело берет под свою защиту то, что любит.

    Hospes hospiti sacer — Гость — святое дело для хозяина.

    Sol lucet omnibus — Солнце светит всем.

    Injuriarum remedium est oblivio — Забвение — лекарство от несправедливостей.

    Odi et amo — Ненавижу и люблю.

    Hominis est errare, insipientis perseverare — Человеку свойственно ошибаться, глупцу — упорствовать.

    Cogito, ergo sum — Я мыслю, следовательно я существую.

    Feriunt summos fulgura montes — Молнии попадают в самые высокие горы.

    Impavide progrediamur — Пойдем вперед без колебаний.

    Actum ne agas — С чем покончено, к тому не возвращайся.

    Antiquus amor cancer est — Старая любовь не забывается.

    Famam curant multi, pauci conscientiam — Многие заботятся о славе, но немногие — о совести.

    Cui ridet Fortuna, eum ignorat Femida — Кому улыбается Фортуна, того не замечает Фемида.

    Generosus animos labor nutrit — Труд питает благородные сердца.

    Omnia fluunt, omnia mutantur — Все течет, все изменяется.

    Nemo sine vitiis est — Никто не лишен пороков.

    Ubi nihil vales, ibi nihil velis — Там, где ты ни на что не способен, ты не должен ничего хотеть.

    Frons animi janua — Лицо — дверь души.

    In dubio abstine — При сомнении воздерживайся.

    Primum vivere — Прежде всего — жить.

    Utatur motu animi qui uti ratione non potest — Кто не может следовать велениям разума, пусть следует за движениями души.

    Truditur dies die. День спешит за днем.

    In Daemone Deus! — В Демоне Бог!

    Amittit merito proprium, qui alienum appetit — Свое добро теряет тот, кто желает чужое.

    Sibi imperare maximum imperium est — Наивысшая власть — власть над собой.

    Fortiter malum qui patitur, idem post potitur bonum — Кто мужественно переносит горе, тот добивается счастья.

    Mores cuique sui fingit fortunam — Судьба наша зависит от наших нравов.

    Multum sibi adicit virtus lacessita — Добродетель возрастает, если ее подвергают испытаниям.

    Nihil est ab omni parte beatum — Нет ничего благополучного во всех отношениях.

    Vetus amor non sentit rubiginem — Старая любовь не ржавеет.

    Natura abhorret vacuum — Природа не терпит пустоты.

    Annum novum bonum felicem faustum fortunatumque! — Пусть сопутствуют новому году счастье, успех и благополучие!

    Si etiam omnes, ego non — Даже если все, то не я.

    Futura sunt in manibus deorum — Будущее в руках богов.

    Audire ignoti quom imperant soleo non auscultare — Послушать глупость я готов, а слушаться не буду.

    De nocte consilium — Ночь приносит совет.

    Nihil habeo, nihil curo — Ничего не имею – ни о чем не забочусь.

    Mens vertitur cum fortuna — Образ мыслей меняется с изменением положения.

    Tanto brevius omne tempus, quanto felicius est — Тем быстрее летит время, чем оно счастливее.

    Homo improbus beatus non est — Нечестный человек не бывает счастливым.

    Petite, et dabitur vobis; quaerite et invenietis; pulsate, et aperietur vobis — Просите и дано будет вам; ищите и найдете; стучите и отворят вам.

    Ad virtutem via ardua est — К мужеству дорога терниста.

    In tyrannos — Против тиранов.

    Lux veritatis — Свет истины.

    Veni, vidi, fugi — Пришел, увидел, убежал.

    Vitam impendere vero — Посвяти жизнь истине.

    Sereno quoque coelo aliquando tonat — И в ясном небе бывает гром.

    Ne sit vitiosus sermo nutricibus — Не должно быть пороков в речи тех, кто воспитывает.

    A contrario — Доказывать от противного.

    Natura est semper invicta — Природа всегда непобедима.

    A linea — С новой строки.

    Excitare fluctus in simpulo — Поднять бурю в стакане воды.

    A nullo diligitur, qui neminem diligit — Никто не любит того, кто сам никого не любит.

    Nil nisi bene — Ничего, кроме хорошего.

    A pedibus usque ad caput — С ног до головы.

    Ubi amici, ibi opes — Где друзья, там и богатство.

    A posteriori — Исходя из опыта, на основании опыта.

    Bona opinio hominum tutior pecunia est — Хорошее мнение людей надежнее денег.

    A prima facie — На первый взгляд.

    Vale et memor sis mei — Прощай и помни обо мне.

    A priori — Заранее, до опыта, без проверки, независимо от опыта.

    Memoria est exercenda — Память нужно тренировать.

    Post nubila sol — После туч — солнце.

    A solis ortu usque ad occasum — От восхода солнца до заката.

    Insperata accidit magis saepe quam qua speres — Неожиданное случается чаще ожидаемого.

    Ab absurdo — От противного (метод доказательства)
    другому.

    Ab exterioribus ad interiora — От внешнего к внутреннему.

    Sic fata voluerunt — Так угодно судьбе.

    Ab hoc et ab hoc — Так и сяк, без толку, кстати и некстати.

    Hominis mens discendo alitur cogitando que — Человеческий разум питают наука и мышление.

    Ab imo pectore — С полной искренностью, от души.

    Nummis praestat carere quam amicis — Лучше быть без денег, чем без друзей.

    2865. Veritas odit moras (вэ́ритас о́дит мо́рас) — истина не терпит отсрочек.

    2866. Veritas odium parit, obsequium amicos (вэ́ритас о́диум па́рит, обсэ́квиум ами́кос) — откровенность создает врагов, а лесть — друзей.

    2867. Veritas odium parit (вэ́ритас о́диум па́рит) — правда ненависть родит. Иными словами: правда глаза колет.

    2868. Veritas premitur, non opprimitur (вэ́ритас прэ́митур, нон оппри́митур) — истину можно преследовать, но нельзя задушить.

    2869. Veritas se ipsa defendit (вэ́ритас сэ и́пса дэфэ́ндит) — «истина сама себя защищает» (Цицерон).

    2870. Veritas simplex oratio est (вэ́ритас си́мплекс ора́цио эст) — правдивая речь проста.

    2871. Veritas una, error multiplex (вэ́ритас у́на, э́ррор мульти́плекс) — истина едина, а заблуждение многообразно.

    2872. Veritas veritatum (вэ́ритас вэрита́тум) — истина из истин.

    2873. Veritas vincit (вэ́ритас ви́нцит) — истина побеждает.

    2874. Veritatem dies aperit (вэрита́тэм ди́эс апэ́рит) — время обнаруживает правду. Иными словами: время все расставит по местам.

    2875. Vero verius (вэ́ро вэ́риус) — правдивей правды.

    2876. Versi pellem frugi convenit esse hominem quod pectus sapit (вэ́рси пэ́ллем фру́ги ко́нвэнит э́ссэ хо́минэм квод пэ́ктус са́пит) — «умный человек должен уметь менять свою кожу». Иной вариант: умный человек должен уметь приспосабливаться к обстоятельствам.

    2877. Versutior est quam rota figularis (вэрсу́циор эст квам ро́та фигуля́рис) — «увертливее гончарного круга».

    2878. Vertere in fumum et cinerum (вэ́ртэрэ ин фу́мум эт ци́нэрум) — превратить в дым и пепел.

    2879. Verum amicum pecunia non parabis (вэ́рум ами́кум пэку́ниа нон па́рабис) — настоящего друга не приобретешь за деньги.

    2880. Verum index sui et falsi (вэ́рум и́ндэкс су́и эт фа́льси) — «истина — пробный камень самой себя и лжи» (Спиноза).

    2881. Verum plus uno esse non potest (вэ́рум плюс у́но э́ссэ нон по́тэст) — больше одной истины быть не может. Иными словами: мнений много, а истина одна.

    2882. Verus amicus amici nunquam obliviscitur (вэ́рус ами́кус ами́ци ну́нквам обливи́сцитур) — истинный друг никогда не забывает друга.

    2883. Vestigia semper adora (вэсти́гиа сэ́мпэр а́дора) — всегда благоговей перед следами прошлого.

    2884. Vestis splendet, venter stridet (вэ́стис спле́ндэт, вэ́нтэр стри́дэт) — одежда блестит, а живот бурчит.

    2885. Vestis virum reddit (вэ́стис ви́рум рэ́ддит) — одежда делает человека. Иными словами: по одежке встречают.

    2886. Veterem ferendo injuriam, invitas novam (вэ́тэрэм фэрэ́ндо инъю́риам, и́нвитас но́вам) — вспоминая обиду, вызываешь новую. Иными словами: кто старое помянет, тому глаз вон.

    2887. Veteriimus homini optimus amicus est (вэтэри́имус хо́мини о́птимус ами́кус эст) — самый старый друг — самый лучший. Иными словами: старый друг лучше новых двух.

    2888. Veto (вэ́то) — запреща́ю. Фраза обычно так и употребляется: «налагать вето», то есть запрет.

    2889. Vetus amor non sentit rubiginem (вэ́тус а́мор нон сэ́нтит руби́гинэм) — старая любовь не ржавеет.

    2890. Via dolorosa (ви́а долёро́за) — путь страданий. Иной вариант: крестный путь.

    2891. Via impiorum tenebrosa nesciunt ubi corruant (ви́а импио́рум тэнэбро́за нэ́сциунт у́би ко́рруант) — «путь беззаконных — как тьма; они не знают, обо что споткнутся» (Библия).

    2892. Via lactea (ви́а ля́ктэа) — млечный путь.

    2893. Via sacra (ви́а са́кра) — святой путь.

    2894. Via scientiarum (ви́а сциэнциа́рум) — путь к знаниям. Иной вариант: дорога знаний.

    2895. Via trita via tuta (ви́а три́та ви́а ту́та) — проторенный путь безопасен.

    2896. Via vitae custodienti disciplinam qui autem increpationes relinquit errat (ви́а ви́тэ кустодиэ́нти дисципли́нам кви а́утэм инкрэпацио́нэс рэли́нквит э́ррат) — «кто хранит наставление, тот на пути к жизни; а отвергающий обличение — блуждает» (Библия).

    2897. Via vitae (ви́а ви́тэ) — жизненный путь. Иной вариант: дорога жизни.

    2898. Viam sapientiae monstravi tibi duxi te per semitas aequitatis (ви́ам сапиэ́нциэ монстра́ви ти́би ду́кси тэ пэр сэ́митас эквита́тис) — «я указываю тебе путь мудрости, веду тебя по стезям прямым» (Библия).

    2899. Vice versa (ви́це вэ́рса) — в обратном направлении.

    2900. Vicinum pecus grandius uber habet (ви́цинум пэ́кус гра́ндиус у́бэр ха́бэт) — «у соседней коровы вымя кажется крупнее».

    2901. Vicinus bonus ingens bonum (ви́цинус бо́нус и́нгэнс бо́нум) — хороший сосед — большое благо.

    2902. Vicinus malus ingens malum (ви́цинус ма́люс и́нгэнс ма́люм) — плохой сосед — большое несчастье.

    2903. Victoria concordia gignitur (викто́ри́а конко́рдиа ги́гнитур) — победа рождается согласием.

    2904. Victoria nulla est, quam quae confessos animo quoque subjugat hostes (викто́риа ну́лля эст, квам квэ конфэ́ссос а́нимо кво́квэ су́бъюгат хо́стэс) — настоящая победа только та, когда сами враги признают себя побежденными.

    2905. Videas, quid agas (ви́дэас, квид а́гас) — думай о том, что делаешь.

    2906. Videte et applaudite! (ви́дэтэ эт аппляу́дитэ) — смотрите и рукоплещите!

    2907. Vile donum viles gratia (ви́ле до́нум ви́лес гра́циа) — малый подарок — малая благодарность.

    Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Error multiple storage classes in declaration specifiers
  • Error multiple primary keys for table are not allowed
  • Error multiple accounts are not allowed
  • Error multipart boundary not found
  • Error multilib version problems found